گنجور

بخش ۹۰ - خواستگاری شادیشاه از دختر قیصر

چو رای هند رخ برتافت قیصر
نمود از ملک چین رخشنده افسر
تقاضای عروسی کرد داماد
بر قیصر به خواهش کس فرستاد
شه رومی به ابرو چین درآورد
تأمل کرد و آنگه سر برآورد
که: «شادیشاه نور دیدهٔ ماست
ولیکن هست از او ما را سه درخواست
نخستین از پی کابین دختر
دهد یک نیمه ملک شاه و بربر
دوم باید که پوید سوی افرنج
به رسم باج از آن بوم آورد گنج
سِیُم شرط آنکه سوی کشور شام
نسازد عزم و اینجا گیرد آرام
مبادا کو شود زین شرط مأیوس
مراد ما از این نام است و ناموس»
رسولان چون شنیدند این حکایت
به شادی باز گفتند این روایت
ملک را گشت روشن زآن فسانه
که می‌گیرد بر او قیصر بهانه
به پاسخ گفت: «این کاریست دشوار
نشاید بی پدر کردن چنین کار
اگر فرمان بود من باز گردم
ازین در با پدر همراز گردم
به فرمان پدر یکسال دیگر
بیایم بر خط فرمان نهم سر»

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ساوه‌سرا

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چو رای هند رخ برتافت قیصر
نمود از ملک چین رخشنده افسر
هوش مصنوعی: وقتی رای هند از تو روی برگرداند، قیصر به عنوان پادشاه چین، تاجی درخشان بر سر گذاشت.
تقاضای عروسی کرد داماد
بر قیصر به خواهش کس فرستاد
هوش مصنوعی: داماد از قیصر خواستگاری کرد و به درخواست کسی سفیری فرستاد.
شه رومی به ابرو چین درآورد
تأمل کرد و آنگه سر برآورد
هوش مصنوعی: شه رومی با نگاه آهنگین و تأمل‌آمیزش به اطراف توجه کرد و سپس سرش را بالا آورد.
که: «شادیشاه نور دیدهٔ ماست
ولیکن هست از او ما را سه درخواست
هوش مصنوعی: شادیشان باعث روشنایی و خوشحالی ماست، اما از او سه خواسته داریم.
نخستین از پی کابین دختر
دهد یک نیمه ملک شاه و بربر
هوش مصنوعی: پدر دختر ابتدا باید بخشی از دارایی و ثروت خود را به عنوان مهریه به شوهر دختر بدهد.
دوم باید که پوید سوی افرنج
به رسم باج از آن بوم آورد گنج
هوش مصنوعی: دومین نکته این است که باید به سوی خارجی‌ها برویم و به رسم پرداخت مالیات، از سرزمین خود ثروتی بیاوریم.
سِیُم شرط آنکه سوی کشور شام
نسازد عزم و اینجا گیرد آرام
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به سوی کشور شام بروی، باید این شرط را بپذیری که تنها در صورتی به آنجا نروی که اینجا باقی بمانی و آرامش را در اینجا پیدا کنی.
مبادا کو شود زین شرط مأیوس
مراد ما از این نام است و ناموس»
هوش مصنوعی: مبادا که دل‌سرد شوی از این شرط و شرایط، زیرا هدف ما از این نام و عنوان برآورده شدن آرزوهایمان است.
رسولان چون شنیدند این حکایت
به شادی باز گفتند این روایت
هوش مصنوعی: پیامبران پس از شنیدن این داستان با خوشحالی دوباره آن را بیان کردند.
ملک را گشت روشن زآن فسانه
که می‌گیرد بر او قیصر بهانه
هوش مصنوعی: پادشاه به خاطر داستانی که مردم درباره‌اش می‌گویند، درخشان و مشهور شده است، به‌گونه‌ای که قیصر به او اهمیت می‌دهد و به او اشاره می‌کند.
به پاسخ گفت: «این کاریست دشوار
نشاید بی پدر کردن چنین کار
هوش مصنوعی: او پاسخ داد: «این کار بسیار سختی است و نباید بدون پدر انجام شود.»
اگر فرمان بود من باز گردم
ازین در با پدر همراز گردم
هوش مصنوعی: اگر اجازه بدهند، من از این در برمی‌گردم و با پدر صحبت می‌کنم و رازهایم را با او درمی‌انگذارم.
به فرمان پدر یکسال دیگر
بیایم بر خط فرمان نهم سر»
هوش مصنوعی: به دستور پدر یک سال دیگر در خط فرمان بیایم.