گنجور

۹- آیات ۸۰ تا ۸۹

اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاٰ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اَللّٰهُ لَهُمْ ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَللّٰهُ لاٰ یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفٰاسِقِینَ (۸۰) فَرِحَ اَلْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلاٰفَ رَسُولِ اَللّٰهِ وَ کَرِهُوا أَنْ یُجٰاهِدُوا بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ قٰالُوا لاٰ تَنْفِرُوا فِی اَلْحَرِّ قُلْ نٰارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ کٰانُوا یَفْقَهُونَ (۸۱) فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلاً وَ لْیَبْکُوا کَثِیراً جَزٰاءً بِمٰا کٰانُوا یَکْسِبُونَ (۸۲) فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلیٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِیَ أَبَداً وَ لَنْ تُقٰاتِلُوا مَعِیَ عَدُوًّا إِنَّکُمْ رَضِیتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ اَلْخٰالِفِینَ (۸۳) وَ لاٰ تُصَلِّ عَلیٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مٰاتَ أَبَداً وَ لاٰ تَقُمْ عَلیٰ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ (۸۴)وَ لاٰ تُعْجِبْکَ أَمْوٰالُهُمْ وَ أَوْلاٰدُهُمْ إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ بِهٰا فِی اَلدُّنْیٰا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ کٰافِرُونَ (۸۵) وَ إِذٰا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللّٰهِ وَ جٰاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اِسْتَأْذَنَکَ أُولُوا اَلطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قٰالُوا ذَرْنٰا نَکُنْ مَعَ اَلْقٰاعِدِینَ (۸۶) رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ اَلْخَوٰالِفِ وَ طُبِعَ عَلیٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاٰ یَفْقَهُونَ (۸۷) لٰکِنِ اَلرَّسُولُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ جٰاهَدُوا بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولٰئِکَ لَهُمُ اَلْخَیْرٰاتُ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (۸۸) أَعَدَّ اَللّٰهُ لَهُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۸۹)

خواهی آمرزش خواه مر ایشان را و خواهی آمرزش مخواه از برای ایشان اگر آمرزش خواهی برای ایشان هفتاد بار پس هرگز نیامرزد خدا ایشان را آن باینست که ایشان کافر شدند بخدا و رسولش و خدا راه ننماید گروه فاسقان را (۸۰) شاد شدند بازگذاشتگان بنشستشان از بعد فرستاده خدا و ناخوش داشتند که جهاد کنند بمالهاشان و جانهاشان در راه خدا و گفتند مروید در گرما بگو آتش دوزخ سخت‌تر است در گرمی اگر باشند که بیابند (۸۱) پس باید که بخندند اندک و باید که بگریند بسیاری پاداشی بآنچه بودند که کسب می‌کردند (۸۲) پس اگر باز گردانید ترا خدا بسوی پاره از ایشان پس دستوری طلبند از تو برای بیرون رفتن پس بگو هرگز بیرون نخواهید آمد با من هیچگاه و هرگز کارزار نخواهید کرد با من دشمنی را بدرستی که شما راضی شدید بنشستن اول بار پس بنشینید با بازماندگان (۸۳) و نماز مگذار بر یکی از ایشان که مرده هرگز و نایست بر فراز گورش بدرستی که آنها کافر شدند بخدا و رسولش و مردند و ایشان بودند فاسقان (۸۴) و بشگفت نیاورد ترا مالهای ایشان و نه فرزندان ایشان جز این نیست می‌خواهد خدا که عذاب کندشان در دنیا و هلاک شود نفسهاشان و ایشان باشند کافران (۸۵) و چون فرستاده شود سوره که ایمان آورید بخدا و جهاد کنید با رسولش دستوری خواهند از تو صاحبان ثروت از ایشان و گویند واگذار ما را که باشیم با نشستگان (۸۶) راضی شدند بآنکه باشند با بازماندگان و مهر زده شد بر دلهاشان پس ایشان نمی‌فهمند (۸۷) لیکن رسول و آنان که گرویدند با او جهاد کردند بمالهاشان و جانهاشان و آن گروه مر ایشان‌راست خیرات و آن گروه ایشانند رستگاران (۸۸) مهیا کرده خدا برای ایشان بهشت‌هایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن آنست کامیابی بزرگ (۸۹)

خواه آمرزش بر این نابخردان
یا مخواه آمرزش از بهر بدان
هست امر اینجا به معنای خبر
