صغیر اصفهانیشمارهٔ ۴۸ - در نعت رسول اکرم (ص) و مدح ولی اعظم علی (ع)
به اهل بینش در آفرینش بود مبرهن بود مسلم
که از تمامی شده است نامی جناب انسان ظهور اعظم
زهی وجودی که موجد از آن ز پای تا سر بود نمایان
ابوالمحامد ابوالمکارم بوصف یزدان به نقش آدم
بطوع خادم ملک بخیلش همین نه تنها فلک طفیلش
که هست ذاتش به گاه خلقت یگانه علت بهر دو عالم
بزرگواری که خوانده او را فرشته احمد بشر محمد
بماسوا الله بود ز ایزد نبی امجد رسول اکرم
ز بی‌نظیری ز بی همالی نباشد او را به دهر تالی
جز آنکه حقرا ولی و مظهر جز آنکه او را وصی و بن عم
علی که او را بود ز رتبت به علم مخزن به حکم حاکم
به امر آمر به نهی ناهی به رمز کاشف به راز محرم
به شرع ناظم ببر ملازم به کرب رافع به حرب دافع
بحجره مونس بغزوه یاور به فرش حامی به عرش همدم
اگر که باشد تو را بسر هوش غدیر خم را مکن فراموش
که امر بلغ به اهل عالم مقام حیدر کند مسلم
چه در فرایض چه در نوافل ز مهر آن شه مباش غافل
چرا که دارد ولای او را بهر عبادت خدا مقدم
گر او نکردی به تیغ بران جدال دشمن قتال عدوان
اساس آئین نبد مرتب قواعد دین نشد منظم
علی است اول علی است آخر علی است باطن علی است ظاهر
علی است عالی علی است والی علی است افضل علی است اعلم
ابوالعجائب ابوالغرائب شهاب ثاقب هژبر سالب
روان هستی ولی مصور حقیقت کل ولی مجسم
بخانهٔ حق بود ظهورش هزار موسی مقیم طورش
همیشه روشن جهان ز نورش چه عهد آدم چه دور خاتم
به شاهی او ملک سپاهی به حضرت او رسل پناهی
چه خضر و یحیی چه هود و شعیا چه پور عمران چه ابن مریم
الا امیری که مدح ذاتت خدای سبحان کند به قرآن
مرا چه قدرت که پویم این ره به عقل قاصر لسان ابکم
شها به وصفت صغیر مسکین هر آنچه گوید هر آنچه خواند
بدان نماید که قطره خواهد به وصف دریا همی زند دم
نه مدح خوانم کز آستانت ز بینوائی کنم گدائی
امیدوارم گدای خود را نرانی از در رهانی از غم
شمارهٔ ۴۷ - در نعت حضرت خاتم الانبیاء محمد مصطفی «صلی‌اله علیه و آله»: چرا چو ابر نبارد سرشگ از بصرمشمارهٔ ۴۹ - در مدح مولی‌الموالی حضرت امیرالمؤمنین (ع): مظهری گردید ظاهر دوش بر عین الیقینم
اطلاعات
وزن: مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به اهل بینش در آفرینش بود مبرهن بود مسلم
که از تمامی شده است نامی جناب انسان ظهور اعظم
هوش مصنوعی: برای کسانی که بینش و بصیرت دارند، روشن و مشخص است که در میان تمامی مخلوقات، نام و وجود انسان به عنوان برترین و مهم‌ترین موجود به ظهور رسیده است.
زهی وجودی که موجد از آن ز پای تا سر بود نمایان
ابوالمحامد ابوالمکارم بوصف یزدان به نقش آدم
هوش مصنوعی: چه موجودی که خالقش از سر تا پا در او نمایان است؛ ابوالمحامد و ابوالمکارم به وصف خداوند به شکل انسان خلق شده است.
بطوع خادم ملک بخیلش همین نه تنها فلک طفیلش
که هست ذاتش به گاه خلقت یگانه علت بهر دو عالم
هوش مصنوعی: کار خادمی ملک بخیل او به همین خاطر است که تنها آسمان به خاطر اوست؛ زیرا ذات او در زمان آفرینش، یگانه و علت وجودی برای هر دو جهان بوده است.
بزرگواری که خوانده او را فرشته احمد بشر محمد
بماسوا الله بود ز ایزد نبی امجد رسول اکرم
هوش مصنوعی: شخصی که به بزرگی و عظمت شناخته می‌شود، فرشته‌ای است که نامش احمد و انسانش محمد است. او هیچ‌کس را جز خدا در نظر نمی‌گیرد و از سوی خداوند به عنوان نبی و رسول برگزیده شده است.
ز بی‌نظیری ز بی همالی نباشد او را به دهر تالی
جز آنکه حقرا ولی و مظهر جز آنکه او را وصی و بن عم
هوش مصنوعی: او که در بی‌نظیری و یکتایی مانند ندارد، در این دنیا کسی مانند او نیست جز آنکه او ولی و نماینده حق است، و همچنین نشان‌دهندهٔ قدرت الهی و وصی و وابسته به حق است.
