گنجور

شمارهٔ ۷۴ - استغاثه امام(ع) در روز عاشورا

کرد اندر کربلا چون ناله هل من معین
نور چشم مصطفی در روز عاشورا بلند
از برای نصرت او پیشتر از کائنات
گشت لبیک از خدای واحد یکتا بلند
خلق موجودات را از اولین و آخرین
گشت در اصلاب و ادحام بشر غوغا بلند
کن فکان را جمله از مالایری و مایری
هر طرف لبیک شد از یک به یک یک جا بلن
انبیا و اولیا را از غم آن بی‌مهعین
گشت فریاد و فغان در جنه الماوی بلند
ناله و انور عیناشد ز یثرب سوی عرش
از مزار احمد و صدیقه کبری بلند
در نجف از غصه مظلومی فرزند خویش
کرد امیرالمومنین فریاد والهفا بلند
با تن تبدار و ضعف حالت و قلب کباب
ناله سجاد شد در یاریبابا بلند
اصغر شش ماهه در گهواره کردی خویش را
از برای نصرت ریحانه زهرا بلند
دختر شیر خدا زینب برآورد از جگر
بهر امداد حسین فریاد فریاد واغوثا بلند
از سپاه کوفه بهر قتل اولاد رسول
گشت بانک کوس و نای نی در آن صحرا بلند
از غم مظلومی فرزند پیغمبر به چرخ
بود افغان و خروش از کافر و ترسا بلند
شد سر مهر افسر شاه شهید از تیغ شمر
عاقبت عطشان به نوک نیزه اعدا بلند
از شرار آتشی کاندر خیام وی زدند
آه (صامت) شد به سوی گنبد خضرا بلند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کرد اندر کربلا چون ناله هل من معین
نور چشم مصطفی در روز عاشورا بلند
هوش مصنوعی: در کربلا، در روز عاشورا، ناله و فریاد «آیا کسی هست که یاری کند؟» سر داده شد. نورچشمی که اشاره به پیامبر اکرم (ص) دارد، در آن روز به خاطر خون‌خواهی و مظلومیت امام حسین (ع) به شدت ناراحت و غمگین بود.
از برای نصرت او پیشتر از کائنات
گشت لبیک از خدای واحد یکتا بلند
هوش مصنوعی: برای یاری او، پیش از خلقت و هستی، صدای لبیک از خداوند یگانه بلند شد.
خلق موجودات را از اولین و آخرین
گشت در اصلاب و ادحام بشر غوغا بلند
هوش مصنوعی: آفرینش موجودات از آغاز تا پایان، در رحم‌ها و در هم آمیختگی انسان‌ها سر و صدایی به پا کرده است.
کن فکان را جمله از مالایری و مایری
هر طرف لبیک شد از یک به یک یک جا بلن
هوش مصنوعی: تمامی موجودات و پدیده‌ها به ارادهٔ خداوند به وجود آمده‌اند و هر کدام در سرنوشتی خاص و به صورت معین در حال حرکت‌اند. همهٔ آنها، از گوشه و کنار، صدای «لبیک» را می‌شنوند و به آن پاسخ می‌دهند.
انبیا و اولیا را از غم آن بی‌مهعین
گشت فریاد و فغان در جنه الماوی بلند
هوش مصنوعی: پیامبران و دوستان خدا به خاطر غم و اندوهی که بی‌پناهی به آنها وارد کرده، در بهشت فریاد و ناله سر می‌دهند.
ناله و انور عیناشد ز یثرب سوی عرش
از مزار احمد و صدیقه کبری بلند
هوش مصنوعی: از یثرب، صدای ناله و فریاد به سمت عرش آسمان از مزار احمد و صدیقه کبری بلند می‌شود.
در نجف از غصه مظلومی فرزند خویش
کرد امیرالمومنین فریاد والهفا بلند
هوش مصنوعی: حضرت امیرالمؤمنین در نجف، به خاطر غم و اندوهی که از مظلومیت فرزندش داشت، با صدای بلند فریاد زد و به شدت نگران و ناراحت بود.
با تن تبدار و ضعف حالت و قلب کباب
ناله سجاد شد در یاریبابا بلند
هوش مصنوعی: سجاد با بدنی خسته و ضعفی که دارد، و قلبی که به خاطر درد می‌سوزد، در سایه‌ی حمایت پدرش ناله‌ای بلند سر می‌دهد.
اصغر شش ماهه در گهواره کردی خویش را
از برای نصرت ریحانه زهرا بلند
هوش مصنوعی: اصغر شش ماهه در گهواره‌اش، به خاطر یاری رساندن به ریحانه‌ی زهرا، بلند فریاد می‌زند.
دختر شیر خدا زینب برآورد از جگر
بهر امداد حسین فریاد فریاد واغوثا بلند
هوش مصنوعی: دختر شیر خدا، زینب، از قلبش برای کمک به حسین فریاد می‌زند و درخواست کمک می‌کند.
از سپاه کوفه بهر قتل اولاد رسول
گشت بانک کوس و نای نی در آن صحرا بلند
هوش مصنوعی: از سپاه کوفه برای کشتن فرزندان پیامبر، صدای طبل و نی در آن بیابان بلند شد.
از غم مظلومی فرزند پیغمبر به چرخ
بود افغان و خروش از کافر و ترسا بلند
هوش مصنوعی: از درد و مظلومیت فرزند پیامبر، آسمان پر از ناله و فریاد شده و صدای بی‌رحمی از کافر و مسیحی به گوش می‌رسد.
شد سر مهر افسر شاه شهید از تیغ شمر
عاقبت عطشان به نوک نیزه اعدا بلند
هوش مصنوعی: سرباز شهید در نهایت، به وسیله شمشیر شمر به شدت آسیب دیده و حالا در نهایت تشنه، بر روی نوک نیزه دشمنان قرار گرفته است.
از شرار آتشی کاندر خیام وی زدند
آه (صامت) شد به سوی گنبد خضرا بلند
هوش مصنوعی: آتش سوزانی که در خیام افروخته شده بود، با آه و ناله‌ای خاموش شد و به سمت آسمان آبی بالا رفت.