هست یکسان هر دو یعنی در اثر
خواهی آمرزش اگر هفتاد بار
بهر ایشان نیست سودی در شمار
پس نیامرزد منافق را خدا
نیست استغفار ایشان را سزا
حاصل آنکه تا که دارند این صفت
نیست از حقشان رهی بر مغفرت
ترک خصلتهای بَد غفران اوست
آن هم اندر عقدة فرمان اوست
گر بخواهد کز بدی نیکو شود
ور نخواهد دوست دشمن خو شود
وجه آن هم کس نداند کز کجاست
از چه این تیره دل، آن روشن لقاست
دم نشاید زد در این معنی تمام
مُهر خاموشی است بر لب والسلام
خود منافق گفت غفران جوی نیست
این نه از من بخل و از تو کوتهی است
زآنکه ایشان بر خدا و بر رسول
کافرند و خارج از راه قبول
فاسقان را راه ننماید خدای
گرچه خود باشد به خلقان رهنمای
شاد گردیدند واپس ماندگان
بر قعود خود ز غزوه بر گمان
در سرای خود نشستند از خلاف
با رسول حق به کُره، و انحراف
بُد کراهتشان ز سوء اعتقاد
تا کنند از مال و تن با او جهاد
جانب این غزوه گفتند از فسون
اندر این گرما نباید شد برون
نار دوزخ گو اشد است و احر
گر که می بودند دانا بر مقر
باید ایشان پس بخندند اندکی
هم فزون گریند چون باران یکی
زآنکه دنیا جای عیش و خنده نیست
بر فرح این تنگنای ارزنده نیست
شادی او را غم اندر پی بود
عاقل اندر وی به شادی کی بود
شادی اش بل گر نکو بینی غم است
عیش آن نادیده وقت ماتم است
صبح شادی تا رسد کی شام غم
از شکر شیرین شدی غافل ز سم
گریه کن با زهرِ با شکّر عجین
آن شکر، پندار و آن زهرت، یقین
غیر پنداری نبود آن شادی ات
دام دنیا زد ره آزادی ات
عیش دنیا جمله زهر قاتل است
هر که بر شهدش نزد لب عاقل است
عاقلان گریند بر خود روز و شب
وآنکه دیوانه است خندد بی سبب
جای عشرت نی در این ویرانه است
در وی آن خندد که خود دیوانه است
زآنکه باشد خنده را باعث نشاط
از چه خندی پس در این ویران رباط
گریه کن کآید پس از شادی غمی
محنتت دائم بود عیشت دمی
حق دهد پاداش در یوم الحساب
آنچه کردند از بد و نیک اکتساب
پس اگر باز آردت حق از تبوک
سوی قومی زین دورویان در سلوک
پس بخواهند از تو رخصت در سفر
تا برون آیند در غزوة دگر
پس بگو بیرون نیایید از بلد
با من اندر جنگ دشمن تا ابد
بر نشستن چون شما راضی شدید
بار اول که قتالی در رسید
باز بنشینید با پس ماندگان
هم دگر کاین میسزد بر راندگان
زآنکه باشد کار مردان کارزار
نوعروسان حجله کردند اختیار
عرصۀ میدان شد از نامرد صاف
تا نیاید غیر مرد اندر مصاف
مرد کز رزم او نگردد سرفراز
حیف باشد بر ج نازة او نماز
رفت چون از دار دنیا بن اُبی
خواست بگذارد نماز او نبی
آمد آیت که مکن هرگز نماز
بر یکی ز ایشان حقیقت یا مجاز
بر دعاء هم بر سر گورش مایست
در حق او چون دعاء مقبول نیست
زآنکه ایشان بر خدا کافر شدند
هم برون از امر پیغمبر شدند
مرده اند اندر نفاق و فاسقند
بر نماز اهل حق نالایقند
تا نیندازد شما را در عجب
مال و اولادی که دارند از عقب
مالشان افزون و فرزندان زیاد
جملگی با قدر و قوّت در نهاد
غیر از این نبود که خواهد کردگار
بهر ایشان مر عذابی بی شمار
تا که در دنیا به جمع و حفظ مال
سر به سر باشند در رنج و وبال
روحهاشان پس رود بیرون ز تن
وآنگهی کافر به حیّ ذوالمنن
چون بهایم در الم تا زنده اند
جان به محرومی و سختی کنده اند
مرگ ایشان هم چو مرگ کلب و خر
در ضلال و کفر و خواری بر بتر
چون بر ایشان سوره ای نازل شود
مر به ایمان قلبشان مایل شود
بر خدا آرید ایمان از وداد
با رسولش رو کنید اندر جهاد
مر أولُواْ الطَّول از تو خواهند اذن آن
که گذاریشان بجا با قاعدان
مر أولُواْ الطَّولند نزد اتفاق
صاحبان مال از اهل نفاق
اذن ده تا آنکه بنشینیم ما
با أولوا الأغدار اندر خانه ها
در سرا باشیم ایمن از زیان
با مریضان و زنان و کودکان
خوشدلند از آنکه تا آرند زیست
با خَوَالِف کاندر آنها خیر نیست
مُهر بنهاده شده دلهایشان
تا ملایکشان شناسند از نشان
نیستشان پس فهم آن کاندر جهاد
چیست حاصل از نکویی هم مراد
مر پیمبر لیک وآن کو با وی است
ز اهل ایمان اندر آن محکم پی است
میکنند از نفس و مال خود جهاد
آن گُره را هست نیکی در نهاد
نصرت و فتح و غنیمت در جهان
وآنچه باشد خیر باقی در جنان
رستگارند آن کسان و آماده است
جنّتی که وعده حقشان داده است
بوستانهایی که می باشد روان
جویهای علم و عقل از زیر آن
اندر آن جاوید و این فیروزی است
هم به پاداش از خداشان روزی است
