گنجور

شمارهٔ ۲۴

امیر فلک آستان فخر گیتی
خدیو ملک پاسبان خان دوران
سپهر ایالت جهان عدالت
طراز جلالت محمد تقی خان
کرم گستری کز پی بذل دستش
که چون ابر بهمن شود گوهر افشان
مطر در منثور گردد به دریا
حجر لعل رخشان شود در بدخشان
شراری ز قهرش بود برق لامع
نسیمی زلطفش بود ابر نیسان
زرایش بود پرتوی مهر انور
زطبعش بود قطره ای بحر عمان
بپا کرد در خطه ی یزد کآمد
هوایش فرح بخش چون راح ریحان
بسی جانفزا کاخی و وضع دلکش
که گردید از وصف آن عقل حیران
همه بهجت انگیز چون صحن جنت
همه عشرت آمیز چون باغ رضوان
هم افراخت در دولت آباد قصری
که از رفعتش منفعل مانده کیوان
هوایش دلاویز چون زلف دلبر
فضایش طربناک چون وصل جانان
عیان دروی آبی که از غیرت آن
به ظلمات آب خضر گشته پنهان
زخاکش که خوشبوست چون مشک اذفر
زآبش که صافی است چون در رخشان
دید است انفاس عیسای مریم
عیان است اعجاز موسای عمران
غرض چون به پایان رسید این بنا را
هم از یمن طالع هم از لطف یزدان
(سحاب) از پی سال تاریخ گفتا:
«ببین قصر جنت در او آب حیوان»

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

امیر فلک آستان فخر گیتی
خدیو ملک پاسبان خان دوران
هوش مصنوعی: امیر آسمان، درگاه افتخار جهان و سرپرست ملک، نگهبان خانه دوران است.
سپهر ایالت جهان عدالت
طراز جلالت محمد تقی خان
هوش مصنوعی: سپهر حکومت، نماد عدالت و جلال محمد تقی خان است.
کرم گستری کز پی بذل دستش
که چون ابر بهمن شود گوهر افشان
هوش مصنوعی: مردی که با سخاوت و generosity در پی کمک به دیگران است، مانند ابری در فصل بهمن می‌شود که جواهرات را پخش می‌کند و نعمت‌ها را در اطرافش به جریان می‌اندازد.
مطر در منثور گردد به دریا
حجر لعل رخشان شود در بدخشان
هوش مصنوعی: اگر سنگ زینتی در دریا بیفتد، به مروارید تبدیل می‌شود و همچنین اگر در بدخشان سنگی خاصی وجود داشته باشد، به لعل زیبای سرخ تبدیل می‌شود. در واقع، این به معنای این است که مواد اولیه با قرار گرفتن در شرایط مناسب می‌توانند به چیزهای زیبا و ارزشمند تبدیل شوند.
شراری ز قهرش بود برق لامع
نسیمی زلطفش بود ابر نیسان
هوش مصنوعی: گرفته‌شدن برق ناشی از خشم اوست و نسیم ناشی از لطفش شبیه ابر در بهار است.
زرایش بود پرتوی مهر انور
زطبعش بود قطره ای بحر عمان
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که زیبایی و نورانی بودن پرتوی خورشید به زمینی بودن آن بستگی دارد، مانند این که یک قطره از دریاچه عمان، نمایانگر عظمت و وسعت این دریا است. در واقع، اشاره به چگونگی تأثیر بخشندگی و وجود یک چیز بزرگ بر روی جزئیات و زیبایی‌های کوچکتر دارد.
بپا کرد در خطه ی یزد کآمد
هوایش فرح بخش چون راح ریحان
هوش مصنوعی: در منطقه یزد، هوایی خوش و دلپذیر به وجود آمد که مانند عطر و بوی خوش گل ریحان روح را نوازش می‌کند.
بسی جانفزا کاخی و وضع دلکش
که گردید از وصف آن عقل حیران
هوش مصنوعی: این کاخ زیبا و دلنشین به قدری جذاب است که عقل را در حیرت فرو می‌برد.
همه بهجت انگیز چون صحن جنت
همه عشرت آمیز چون باغ رضوان
هوش مصنوعی: همه چیز زیبا و مسرت بخش است، مانند بهشت، و تمام شادی‌ها و لذت‌ها در آن طوری است که مثل باغ رضوان می‌باشد.
هم افراخت در دولت آباد قصری
که از رفعتش منفعل مانده کیوان
هوش مصنوعی: در سرزمین خوشبختی، کاخی بنا کرده‌اند که به خاطر بلندی و عظمتش، ستاره‌ها تحت تأثیر آن قرار گرفته‌اند.
هوایش دلاویز چون زلف دلبر
فضایش طربناک چون وصل جانان
هوش مصنوعی: هوا و فضای اینجا به گونه‌ای دلنشین و خوشایند است که به یاد زلف‌های زیبای محبوب می‌افتد و همچنین حالت طرب و شادابی‌ای دارد که شبیه به آن لحظات خاموش و شیرین وصل با معشوق است.
عیان دروی آبی که از غیرت آن
به ظلمات آب خضر گشته پنهان
هوش مصنوعی: در اینجا به وضوح دیده می‌شود که درویش یا شخص زاهدی به‌قدری به غیرت و غیرت‌ورزی خود اهمیت می‌دهد که این ویژگی باعث شده تا حتی در نور و روشنایی نیز به حالتی پنهان و منحصربه‌فرد درآید. به نوعی حس می‌شود که این فرد با ویژگی‌های خاص خود، به سطحی از درک و آگاهی دست یافته که شایسته‌ی تحسین و توجه است.
زخاکش که خوشبوست چون مشک اذفر
زآبش که صافی است چون در رخشان
هوش مصنوعی: از خاکش بویی دلپذیر و خوش دارد، مانند مشک خوشبو؛ و از آبش که پاک و زلال است، چهره‌ای درخشان و زیبا می‌سازد.
دید است انفاس عیسای مریم
عیان است اعجاز موسای عمران
هوش مصنوعی: نفس‌های مریم عیسی به وضوح نشان‌دهنده‌ی معجزه‌ای است که بر اثر تولد او رخ داده و معجزه‌ی موسی نیز از شگفتی‌های اوست.
غرض چون به پایان رسید این بنا را
هم از یمن طالع هم از لطف یزدان
هوش مصنوعی: هدف وقتی به اتمام رسید، این بنا نیز به خاطر خوش اقبالی و رحمت خدا ساخته شد.
(سحاب) از پی سال تاریخ گفتا:
«ببین قصر جنت در او آب حیوان»
هوش مصنوعی: ابری به گذشته تاریخ اشاره کرد و گفت: «نگاه کن، در اینجا قصر بهشت قرار دارد که در آن چشمه‌ای از آب حیات وجود دارد.»