گنجور

شمارهٔ ۶۸ - تاریخ کتاب مصیبت‌نامهٔ شعرای انجمن دانشکدهٔ اصفهان

نازم اقدام جناب میرزا عباس خان
کانجمن شد مستدام از او به شهر اصفهان
همت والای او بنگر که در عهدی چنین
کز کمال و فضل بیزارند ابنای زمان
شعر را خوانند مهمل طعنه بر شاعر زنند
گرچه نگشایند خود الا که بر مهمل دهان
چون نمیفهمند معنی منکر صورت شوند
غافلند از اینکه در این جسم پنهانست جان
گاه می‌گویند این بی‌ذوق مردم تابکی
از گل رخسار میگوئید و از موی میان
گاه میگویند آخر کیست یار و چیست عشق
تا به‌کی زینسان تکلم تا به‌کی زینسان بیان
هفتصد سال است سعدی شاه اقلیم سخن
ملک عالم را مسخر دارد از تیغ زبان
همچنین حافظ که اندر شاعری پیغمبر است
شعر فهمان را بحق میخواند آن قدسی لسان
باز فردوسی نظامی هم سنائی مولوی
شیخ عطار آنکه دارد داروی جان در دکان
ناصر خسرو کمال اصفهانی اوحدی
شاعران نکته‌سنج و عارفان نکته‌دان
برده‌اند از شعر گوی نام نیک از هرکسی
داده‌اند از نظم داد معرفت اندر جهان
محتشم عمان وصال اینان که تا محشر کنند
در مراثی خون دل از دیدهٔ مردم روان
بهر هر دولت زوالی هست در عالم یقین
دولت شعر است کان تا حشر ماند جاودان
باری این رونق ده عرفان مدیر انجمن
کز جناب حق مؤید باد در کون و مکان
قرب ده سال است کز خود می‌نماید صرف مال
و استعانت نیستش جز از خدای مستعان
زین صفت می‌کن صفات دیگرش را هم قیاس
زانکه باشد گل ز باغ و دانه از خرمن نشان
دُرّ نظم شاعران را گشته از جان مشتری
با وجود اینکه خود لعل معانی راست کان
گر خبر جوئی ز سبک شاعران انجمن
در ادب گویند و در وصف رسول و خاندان
باد ارزانی بدیشان داده ایزد جمله را
فکر بکر و لفظ خوش طبع کهن بخت جوان
این مصیبت‌نامه را‌ امسال گفتند و مدیر
بهر ضبطش کرد اقدام و پی تاریخ آن
خاک اقدام سخن‌سنجان صغیر از شوق گفت
نازم اقدام جناب میرزا عباس‌خان