۸- آیات ۷۳ تا ۷۹: یٰا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ جٰاهِدِ اَلْکُفّٰارَ وَ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اُغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۷۳) یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ مٰا قٰالُوا وَ لَقَدْ قٰالُوا کَلِمَةَ اَلْکُفْرِ وَ کَفَرُوا بَعْدَ إِسْلاٰمِهِمْ وَ هَمُّوا بِمٰا لَمْ یَنٰالُوا وَ مٰا نَقَمُوا إِلاّٰ أَنْ أَغْنٰاهُمُ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ یَتُوبُوا یَکُ خَیْراً لَهُمْ وَ إِنْ یَتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اَللّٰهُ عَذٰاباً أَلِیماً فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ مٰا لَهُمْ فِی اَلْأَرْضِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاٰ نَصِیرٍ (۷۴) وَ مِنْهُمْ مَنْ عٰاهَدَ اَللّٰهَ لَئِنْ آتٰانٰا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَکُونَنَّ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ (۷۵) فَلَمّٰا آتٰاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ (۷۶) فَأَعْقَبَهُمْ نِفٰاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلیٰ یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِمٰا أَخْلَفُوا اَللّٰهَ مٰا وَعَدُوهُ وَ بِمٰا کٰانُوا یَکْذِبُونَ (۷۷) أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ نَجْوٰاهُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ عَلاّٰمُ اَلْغُیُوبِ (۷۸) اَلَّذِینَ یَلْمِزُونَ اَلْمُطَّوِّعِینَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ وَ اَلَّذِینَ لاٰ یَجِدُونَ إِلاّٰ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اَللّٰهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۷۹)۱۰- آیات ۹۰ تا ۹۸: وَ جٰاءَ اَلْمُعَذِّرُونَ مِنَ اَلْأَعْرٰابِ لِیُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ اَلَّذِینَ کَذَبُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ سَیُصِیبُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۹۰) لَیْسَ عَلَی اَلضُّعَفٰاءِ وَ لاٰ عَلَی اَلْمَرْضیٰ وَ لاٰ عَلَی اَلَّذِینَ لاٰ یَجِدُونَ مٰا یُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذٰا نَصَحُوا لِلّٰهِ وَ رَسُولِهِ مٰا عَلَی اَلْمُحْسِنِینَ مِنْ سَبِیلٍ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۹۱) وَ لاٰ عَلَی اَلَّذِینَ إِذٰا مٰا أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لاٰ أَجِدُ مٰا أَحْمِلُکُمْ عَلَیْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْیُنُهُمْ تَفِیضُ مِنَ اَلدَّمْعِ حَزَناً أَلاّٰ یَجِدُوا مٰا یُنْفِقُونَ (۹۲) إِنَّمَا اَلسَّبِیلُ عَلَی اَلَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ وَ هُمْ أَغْنِیٰاءُ رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ اَلْخَوٰالِفِ وَ طَبَعَ اَللّٰهُ عَلیٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۹۳) یَعْتَذِرُونَ إِلَیْکُمْ إِذٰا رَجَعْتُمْ إِلَیْهِمْ قُلْ لاٰ تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اَللّٰهُ مِنْ أَخْبٰارِکُمْ وَ سَیَرَی اَللّٰهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلیٰ عٰالِمِ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهٰادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۹۴) سَیَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ لَکُمْ إِذَا اِنْقَلَبْتُمْ إِلَیْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ جَزٰاءً بِمٰا کٰانُوا یَکْسِبُونَ (۹۵) یَحْلِفُونَ لَکُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَرْضیٰ عَنِ اَلْقَوْمِ اَلْفٰاسِقِینَ (۹۶) اَلْأَعْرٰابُ أَشَدُّ کُفْراً وَ نِفٰاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاّٰ یَعْلَمُوا حُدُودَ مٰا أَنْزَلَ اَللّٰهُ عَلیٰ رَسُولِهِ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۹۷) وَ مِنَ اَلْأَعْرٰابِ مَنْ یَتَّخِذُ مٰا یُنْفِقُ مَغْرَماً وَ یَتَرَبَّصُ بِکُمُ اَلدَّوٰائِرَ عَلَیْهِمْ دٰائِرَةُ اَلسَّوْءِ وَ اَللّٰهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۹۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاٰ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اَللّٰهُ لَهُمْ ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَللّٰهُ لاٰ یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفٰاسِقِینَ (۸۰) فَرِحَ اَلْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلاٰفَ رَسُولِ اَللّٰهِ وَ کَرِهُوا أَنْ یُجٰاهِدُوا بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ قٰالُوا لاٰ تَنْفِرُوا فِی اَلْحَرِّ قُلْ نٰارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ کٰانُوا یَفْقَهُونَ (۸۱) فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلاً وَ لْیَبْکُوا کَثِیراً جَزٰاءً بِمٰا کٰانُوا یَکْسِبُونَ (۸۲) فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلیٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِیَ أَبَداً وَ لَنْ تُقٰاتِلُوا مَعِیَ عَدُوًّا إِنَّکُمْ رَضِیتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ اَلْخٰالِفِینَ (۸۳) وَ لاٰ تُصَلِّ عَلیٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مٰاتَ أَبَداً وَ لاٰ تَقُمْ عَلیٰ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ (۸۴)وَ لاٰ تُعْجِبْکَ أَمْوٰالُهُمْ وَ أَوْلاٰدُهُمْ إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ بِهٰا فِی اَلدُّنْیٰا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ کٰافِرُونَ (۸۵) وَ إِذٰا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللّٰهِ وَ جٰاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اِسْتَأْذَنَکَ أُولُوا اَلطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قٰالُوا ذَرْنٰا نَکُنْ مَعَ اَلْقٰاعِدِینَ (۸۶) رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ اَلْخَوٰالِفِ وَ طُبِعَ عَلیٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاٰ یَفْقَهُونَ (۸۷) لٰکِنِ اَلرَّسُولُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ جٰاهَدُوا بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولٰئِکَ لَهُمُ اَلْخَیْرٰاتُ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (۸۸) أَعَدَّ اَللّٰهُ لَهُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۸۹)
هوش مصنوعی: برای آنها هرگز استغفار نکن و حتی اگر هفتاد بار هم برایشان استغفار کنی، خداوند هرگز آنها را نخواهد بخشید، زیرا آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند و خداوند قوم فاسق را هدایت نخواهد کرد. کسانی که در غزوه (جهاد) باقی ماندند، خوشحال بودند که در کنار رسول خدا حضور نداشتند و از اینکه با اموال و جان‌هایشان در راه خدا جهاد کنند، بیزار بودند و می‌گفتند: «در گرما خارج نشوید» بگو آتش جهنم گرم‌تر است اگر می‌دانستند. آنها باید کم بخندند و بیشتر بگریند به جزای کارهایی که انجام داده‌اند. اگر خداوند تو را به جمعیتی از آنها بازگرداند و از تو اجازه خروج بخواهند، بگو هرگز با من نخواهید رفت و هرگز در برابر دشمن با من نخواهید جنگید؛ زیرا شما نسبت به ماندن در خانه راضی شدید. پس با کسانی که در جنگ نرفتند بمانید. بر هیچ‌یک از آنها که مرده‌اند، نماز نخوان و بر سر قبرشان نر فت؛ زیرا آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند و در حال کفر مردند. و اموال و فرزندانشان تو را شگفت‌زده نکند، زیرا خداوند تنها می‌خواهد که آنها را با اینها در دنیا عذاب کند و جان‌هایشان در حالی که کافرند، از بین برود. و هنگامی که سوره‌ای نازل می‌شود که می‌گوید به خدا ایمان بیاورید و با پیامبرش جهاد کنید، افراد ثروتمند از آنها از تو اجازه می‌خواهند و می‌گویند اجازه بدهید با قاعدین باشیم. آنها از اینکه با عقب‌ماندگان باشند، راضی شدند و خداوند بر دل‌هایشان مهر زده است، بنابراین نمی‌فهمند. اما پیامبر و کسانی که با او ایمان آورده‌اند، با اموال و جان‌هایشان جهاد کردند و آنها هستند که بهره‌های خوبی خواهند داشت و آنها رستگارند. خداوند برای آنها بهشت‌هایی آماده کرده که نهرها از زیر آنها جاری است و در آنجا جاودانه خواهند ماند. این همان پیروزی بزرگ است.