علی که او را بود ز رتبت به علم مخزن به حکم حاکم
به امر آمر به نهی ناهی به رمز کاشف به راز محرم
هوش مصنوعی: علی که در علم و دانش در رده‌ای بلند قرار دارد، به عنوان یک حکمرانی عادل عمل می‌کند و بر کارها امر و نهی می‌کند. او به رازها آگاهی دارد و به کشف مسائل پیچیده می‌پردازد.
به شرع ناظم ببر ملازم به کرب رافع به حرب دافع
بحجره مونس بغزوه یاور به فرش حامی به عرش همدم
هوش مصنوعی: به قوانین و دستورات مذهبی پایبند باش و همیشه در کنار کسانی باش که در میدان جنگ از تو حمایت می‌کنند. در خانه‌ات با دوستان و عزیزانت همراه باش و در زندگی به کسانی که در سختی‌ها به یاری‌ات می‌آیند، تکیه کن. همچنین، در سختی‌ها به زینت و آرامش آسمانی فکر کن و آنها را همراه خود داشته باش.
اگر که باشد تو را بسر هوش غدیر خم را مکن فراموش
که امر بلغ به اهل عالم مقام حیدر کند مسلم
هوش مصنوعی: اگر تو در هوش و درک خود باشی، هرگز غدیر خم را فراموش نکن؛ زیرا این واقعه، پیام مهمی برای جهانیان داشت و مقام حضرت علی (ع) را مشخص کرد.
چه در فرایض چه در نوافل ز مهر آن شه مباش غافل
چرا که دارد ولای او را بهر عبادت خدا مقدم
هوش مصنوعی: در واجبات و مستحبات religiouse، از محبت آن ولی خدا غافل نشو، چرا که فرمانبری از او برای عبادت خداوند برتر و مقدم است.
گر او نکردی به تیغ بران جدال دشمن قتال عدوان
اساس آئین نبد مرتب قواعد دین نشد منظم
هوش مصنوعی: اگر او با شمشیر بران به جنگ دشمن نمی‌رفت، اساس دین و قواعد آن به درستی نظم و ترتیبی نمی‌یافت.
علی است اول علی است آخر علی است باطن علی است ظاهر
علی است عالی علی است والی علی است افضل علی است اعلم
هوش مصنوعی: علی، نخستین و آخرین است. او در باطن و ظاهر وجود دارد و در رفیع‌ترین مقام‌ها قرار دارد. او ولی و سرپرست است و از همه برتر و آگاه‌تر است.
ابوالعجائب ابوالغرائب شهاب ثاقب هژبر سالب
روان هستی ولی مصور حقیقت کل ولی مجسم
هوش مصنوعی: شخصی به نام ابوالعجائب و ابوالغرائب وجود دارد که همچون شهاب درخشان و قوی، زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. او مظهر واقعیت کل جهان است و حقیقت را به تصویر می‌کشد.
بخانهٔ حق بود ظهورش هزار موسی مقیم طورش
همیشه روشن جهان ز نورش چه عهد آدم چه دور خاتم
هوش مصنوعی: در خانه حق، ظهور او مانند هزار موسی است، که همواره در کوه طور ساکن بوده و نورش جهان را روشن کرده است. او نه تنها با عهد آدم ارتباط دارد، بلکه با زمان خاتم نیز پیوند دارد.
به شاهی او ملک سپاهی به حضرت او رسل پناهی
چه خضر و یحیی چه هود و شعیا چه پور عمران چه ابن مریم
هوش مصنوعی: شاهی او سبب قدرت و تسلطی بر ملتهاست و در نزد او فرستادگانی هستند که پناه می‌برند. او همانند شخصیت‌های بزرگ تاریخ مانند خضر، یحیی، هود، شعیا، پسر عمران و ابن مریم است.
الا امیری که مدح ذاتت خدای سبحان کند به قرآن
مرا چه قدرت که پویم این ره به عقل قاصر لسان ابکم
هوش مصنوعی: ای امیر، تو که ستایش تو به خداوند بزرگ و قرآن اختصاص دارد، من چگونه می‌توانم با ذهن ناچیز و زبان خاموش خود، این مسیر را دنبال کنم؟
شها به وصفت صغیر مسکین هر آنچه گوید هر آنچه خواند
بدان نماید که قطره خواهد به وصف دریا همی زند دم
هوش مصنوعی: ای ماه، وصف تو مانند یک کودک بی‌پنا است که هرچه بگوید و هرچه بخواند، نشان می‌دهد که می‌خواهد خود را به دریا تشبیه کند و به اوج بزند.
نه مدح خوانم کز آستانت ز بینوائی کنم گدائی
امیدوارم گدای خود را نرانی از در رهانی از غم
هوش مصنوعی: من نه به خاطر ستایش تو، بلکه از روی فقر و نیاز، به درگاهت آمده‌ام. امیدوارم که مرا، گدای خود را، از در درگاهت رد نکنی و از غم و اندوه دور کنی.