گنجور

شمارهٔ ۴۶ - همچنین مرثیه

تنی که داد به آغوش جا رسول امینش
به خاک کرب و بلا چرخ سفله داد مکینش
ز بعد کشتن اکبر گذشت از سر دنیا
وگرنه خون عدو می‌گذشت از سر زینش
گذشت ا زسر فرزند و مال و جان و برادر
چو دیدمی نتواند گذشت از سر دینش
به هر طرف که نظر می‌نمود وقت شهادت
نبود دادرسی در تمام روی زمینش
به غیر هلهله کوفی و شمامت شامی
نه لشگری ز یسار و نه همدمی زیمینش
بس است بهر شهادت گواه روز قیامت
سنان پهلو و پیکان ناف و سنگ جبینش
چو خاتم از کف آن شه به چنگ اهرمن افتاد
چه سود اینکه بود ماسوا به زیر نگینش
زمانه بست کمر آنقدر به خصمی زینب
که کرد عاقبت از بی‌کسی خرابه نشینش
کدام بحر گهر را رسد به سینه (صامت)
که لحظه لحظه زند موج درهای ثمینش

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تنی که داد به آغوش جا رسول امینش
به خاک کرب و بلا چرخ سفله داد مکینش
هوش مصنوعی: تنِ پاکی که در آغوش پیامبر امینش قرار گرفت، اکنون در سرزمین کربلا به خاک افتاده است و این چرخ بدقدر، او را در مکانی ناپسند جای داده است.
ز بعد کشتن اکبر گذشت از سر دنیا
وگرنه خون عدو می‌گذشت از سر زینش
هوش مصنوعی: پس از اینکه اکبر را به قتل رساندند، از زخم‌ها و رنج‌های دنیا عبور کرد، وگرنه خون دشمن بر پیشانی زینش جاری می‌شد.
گذشت ا زسر فرزند و مال و جان و برادر
چو دیدمی نتواند گذشت از سر دینش
هوش مصنوعی: وقتی که دیدم کسی از دین خودش نمی‌گذرد، متوجه شدم که او حتی از فرزند و مال و جان و برادرش هم نمی‌گذرد.
به هر طرف که نظر می‌نمود وقت شهادت
نبود دادرسی در تمام روی زمینش
هوش مصنوعی: در هر جا که نگاه می‌کرد، در زمان مرگ و شهادت، هیچ داور و حامی برای او در سراسر زمین نبود.
به غیر هلهله کوفی و شمامت شامی
نه لشگری ز یسار و نه همدمی زیمینش
هوش مصنوعی: جز هیاهوی کوفیان و بوی شام هیچ لشکری از سمت یسار (چپ) و هیچ یاری از زمین وجود ندارد.
بس است بهر شهادت گواه روز قیامت
سنان پهلو و پیکان ناف و سنگ جبینش
هوش مصنوعی: برای شهادت در روز قیامت، کافی است که چهره و جسم او همچون تیر و نیزه، نشان‌دهنده‌ی خلوص و فداکاری‌اش باشد.
چو خاتم از کف آن شه به چنگ اهرمن افتاد
چه سود اینکه بود ماسوا به زیر نگینش
هوش مصنوعی: اگر انگشتر پادشاه از دستش به چنگ دیو بیفتد، چه فایده‌ای دارد که چیزهای دیگر زیر نگین آن قرار دارند؟
زمانه بست کمر آنقدر به خصمی زینب
که کرد عاقبت از بی‌کسی خرابه نشینش
هوش مصنوعی: دنیا به قدری به زینب سخت گرفته و او را تحت فشار قرار داده که در نهایت از شدت تنهایی و بی‌کس بودن، مجبور به زندگی در خرابه‌ای شده است.
کدام بحر گهر را رسد به سینه (صامت)
که لحظه لحظه زند موج درهای ثمینش
هوش مصنوعی: کدام دریا می‌تواند به صدای ساکت خود، آنقدر الماس‌های گرانبها را به سینه‌اش راه دهد که هر لحظه موج‌های ناگفته و ارزشمند را از عمق خود بیرون بریزد؟