خواهی آمرزش خواه مر ایشان را و خواهی آمرزش مخواه از برای ایشان اگر آمرزش خواهی برای ایشان هفتاد بار پس هرگز نیامرزد خدا ایشان را آن باینست که ایشان کافر شدند بخدا و رسولش و خدا راه ننماید گروه فاسقان را (۸۰) شاد شدند بازگذاشتگان بنشستشان از بعد فرستاده خدا و ناخوش داشتند که جهاد کنند بمالهاشان و جانهاشان در راه خدا و گفتند مروید در گرما بگو آتش دوزخ سخت‌تر است در گرمی اگر باشند که بیابند (۸۱) پس باید که بخندند اندک و باید که بگریند بسیاری پاداشی بآنچه بودند که کسب می‌کردند (۸۲) پس اگر باز گردانید ترا خدا بسوی پاره از ایشان پس دستوری طلبند از تو برای بیرون رفتن پس بگو هرگز بیرون نخواهید آمد با من هیچگاه و هرگز کارزار نخواهید کرد با من دشمنی را بدرستی که شما راضی شدید بنشستن اول بار پس بنشینید با بازماندگان (۸۳) و نماز مگذار بر یکی از ایشان که مرده هرگز و نایست بر فراز گورش بدرستی که آنها کافر شدند بخدا و رسولش و مردند و ایشان بودند فاسقان (۸۴) و بشگفت نیاورد ترا مالهای ایشان و نه فرزندان ایشان جز این نیست می‌خواهد خدا که عذاب کندشان در دنیا و هلاک شود نفسهاشان و ایشان باشند کافران (۸۵) و چون فرستاده شود سوره که ایمان آورید بخدا و جهاد کنید با رسولش دستوری خواهند از تو صاحبان ثروت از ایشان و گویند واگذار ما را که باشیم با نشستگان (۸۶) راضی شدند بآنکه باشند با بازماندگان و مهر زده شد بر دلهاشان پس ایشان نمی‌فهمند (۸۷) لیکن رسول و آنان که گرویدند با او جهاد کردند بمالهاشان و جانهاشان و آن گروه مر ایشان‌راست خیرات و آن گروه ایشانند رستگاران (۸۸) مهیا کرده خدا برای ایشان بهشت‌هایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن آنست کامیابی بزرگ (۸۹)
هوش مصنوعی: اگر بخواهی برای آنها طلب آمرزش کنی، حتی اگر هفتاد بار هم این کار را بکنی، خداوند آنها را هرگز نمی‌بخشد، چرا که به خدا و پیامبرش کافر شده‌اند و خداوند گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند. آنها از اینکه در کنار پیامبر نشسته‌اند خوشحال بودند و از جهاد با مال و جانشان در راه خدا ناخوشنود بودند و می‌گفتند در گرما نروید، چون آتش دوزخ از این گرما سخت‌تر است. بنابراین، باید که کم بخندند و زیاد بگریند، زیرا پاداشی به خاطر آنچه انجام داده‌اند، خواهند داشت. اگر خدا تو را به سوی برخی از آنها برگرداند و از تو درخواست خروج کردند، به آنها بگو هرگز با من بیرون نخواهید رفت و هیچگاه در جنگ شرکت نخواهید کرد، چون شما راضی به نشستن در ابتدا شدید؛ بنابراین با کسانی که باقی مانده‌اند، بنشینید. همچنین هیچگاه بر مرده‌ای از آنها نماز نگذار و بر بالای قبرش نایست، زیرا آنها به خدا و پیامبرش کافر شده و مردند و از فاسقان بودند. دارایی‌ها و فرزندانشان تو را تحت تأثیر قرار ندهند؛ زیرا خداوند اراده کرده تا در دنیا عذابشان کند و جان‌هایشان هلاک شود و آنها کافران خواهند بود. و هنگامی که سوره‌ای نازل می‌شود که به خدا ایمان بیاورید و با پیامبرش جهاد کنید، ثروتمندان از آنها از تو درخواست می‌کنند که ما را رها کن تا با نشسته‌ها باشیم. آنها راضی شدند که با بازماندگان بمانند و دل‌هایشان مهر شده است، بنابراین نمی‌فهمند. اما پیامبر و کسانی که با او ایمان آوردند، با مال و جان خود جهاد کردند و آنها رستگاران هستند. خداوند برای آن‌ها باغ‌هایی آماده کرده که از زیر درختانش نهرها جاری است و آنها در آن زندگی جاودانه خواهند داشت که این کامیابی بزرگی است.
خواه آمرزش بر این نابخردان
یا مخواه آمرزش از بهر بدان
هوش مصنوعی: اینکه آیا بخواهی که برای این نادانان بخشش درخواست شود یا اینکه از این بابت بخششی نخواهی.
هست امر اینجا به معنای خبر
هست یکسان هر دو یعنی در اثر
هوش مصنوعی: در اینجا، موضوع به گونه‌ای است که خبر و واقعیت هر دو به یک شکل به هم مرتبط هستند و نشان می‌دهند که هر کدام از آن‌ها تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند.
خواهی آمرزش اگر هفتاد بار
بهر ایشان نیست سودی در شمار
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی بخشیده شوی، حتی اگر هفتاد بار هم برای آن‌ها درخواست آمرزش کنی، فایده‌ای نخواهد داشت.
پس نیامرزد منافق را خدا
نیست استغفار ایشان را سزا
هوش مصنوعی: خداوند منافقین را نمی‌بخشند و استغفار آنها پذیرفته نخواهد شد.
حاصل آنکه تا که دارند این صفت
نیست از حقشان رهی بر مغفرت
هوش مصنوعی: نتیجه‌اش این است که تا زمانی که این ویژگی در آنها وجود دارد، راهی برای بخشش از جانب حق برایشان نیست.
ترک خصلتهای بَد غفران اوست
آن هم اندر عقدة فرمان اوست
هوش مصنوعی: بخشیدن صفات ناپسند به خاطر او، نتیجه تنگناهایی است که در پی پیروی از او به وجود آمده است.
گر بخواهد کز بدی نیکو شود
ور نخواهد دوست دشمن خو شود
هوش مصنوعی: اگر اراده کند که از بدی، خوبی به وجود بیاید، خواهد بود، اما اگر نخواهد، دوست هم به دشمن تبدیل خواهد شد.
