گنجور

شمارهٔ ۳۲ - مصیبت ملمع

روز عاشورا چو حزب «سابقون السابقون»
شد مهیای ثواب «نعم اجرا العاملون»
بانک «خیل الله قومموا اوراکبوا» از بطن عرش
گوشزد گردید ثاراللهیان را «فاسمعون»
در منای «لایضیع الله اجرالمحسنین»
جمله می‌گفتند با هم «فافعلوا ماتومرون»
از «قتلتم فی سبیل الله» در جامه همه
«راح ان المتقین فی ظلال و عیون»
جمله خندان «بالذی لم یحلوا من خلفهم
اولیاء الله لا خوف و لاهم یحزنون
در مقام «حسبنا الله قائل نعم الوکیل»
شوربل «احیاء بر سر «عند رب یرزقون»
جنگجو «فظ غلیظ القلب» بی‌دین ابن سعد
با حسین غافل ز حکم «یا عبادی فاتقون»
سبط احمد «قائل یا قوم اعبدو الله مالکم
من اله غیر ان انتم الا مفترون»
هر چه از «یتلوه شاهد» کوفیان را داد پند
«فتولوا عنه و کانوا به یستهزون»
ناجی نوح نجی افسرده از طغیان قوم
«قال انظر یا الهی ان قومی تکذبون
کردگار از وعده «ساء صباح المنذرین»
داده اوراشیوه «ابصر فسوف یبصرون»
تشنه لب کشتند آخر «قوم سوء فاسقین»
عترت طه و یس را «فکانوا یضحکون»
زینب ام المصیبه کرد روی سوی نجف
بر علی کای مقتدای «راکعون الساجدون»
«یا ابا قد حرقوا اعدائنا فسطاطنا»
در زمین کربلا بی‌کس و «انتم تنظرون»
ای ز صولت لا فتی الا علی در شان تو
می‌برد شمر از سرم چادر «فکیف تبصرون»
آل بوسفیان به عزت «فی بیوت آمنین»
ما به محنت «حین تمسون و حین تصبحون»
گاه گفتی برسر نعش برادر یابن ام
ان قوم استضعفونی قم و کادوا یقتلون
کودکانت را بواد غیرذی زرعستجای
حال ما دور از وطن «یالیت قومی یعلمون»
ای پرستار یتامی والمساکین بعد تو
با سکینه کوفیان «هل تعلم ماتفعلون»
دشمن اندر خیمه‌گاهت ریخته ما در فرار
«یا اخی ان یخرجوا منها فانا داخلون»
یا شفیع المذنبین» از (صامتت) نزد خدا
کن شفاعت در صف محشر «فانا مجرمون»

