گنجور

شمارهٔ ۱۷ - در نیمه شعبان و مدح حضرت حجت(ع)

یمد بشر نیمه شعبان به خرمی
افکند در بسط جهان فرش خرمی
آورد جانب ملک و جن و آدمی
پیغام خوشدلی که نمائید همدمی
با یکدیگر به شکر خداوند ذوالنعم
ملک و ملل به واسطه نعمتی سترک
از شرق و غرب شاه و گدا کوچک و بزرگ
رومی و هندی و عجم و پارسی و ترک
شیر و غزال و دام و دد و گوسفند و گرگ
در صلح کل ز عقد اخوت زنند دم
اضداد مختلف بفکندند طرح مهر
نور و ضیا فزوده شد از چهر ماه و مهر
جبریل شد منادی جاءالحق از سپهر
یعنی ز جیب غیب عیان ساخت مهر چهر
زد حجت دوازدهم در جهان قدم
بنمود شمع قدرت حق جلوه شهود
شد راه و رسم باطله را رخنه در حدود
مولود باسعادت سلطان ملک جود
دارای عصر مهدی صاحب لوانمود
سطح زمین چو ساحت فردوس منتظم
نائب مناب ختم رسل شاه اوصیا
مسند نشین عرصه کن مظهر خدا
اول ظهورهستی مطلق ز ماسوا
آخر نشان وحدت واجب ز اولیا
مقصود اصل خلقت اشیا ز بیش و کم
فرخنده آیت ملک العرش لامکان
ناموس کبریا شه دین صاحب الزمان
پیرایه بخش عالم کن رهبر جهان
شمع حریم تربیت خلق کن فکان
شمشیر عدل خالق معبود ذوالکرم
بهتر خلیفه و خلف یازده امام
تیغی است انتقام خد ا را که در نیام
پنهان نموده است که هنگام انتقام
کفار را به تیغ دو پیکر دهد مقام
از عرصه وجود به معموره عدم
تشریف صدر اعظمی و مالک الملوک
به رقامتش رسا شده کز سیرت و سلوک
الیوم در کفایت هر کشور و بلوک
چون شوکت محمدی و غزوه تبوک
نامش به حفظ بیضه اسلام شد علم
عرشست اولین قدم از اوج پایه‌اش
حرز جواد ما خلق الله سایه‌اش
قرآن به مدح حضرت او آیه آیه‌اش
روح‌الامین به رتبه امیر طلایه‌اش
گیرد چه روز جنگ به کف صارم دو دم
تا گردن اعادی دین را کند ببند
او را فلک بدادی از کهکشان کمند
سازد چو شقه علم عدل را بلند
گرگ گرسنه طعمه فرستد به گوسفند
شیر غرین کند ز نهیب غزال رم
آیا سبعه را ز وجود وی افتخار
برامهات اربعه خصمی است استوار
باشد به حکم وی سه موالید برقرار
از کثرتش حقایق توحید آشکار
وندر حدوث اوست عیان آیت قدم
ای افتخار خلقت ماکان ومایکون
سوی خدا به خلق وجود تو رهنمون
ار عکس ذات تو نکند جلوه در برون
از پرده خفا به خدا کی کند سکون
در دیده نور و روح به تن نطفه در رحم
ای ممکنات ذره و شخص تو آفتاب
از آفتاب طلعت خود بر فکن نقاب
تا کی نقاب مهر درخشان شود سحاب
دلها ز حسرت رخ زیبات گشته آب
باز آ و قلب اهل ولارا رهان ز غم
از دین احمدی و ز آئین مصطفی
نامی ز جای مانده چو سیمرغ و کیمیا
اسلام اسم اوست هدر رسم او هبا
یا صاحب الزمان به فدایت بیا بیا
شیرازه و نظام جهان را بزن بهم
یاجوج جور وظلم ز هر سو گرفته زور
شد آشکار فسق و پدیدار شد فجور
رخشنده کن به سیر جهان کوکب ظهور
دشمن به عمد و دوست به نادانی و غرور
کردند اساس ملت جد تو منهدم
ای مانده از نناج یدالله یادگار
ای وارث علی حسب الارث ذوالفقار
باز آ به حفظ حرمت آئین کردگار
تطهیر کن به آتش شمشیر آب دار
ز آلایش عباد صنم ساخت حرم
ای داد خواه خلق که از خالق جلیل
باشد حمایت تو بارص و سا کفیل
مداح آستان تو تا کی بود ذلیل
(صامت) شد از تعدی عدوان تو را دخیل
بهر خدا میان من و خصم شو حکم