وجه آن هم کس نداند کز کجاست
از چه این تیره دل، آن روشن لقاست
هوش مصنوعی: کسی نمی‌داند که این دل تیره از کجا آمده و چرا این ملاقات روشن و زیباست.
دم نشاید زد در این معنی تمام
مُهر خاموشی است بر لب والسلام
هوش مصنوعی: در این موضوع نباید صحبت کرد، زیرا چیزی برای بیان کردن وجود ندارد و بهترین کار سکوت است.
خود منافق گفت غفران جوی نیست
این نه از من بخل و از تو کوتهی است
هوش مصنوعی: منافق خود اعتراف می‌کند که بخشش نمی‌خواهد و این موضوع نه به خاطر بخیل بودن من است و نه به خاطر کم‌لطفی تو.
زآنکه ایشان بر خدا و بر رسول
کافرند و خارج از راه قبول
هوش مصنوعی: چون آن‌ها به خدا و پیامبر کافرند و از مسیر صحیح منحرف شده‌اند.
فاسقان را راه ننماید خدای
گرچه خود باشد به خلقان رهنمای
هوش مصنوعی: خداوند به فاسدان راهی نشان نمی‌دهد، حتی اگر خودش راهنما و هدایت‌کننده مردم باشد.
شاد گردیدند واپس ماندگان
بر قعود خود ز غزوه بر گمان
هوش مصنوعی: بازماندگان از جنگ خوشحال شدند که به خاطر نشستن و عدم شرکت در نبرد، در وضعیت بهتری قرار دارند.
در سرای خود نشستند از خلاف
با رسول حق به کُره، و انحراف
هوش مصنوعی: در خانه‌ی خود نشسته‌اند و از حق و پیامبرش به دور هستند و از راه راست منحرف شده‌اند.
بُد کراهتشان ز سوء اعتقاد
تا کنند از مال و تن با او جهاد
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم ناپسند بودن و تنفر از عقاید نادرست اشاره دارد. فردی که به خاطر سوءتفاهم‌ها و باورهای نادرست، از مال و جان خود برای مقابله و مبارزه با حقایق تلاش می‌کند، در واقع دچار کراهت و نارضایتی شده است. او به جای پذیرش واقعیت، در حال جنگیدن با آن است.
جانب این غزوه گفتند از فسون
اندر این گرما نباید شد برون
هوش مصنوعی: در این گرما و شرایط سخت، بهتر است از این جادوی دشمن دور بمانیم و به بیرون نرویم.
نار دوزخ گو اشد است و احر
گر که می بودند دانا بر مقر
هوش مصنوعی: نار دوزخ، شدیدتر و دردناک‌تر از آتش‌های این دنیاست و اگر افراد باهوش و آگاه بودند، این موضوع را به خوبی درک می‌کردند.
باید ایشان پس بخندند اندکی
هم فزون گریند چون باران یکی
هوش مصنوعی: این افراد باید کمی بخندند و بیشتر از آن بگریند، درست مثل باران که ابتدا کم می‌بارد اما سپس به شدت می‌بارد.
زآنکه دنیا جای عیش و خنده نیست
بر فرح این تنگنای ارزنده نیست
هوش مصنوعی: این دنیا محل شادی و خوشحالی نیست و نمی‌توان در این شرایط سخت به خوشی و سرور فکر کرد.
شادی او را غم اندر پی بود
عاقل اندر وی به شادی کی بود
هوش مصنوعی: شادی او همیشه با غم همراه است. آیا عاقل می‌تواند در چنین وضعیتی شاد باشد؟
شادی اش بل گر نکو بینی غم است
عیش آن نادیده وقت ماتم است
هوش مصنوعی: اگر خوشحالی او را به دقت بررسی کنی، در حقیقت غم است و لذت واقعی او در زمانیست که نمی‌بیند و در آن زمان، زمان عزاداری است.
صبح شادی تا رسد کی شام غم
از شکر شیرین شدی غافل ز سم
هوش مصنوعی: تا زمانی که صبح شادی به سراغت بیاید، نگران غم شب نباش. غم را نادیده بگیر، چون شیرینی خوشی‌ها می‌تواند به شما آرامش دهد.
گریه کن با زهرِ با شکّر عجین
آن شکر، پندار و آن زهرت، یقین
هوش مصنوعی: با اندوه و شادی به هم آمیخته، به یاد داشته باش که شیرینی ظاهری گول‌زننده است و تلخی واقعی را باید باور کرد.
غیر پنداری نبود آن شادی ات
دام دنیا زد ره آزادی ات
هوش مصنوعی: شادی تو تنها خیال و فریب بود و دنیا مانع آزادی تو شده است.
عیش دنیا جمله زهر قاتل است
هر که بر شهدش نزد لب عاقل است
هوش مصنوعی: زندگی دنیوی همچون زهر کشنده‌ای است و تنها کسی که بر طعم شیرین آن آگاه باشد، عاقل به شمار می‌رود.
عاقلان گریند بر خود روز و شب
وآنکه دیوانه است خندد بی سبب
هوش مصنوعی: افراد عاقل به خاطر اعمال و حال خود دائماً در حال فکر کردن و غمگینی هستند، در حالی که فرد دیوانه بدون دلیل و بدون هیچ دلیلی می‌خندد.
