شمارهٔ ۸۶ - در مدح دلشاد شاه
یاد صبح است این گذر بر کوی جانان یافته
یادم عیسی است جسم خاک از و جان یافته
یا بشیر صحت ذات عزیز یوسف است
رهگذر بر کلبه احزان کنعان یافته
این خلیل اذر است ازر برو ریحان شده
یا خضر در عین ظلمات اب حیوان یافته
گوهر ذات وجود در درج فطرت است
چون( کلیم الله ) خلاص از موج بحران یافته
درة التاج سلاطین شاه دلشاد ان
که هستگرد نان را طاقتش با طوق فرمان یافته
ای به تمکین از ازل ثانی بلقیس امده
وای ز یزدان تا ابد ملک سلیمان یافته
شکر یزدان را که ذات بی نظیرت در جهان
هر چه جسته جز نظیر از فر یزدان یافته
از نظیرت سالها جاسوس فکرت یک جهان
جسته و صد ساله ره زان سوی امکان یافته
اسمان از خود نمایی پیش رای روشنت
افتاب عالم ارا را پشیمان یافته
عقل کامل رای خود را نزد رای کاملت
با کمال معرفت در عین نقصان یافته
روی سر پوشیدگان پرده ها عفتت
روزگاراز سایه خورشید پنهان یافته
از سواد سایه چترت جهان خال جمال
بر عذار شاهد چارم شبستان یافته
شهسوار همتت افلاک را در روز عرض
چون غبار نیلگون بر سمت میدان یافته
نو عروس حشمتت خورشید را در بزم پاه
چون مرصع مجمری در زیر دامان یافته
گلشن نیلوفری را خادمان مجلست
شبه نرگس دانی از مینا در ایوان یافته
با وجود جود طبع و حسن اخلاقت که خلق
هر دو را گلزار لطف و ابر احسان یافت
قصه یوسف جهان در قعر چاه انداخته
نامه حاتم فلک در طی نسیان یافته
دست دول بخشت کزو کان در دهان انداخت خاک
بحر پر دل را حربف اب دندان یافته
دستت ارزاق خلایق در سبیل تقدمه
دادو بستد تا بروز حشر از ایشان یافته
شمارهٔ ۸۵ - در مدح سلطان اویس: به گرد چشمهٔ نوشَت دمی مهر گیاهشمارهٔ ۸۷ - در مدح سلطان اویس: ای کمان ابرویت را جان من قربان شده
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ساوهسرا
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یاد صبح است این گذر بر کوی جانان یافته
یادم عیسی است جسم خاک از و جان یافته
هوش مصنوعی: این گذر از کوی محبوب یادآور صبح است و در ذهنم خاطرهای از عیسی به وجود میآورد که در آن جسم خاکی جان یافته است.
یا بشیر صحت ذات عزیز یوسف است
رهگذر بر کلبه احزان کنعان یافته
هوش مصنوعی: بشارت دهنده سلامتی و شادکامی یوسف، در حالی که مسافر بر کلبه غمها و اندوههای کنعان رسیده است.
این خلیل اذر است ازر برو ریحان شده
یا خضر در عین ظلمات اب حیوان یافته
هوش مصنوعی: این عبارت به توصیف شخصیتی میپردازد که از محیط تاریک و نامناسبی به سلامت و زیبایی رسیده است. این شخص مانند ابراهیم خلیل (که به نشان ایمان و پیروزی در چالشها شناخته میشود) و یا خضر (نماد زندگی جاودان و حکمت) است که در دشواریها توانسته است منابع حیاتی و الهامبخش را پیدا کند و دچار زوال نشود. به عبارتی دیگر، این فرد توانسته است در شرایط سخت و تیره، به نیکی و روشنایی برسد و بُعدی از زندگی را به دست آورد که دیگران از آن بیبهرهاند.
گوهر ذات وجود در درج فطرت است
چون( کلیم الله ) خلاص از موج بحران یافته
هوش مصنوعی: وجود حقیقی انسان در ذات او نهفته است، مانند حضرت کلیمالله (موسی) که از خطرات و مشکلات رهایی یافته است.
درة التاج سلاطین شاه دلشاد ان
که هستگرد نان را طاقتش با طوق فرمان یافته
هوش مصنوعی: این بیت به وصف ویژگی خاصی از یک شخص یا مقام اشاره دارد. در آن، به عظمت و مقام والای سلطان دلشاد اشاره شده و نشان میدهد که او مانند گوهری باارزش در تاج سلاطین است. همچنین، به قوت و استحکام او در مواجهه با مشکلات زندگی اشاره میکند و بیانگر توانایی او در اداره امورات و پیروزی بر چالشهاست.
ای به تمکین از ازل ثانی بلقیس امده
وای ز یزدان تا ابد ملک سلیمان یافته
هوش مصنوعی: ای که از آغاز، مثل بلقیس در تسلیم و فرمانبرداری هستی، وای بر تو که به یزدان، تا ابد سلطنت سلیمان را به دست آوردهای.
