شمارهٔ ۱۶ - عقده ی دل
در طالعم اقتضای فرزند
غم نیست مرا اگر نباشد
زیرا که چو دختر است اگرچه
بی عصمت و بد گهر نباشد
نخلی است که کام باغبان را
زآن لذتی از ثمر نباشد
ورز آنکه ززمره ی ذکور است
زاین چند صفت بدر نباشد
گر همچو کسان زشت منظر
خوش صورت و خوش سیر نباشد
گویند که در نسب همانا
از طایفه ی بشر نباشد
ور دور نباشد از دل خلق
ورزشت به هر نظر نباشد
هردم ره او زنند اگر چه
محتاج به سیم و زر نباشد
آن به که به غیر دفتر شعر
از من خلف دگر نباشد
تا هیچ زمان از آن مخاطر
در خاطر من خطر نباشد
فرزند نه و کسی ز فرزند
چون من به جهان سمر نباشد
نام پدران به دهر از اخلاف
روزی دو سه بیشتر نباشد
نام من از این خلف به عالم
وقتی نه که مشتهر نباشد
نه تربیتی که تا چه ارزد
بی دانش و بی هنر نباشد
نه هر نفسیش بایدم گفت
پندی که در او اثر نباشد
نه هر شبش از برای کاری
خوانند و مرا خبر نباشد نباشد
نه باید از انفعال خلقم
از هیچ طرف مقر نباشد
القصه ز قیل و قال فرزند
چیزی بجهان بتر نباشد
شمارهٔ ۱۵ - مدح و تاریخ: خان زمان یگانه ی دوران علی نقیشمارهٔ ۱۷: ای فلک جاه ملک رتبه که در زیور و زیب
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در طالعم اقتضای فرزند
غم نیست مرا اگر نباشد
هوش مصنوعی: سرنوشت من به گونهای است که داشتن فرزند غمگین برایم مناسب نیست، حتی اگر فرزندی نباشد.
زیرا که چو دختر است اگرچه
بی عصمت و بد گهر نباشد
هوش مصنوعی: زیرا که او دختر است، حتی اگر از نظر اخلاقی و خانوادگی مشکل نداشته باشد.
نخلی است که کام باغبان را
زآن لذتی از ثمر نباشد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که درختی وجود دارد که باغبان از محصول آن هیچ لذتی نمیبرد. به عبارتی، بر خلاف زحمتی که برای پرورش درخت کشیده، ثمره آن رضایت یا خوشحالی به او نمیدهد.
ورز آنکه ززمره ی ذکور است
زاین چند صفت بدر نباشد
هوش مصنوعی: هر کس که از میان مردان است، اگر چندین ویژگی نیکو نداشته باشد، نمیتواند به خوبی بدرخشد.
گر همچو کسان زشت منظر
خوش صورت و خوش سیر نباشد
هوش مصنوعی: اگر مانند افرادی که ظاهر زشتی دارند، دارای چهره زیبا و سیرت نیکو نباشی،
گویند که در نسب همانا
از طایفه ی بشر نباشد
هوش مصنوعی: میگویند که در اصل و نسب، فردی از جنس انسان نمیتواند وجود داشته باشد.
ور دور نباشد از دل خلق
ورزشت به هر نظر نباشد
هوش مصنوعی: اگر دستاوردهایت از قلب مردم دور نباشد، به هر نحوی که نگاه کنی، قابل مشاهده و ارزشمند خواهد بود.
هردم ره او زنند اگر چه
محتاج به سیم و زر نباشد
هوش مصنوعی: هر لحظه به سوی او قدم برمیدارند، حتی اگر به طلا و نقره نیاز نداشته باشند.
آن به که به غیر دفتر شعر
از من خلف دگر نباشد
هوش مصنوعی: بهتر است که در زندگی، چیزی جز شعر و ادبیات از من توقع نرود و هیچ انتظاری از من نداشته باشند که فراتر از این باشد.
تا هیچ زمان از آن مخاطر
در خاطر من خطر نباشد
هوش مصنوعی: تا همیشه از آن خطرات در ذهن من هیچ خطری وجود نداشته باشد.
فرزند نه و کسی ز فرزند
چون من به جهان سمر نباشد
هوش مصنوعی: هیچ کس مانند من در بین فرزندان به دنیا نیامده است.
نام پدران به دهر از اخلاف
روزی دو سه بیشتر نباشد
هوش مصنوعی: نام پدران در دنیا تنها چند روز بیشتر از نسلهای بعدی نمیماند و به تدریج فراموش میشود.
نام من از این خلف به عالم
وقتی نه که مشتهر نباشد
هوش مصنوعی: هر وقت که نام من در دنیا معروف نشود، از این نسل به یادگار نخواهد ماند.
نه تربیتی که تا چه ارزد
بی دانش و بی هنر نباشد
هوش مصنوعی: هیچ تربیتی ارزشمند نیست اگر بدون دانش و هنر باشد.
نه هر نفسیش بایدم گفت
پندی که در او اثر نباشد
هوش مصنوعی: هر سخنی را نمیتوان به هر کسی گفت، زیرا اگر آن سخن تأثیری در او نگذارد، گفتن آن بیفایده خواهد بود.
نه هر شبش از برای کاری
خوانند و مرا خبر نباشد نباشد
هوش مصنوعی: هر شب عدهای به کارهایی مشغولند که من از آنها بیخبرم.
نه باید از انفعال خلقم
از هیچ طرف مقر نباشد
هوش مصنوعی: انفعال و بیعملی من نباید از هیچ سمتی بر من تأثیر بگذارد و مرا تحت تأثیر قرار دهد.
القصه ز قیل و قال فرزند
چیزی بجهان بتر نباشد
هوش مصنوعی: در نهایت، از گفتوگوها و حرفهای بیاساس، فرزندی به دنیا نمیآید که بدتر از آن باشد.