جای عشرت نی در این ویرانه است
در وی آن خندد که خود دیوانه است
هوش مصنوعی: در این ویرانه، جایی برای خوشی و شادی نیست؛ تنها کسی می‌تواند بخندد که خود را از قید عقل و مراعات آزاد کرده و دیوانه باشد.
زآنکه باشد خنده را باعث نشاط
از چه خندی پس در این ویران رباط
هوش مصنوعی: از آنجا که خنده می‌تواند موجب شادابی و نشاط شود، پس چرا در این مکان خراب و ویران می‌خندی؟
گریه کن کآید پس از شادی غمی
محنتت دائم بود عیشت دمی
هوش مصنوعی: گریه کن زیرا بعد از شادی ممکن است غمی به سراغت بیاید. مصیبت تو همیشه وجود دارد و لذت‌های زندگی تنها برای لحظاتی کوتاه هستند.
حق دهد پاداش در یوم الحساب
آنچه کردند از بد و نیک اکتساب
هوش مصنوعی: خداوند در روز رستاخیز، به افرادی که از خود کارهای نیک یا بد انجام داده‌اند، پاداش می‌دهد و نتیجه اعمالشان را به آنها نشان می‌دهد.
پس اگر باز آردت حق از تبوک
سوی قومی زین دورویان در سلوک
هوش مصنوعی: اگر خداوند تو را دوباره به یک گروه از این دورویان در مسیر معنویت بازگرداند، از تبوک (مکانی در عربی) بازگردانده است.
پس بخواهند از تو رخصت در سفر
تا برون آیند در غزوة دگر
هوش مصنوعی: از تو اجازه می‌خواهند تا در سفری دیگر بیرون بروند.
پس بگو بیرون نیایید از بلد
با من اندر جنگ دشمن تا ابد
هوش مصنوعی: بنابراین بگوید که به همراه من از سرزمین خود خارج نشوید و تا همیشه در برابر دشمن به جنگ بپردازید.
بر نشستن چون شما راضی شدید
بار اول که قتالی در رسید
هوش مصنوعی: وقتی که تصمیم گرفتید در جایی بنشینید، اوّلین بار که با چالشی روبه‌رو شدید، این امر را نشان داد.
باز بنشینید با پس ماندگان
هم دگر کاین میسزد بر راندگان
هوش مصنوعی: بار دیگر با کسانی که باقی مانده‌اند، بنشینید و گفتگو کنید، زیرا این جمع، مناسب افرادی است که هنوز در مسیر خود به جلو حرکت نکرده‌اند.
زآنکه باشد کار مردان کارزار
نوعروسان حجله کردند اختیار
هوش مصنوعی: ز آنجا که مردان به جنگ می‌روند، دختران جوان هم برای زندگی جدید خود را آماده کرده‌اند.
عرصۀ میدان شد از نامرد صاف
تا نیاید غیر مرد اندر مصاف
هوش مصنوعی: میدان نبرد فقط باید به مردان واقعی تعلق داشته باشد و هیچ کسی غیر از آن‌ها نباید در آن حاضر شود.
مرد کز رزم او نگردد سرفراز
حیف باشد بر ج نازة او نماز
هوش مصنوعی: مردی که از نبرد و جنگ بیرون نیاید و سر بلند نگردد، بر او جایز نیست که بر نشانه‌اش نماز بخوانند.
رفت چون از دار دنیا بن اُبی
خواست بگذارد نماز او نبی
هوش مصنوعی: وقتی او از این دنیا رفت، خواست که پیامبرش را برای نماز در کنار خود ببیند.
آمد آیت که مکن هرگز نماز
بر یکی ز ایشان حقیقت یا مجاز
هوش مصنوعی: پیام این بیت این است که نباید بر هیچ‌یک از آن‌ها به‌صورت واقعی یا غیرواقعی نماز خوانده شود. به نوعی تاکید دارد بر عدم تقدس یا ارزشمندی آنها به گونه‌ای که شایسته عبادت باشند.
بر دعاء هم بر سر گورش مایست
در حق او چون دعاء مقبول نیست
هوش مصنوعی: برای او دعا نکن در کنار قبرش، زیرا دعای تو به حقیقت مستجاب نخواهد شد.
زآنکه ایشان بر خدا کافر شدند
هم برون از امر پیغمبر شدند
هوش مصنوعی: از آنجا که آنها به خدا کافر شدند، از دستور و فرمان پیامبر نیز خارج شدند.
مرده اند اندر نفاق و فاسقند
بر نماز اهل حق نالایقند
هوش مصنوعی: افراد نفاق‌پیشه و فاسق در نماز کسانی که اهل حق هستند، مناسب و شایسته نیستند.
تا نیندازد شما را در عجب
مال و اولادی که دارند از عقب
هوش مصنوعی: تا شما را در شگفتی نیندازد، دارایی و فرزندانی که دیگران دارند.