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یمد بشر نیمه شعبان به خرمی
افکند در بسط جهان فرش خرمی
هوش مصنوعی: در شب نیمه شعبان، انسان با خوشحالی و شادابی به زندگی ادامه می‌دهد و این شادی به طور وسیعی در سراسر جهان گسترده می‌شود.
آورد جانب ملک و جن و آدمی
پیغام خوشدلی که نمائید همدمی
هوش مصنوعی: فرشته‌ها، جن‌ها و انسان‌ها پیام خوشی را آوردند و خواستند که با هم دوستی و هم‌صحبتی داشته باشند.
با یکدیگر به شکر خداوند ذوالنعم
هوش مصنوعی: با همدیگر به خاطر نعمت‌های خداوند سپاسگزاریم.
ملک و ملل به واسطه نعمتی سترک
از شرق و غرب شاه و گدا کوچک و بزرگ
هوش مصنوعی: به خاطر نعمتی بزرگ که از شرق و غرب به همه می‌رسد، همه انسان‌ها، خواه شاه باشند یا گدا، چه کوچک باشند و چه بزرگ، در کنار هم قرار می‌گیرند.
رومی و هندی و عجم و پارسی و ترک
شیر و غزال و دام و دد و گوسفند و گرگ
هوش مصنوعی: افراد و فرهنگ‌های مختلف از نقاط گوناگون جهان، با ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوت، همچون حیوانات و موجودات مختلف، در کنار هم وجود دارند. هر یک از این گروه‌ها نمایانگر تنوع فرهنگی و اجتماعی در دنیای انسان‌ها هستند.
در صلح کل ز عقد اخوت زنند دم
هوش مصنوعی: در آرامش و دوستی باید به همدیگر محبت و برادری کنیم.
اضداد مختلف بفکندند طرح مهر
نور و ضیا فزوده شد از چهر ماه و مهر
هوش مصنوعی: محبت و نور در اشکال و ابعاد مختلف خود را نشان می‌دهند و با افزایش زیبایی و درخشش چهره‌ایی همچون ماه و خورشید، این احساسات بیشتر و بیشتر می‌شوند.
جبریل شد منادی جاءالحق از سپهر
یعنی ز جیب غیب عیان ساخت مهر چهر
هوش مصنوعی: جبریل به عنوان پیام‌آور حق از آسمان اعلام کرد که از عمق نادیدنی، حقیقت زیبایی را به نمایش گذاشته است.
زد حجت دوازدهم در جهان قدم
هوش مصنوعی: حضرت مهدی در دنیا حضور یافتند و قدم گذاشتند.
بنمود شمع قدرت حق جلوه شهود
شد راه و رسم باطله را رخنه در حدود
هوش مصنوعی: شمع قدرت حق درخشید و حضور خدا را نشان داد، و از این طریق روش‌های باطل به چالش کشیده شدند و حدود آنها زیر سوال رفتند.
مولود باسعادت سلطان ملک جود
دارای عصر مهدی صاحب لوانمود
هوش مصنوعی: حاکم بزرگ و خوشبخت، که در زمان مهدی با صفا و برکت، ظهور خواهد کرد.
سطح زمین چو ساحت فردوس منتظم
هوش مصنوعی: زمین مانند باغی زیبا و منظم است که مشابه بهشت می‌باشد.
نائب مناب ختم رسل شاه اوصیا
مسند نشین عرصه کن مظهر خدا
هوش مصنوعی: شخصی که جانشین پیامبران و سرور نمایندگان الهی است، بر جایگاه رفیعی نشسته که در آن، جلوه‌گاه خداوند به حساب می‌آید.
اول ظهورهستی مطلق ز ماسوا
آخر نشان وحدت واجب ز اولیا
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که در آغاز، وجود مطلقی فراتر از تمام موجودات است و در نهایت، نشانه‌ای از وحدت وجود دارد که از جانب بزرگان و اولیا به ما منتقل می‌شود. به عبارتی دیگر، همه چیز از یک منبع واحد نشأت می‌گیرد و به همین منبع بازمی‌گردد.
مقصود اصل خلقت اشیا ز بیش و کم
هوش مصنوعی: هدف از خلق اشیاء، وجود و عدم آن‌ها نیست؛ بلکه چیزی فراتر از این دو است.
فرخنده آیت ملک العرش لامکان
ناموس کبریا شه دین صاحب الزمان
هوش مصنوعی: این شعر به ویژگی‌های بزرگ و خاص شخصیتی اشاره دارد که در دین و عالم معنا جایگاه ویژه‌ای دارد. او به عنوان نماینده‌ای از قدرت و عظمت خداوند شناخته می‌شود و در زمان خود الهام‌بخش و راهنمای پیروانش است. وجود او نشانی از نعمتی الهی است که برای هدایت انسان‌ها فرستاده شده است.
پیرایه بخش عالم کن رهبر جهان
شمع حریم تربیت خلق کن فکان
هوش مصنوعی: عالم را زیبا و زینت ببخش، ای رهبر جهان! نورانی کن مکان تربیت مردم را.
شمشیر عدل خالق معبود ذوالکرم
هوش مصنوعی: شمشیر عدالت خداوند، که بزرگی و کرامت دارد، در دست قدرت و تدبیر خالق قرار دارد.
بهتر خلیفه و خلف یازده امام
تیغی است انتقام خد ا را که در نیام
هوش مصنوعی: بهتر است که یازده امام جانشین و پیشوایانی باشند که مانند شمشیری انتقام خداوند بر کافران ظاهر شوند، اما در حال حاضر در خفا و دور از چشم مردم هستند.
پنهان نموده است که هنگام انتقام
کفار را به تیغ دو پیکر دهد مقام
هوش مصنوعی: خدای متعال به گونه‌ای پنهانی عمل می‌کند که وقتی زمان انتقام از کافران برسد، آن‌ها را به سزای اعمالشان می‌رساند و مجازات می‌کند.
از عرصه وجود به معموره عدم
هوش مصنوعی: از دنیای وجود به دنیای عدم و نیستی منتقل شدن.
تشریف صدر اعظمی و مالک الملوک
به رقامتش رسا شده کز سیرت و سلوک
هوش مصنوعی: شما با مقام بالا و سلطنت به خاطر رفتار و شخصیت خوبتان شناخته شده‌اید.
الیوم در کفایت هر کشور و بلوک
چون شوکت محمدی و غزوه تبوک
هوش مصنوعی: امروز در هر کشور و منطقه‌ای بهترین و قوی‌ترین وضعیت همانند قدرت و شوکت پیامبر در غزوه تبوک است.
نامش به حفظ بیضه اسلام شد علم
هوش مصنوعی: نام او به عنوان حامی و نگهبان دین اسلام شناخته شد.
عرشست اولین قدم از اوج پایه‌اش
حرز جواد ما خلق الله سایه‌اش
هوش مصنوعی: عرش، اولین مرحله از اوج و بلندی اوست و پایه‌اش، مثل یک محافظ برای ماست؛ خلق خدا در سایه‌ی اوست.
قرآن به مدح حضرت او آیه آیه‌اش
روح‌الامین به رتبه امیر طلایه‌اش
هوش مصنوعی: قرآن به ستایش مقام ایشان آیات بسیار دارد و روح‌الامین (جبرئیل) به خاطر مقام والای او، به دستور او می‌آید.
گیرد چه روز جنگ به کف صارم دو دم
هوش مصنوعی: اگر روز جنگ به دست شمشیر سخت و تیز بیفتد، چه خواهد شد؟
تا گردن اعادی دین را کند ببند
او را فلک بدادی از کهکشان کمند
هوش مصنوعی: تا هنگامی که به دشمنان دین آسیب بزند، آسمان او را از کهکشان به دام می‌اندازد.
سازد چو شقه علم عدل را بلند
گرگ گرسنه طعمه فرستد به گوسفند
هوش مصنوعی: وقتی که علم و عدالت به خوبی برقرار شود، مانند گوسفندانی خواهند بود که گرگ‌های گرسنه نمی‌توانند به آن‌ها آسیب برسانند.
شیر غرین کند ز نهیب غزال رم
هوش مصنوعی: شیر با صدای خشمگین خود، غزال را از ترس فراری می‌دهد.
آیا سبعه را ز وجود وی افتخار
برامهات اربعه خصمی است استوار
هوش مصنوعی: آیا وجود هفت‌خوانی که در برابر چهار عنصر است، برتری و افتخاری برای آن‌ها به شمار می‌رود؟
باشد به حکم وی سه موالید برقرار
از کثرتش حقایق توحید آشکار
هوش مصنوعی: به فرمان او، سه منبع از قدرت وروشنی موجود است که از فراوانی این منابع، حقیقت توحید نمایان می‌شود.
وندر حدوث اوست عیان آیت قدم
هوش مصنوعی: و در ظهور او نشانه‌ای از وجود پیشینیان به روشنی مشخص است.
ای افتخار خلقت ماکان ومایکون
سوی خدا به خلق وجود تو رهنمون
