صغیر اصفهانیشمارهٔ ۱۴
در روی این زمین که تویی صد هزارها
پیش از تو بوده اند به شهر و دیارها
بر پیکر سپید و سیاه بشر بسی
این مهر و ماه تافته لیل و نهارها
بس سیم تن مقیم سراهای زرنگار
کامروز خفته اند به خاک مزارها
بس کاخ منهدم شده بینی ز خون دل
اجزای آن پر است ز نقش و نگارها
گل سرزند به رنگ رخ گلرخان ز گل
رخ زیر گل نهفته ز بس گلعذارها
از سروهای ناز مثال سهی قدان
گویی زمانه ساخته در جویبارها
بس بزم عیش گشت سیه پوش و مطربان
دادند جای خود همه بر سوگوارها
بس میگسار و ساقی مهوش که هیچ نیست
حرفی ز ساقی و اثر از میگسارها
یا للعجب که در طلب دو گز کفن
باشد همیشه بین بشرگیر و دارها
دانند فانی است جهان و برای آن
بر پا همی کنند صف کار زارها
بس شهریار قادر و سلطان مقتدر
رفتند و رفت از کفشان اقتدارها
بس کاردان که در عوض پیشرفت کار
خود مضمحل شدند در انجام کارها
بس شیرگیرها که ز هم شیرشان درید
صیادها شدند شکار شکارها
شو راستکار و در دو جهان باش رستگار
گشتند رستگار چنین رستگارها
کن صرف خدمت دگران روزگار خویش
با نام نیک زنده بمان روزگارها
غافل مشو صغیر ز درها که سفته اند
از بهر هوشیاری ما هوشیارها
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در روی این زمین که تویی صد هزارها
پیش از تو بوده اند به شهر و دیارها
هوش مصنوعی: در این زمین که تو زندگی می‌کنی، هزاران نفر قبل از تو در شهرها و روستاها وجود داشته‌اند.
بر پیکر سپید و سیاه بشر بسی
این مهر و ماه تافته لیل و نهارها
هوش مصنوعی: بر تن انسان‌ها نشان‌هایی از شب و روز و چراغ‌های زندگی دیده می‌شود. این نشان‌ها، نقش‌هایی از عشق و جدایی، رنج و شادی را به تصویر می‌کشند.
بس سیم تن مقیم سراهای زرنگار
کامروز خفته اند به خاک مزارها
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد با پوست زیبا و ثروتمند امروز در زمین‌های باقی‌مانده خود خوابیده‌اند.
بس کاخ منهدم شده بینی ز خون دل
اجزای آن پر است ز نقش و نگارها
هوش مصنوعی: بسیاری از عمارت‌های ویران شده را می‌بینی که اجزایشان به خاطر دل‌نوشته‌ها و احساسات عمیق پر شده است و پر از طرح‌ها و نقوش زیباست.
گل سرزند به رنگ رخ گلرخان ز گل
رخ زیر گل نهفته ز بس گلعذارها
هوش مصنوعی: گل تازه‌ای می‌روید که رنگ و رویش شبیه به زیبایی دختران است. در زیر گل، زیبایی‌های دیگری پنهان شده که زیبایی گلبرگ‌ها به خاطر آن‌هاست.
از سروهای ناز مثال سهی قدان
گویی زمانه ساخته در جویبارها
هوش مصنوعی: از سروهای زیبایی که قد بلندی دارند، به نظر می‌رسد که زمانه آن‌ها را در جویبارها ساخته است.
بس بزم عیش گشت سیه پوش و مطربان
دادند جای خود همه بر سوگوارها
هوش مصنوعی: جشن و خوشی تبدیل به ماتم و سیاهی شد و همه نوازندگان جای خود را به سوگواران دادند.
بس میگسار و ساقی مهوش که هیچ نیست
حرفی ز ساقی و اثر از میگسارها
هوش مصنوعی: در این جمله به این موضوع اشاره می‌شود که در بین میگساران و ساقیان زیبای مهوش، هیچ سخنی از ساقی و هیچ نشانه‌ای از میگساران وجود ندارد. به عبارتی دیگر، انگار در این فضا هیچ‌گونه گفت‌وگو یا نشانه‌ای از آن‌ها به چشم نمی‌خورد.
یا للعجب که در طلب دو گز کفن
باشد همیشه بین بشرگیر و دارها
هوش مصنوعی: عجب است که انسان‌ها همیشه در جستجوی دو گز پارچه برای کفن خود هستند و به‌سوی چنگال‌های مرگ می‌روند.
دانند فانی است جهان و برای آن
بر پا همی کنند صف کار زارها
هوش مصنوعی: آن‌ها می‌دانند که این دنیا زود گذر است و به همین دلیل برای رسیدن به هدف‌هایشان، در صف مبارزات و تلاش‌ها صف می‌کشند.
بس شهریار قادر و سلطان مقتدر
رفتند و رفت از کفشان اقتدارها
هوش مصنوعی: بسیاری از پادشاهان نیرومند و فرمانروایان قدرتمند وجود داشتند که در گذشته بر سر قدرت بودند، اما اکنون از دستشان اقتدار و قدرتشان رفته است.
بس کاردان که در عوض پیشرفت کار
خود مضمحل شدند در انجام کارها
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد باهوش و ماهر به خاطر پیشرفت در کارشان، خود را ضعیف و ناتوان کردند و در انجام کارها دچار مشکل شدند.
بس شیرگیرها که ز هم شیرشان درید
صیادها شدند شکار شکارها
هوش مصنوعی: بسیاری از شکارچیان با مهارت و زیرکی به شکار دیگر شکارچیان پرداختند و برای خود شکار مورد نظرشان را به دست آوردند.
شو راستکار و در دو جهان باش رستگار
گشتند رستگار چنین رستگارها
هوش مصنوعی: درستکار باش و در هر دو جهان به رستگاری برسی، افرادی که به این حقیقت پی بردند، به موفقیت و رستگاری دست یافتند.
کن صرف خدمت دگران روزگار خویش
با نام نیک زنده بمان روزگارها
هوش مصنوعی: در زندگی خود به دیگران کمک کن و با نیکی و کارهای خوب نام خوبی از خود به جا بگذار تا همیشه در یادها بمانی.
غافل مشو صغیر ز درها که سفته اند
از بهر هوشیاری ما هوشیارها
هوش مصنوعی: از درها غافل نشو که کوچک‌ها هم می‌توانند درهایی بسازند. این درها برای حفظ آگاهی و هوشیاری ما افراد باهوش هستند.