شکر یزدان را که ذات بی نظیرت در جهان
هر چه جسته جز نظیر از فر یزدان یافته
هوش مصنوعی: از خداوند بزرگ سپاسگزارم که تنها وجودی مشابه تو در جهان یافت نمیشود و هر آنچه که در جستجوی شایسته تو بوده، تنها به واسطه بزرگی و عظمت تو شناخته شده است.
از نظیرت سالها جاسوس فکرت یک جهان
جسته و صد ساله ره زان سوی امکان یافته
هوش مصنوعی: سالهاست که در مسیر فکرت، مانند جاسوسی به دنبال نمونهای از تو گشتهام و در این مدت، سالها راه را از سوی امکانها پیدا کردهام.
اسمان از خود نمایی پیش رای روشنت
افتاب عالم ارا را پشیمان یافته
هوش مصنوعی: آسمان به خاطر درخشش تو شرمنده شده و خورشید که روشنگر جهانیان است، حسرت میخورد.
عقل کامل رای خود را نزد رای کاملت
با کمال معرفت در عین نقصان یافته
هوش مصنوعی: فردی که عقل و دانش کاملی دارد، نظرات و فکر خود را با فکری که از کمال بالاتری برخوردار است، مقایسه میکند و این کار را با آگاهی و شناخت عمیق انجام میدهد، حتی اگر خود را ناقص احساس کند.
روی سر پوشیدگان پرده ها عفتت
روزگاراز سایه خورشید پنهان یافته
هوش مصنوعی: پردههایی که بر سر پوشیدههاست، به عفت تو اشاره دارد و نشان میدهد که روزگار به خاطر سایهی خورشید، این عفت را پنهان کرده است.
از سواد سایه چترت جهان خال جمال
بر عذار شاهد چارم شبستان یافته
هوش مصنوعی: از سایه چتر تو، زیباییهای جهان مانند خال صورت عشق بر گونهی معشوقی در شبهای تار پیدا شده است.
شهسوار همتت افلاک را در روز عرض
چون غبار نیلگون بر سمت میدان یافته
هوش مصنوعی: شما با اراده و تلاش بینظیری که دارید، به گونهای در زندگی پیش میروید که دیگران را تحت تأثیر قرار میدهید و به موفقیتهای بزرگ دست مییابید. در این مسیر، مانند غباری آبی بر میدان نبرد، به وضوح و روشنی در صحنه حضور دارید.
نو عروس حشمتت خورشید را در بزم پاه
چون مرصع مجمری در زیر دامان یافته
هوش مصنوعی: نو عروس زیبایی و شکوه تو، مانند خورشید در میهمانی میدرخشد و همچون جواهر درخشانی در زیر دامن خود بر زمین نشستهای.
گلشن نیلوفری را خادمان مجلست
شبه نرگس دانی از مینا در ایوان یافته
هوش مصنوعی: خادمان باغی پر از گلهای نیلوفری شباهت نرگس را از مینا در ایوان پیدا کردهاند.
با وجود جود طبع و حسن اخلاقت که خلق
هر دو را گلزار لطف و ابر احسان یافت
هوش مصنوعی: با وجود سخاوت و نیکی اخلاقی تو، مردم هر دو این ویژگیها را مانند باغی پر از نعمت و ابر مهربانی حس کردهاند.
قصه یوسف جهان در قعر چاه انداخته
نامه حاتم فلک در طی نسیان یافته
هوش مصنوعی: داستان یوسف، که در عمق چاه افتاده است، به یادنامهی حاتم طایی، در حال فراموشی، برخورد کرده است.
دست دول بخشت کزو کان در دهان انداخت خاک
بحر پر دل را حربف اب دندان یافته
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی اشاره به تقدیر و سرنوشت دارد. گوینده از قدرت و تأثیر دست سرنوشت صحبت میکند که چگونه ممکن است زندگی انسانها را به سمت دشواریها یا چالشها هدایت کند. بهطور خاص، او به معنای این میپردازد که چگونه مسائلی ممکن است باعث شوند انسان در موقعیتی سخت قرار بگیرد، اما از سوی دیگر میتواند به یافتن دلیری و قوت در دلش منجر شود. در نهایت، تأثیر طبیعت و شرایط بر زندگی انسانها و انرژیای که از مواجهه با مشکلات به دست میآید، مورد تأکید قرار میگیرد.
دستت ارزاق خلایق در سبیل تقدمه
دادو بستد تا بروز حشر از ایشان یافته
هوش مصنوعی: دست تو روزیهایی را که برای مردم در نظر گرفته شده، در مسیر پیشرفت و تعالی برداشت و جمعآوری کرد تا روز قیامت از آنان به دست آوری.
حاشیه ها
1400/01/20 04:04
دکتر بهمن محتشمی
بیت ماقبل آخر : " دول بخشت " باید " دل بخشت " باشد.
1400/01/20 04:04
دکتر بهمن محتشمی
بیت 5: قسمت آخر مصرع اول یعنی " که هست " اشتباهاً در ابتدای مصرع دوم نوشته شده، تصحیح شود.
بیت 11: در مصرع اول پس از " پرده ها " یک "ی" اضافه شود.

سلمان ساوجی