سام میرزا صفوی۲۸۲- مولانا ریاضی زاوه ای
زاوه قصبه ایست ازولایت خراسان و ریاضی مذکور در زمان سلطان حسین میرزا بایقرا بعضی اوقات بقضای آن اشتغال داشت و بواسطه امری که خلاف شرع بود و از او سر زد از آن منصب عزل شد، بحکم پادشاه مذکور تاریخ وقایع زمان او را برشته نظم کشیده و آن مثنوی موازی هشت هزار بیت است. در تاریخ فتح خراسان و قتل شیبک خان این بیت گفته بود :
بود تاریخ قتل ازبک و فتح خراسانش
امیرالمؤمنین حیدر علی بن ابیطالب
و بعد از آن بفرموده ی حضرت صاحبقران مغفور تاریخ فتوحات زمان ایشان را نظم کرده اما با تمام آن توفیق نیافت . این دو بیت در تعریف کوه از آن مثنوی است :
عقابش ز جدی فلک دیده کام
پلنگش ز خون شفق خورده شام
فلک سبزه ای رسته پیرامنش
شفق دشتی از لاله در دامنش
سن او از هشتاد متجاوز بود در شهور سنه احدی و عشرین و تسعمایه فوت شد این مطلع از اوست :
فلک شسته بآب خضر اگر دامان من بودی
هنوزم دست دور از دامن جانان من بودی
۲۸۱- بابا نصیبی: مولد بابا گیلانست و از آنجا بنیاد سیاحت کرده به تبریز آمد و از آنجا که عالم فقر نامرادی است بحلوا فروشی اشتغال داشت اتفاقا روزی بصحبت بابا فغانی رسید و شعر خود بر او خواند.فغانی را حلاوت کلام و چاشنی اشعار آن شیرین گفتار در مذاق جان قرار گرفته بصحبت سلطان یعقوبش برد و او را از آن پادشاه قبولی تمام دست داده تقرب یافت و در شهور سنه اربع و اربعین و تسعمایه در تبریز مرارت مرگ چشید و شکر ریز شد. این ابیات از اوست :۲۸۳- الف ابدال: اصلش از بلخ بود و تخلصش مطیعی اما در آخر کار تخلص باسم مذکور قرار گرفت، ندیم شیوه و شیرین کلام بود و ظرافت او با سلطان یعقوب در آذربایجان شهرت تمام دارد . گویند روزی از پادشاه مذکور بره پوستینی صوف طلبیده بود پادشاه گفت « میدهم بشرط آنک بانک گوسپند کنی » او گفته بود مگر آنکه مربع باشد . و مربع را کشیده و گفته بود این مربع بطریق آواز گوسفند است!
اطلاعات
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زاوه قصبه ایست ازولایت خراسان و ریاضی مذکور در زمان سلطان حسین میرزا بایقرا بعضی اوقات بقضای آن اشتغال داشت و بواسطه امری که خلاف شرع بود و از او سر زد از آن منصب عزل شد، بحکم پادشاه مذکور تاریخ وقایع زمان او را برشته نظم کشیده و آن مثنوی موازی هشت هزار بیت است. در تاریخ فتح خراسان و قتل شیبک خان این بیت گفته بود :
هوش مصنوعی: زاوه، شهری است در ولایت خراسان. در زمان سلطان حسین میرزا بایقرا، یکی از ریاضی‌دانان این شهر بخشی از وقت خود را به امور مربوطه مشغول بود. اما به دلیل وقوع عملی که بر خلاف موازین شرع بود، از سمت خود برکنار شد. به دستور آن پادشاه، او تاریخ وقایع زمان خود را به نظم درآورد که این مثنوی شامل حدود هشت هزار بیت است. در این اثر، او به تاریخ فتح خراسان و قتل شیبک خان اشاره کرده است.
بود تاریخ قتل ازبک و فتح خراسانش
امیرالمؤمنین حیدر علی بن ابیطالب
هوش مصنوعی: واقعهٔ قتل ازبک و پیروزی حیدر علی بن ابیطالب بر خراسان در تاریخ ثبت شده است.
و بعد از آن بفرموده ی حضرت صاحبقران مغفور تاریخ فتوحات زمان ایشان را نظم کرده اما با تمام آن توفیق نیافت . این دو بیت در تعریف کوه از آن مثنوی است :
هوش مصنوعی: پس از آن، بنا به فرمان حضرت صاحبقران رحمت‌الله علیه، تاریخ فتوحات زمان ایشان تنظیم شد، ولی با وجود این، توفیق کامل حاصل نشد. این دو بیت در تعریف کوه از آن مثنوی است:
عقابش ز جدی فلک دیده کام
پلنگش ز خون شفق خورده شام
هوش مصنوعی: عقاب به خاطر جدیت و استقامت آسمان، و پلنگ به دلیل رنگ خاص و زیبایی که از خون غروب آفتاب گرفته، توانایی‌های ویژه‌ای دارند.
فلک سبزه ای رسته پیرامنش
شفق دشتی از لاله در دامنش
هوش مصنوعی: آسمان گلی سبز از اطراف خود دارد و در دامنش دشت پر از گل های لاله را به همراه دارد.
سن او از هشتاد متجاوز بود در شهور سنه احدی و عشرین و تسعمایه فوت شد این مطلع از اوست :
هوش مصنوعی: او بیشتر از هشتاد سال عمر داشت و در ماه‌های سال 1398 فوت کرد. این جمله نخستین اطلاعاتی است که از او به دست آمده است.
فلک شسته بآب خضر اگر دامان من بودی
هنوزم دست دور از دامن جانان من بودی
هوش مصنوعی: اگر آسمان با آب خضر شسته می‌شد و پاک می‌گردید، هنوز هم نمی‌توانستم دستم را از دامن محبوب دور کنم.