۱۳۴۲ هجری‌قمری

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نازم اقدام جناب میرزا عباس خان
کانجمن شد مستدام از او به شهر اصفهان
هوش مصنوعی: من به اقدام و فعالیت‌های جناب میرزا عباس خان بسیار افتخار می‌کنم و از اینکه او موجب رونق و پایداری فعالیت‌های فرهنگی در شهر اصفهان شده، خوشحالم.
همت والای او بنگر که در عهدی چنین
کز کمال و فضل بیزارند ابنای زمان
هوش مصنوعی: به تلاش و اراده‌ی قوی او توجه کن که در زمانی زندگی می‌کند که مردم از کمال و فضیلت دوری می‌جویند.
شعر را خوانند مهمل طعنه بر شاعر زنند
گرچه نگشایند خود الا که بر مهمل دهان
هوش مصنوعی: شعر را می‌خوانند و به شاعر طعنه می‌زنند، هرچند که خودشان نمی‌توانند معنای آن را درک کنند و فقط در مورد شاعر حرف می‌زنند.
چون نمیفهمند معنی منکر صورت شوند
غافلند از اینکه در این جسم پنهانست جان
هوش مصنوعی: اگر مردم معنای واقعی من را درک نکنند، تنها به ظاهر و شکل من توجه می‌کنند و غافل از این هستند که حقیقت وجودی من در این جسم پنهان است.
گاه می‌گویند این بی‌ذوق مردم تابکی
از گل رخسار میگوئید و از موی میان
هوش مصنوعی: گاهی می‌گویند مردم بی‌هیجان هستند، در حالی که از زیبایی چهره و موهای میان دو ابرو به ستایش می‌پردازند.
گاه میگویند آخر کیست یار و چیست عشق
تا به‌کی زینسان تکلم تا به‌کی زینسان بیان
هوش مصنوعی: گاهی می‌پرسند که یار کیست و عشق چیست، تا چه زمانی باید حرف زد و تا کی باید به این شکل بیان کرد؟
هفتصد سال است سعدی شاه اقلیم سخن
ملک عالم را مسخر دارد از تیغ زبان
هوش مصنوعی: سعدی، شاعر بزرگ ایرانی، بیش از هفتصد سال است که با قدرت و زیبایی کلامش، توانسته است بر دنیای سخن و ادبیات سلطنت کند و با زبانش، دل‌ها را تسخیر کند.
همچنین حافظ که اندر شاعری پیغمبر است
شعر فهمان را بحق میخواند آن قدسی لسان
هوش مصنوعی: حافظ که در هنر شاعری مانند پیامبری است، به درستی شعرهای خود را به کسانی که می‌دانند و درک می‌کنند، می‌خواند؛ او زبانی پاک و مقدس دارد.
باز فردوسی نظامی هم سنائی مولوی
شیخ عطار آنکه دارد داروی جان در دکان
هوش مصنوعی: فردوسی، نظامی، مولوی و شیخ عطار، همگی چهره‌های بزرگ ادبیات هستند. آنان مانند دارویی برای جان انسان‌ها عمل می‌کنند و آثارشان همچون فروشگاهی از دانش و معنویت در دسترس همگان قرار دارد.
ناصر خسرو کمال اصفهانی اوحدی
شاعران نکته‌سنج و عارفان نکته‌دان
هوش مصنوعی: ناصر خسرو یکی از بزرگ‌ترین شاعران عارف و نکته‌سنج ایرانی است که در اصفهان به کمال خود رسید و اشعارش بازتاب‌دهنده عمق دانایی و معرفت اوست.
برده‌اند از شعر گوی نام نیک از هرکسی
داده‌اند از نظم داد معرفت اندر جهان
هوش مصنوعی: شعر و ادب را از عرفای بزرگ گرفته‌اند و هر کسی با نام نیک خود شناخته می‌شود؛ از نظم و شاعری، دانش و آگاهی به دنیا منتقل شده است.
محتشم عمان وصال اینان که تا محشر کنند
در مراثی خون دل از دیدهٔ مردم روان
هوش مصنوعی: محتشم عمان، سخن‌سرای بزرگی است که درباره‌ی افرادی می‌نگارد که حتی تا روز قیامت خواسته و ناخواسته در سوگ آن‌ها اشک خواهند ریخت و دل‌هاشان پر از غم و اندوه خواهد بود.
بهر هر دولت زوالی هست در عالم یقین
دولت شعر است کان تا حشر ماند جاودان
هوش مصنوعی: هر نوع دولتی در دنیا به زوال می‌رود، اما دولت شعر ابدی است و تا روز قیامت باقی خواهد ماند.
باری این رونق ده عرفان مدیر انجمن
کز جناب حق مؤید باد در کون و مکان
هوش مصنوعی: این رونق و شکوه بخشیدن به عرفان، ناشی از مدیری است که از طرف خداوند مورد تأیید قرار گرفته و در همه جا و در همه زمان‌ها وجود دارد.
قرب ده سال است کز خود می‌نماید صرف مال
و استعانت نیستش جز از خدای مستعان
هوش مصنوعی: ده سال است که از خود دور افتاده و گرایش به خرج کردن مال دارد، اما هیچ کمک و یاری از کسی جز خداوند نمی‌طلبد.
زین صفت می‌کن صفات دیگرش را هم قیاس
زانکه باشد گل ز باغ و دانه از خرمن نشان
هوش مصنوعی: از این ویژگی می‌توان سایر خصوصیات او را نیز سنجید، زیرا نشان آن است که او مانند گل از باغ و دانه‌ای از خرمن است.
دُرّ نظم شاعران را گشته از جان مشتری
با وجود اینکه خود لعل معانی راست کان
هوش مصنوعی: شاعر می‌گوید که شاعران بهترین و زیباترین اشعارشان را از دل وجود خود به دست می‌آورند، حتی با وجود اینکه خودشان نیز معانی و زیبایی‌های بسیاری درونشان دارند. به عبارتی، شعر و ادبیات آن‌ها همواره تحت تأثیر وجود خودشان است.
گر خبر جوئی ز سبک شاعران انجمن
در ادب گویند و در وصف رسول و خاندان
هوش مصنوعی: اگر بخواهی از شاعران سبک‌خاص خبری بگیری، در محفل ادب درباره فضائل و صفات پیامبر و خاندان او صحبت می‌کنند.
باد ارزانی بدیشان داده ایزد جمله را
فکر بکر و لفظ خوش طبع کهن بخت جوان
هوش مصنوعی: باد به ایشان داده، و خداوند به همه فکر نو و کلام دلنشین بخشیده که از جوانی بهره‌مندند.
این مصیبت‌نامه را‌ امسال گفتند و مدیر
بهر ضبطش کرد اقدام و پی تاریخ آن
هوش مصنوعی: امسال این متنی درباره مصیبت‌ها گفته شد و مدیر برای ثبت آن اقدام کرد و به دنبال تاریخ آن بود.
خاک اقدام سخن‌سنجان صغیر از شوق گفت
نازم اقدام جناب میرزا عباس‌خان
هوش مصنوعی: خاکی که در آن قدم می‌زنند، نشان‌دهنده‌ی سخن‌سنجانی است که با شوق و عشق از میرزا عباس‌خان یاد می‌کند و به او ناز و کرامت می‌بخشد.
۱۳۴۲ هجری‌قمری
هوش مصنوعی: سال ۱۳۴۲ هجری قمری مربوط به تقویم قمری است که با توجه به سال‌های میلادی معادل سال 1963 میلادی می‌باشد. در این سال، رویدادهای مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی رخ داده است.