گنجور

شمارهٔ ۱۳ - معما بنام زر و مدح

چیست آن لعبت که زیبا شکل و نیکو منظر است؟
منظرش چون وصل زیبا منظران جان پرور است
نقش نام پادشاهان شوق گنج خسروان
بر جبینش ثبت و اندر خاطر او مضمر است
عهد آن از بی ثباتی همچو عهد روزگار
طبع او از دون نوازی همچو طبع اختر است
یک نظر هر کس که بر لوح ضمیرش بنگرد
می شناسد کز چه شهر و از کدامین کشور است؟
جرم آن سیار و تابان همچو جرم کوکب است
پیکر او مستدیر و زرد چون قرص خور است
انتقالش از کف نو دولتان این زمان
ممتنع مانند اعراض عرض از جوهر است
وصل او کمتر به کام حضرت مخدوم ماست
ور بود در بی ثباتی همچو عهد دلبر است
مفخر گیتی نشاط آن کو به بزم اهل فضل
صحبت او هم نشاط‌افزای و هم جان‌پرور است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چیست آن لعبت که زیبا شکل و نیکو منظر است؟
منظرش چون وصل زیبا منظران جان پرور است
هوش مصنوعی: چه چیزی است که آن دختر زیبا و خوش‌نماست؟ زیبایی او مانند وصال زیبایی‌های جان‌پرور است.
نقش نام پادشاهان شوق گنج خسروان
بر جبینش ثبت و اندر خاطر او مضمر است
هوش مصنوعی: نام پادشاهان و آرزوی گنج و ثروت بزرگ در پیشانی او نقش بسته و در ذهنش پنهان است.
عهد آن از بی ثباتی همچو عهد روزگار
طبع او از دون نوازی همچو طبع اختر است
هوش مصنوعی: عهد و پیمان او به اندازه ناپایداری روزگار بی‌ثبات است و ویژگی‌های روحی‌اش مانند ستاره‌ها از لطافت و زیبایی برخوردار است.
یک نظر هر کس که بر لوح ضمیرش بنگرد
می شناسد کز چه شهر و از کدامین کشور است؟
هوش مصنوعی: هر کسی که با دقت به دل و درونش نگاه کند، می‌تواند بفهمد که از کدام سرزمین و کجای دنیا آمده است.
جرم آن سیار و تابان همچو جرم کوکب است
پیکر او مستدیر و زرد چون قرص خور است
هوش مصنوعی: جرم آن ستاره درخشان و متحرک مانند جرم یک سیاره است، و شکل آن گرد و زرد مانند قرص خورشید می‌باشد.
انتقالش از کف نو دولتان این زمان
ممتنع مانند اعراض عرض از جوهر است
هوش مصنوعی: انتقال او از دستان نوگراهای این عصر ممکن نیست، مانند این که عرض نتواند از جوهر جدا شود.
وصل او کمتر به کام حضرت مخدوم ماست
ور بود در بی ثباتی همچو عهد دلبر است
هوش مصنوعی: وصل او (محبت یا دیدار معشوق) همیشه به خوشی و رضایت دل ما نمی‌رسد و اگر هم باشد، به ثبات و پایداری نیست، مانند وعده‌ای که معشوق داده و به سادگی ممکن است زیر پا گذاشته شود.
مفخر گیتی نشاط آن کو به بزم اهل فضل
صحبت او هم نشاط‌افزای و هم جان‌پرور است
هوش مصنوعی: مفتخرترین در جهان، شادی‌بخش کسی است که در مجالس اهل علم و فضل حضور دارد؛ این شخص نه تنها به روح و جان دیگران زندگی می‌بخشد، بلکه بر نشاط و شادابی محفل نیز می‌افزاید.