گنجور

شمارهٔ ۳۸ - در تهنیت عید مولود مسعود حلال مشکلات کشتی نجات علی علیه‌السلام

چه خوش گفت الحق رسول مصدق
که حق با علی و علی هست با حق
به اهل حقیقت بود این حقیقت
معین مبرهن مسلم محقق
نشان ماند از مولدش تا بعالم
از این رو جدار حرم گشت منشق
به مام وی از ادخلی بیتی آمد
خطاب از حق این هست قولی موثق
چه در انبیا و چه در اولیا کس
بدین رتبه نائل نگردیده الحق
نداده است حق ابیض و اسودی را
مقامی چنین زیر این چرخ ازرق
به از حب او طاعتی نیست حق را
مخور غم بدین طاعتی گر موفق
مشو غافل از حب آن شه که بی‌شک
کند حب محب را به محبوب ملحق
بدین خدا سعی او گشت بانی
بشرع نبی تیغ او داد رونق
ببین تا چه فرموده ختم رسولان
بتوصیف یک ضربتش یوم خندق
ز میدان او بود دشمن فراری
بدان سان کز آتش فراری است زیبق
نه میدان که چونمرکب انگیخت بودی
جهان بهر جولانگه او مضیق
خود او دست حق است و از اوست برپا
مر این طاق و ارون و کاخ معلق
خدایش نخوانم ولیکن ندانم
جز او ناظم نه رواق مطبق
بخورشید از آن داد رجعت که دانی
امور فلک در کف اوست مطلق
از او سر بسر ماسوی راست هستی
که گردد ز مصدر همی فعل مشتق
مقیمان خاک درش را چه حاجت
به ایوان کسری و قصر خورنق
گروهی که جز او گرفتند رهبر
بدان بی‌خردها خرد میزند دق
به پرهیز و مستیز و بگریز زیشان
که بگریخت عیسی ابن‌مریم ز احمق
کسی را که یزدان کند مدح ذاتش
چه جای صغیر و جریر و فرزدق
الا تا به بستان دمد در بهاران
گل و سنبل و لاله نسرین و زنبق
مراد محبش سراسر میسر
امور عدویش به کلی معوق

