گنجور

قطعه شمارهٔ ۵۵

ایا کریم نهادی که پیش نعمت تو
همه خزائن کان خاک خان نمی‌ارزد
دو قرص چرخ که خواننده ما و خورشیدش
به سفره کرمت بر دونان نمی‌ارزد
به گوهری ز کلام تو پیش تیر دبیر
مرصع کمر تو امان نمی‌ارزد
بر تجرد نفست قبای اطلس چرخ
به گرد دامن آخر زمان نمی‌ارزد
تو نازنین جهانی به یک سر مویت
تنعم همه ملک جهان نمی‌ارزد
اگرچه راح روان‌بخش جوهری است شریف
ولی به جوهر قدسی جان نمی‌ارزد
مضرت است و منافع شراب را بسیار
اگر قیاسی کنی این بدان نمی‌ارزد
همیشه باد، تنت در امان صحت و ناز
که ملک کون به ملک امان نمی‌ارزد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ساوه‌سرا

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ایا کریم نهادی که پیش نعمت تو
همه خزائن کان خاک خان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: آیا تو بخشنده‌ای که در برابر نعمت‌های تو، تمام گنجینه‌های دنیا و حتی خاک خانه‌ات هم بی‌ارزش است؟
دو قرص چرخ که خواننده ما و خورشیدش
به سفره کرمت بر دونان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: دو قرص چرخ، یعنی دو دایره‌ی بزرگ که نماد زندگی و گردش روزگار هستند، نشان‌دهنده این است که حتی اگر ما بهترین صدای خود را داشته باشیم و از نور خورشید بهره‌مند شویم، باز هم در برابر بخشش و کرامت تو چیزی نمی‌شویم. به عبارت دیگر، ارزش و بزرگی نعمت‌های تو به قدری است که هیچ چیزی نمی‌تواند با آن مقایسه شود، حتی مهم‌ترین نعمت‌ها و توانایی‌های ما.
به گوهری ز کلام تو پیش تیر دبیر
مرصع کمر تو امان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: کلام تو آن‌قدر ارزشمند و گران‌بهاست که حتی یک تیر از تیرهای زرین قلم هم نمی‌تواند با زیبایی و اهمیت آن مقایسه شود. کمر تو که به زیبایی زینت داده شده، در برابر این گوهر کلام، هیچ ارزشی ندارد.
بر تجرد نفست قبای اطلس چرخ
به گرد دامن آخر زمان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: هیچ چیز به ارزش و اهمیت روح تو، که در جدایی از جهان مادی است، نمی‌رسد. دنیای مادی و زرق و برق آن در مقایسه با روح تو و تجرد تو، ارزش چندانی ندارد.
تو نازنین جهانی به یک سر مویت
تنعم همه ملک جهان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: تو زیباترین شخص در جهانی و زیبایی یک تار موی تو به اندازه تمام نعمت‌های این جهان نمی‌ارزد.
اگرچه راح روان‌بخش جوهری است شریف
ولی به جوهر قدسی جان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: هرچند راه و روش زندگی آرامش‌دهنده و باارزش است، اما به ذات معنوی و روحانی انسان نمی‌رسد و قابل مقایسه نیست.
مضرت است و منافع شراب را بسیار
اگر قیاسی کنی این بدان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: شراب ضررهای زیادی دارد و اگر بخواهی آن را با فوایدش مقایسه کنی، به نظرت این مقایسه ارزش ندارد.
همیشه باد، تنت در امان صحت و ناز
که ملک کون به ملک امان نمی‌ارزد
هوش مصنوعی: همیشه باد که بدنت در سلامت و ناز و زیبایی باشد، زیرا هیچ چیزی در این دنیا به اندازه‌ی سلامتی و آسایش ارزش ندارد.