هوش مصنوعی: ای افتخار آفرینش، ماکان و مایکون (مکان‌های مختلف) به سوی خداوند و خلقت تو راهنمایی می‌کنند.
ار عکس ذات تو نکند جلوه در برون
از پرده خفا به خدا کی کند سکون
هوش مصنوعی: اگر تصویر وجود تو از پشت پرده پنهانی به نمایش در نیاید، به خدا چطور می‌تواند آرام بگیرد؟
در دیده نور و روح به تن نطفه در رحم
هوش مصنوعی: در چشم‌ها نوری وجود دارد و روح در بدن، مثل نطفه‌ای که در رحم جای دارد.
ای ممکنات ذره و شخص تو آفتاب
از آفتاب طلعت خود بر فکن نقاب
هوش مصنوعی: ای موجودات، تو همچون ذراتی هستی که نور و روشنی‌ات از آفتاب می‌تابد، پس از زیبایی و چهره‌ات پرده‌ بردار.
تا کی نقاب مهر درخشان شود سحاب
دلها ز حسرت رخ زیبات گشته آب
هوش مصنوعی: اینجا شاعر از ناپایداری احساسات و آرزوها صحبت می‌کند. او به این موضوع اشاره می‌کند که تا کی باید دل‌ها با حسرت زیبایی‌های چهره محبوبشان غمگین و دلمرده باشند، در حالی که آن زیبایی همچون خورشید درخشان است و دل‌ها به آن چشم دوخته‌اند. آسمان دل‌ها با این حسرت شبیه به ابرهایی می‌شود که در انتظار بارش هستند.
باز آ و قلب اهل ولارا رهان ز غم
هوش مصنوعی: برگرد و دل مردم دوستدار خود را از غم آزاد کن.
از دین احمدی و ز آئین مصطفی
نامی ز جای مانده چو سیمرغ و کیمیا
هوش مصنوعی: از آموزه‌های دین پیامبر احمد و روش‌های پیامبر مصطفی، نامی به یادگار مانده است که مانند سیمرغ و کیمیا ارزشمند و نادر است.
اسلام اسم اوست هدر رسم او هبا
یا صاحب الزمان به فدایت بیا بیا
هوش مصنوعی: اسلام نام اوست و آیین او به راحتی از بین می‌رود. ای صاحب زمان، جانم به فدای تو، بیا، بیا.
شیرازه و نظام جهان را بزن بهم
هوش مصنوعی: هرگونه نظم و ترتیب جهان را به هم بریز.
یاجوج جور وظلم ز هر سو گرفته زور
شد آشکار فسق و پدیدار شد فجور
هوش مصنوعی: یاجوج و ماجوج به دور و بر خود ظلم و ستم را گسترش داده‌اند. در نتیجه، فساد و ناپاکی به وضوح آشکار شده و بروز پیدا کرده است.
رخشنده کن به سیر جهان کوکب ظهور
دشمن به عمد و دوست به نادانی و غرور
هوش مصنوعی: چهره‌ات را در دنیای پرفریب بنما، چرا که ستاره‌ای برزخ دشمنان به آگاهی و دوستان به نادانی و خودشیفتگی در حال درخشش است.
کردند اساس ملت جد تو منهدم
هوش مصنوعی: پایه و اساس ملت جد تو را ویران کردند.
ای مانده از نناج یدالله یادگار
ای وارث علی حسب الارث ذوالفقار
هوش مصنوعی: ای کسی که یادگاری از قدرت خداوندی هستی، ای وارث علی که ارث‌برنده شمشیر ذوالفقار هستی.
باز آ به حفظ حرمت آئین کردگار
تطهیر کن به آتش شمشیر آب دار
هوش مصنوعی: به بازگشت و حفظ ارزش‌های دینی خود بیندیش و با جهاد و تلاش، خود را از ناپاکی‌ها پاک کن.
ز آلایش عباد صنم ساخت حرم
هوش مصنوعی: از ناپاکی‌های پرستش، معشوق به قدس تبدیل شد.
ای داد خواه خلق که از خالق جلیل
باشد حمایت تو بارص و سا کفیل
هوش مصنوعی: ای کسی که برای مردم دادخواهی می‌کنی، حمایت تو از خالق بزرگ به عنوان یک پشتوانه و کفیل عمل می‌کند.
مداح آستان تو تا کی بود ذلیل
(صامت) شد از تعدی عدوان تو را دخیل
هوش مصنوعی: مداح تو تا کی باید ذلیل باشد؟ او به خاطر ظلم‌ها و تعدی‌هایی که به تو نسبت داده می‌شود، بی‌صدا و ساکت شده است.
بهر خدا میان من و خصم شو حکم
هوش مصنوعی: برای خداوند، از من و دشمنم قضاوت کن.