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چه خوش گفت الحق رسول مصدق
که حق با علی و علی هست با حق
هوش مصنوعی: حق و حقیقت همیشه با علی است و علی همیشه در کنار حق قرار دارد.
به اهل حقیقت بود این حقیقت
معین مبرهن مسلم محقق
هوش مصنوعی: این واقعیت مشخص و واضح، برای کسانی که درک واقعیات را دارند، ثابت و تأیید شده است.
نشان ماند از مولدش تا بعالم
از این رو جدار حرم گشت منشق
هوش مصنوعی: علامتی از زادگاه او باقی ماند که به همین دلیل دیوار حرم به دو بخش تقسیم شد.
به مام وی از ادخلی بیتی آمد
خطاب از حق این هست قولی موثق
هوش مصنوعی: از جانب خداوند، قولی معتبر به ما رسیده که در مورد ورودی به بهشت سخن می‌گوید.
چه در انبیا و چه در اولیا کس
بدین رتبه نائل نگردیده الحق
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از پیامبران و اولیاء به این مقام نرسیده است، به‌راستی که این موضوع حقیقت دارد.
نداده است حق ابیض و اسودی را
مقامی چنین زیر این چرخ ازرق
هوش مصنوعی: نه سفیدان و نه سیاهان، هیچ‌کدام حق و مقام بالایی تحت این آسمان آبی ندارند.
به از حب او طاعتی نیست حق را
مخور غم بدین طاعتی گر موفق
هوش مصنوعی: اگر عشق او را نداشته باشی، هیچ عبادتی ارزش ندارد. لذا نگران عبادی که انجام می‌دهی نباش؛ حتی اگر در آن موفق باشی.
مشو غافل از حب آن شه که بی‌شک
کند حب محب را به محبوب ملحق
هوش مصنوعی: از علاقه به آن پادشاه غافل نشو، چرا که او بی‌شک عشق عاشق را به محبوبش متصل می‌سازد.
بدین خدا سعی او گشت بانی
بشرع نبی تیغ او داد رونق
هوش مصنوعی: به این خداوند، تلاش او منجر به بنیادگذاری قانونی شد که پیامبر را حمایت کرد و شمشیر او باعث رونق و پیشرفت شد.
ببین تا چه فرموده ختم رسولان
بتوصیف یک ضربتش یوم خندق
هوش مصنوعی: ببین چگونه پیامبر آخرین رسولان، یک ضربه‌اش را در روز خندق توصیف کرده است.
ز میدان او بود دشمن فراری
بدان سان کز آتش فراری است زیبق
هوش مصنوعی: دشمن از میدان جنگ به شدت فرار می‌کند، مانند کسی که از آتش می‌گریزد.
نه میدان که چونمرکب انگیخت بودی
جهان بهر جولانگه او مضیق
هوش مصنوعی: تو نمی‌دانی که اگر مرکب را برانگیختی، جهان به خاطر او به چه اندازه تنگ و محدود می‌شود.
خود او دست حق است و از اوست برپا
مر این طاق و ارون و کاخ معلق
هوش مصنوعی: خود او نشانه‌ای از قدرت خداوند است و همه‌ی این بناها و سازه‌های عظیم به‌وسیله‌ی او برقرار شده‌اند.
خدایش نخوانم ولیکن ندانم
جز او ناظم نه رواق مطبق
هوش مصنوعی: من او را خدایی نمی‌دانم، اما به خوبی می‌دانم که جز او هیچ‌کس نمی‌تواند نظم این جهان را برقرار کند و هیچ جزئی از آن را به درستی هدایت کند.
بخورشید از آن داد رجعت که دانی
امور فلک در کف اوست مطلق
هوش مصنوعی: خورشید به خاطر آن برگشت که می‌دانی تمام کارهای آسمان در دست اوست به طور کامل.
از او سر بسر ماسوی راست هستی
که گردد ز مصدر همی فعل مشتق
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که همه چیز از او نشأت می‌گیرد و تمام موجودات به نوعی از او تأثیر می‌پذیرند، به طوری که حتی فعل‌ها نیز از مصدر خود استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، او منبع اصلی هر چیزی است که در جهان وجود دارد و هر چیزی به نوعی به او وابسته است.
مقیمان خاک درش را چه حاجت
به ایوان کسری و قصر خورنق
هوش مصنوعی: آن‌هایی که در جست‌وجوی مادیات هستند، نیازی به زندگی در کاخ‌ها و قصرهای بزرگ ندارند؛ زیرا زیبایی و ارزش واقعی در همین زمین و زندگی ساده در آن است.
گروهی که جز او گرفتند رهبر
بدان بی‌خردها خرد میزند دق
هوش مصنوعی: گروهی که جز او کسی را به عنوان رهبر انتخاب کرده‌اند، نشان دهنده‌ی نادانی و بی‌خردی خود هستند و در نتیجه، در پایان با درد و رنج مواجه خواهند شد.
به پرهیز و مستیز و بگریز زیشان
که بگریخت عیسی ابن‌مریم ز احمق
هوش مصنوعی: از کسانی که نادان و احمق هستند دوری کن و از آنها فاصله بگیر، چرا که عیسی پسر مریم نیز از چنین افرادی فاصله می‌گرفت.
کسی را که یزدان کند مدح ذاتش
چه جای صغیر و جریر و فرزدق
هوش مصنوعی: هر کس که خداوند را ستایش کند، دیگر جایی برای تعریف و تمجید از شاعران کوچک و بزرگ نیست.
الا تا به بستان دمد در بهاران
گل و سنبل و لاله نسرین و زنبق
هوش مصنوعی: بیا تا در بهار به باغ برویم و از زیبایی گل‌ها مانند گل و سنبل و لاله و نسرین و زنبق لذت ببریم.
مراد محبش سراسر میسر
امور عدویش به کلی معوق
هوش مصنوعی: مقصود او این است که محبوبش همیشه در دسترس و سرشار از محبت است، در حالی که adversary یا دشمنش به طور کامل ناتوان و غیرقابل دسترسی شده است.