گنجور

شمارهٔ ۳۵ - همچنین مرثیه

ای از ازل ز داغ تو آدم گریسته
آدم نه، بلکه جمله عالم گریسته
تا روز حشر دیده حواست اشکبار
در ماتم تو بسکه دمادم گریسته
در کشتی مصیبت تو تا نشسته است
نوح نبی ز اشک دمادم گریسته
یکسر خلیل کرده فراموش از ذبیح
در نار ابتلای تو از غم گریسته
موسی به کوه طور چو یحیی کشیده آه
عیسی به روی دار چو مریم گریسته
کروبیان عالم علوی جدا جدا
با ساکنان عرش معظم گریسته
اکیل قرب را ز سر افکنده جبرئیل
با خیل قدسیان مکرم گریتسه
کف الخضیب ساخته از خون خود خضاب
هفت آسمان چو نیر اعظم گریسته
ایوب را عنان تحمل شده ز دست
یعقوب سان به کلبه ماتم گریسته
ایوب را عنان تحمل شده ز دست
یعقوب سان به کلبه ماتم گریسته
در هر بهار غنچه سوری به گلستان
از یاد لعل خشک تو شبنم گریسته
دشمن به خون نشسته برای تو همچو دوست
بیگانه در غم تو چو محرم گریسته
خیرالبشر برای علی اکبرت بخلد
تا برنهد به داغ تو مرهم گریسته
اندر مدینه فاطمه و در نجف علی
قلب شکسته و کمر خم گریسته
هر کس که دید حلق ز خنجر بریده‌ات
گر خون گریسته به خدا کم گریسته
(صامت) نزار گشته و بهر تو زار زار
هر ساله همچو ماه محرم گریسته

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای از ازل ز داغ تو آدم گریسته
آدم نه، بلکه جمله عالم گریسته
هوش مصنوعی: ای آنکه از آغاز وجود، به خاطر غم تو آدمی گریسته است، نه فقط آدم، بلکه همه موجودات عالم به حالت سوگ در آمده‌اند.
تا روز حشر دیده حواست اشکبار
در ماتم تو بسکه دمادم گریسته
هوش مصنوعی: تا روز قیامت، در حالی که چشمان حوا همیشه در غم تو پر از اشک است، مدام در غم و اندوه تو گریسته است.
در کشتی مصیبت تو تا نشسته است
نوح نبی ز اشک دمادم گریسته
هوش مصنوعی: وقتی نوح نبی در کشتی مصیبت نشسته، به طور مداوم از شدت غم و اندوه اشک می‌ریزد.
یکسر خلیل کرده فراموش از ذبیح
در نار ابتلای تو از غم گریسته
هوش مصنوعی: تمامی احساسات و خاطرات خلیل (حضرت ابراهیم) دربارهٔ ذبیح (حضرت اسماعیل) را به‌کلی فراموش کرده است و در شعله‌های درونی و سختی‌های تو از غم به شدت گریسته است.
موسی به کوه طور چو یحیی کشیده آه
عیسی به روی دار چو مریم گریسته
هوش مصنوعی: موسی در کوه طور با درد و اندوهی عمیق، و یحیی با آه و ناله‌ای عاطفی روبرو شده است. عیسی در حالتی سخت و دشوار بر روی دار، همان‌طور که مریم در مشقات خود گریسته، به صحنه‌ای از غم و اندوه دچار شده است.
کروبیان عالم علوی جدا جدا
با ساکنان عرش معظم گریسته
هوش مصنوعی: فرشتگان در آسمان به صورت جداگانه و به همراه ساکنان عرش بزرگ، اشک ریخته‌اند.
اکیل قرب را ز سر افکنده جبرئیل
با خیل قدسیان مکرم گریتسه
هوش مصنوعی: ملاک قرب و نزدیکی به خداوند توسط جبرئیل و فرشتگان محترم به خوبی نشان داده شده است.
کف الخضیب ساخته از خون خود خضاب
هفت آسمان چو نیر اعظم گریسته
هوش مصنوعی: خونِ خود را به پای حقیقت ریخت و آسمان‌ها را با درد و اندوه به غم نشاند.
ایوب را عنان تحمل شده ز دست
یعقوب سان به کلبه ماتم گریسته
هوش مصنوعی: ایوب، چنانکه یعقوب در سوگ فرزندش، در کلبه‌ای از غم و اندوه به سر می‌برد و صبر و استقامتش را از دست داده است.
ایوب را عنان تحمل شده ز دست
یعقوب سان به کلبه ماتم گریسته
هوش مصنوعی: ایوب در شرایطی سخت قرار دارد و مانند یعقوب که بر فقدان فرزندش غمگین است، در گوشه‌ای از کلبه‌اش به سوگواری مشغول است.
در هر بهار غنچه سوری به گلستان
از یاد لعل خشک تو شبنم گریسته
هوش مصنوعی: در هر بهار، غنچه‌های سرخ در گلستان یاد لب‌های خشکیده‌ی تو را گرامی می‌دارند و به خاطر آن اشک می‌ریزند.
دشمن به خون نشسته برای تو همچو دوست
بیگانه در غم تو چو محرم گریسته
هوش مصنوعی: دشمن به خاطر تو مانند یک دوست بیگانه در غم تو اشک می‌ریزد و به شدت ناراحت است.
خیرالبشر برای علی اکبرت بخلد
تا برنهد به داغ تو مرهم گریسته
هوش مصنوعی: بهترین مخلوق به خاطر علی اکبر، برای همیشه در بهشت بماند تا بتواند بر داغ تو تسکینی ببخشد و به غم تو مرهم بگذارد.
اندر مدینه فاطمه و در نجف علی
قلب شکسته و کمر خم گریسته
هوش مصنوعی: در شهری به نام مدینه، فاطمه و در شهر نجف، علی با دل شکسته و کمر خمیده به گریه نشسته‌اند.
هر کس که دید حلق ز خنجر بریده‌ات
گر خون گریسته به خدا کم گریسته
هوش مصنوعی: هر کسی که حلقه‌ای از خنجر تو را ببیند و بخواهد اشک بریزد، باید بداند که حتی اگر گریه کند، این اندوه او کم است و نمی‌تواند عمق درد را نشان دهد.
(صامت) نزار گشته و بهر تو زار زار
هر ساله همچو ماه محرم گریسته
هوش مصنوعی: نزار به شدت بی‌صدا و غمگین شده و هر سال برای تو با اندوه مانند ماه محرم اشک می‌ریزد.