حاشیه ها

1402/11/14 07:02
سید مصطفی سامع


سه اختر

مرغ طبعم ز شعف مــست و نوا خوان آمد
پر زنان شــوق کنــــان طرف گلسـتان  آمد

وه چه زیبا شده فصل گل و سنبل به چمن
بلبل آســــــا سخنم نغمه ای مســـــتان آمد

موج گـــل گشته عیان بوی خوشی می آید
بر مشــــــامم زشمیــــمی گل و بستان آمد

گو به من شـــادی وعشرت ز چه برپا باشد
هاتفــــی گفـــت که اینــک ، مهِ شعبان آمد

عجب این مه که چنین کثرت شادی دارد
  که سه اختــــر به جهان نیّر و تابان   آمد  

شمـــس تابان هــــدایت شهِ خوبان حسین 
روز ســـــوم به مـــــهِ اعظـــــم شعبان آمد

چهارمین  میـــــــر هــدا  سید و سالار زُهاد
چهارمین  روز ز این مـه ،به جهان جان آمد

به جهان گــــرکه تــــرا است حوائج بسیار 
باب حاجــــــات، ابوالفضل نیکو شان  آمد

معنی حــــــرف وفــــا را که بدیدم هر جا
معنی اش واژه عبــــــاس ، به عــنوان آمد

ســامعا خـــاک در آل ولا را بــر چشــــــم 
سرمه ای کن که همین خطه ز رضوان آمد

سه شنبه - ۲۴-۱۱-۱۴۰۲