سحاب اصفهانیشمارهٔ ۲ - جشن و آتش بازی
چه شد که چرخ جفا پیشه کرد میل وفا
هزار گونه اساس نشاط کرده به پا
سپهر محفل عیشی به دهر چیده کز آن
شده است بزم جهان رشک جنت الماوا
هزار دست ضیا دارد از هزاران شمع
کف کلیم ضیا داشت گر زیک بیضا
به جسم مرده دلان مطرب آورد صد روح
اگر مسیح زیک روح مرده کرد احیا
هوا زنور مشاعل زمین ز عکس شموع
چو کان گوهر ناب است و لؤلؤ لا لا
ریاض دهر منور چو روضه ی مینو
بساط خاک پر اختر چو گنبد مینا
به تن محیط هوا بست زرفشان اکسون
به بر بسیط زمین کرد آتشین دیبا
ز بس که پر شرر آمد سواد شب گوئی
که منبت گل سوری است عنبر سارا
سپهروار به گردش زهر طرف چرخی
چه چرخ چون کره ی نار آتشین اجزا
به هشت برج مرتب ولی زهر برجی
ستاره بار به سطح زمین و روی هوا
زهر طرف شجری آتشین که گر خوانند
نظیر سد ره و طوبیش هست محض خطا
کجا دماند اوراق زرفشان سدره؟
کجا بر آرد نارنج آتشین طوبا؟
دمیده ز آذر نمرود گلستان خلیل
نموده از شجر طور آتش موسا
پدید گشته زهر بام صد هزاران ماه
که قرص مهر بود در برش چو جرم سها
اگر زچاهی وقتی نمود برهمنی
مهی که ساحت نخشب ازو گرفت ضیا
ز کاسه های سفالین نگر کنون صد ماه
که هر یکی به جهانی بود فروغ افزا
شمارهٔ ۱ - فرید زمان: فرید زمان آنکه آمد به دنیاشمارهٔ ۳ - در وصف بهار و مدح: ز نکهت گل و فیض صبا ورشح سحاب
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چه شد که چرخ جفا پیشه کرد میل وفا
هزار گونه اساس نشاط کرده به پا
هوش مصنوعی: چرا روزگار که به بدی عادت کرده، دیگر به وفاداری و خوشحالی نمی‌رسد و به انواع مختلفی از شادی‌ها پای می‌کوبد؟
سپهر محفل عیشی به دهر چیده کز آن
شده است بزم جهان رشک جنت الماوا
هوش مصنوعی: فضای زندگی به گونه‌ای تزیین شده است که بزم و شادی موجود در آن، باعث حسادت به بهشت جاودان می‌شود.
هزار دست ضیا دارد از هزاران شمع
کف کلیم ضیا داشت گر زیک بیضا
هوش مصنوعی: صدها دست نورانی از هزاران شمع وجود دارد، اما دست کلیم تنها به یک نور روشنایی داشت.
به جسم مرده دلان مطرب آورد صد روح
اگر مسیح زیک روح مرده کرد احیا
هوش مصنوعی: اگرچه جسم مردگان بی‌روح است، اما یک نوازنده (مطرب) می‌تواند با نواهای خود چندین روح را به آن برساند. همان‌طور که مسیح، با یک روح مرده، زندگی و جان تازه‌ای بخشید.
هوا زنور مشاعل زمین ز عکس شموع
چو کان گوهر ناب است و لؤلؤ لا لا
هوش مصنوعی: هوا پر از نور مشعل‌ها است که به خاطر انعکاس شمع‌هاست. مانند معادن الماس و مرواریدهای ناب است که در دل زمین نهفته‌اند.
ریاض دهر منور چو روضه ی مینو
بساط خاک پر اختر چو گنبد مینا
هوش مصنوعی: زندگی من مانند باغی زیبا و دل‌انگیز است، در حالی که زمین پر از ستاره‌هاست، شبیه به گنبدی آسمانی.
به تن محیط هوا بست زرفشان اکسون
به بر بسیط زمین کرد آتشین دیبا
هوش مصنوعی: هوا به دور زمین مانند پارچه‌ای تنگ پیچیده شده و سطح زمین را با رنگ آتشین و زیبا پوشانده است.
ز بس که پر شرر آمد سواد شب گوئی
که منبت گل سوری است عنبر سارا
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه شب پر از شعله و نور است، گویی درختی که گل‌های خوشبو و زیبا دارد در این تاریکی می‌درخشد و عطرش فضا را پر کرده است.
سپهروار به گردش زهر طرف چرخی
چه چرخ چون کره ی نار آتشین اجزا
هوش مصنوعی: اینجا سخن از حرکت دایره‌وار در آسمان و چرخش عناصر آتشین است. به تصویر کشیدن یک کره آتشین که به دور خود می‌گردد، در واقع به دنیای وسیع و بی‌پایان آسمانی اشاره دارد. این حرکت و گردشی که وجود دارد، نشان دهنده‌ی نظم و ترتیب کیهانی است.
به هشت برج مرتب ولی زهر برجی
ستاره بار به سطح زمین و روی هوا
هوش مصنوعی: در هشت برج مرتب، اما یکی از برج‌ها اثر منفی دارد و ستاره‌ها بر زمین و در آسمان پراکنده‌اند.
زهر طرف شجری آتشین که گر خوانند
نظیر سد ره و طوبیش هست محض خطا
هوش مصنوعی: در هر سو درختی سرزنده و آتشین وجود دارد که اگر آن را با نام‌هایی مانند سد و طوبی خطاب کنند، اشتباه بزرگی خواهد بود.
کجا دماند اوراق زرفشان سدره؟
کجا بر آرد نارنج آتشین طوبا؟
هوش مصنوعی: کجا می‌توان احوال دنیای فانی را دید؟ کجا می‌توان درخت طوبا را که میوه‌های نارنجی و داغ آتشین دارد، مشاهده کرد؟
دمیده ز آذر نمرود گلستان خلیل
نموده از شجر طور آتش موسا
هوش مصنوعی: آتش نمرود که از آذر دمیده، گلستان ابراهیم را زنده کرده و آتش موسا از درخت طور روشن شده است.
پدید گشته زهر بام صد هزاران ماه
که قرص مهر بود در برش چو جرم سها
هوش مصنوعی: بسیاری از ماه‌ها مانند سوزنی تیز در آسمان ظاهر شده‌اند، در حالی که خورشید نیز به مانند یک ستاره در کنار آن‌ها یک جلوه خاص دارد.
اگر زچاهی وقتی نمود برهمنی
مهی که ساحت نخشب ازو گرفت ضیا
هوش مصنوعی: اگر از چاهی که در آن هستی، روشنایی یک ماه را ببینی که نوری از آن به ساحت چوب نخشب می‌تابد، متوجه زیبایی و درخشندگی آن خواهی شد.
ز کاسه های سفالین نگر کنون صد ماه
که هر یکی به جهانی بود فروغ افزا
هوش مصنوعی: به کاسه‌های سفالین نگاه کن؛ اکنون صد ماه در آن‌ها می‌درخشد که هر کدام به تنهایی نورانیت و روشنی خاصی دارند و شگفتی دیگری را به نمایش می‌گذارند.