گنجور » سلیم تهرانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲۲

سلیم تهرانی

شمارهٔ ۲۲ - ایضا در مدح یوسف خان

تا به کی باشم از پریشانی

چون نگه، پایمال حیرانی

چند چون زلف دلبران پیچد

نفسم در گلو ز پیچانی

کیستم من به تنگنای جهان

بی گناهی همیشه زندانی

تا ز بند زمانه نگریزم

آفتابم کند نگهبانی

در دیار دلم بود نایاب

جنس عیشی به این فراوانی

چند در بحر نیلگون فلک

بود از موجه ی پریشانی،

ساحلم چون امید دل نایاب

کشتی ام چون حباب طوفانی

نور خورشید بر در و بامم

می کند همچو سیل ویرانی

خوان عیش مرا کند دایم

چشم شور فلک نمکدانی

می دواند به هر طرف حیران

همچو گویم سپهر چوگانی

بس که برگشته طالعم چون گل

کندم جیب جامه دامانی

می کند بر لباس عافیتم

طوق زنجیر غم گریبانی

چشم در آستین، گهی چون داغ

می کنم گریه های پنهانی

گاهی از بهر رفع دلگیری

همچو بلبل کنم غزل خوانی

باز پوشیدم از پریشانی

جامه ی ته نمای عریانی

خانه پردازی غم عشقت

کرده همخانه ام به ویرانی

داده در راه انتظار تو شوق

دیده را منصب نگهبانی

بی تو در کنج غم شبی دارم

به درازی چو موی زندانی

به تماشای آفتاب خوشم

بی تو در تنگنای حیرانی،

که سراید به یاد گل بر شمع

در قفس بلبل زمستانی

از خیال رخ تو می خیزد

نفسم همچو صبح نورانی

بس که رسوایی ام به عشق افکند

پرده از رازهای پنهانی،

می توان دید سرنوشت مرا

همچو ابرو ز لوح پیشانی

ای خوش آن مجلسی که گردد بیش

مستی ام از شراب روحانی

بی حجابانه پیش صاحب خود

شرح سازم غم پریشانی

یوسف مصر سلطنت کز مهر

دولت او راست پیرکنعانی

آسمان را به کف ز تیر شهاب

بر در اوست چوب دربانی

دامن چرخ پرگهر ز کفش

چون صدف از سحاب نیسانی

هرکجا او سخن کند، آنجاست

عقل کل، کودک دبستانی

تیغ برابر می زند چون برق

چون کند خشمش آتش افشانی

بجز از آب تیغ خونریزش

قطره هرگز نکرده طوفانی

در بهار مروتش که بود

بر ریاض زمانه ارزانی،

کودک غنچه شب چو زاده شود

از عروسان باغ و بستانی،

دایه ی صبح را به تربیتش

می کند آفتاب، پستانی

بیضه از حفظ او تواند کرد

مرغ اندر تنور بریانی

سجده ی آستانش ابرو را

می کند چون هلال نورانی

آسمان پیش ازو به چندین سال

پی عهدش همیشه پنهانی،

جمع می کرد مایه ی عشرت

همچو مفلس به فکر مهمانی

نیست در روزگار همت او

قطره افشان سحاب نیسانی،

که ز بس پیش دست او خجل است

عرقش می چکد ز پیشانی

آسمان گفت بر در قدرش

می کنم اختیار دربانی

عقل گفتش که تا کی از سر جهل

پی کاری روی که نتوانی

ای کریمی که داده است خدای

همه چیزی ترا بجز ثانی

وی که دایم چو پنجه ی خورشید

کف جودت کند زرافشانی

هرکه چون تیر با تو راست نرفت

کندش دل به سینه پیکانی

بهر کشتن زمانه خصم ترا

پرورد همچو گاو قربانی

دولت این سان که از سر یاری

با تو دارد درست پیمانی،

هرچه آن مدعای خاطر توست

می شود بی قضای ربانی

سرورا! سوخت خانمان مرا

شعله ی آتش سخندانی

سرزلف سخن کشیده مرا

جانب حلقه ی پریشانی

آنچه گفتم، تمامی بی حاصل

هرچه کردم، همه پشیمانی

کاش طالع به دست من دادی

جای خامه، عصای چوپانی

کاش کردی به دهر، بخت سیاه

روسفیدم به آسیابانی

این که رفتم به کسب استعداد

کاشکی رفتمی به دهقانی،

تا نکردی به خوان قسمت من

گریه آبی و لخت دل نانی

دایم از چشم مردمان چون اشک

می گریزم ز شرم عریانی

سر شرمم همیشه در پیش است

چون سر زلف از پریشانی

نیست از روزگار امیدی

که برون آردم ز حیرانی

کار با همت تو افتاده ست

فکر من کن چنان که می دانی

وقت عرض دعا رسید سلیم

گفتگو را مساز طولانی

تا گلستان سبز گردون را

می کند کهکشان خیابانی

گلشن دولت تو خرم باد

از نم ابر فیض یزدانی

شمارهٔ ۲۱ - در ستایش یوسف خان: ازان چو لاله نجنبم ز جا درین گلشن شمارهٔ ۲۳ - در مدح شاه صفی: ما درین کهنه دیر دیر اساس

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)

قالب شعری: قصیده

منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.