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

روز عاشورا چو حزب «سابقون السابقون»
شد مهیای ثواب «نعم اجرا العاملون»
هوش مصنوعی: در روز عاشورا گروهی از پیشگامان و پیشتازان آماده کسب پاداش و ثواب شدند.
بانک «خیل الله قومموا اوراکبوا» از بطن عرش
گوشزد گردید ثاراللهیان را «فاسمعون»
هوش مصنوعی: صدای ندا و دعوت به حرکت از عالم عظیم و بالا به گوش ثاراللهیان رسید، به گونه‌ای که آن‌ها را به شنیدن و پاسخ دادن فراخواند.
در منای «لایضیع الله اجرالمحسنین»
جمله می‌گفتند با هم «فافعلوا ماتومرون»
هوش مصنوعی: در مورد جمله «خداوند پاداش نیکوکاران را از بین نمی‌برد»، گفته می‌شد که «آنچه به شما فرمان داده شده را انجام دهید».
از «قتلتم فی سبیل الله» در جامه همه
«راح ان المتقین فی ظلال و عیون»
هوش مصنوعی: این دو مفهوم به هم پیوسته‌اند. در یکی از آنها، اشاره به اهمیت فداکاری و جانفشانی در راه خدا شده است. همچنین در بیان دیگر، به بهشت و آرامش مؤمنان و پرهیزکاران در سایه‌ی رحمت خداوند اشاره می‌شود، جایی که آنها از لذت‌ها و زیبایی‌های متعدد برخوردارند. در واقع، این دو مفهوم به تحسین از تلاش‌های انسان در صراط مستقیم و پاداش‌های الهی برای پرهیزکاران اشاره دارد.
جمله خندان «بالذی لم یحلوا من خلفهم
اولیاء الله لا خوف و لاهم یحزنون
هوش مصنوعی: تمامی کسانی که به نور خدا پیوسته‌اند و در دنیا مجاز بوده‌اند، هیچ گونه ترس و اندوهی نخواهند داشت.
در مقام «حسبنا الله قائل نعم الوکیل»
شوربل «احیاء بر سر «عند رب یرزقون»
هوش مصنوعی: در شرایط سخت و دشوار، به خداوند اعتماد کرده و او را وکیل خود می‌دانیم. همان‌طور که مؤمنان در آیات قرآن به سراغ رحمت و روزی او می‌روند، ما نیز به امید حمایت و رزق او هستیم.
جنگجو «فظ غلیظ القلب» بی‌دین ابن سعد
با حسین غافل ز حکم «یا عبادی فاتقون»
هوش مصنوعی: جنگجوی بی‌رحم و بی‌دین ابن سعد به حسین حمله‌ور است و توجهی به فرمان الهی که می‌فرماید: «ای بندگانم، از من بترسید» ندارد.
سبط احمد «قائل یا قوم اعبدو الله مالکم
من اله غیر ان انتم الا مفترون»
هوش مصنوعی: در اینجا به مردم گفته می‌شود که تنها خداوند را پرستش کنند و نپندارند که غیر از او الهی وجود دارد. تمام آنچه که می‌گویند و به آن اعتقاد دارند، فقط افترایی بیش نیست.
هر چه از «یتلوه شاهد» کوفیان را داد پند
«فتولوا عنه و کانوا به یستهزون»
هوش مصنوعی: هر چه شواهدی که کوفیان آوردند، نصیحتی به آنها داده شد که از آن روگردان شوند، در حالی که به آن می‌خندیدند.
ناجی نوح نجی افسرده از طغیان قوم
«قال انظر یا الهی ان قومی تکذبون
هوش مصنوعی: ناجی نوح با دل‌درد و افسردگی از سیل و طغیان قومش به خدا می‌گوید: «خداوندا، نگاه کن که قوم من به من چه حرف‌هایی می‌زنند و مرا تکذیب می‌کنند.»
کردگار از وعده «ساء صباح المنذرین»
داده اوراشیوه «ابصر فسوف یبصرون»
هوش مصنوعی: خالق عالم به وعده‌ای که درباره عذاب تهدیدکنندگان داده بود عمل کرد و آن را به روشنی برای آن‌ها آشکار ساخت.
تشنه لب کشتند آخر «قوم سوء فاسقین»
عترت طه و یس را «فکانوا یضحکون»
هوش مصنوعی: آخرین نسل طاهر و پاک، یعنی اهل بیت، به دست عده‌ای بدکردار و فاسد کشته شدند و آن‌ها در حالیکه به این ظلم خندیدند، بی‌رحمانه این کار را انجام دادند.
زینب ام المصیبه کرد روی سوی نجف
بر علی کای مقتدای «راکعون الساجدون»
هوش مصنوعی: زینب به سمت نجف روی آورد و به علی گفت: ای سرور من، همان کسانی که در حال رکوع و سجده‌اند.
«یا ابا قد حرقوا اعدائنا فسطاطنا»
در زمین کربلا بی‌کس و «انتم تنظرون»
هوش مصنوعی: ای پدر، دشمنان ما خیمه‌گاه ما را در کربلا خراب کردند و ما در اینجا بی‌کس و تنها هستیم و شما فقط نظاره‌گر هستید.
ای ز صولت لا فتی الا علی در شان تو
می‌برد شمر از سرم چادر «فکیف تبصرون»
هوش مصنوعی: ای کسی که به جز علی کسی به عنوان مردانگی و شجاعتش شناخته نمی‌شود، چگونه می‌توانید از این حقیقت غفلت کنید که شمر، در برابر تو چه کاری می‌کند و چگونه از سرم چادر می‌رباید؟
آل بوسفیان به عزت «فی بیوت آمنین»
ما به محنت «حین تمسون و حین تصبحون»
هوش مصنوعی: خاندان بوسفیان در فضایی امن و محترم زندگی می‌کنند، در حالی که ما در سختی و دشواری به سر می‌بریم، چه در شب و چه در روز.
گاه گفتی برسر نعش برادر یابن ام
ان قوم استضعفونی قم و کادوا یقتلون
هوش مصنوعی: گاهی می‌گفتی در کنار جسد برادرم، ای پسر عمو! آن قوم من را ضعیف شمردند و قصد کشتن من را داشتند.
کودکانت را بواد غیرذی زرعستجای
حال ما دور از وطن «یالیت قومی یعلمون»
هوش مصنوعی: کودکانت را به خاطر بسپار، زیرا در شرایطی که از وطن دور هستیم، آرزو می‌کنم ای کاش قومم می‌دانستند حال ما چگونه است.
ای پرستار یتامی والمساکین بعد تو
با سکینه کوفیان «هل تعلم ماتفعلون»
هوش مصنوعی: ای پرستار یتیمان و دردمندان، بعد از تو با آرامش کوفیان بپرسید: «آیا می‌دانید چه می‌کنید؟»
دشمن اندر خیمه‌گاهت ریخته ما در فرار
«یا اخی ان یخرجوا منها فانا داخلون»
هوش مصنوعی: دشمن به درون خیمه‌گاه تو حمله کرده و ما در حال فرار هستیم. «ای برادر، اگر آن‌ها ما را بیرون کنند، ما داخل خواهیم شد.»
یا شفیع المذنبین» از (صامتت) نزد خدا
کن شفاعت در صف محشر «فانا مجرمون»
هوش مصنوعی: ای شفیع گناهان، از سکوت تو در پیشگاه خدا خواسته‌ای که در روز قیامت شفاعت کنی، زیرا ما گنهکاریم.