گنجور

شمارهٔ ۲۶ - در مدح امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام

دهر پیر امروز باز از نوجوانی می‌کند
ذره‌سان خورشید رقص از شادمانی می‌کند
بر فراز سدره با پیک خدا روح‌الامین
مرغ بخت خاکیان هم‌آشیانی می‌کند
جان حق‌جویان مهجور به محنت مبتلا
از وصال یار جانی کامرانی می‌کند
میزبان خوان رحمت خاص و عام خلق را
بر سر خوان ولایت میهمانی می‌کند
پرده بردارم ز مطلب پرده‌دار کاینات
پرده‌برداری ز اسرار نهانی می‌کند
گوش جان هر لحظه از خنیاگران بزم قدس
استماع نغمه‌های آسمانی می‌کند
فاش گویم در غدیر خم به امر کردگار
مصطفی در نصب حیدر درفشانی می‌کند
نی همین بر اهل دل حق را نماید آشکار
لطف‌ها هم با محبان زبانی می‌کند
مدح میگوید امیری را که در ملک وجود
ز ابتدا تا انتها او حکمرانی می‌کند
انبیا را هست یاور اولیا را تا به حشر
دستگیری او به وقت ناتوانی می‌کند
عیسی مریم ز نام او دهد بر مرده جان
موسی عمران به خیل او شبانی می‌کند
خضر بر گم‌گشتگان راه عشقش رهنماست
با تفاخر صالحش اشترچرانی می‌کند
خسروی کورا لقب دادند فتال العرب
گریه بر حال یتیم از مهربانی می‌کند
می‌کشد بر دوش بار بینوایان را به شب
آنکه روز از پادشاهی سرگرانی می‌کند
با مرقع جامه و نان جوین شاه جهان
از پی پاس مروت زندگانی می‌کند
کی ادای شکر آن مولا شود امکان‌پذیر
زانچه لطفش با صغیر اصفهانی می‌کند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دهر پیر امروز باز از نوجوانی می‌کند
ذره‌سان خورشید رقص از شادمانی می‌کند
هوش مصنوعی: دنیا کهن سال امروز دوباره از نو جوانی را تجربه می‌کند، مانند ذره‌ای که به شادی می‌رقصد و نور خورشید را منعکس می‌کند.
بر فراز سدره با پیک خدا روح‌الامین
مرغ بخت خاکیان هم‌آشیانی می‌کند
هوش مصنوعی: در بالای درخت سدره، فرشتۀ وحی از سوی خداوند با روح و خدایی خود، به خوشبختی و سعادت انسان‌ها کمک می‌کند و به نوعی هم‌نشینی و ارتباط برقرار می‌کند.
جان حق‌جویان مهجور به محنت مبتلا
از وصال یار جانی کامرانی می‌کند
هوش مصنوعی: روح کسانی که به دنبال حقیقت هستند و از محبوب خود دور افتاده‌اند، با درد و رنج مواجه است، اما در عین حال از جلب محبت یار و اتصال به او لذت می‌برند.
میزبان خوان رحمت خاص و عام خلق را
بر سر خوان ولایت میهمانی می‌کند
هوش مصنوعی: میزبان یعنی خداوند، سفره‌ای از رحمت را برای همه مردم، چه خاص و چه عام، آماده کرده و در فضای محبت و دوستی خود، از آنها پذیرایی می‌کند.
پرده بردارم ز مطلب پرده‌دار کاینات
پرده‌برداری ز اسرار نهانی می‌کند
هوش مصنوعی: من رازهای پنهان این عالم را آشکار می‌کنم، زیرا پرده‌دار هستی خود نیز به نمایش گذاشتن اسرار نهفته را انجام می‌دهد.
گوش جان هر لحظه از خنیاگران بزم قدس
استماع نغمه‌های آسمانی می‌کند
هوش مصنوعی: گوش دل در هر لحظه آهنگ‌های زیبا و آسمانی که از خوانندگان بهشتی می‌رسد را می‌شنود.
فاش گویم در غدیر خم به امر کردگار
مصطفی در نصب حیدر درفشانی می‌کند
هوش مصنوعی: به طور صریح می‌گویم که در واقعه غدیر خم، به فرمان خداوند پیامبر اکرم علی (ع) را به عنوان رهبر و پیشوای مسلمانان معرفی کرد.
نی همین بر اهل دل حق را نماید آشکار
لطف‌ها هم با محبان زبانی می‌کند
هوش مصنوعی: نی به دل‌های اهل معرفت حقیقت را به وضوح نشان می‌دهد و لطف‌ها نیز با دوستان به زبانی صمیمی و دوستانه بیان می‌شود.
مدح میگوید امیری را که در ملک وجود
ز ابتدا تا انتها او حکمرانی می‌کند
هوش مصنوعی: شاعر از امیری ستایش می‌کند که از آغاز تا پایان زندگی بر مخلوقات و عالم هستی حاکمیت دارد.
انبیا را هست یاور اولیا را تا به حشر
دستگیری او به وقت ناتوانی می‌کند
هوش مصنوعی: پیامبران و اولیا در زمان‌های سخت و در مواقعی که نیاز به کمک و پشتیبانی دارند، یاری می‌دهند و تا روز قیامت در کنار آن‌ها خواهند بود.
عیسی مریم ز نام او دهد بر مرده جان
موسی عمران به خیل او شبانی می‌کند
هوش مصنوعی: حضرت عیسی به وسیله ذکر نام او جان مردگان را برمی‌گرداند و حضرت موسی که فرزند عمران است، در میان پیروان او همچون یک شبان رهبری می‌کند.
خضر بر گم‌گشتگان راه عشقش رهنماست
با تفاخر صالحش اشترچرانی می‌کند
هوش مصنوعی: خضر، که نماد هدایت و ارشاد در عشق است، به گم‌شدگان در این مسیر کمک می‌کند و با افتخار در مقام یک شخصیت صالح، به رهبری و هدایت آنها می‌پردازد.
خسروی کورا لقب دادند فتال العرب
گریه بر حال یتیم از مهربانی می‌کند
هوش مصنوعی: یک پادشاه نابینا را به عنوان قهرمان عرب معرفی کردند و او به خاطر مهربانی‌اش بر حال یتیمان اشک می‌ریزد.
می‌کشد بر دوش بار بینوایان را به شب
آنکه روز از پادشاهی سرگرانی می‌کند
هوش مصنوعی: شخصی بر دوش خود بار فقر و نیازمندی‌های مردم بی‌بضاعت را حمل می‌کند در شبی که روزها سرگرم لذت‌ها و خوش‌گذرانی‌های پادشاهی است.
با مرقع جامه و نان جوین شاه جهان
از پی پاس مروت زندگانی می‌کند
هوش مصنوعی: شاه جهان با لباسی ساده و تکه نانی از جو، به دنبال حفظ اصول و مروت در زندگی‌اش است.
کی ادای شکر آن مولا شود امکان‌پذیر
زانچه لطفش با صغیر اصفهانی می‌کند
هوش مصنوعی: آیا امکان دارد که کسی بتواند شکرگزار محبت‌های آن خداوند باشد؟ چرا که او به افراد کوچک و ناچیز هم لطف و محبت می‌کند.