گنجور

شمارهٔ ۱۸ - گفتگوی حضرت سجاد با سهل در شام

این سرانی که بینی با رخ همچون قمرند
صدف علم نبی را همه یکتا گهرند
گرچه گردیده گرفتار ز هر بی‌پدری
اسد بیشه دین شیر خدا را پسرند
همه بنهاده اگر سر به سر حکم قضا
هر یکی باد شه امر قضا و قدرند
خشک گشته لبشان گر ز تف بی‌آبی
منبع کوثر و آب همه بحر و برند
رهنمایند بهر گمده در هر دو جهان
گرچه بی‌یار و معین بر سر هر رهگذرند
کودکانی که به رخ کرده روان سیل سرشک
اصل ایمان شجر باغ نبی را ثمرند
همه را گرد یتیمی بنگر بر رخسار
هر طرف روی نمایند به فکر پدرند
این زنانی که ندارند به سرها معجر
محرم خاص نبی عصمت حقرا ثمرند
رفته تاراج ستم زینب و اسبا همه
به سر عهد و وفا در بدر و خون جگرند
شامیان خنده نمایند به اولاد رسول
ز دل فاطمه و گریه او بی‌خبرند
(صامتا) بهر چه یک مرد ز اسلام نگفت
کاین اسیران حرم خسرو و جن و بشرند

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این سرانی که بینی با رخ همچون قمرند
صدف علم نبی را همه یکتا گهرند
هوش مصنوعی: این افراد که با چهره‌ای چون ماه دیده می‌شوند، همه گوهرهای یکتای علم پیامبر را در خود دارند.
گرچه گردیده گرفتار ز هر بی‌پدری
اسد بیشه دین شیر خدا را پسرند
هوش مصنوعی: هرچند که بسیاری از بی‌پدران به دام افتاده‌اند، اما فرزند شیر خدا، یعنی اسد بیشه دین، همواره در این حال و هوا قرار دارد.
همه بنهاده اگر سر به سر حکم قضا
هر یکی باد شه امر قضا و قدرند
هوش مصنوعی: اگر همه انسان‌ها به دست سرنوشت و خواست الهی بپذیرند که هر کدام از آن‌ها فرمان‌بردار اراده و تقدیر هستند، باید بدانند که همه در راستای همان امر قضا و قدر قرار دارند.
خشک گشته لبشان گر ز تف بی‌آبی
منبع کوثر و آب همه بحر و برند
هوش مصنوعی: لب‌هایشان از تشنگی خشک شده است، در حالی که منبع آب و کوثر، پر از آب است و همه دریاها از آن سرشارند.
رهنمایند بهر گمده در هر دو جهان
گرچه بی‌یار و معین بر سر هر رهگذرند
هوش مصنوعی: در هر دو دنیا، حتی اگر بدون یاور و کمک باشند، همواره کسانی وجود دارند که راهنمایی می‌کنند و بر سر هر مسیر، هدایت می‌کنند.
کودکانی که به رخ کرده روان سیل سرشک
اصل ایمان شجر باغ نبی را ثمرند
هوش مصنوعی: کودکان مانند جویبارانی هستند که با اشک‌هایشان، ایمان را از دل باغ پیامبر بیرون می‌آورند و به آن حیات می‌بخشند.
همه را گرد یتیمی بنگر بر رخسار
هر طرف روی نمایند به فکر پدرند
هوش مصنوعی: هر کسی را که ببینی، نشانه‌های یتیمی در چهره‌اش مشهود است و این نشان‌دهنده این است که همه در فکر پدرشان هستند.
این زنانی که ندارند به سرها معجر
محرم خاص نبی عصمت حقرا ثمرند
هوش مصنوعی: این زنانی که حجاب ندارند، به هیچ‌وجه از خواص و عبادت‌های نزدیک به مقام نبی معصوم برخوردار نیستند.
رفته تاراج ستم زینب و اسبا همه
به سر عهد و وفا در بدر و خون جگرند
هوش مصنوعی: زینب و اسیران همراه او تحت ظلم و ستم قرار گرفته‌اند و همه با وفاداری و عهدی که بسته‌اند، در میدان جنگ و خونریزی هستند.
شامیان خنده نمایند به اولاد رسول
ز دل فاطمه و گریه او بی‌خبرند
هوش مصنوعی: مردم شام به فرزندان پیامبر (ص) می‌خندند و از گریه مادرشان فاطمه (ع) بی‌خبرند.
(صامتا) بهر چه یک مرد ز اسلام نگفت
کاین اسیران حرم خسرو و جن و بشرند
هوش مصنوعی: این شخص به طور سکوت و بدون حرف زدن، نسبت به این موضوع که این افراد در بند، از حرم امن خدا هستند، صحبت نکرده است. اینان در واقع بندگان خوبی هستند که در کلام و عمل خود به خوبی و حقیقت پایبندند.