مالشان افزون و فرزندان زیاد
جملگی با قدر و قوّت در نهاد
هوش مصنوعی: دارایی آن‌ها زیاد و فرزندانشان فراوان است و همه شان با ارزش و قدرت در وجود خودشان هستند.
غیر از این نبود که خواهد کردگار
بهر ایشان مر عذابی بی شمار
هوش مصنوعی: جز این نیست که خدایی که می‌خواهد، برای آنها عذابی بسیار سخت و فراوان آماده خواهد کرد.
تا که در دنیا به جمع و حفظ مال
سر به سر باشند در رنج و وبال
هوش مصنوعی: در این دنیا، افرادی که تمام تلاش خود را صرف جمع‌آوری و نگهداری ثروت می‌کنند، در واقع در سختی و مشکلات به سر می‌برند.
روحهاشان پس رود بیرون ز تن
وآنگهی کافر به حیّ ذوالمنن
هوش مصنوعی: روح‌ها از بدن جدا می‌شوند و در آن لحظه، کافر به یاد خداوند مهربان می‌افتد.
چون بهایم در الم تا زنده اند
جان به محرومی و سختی کنده اند
هوش مصنوعی: هنگامی که همچون حیوانات در زجر و سختی زندگی می‌کنیم، تا زمانی که زنده‌ایم، روحی پر از محرومیت و دشواری داریم.
مرگ ایشان هم چو مرگ کلب و خر
در ضلال و کفر و خواری بر بتر
هوش مصنوعی: مرگ آن‌ها مانند مرگ سگ و الاغ است که در گمراهی، کفر و ذلت به سر می‌برند و هیچ ارزشی ندارد.
چون بر ایشان سوره ای نازل شود
مر به ایمان قلبشان مایل شود
هوش مصنوعی: زمانی که سوره‌ای به آنها نازل می‌شود، ایمان قلبشان را جذب می‌کند.
بر خدا آرید ایمان از وداد
با رسولش رو کنید اندر جهاد
هوش مصنوعی: با ایمان به خدا و محبت به پیامبرش، در مبارزه و جهاد پیش قدم شوید.
مر أولُواْ الطَّول از تو خواهند اذن آن
که گذاریشان بجا با قاعدان
هوش مصنوعی: افرادی که دارای قدرت و ثروت هستند از تو اجازه می‌خواهند تا آن‌ها را در جایی مناسب قرار دهی، بر اساس قوانین و اصول.
مر أولُواْ الطَّولند نزد اتفاق
صاحبان مال از اهل نفاق
هوش مصنوعی: افراد با نفوذ و ثروتمند به دنبال منافعشان هستند و در کنار یکدیگر جمع می‌شوند، حتی اگر نفاق و دو رویی در میان آنها وجود داشته باشد.
اذن ده تا آنکه بنشینیم ما
با أولوا الأغدار اندر خانه ها
هوش مصنوعی: اجازه بده تا ما با افراد با تدبیر و بزرگوار در خانه‌هایمان دور هم بنشینیم.
در سرا باشیم ایمن از زیان
با مریضان و زنان و کودکان
هوش مصنوعی: بیایید در مکانی امن باشیم تا از خطرات دور بمانیم و در کنار بیماران، زنان و کودکان باشیم.
خوشدلند از آنکه تا آرند زیست
با خَوَالِف کاندر آنها خیر نیست
هوش مصنوعی: شادی آن‌ها از این است که زندگی خود را با افرادی که با آن‌ها توافق ندارند بگذرانند، زیرا در این افراد هیچ نفعی وجود ندارد.
مُهر بنهاده شده دلهایشان
تا ملایکشان شناسند از نشان
هوش مصنوعی: دل‌های آن‌ها با نشانی مشخص گشته است تا فرشتگان آن‌ها را بشناسند.
نیستشان پس فهم آن کاندر جهاد
چیست حاصل از نکویی هم مراد
هوش مصنوعی: این افراد نمی‌فهمند که در جهاد، هدف چیست و از خوب بودن چه چیزی به دست می‌آید.
مر پیمبر لیک وآن کو با وی است
ز اهل ایمان اندر آن محکم پی است
هوش مصنوعی: پیامبر ما در عالم است و افرادی که با او هستند از مؤمنان می‌باشند و بر اصول و اعتقادات محکم و استواری پای می‌فشارند.
میکنند از نفس و مال خود جهاد
آن گُره را هست نیکی در نهاد
هوش مصنوعی: افراد با استفاده از جان و دارایی خود تلاش می‌کنند تا مشکلاتی را که در زندگی وجود دارد، حل کنند، زیرا در ایده و نیت نیکویی در درون این تلاش‌ها نهفته است.
نصرت و فتح و غنیمت در جهان
وآنچه باشد خیر باقی در جنان
هوش مصنوعی: پیروزی و موفقیت و دستاوردها در این دنیا و هر آنچه که در بهشت باقی و خوب است.
رستگارند آن کسان و آماده است
جنّتی که وعده حقشان داده است
هوش مصنوعی: افرادی که نجات یافته‌اند، به بهشتی که خداوند به آنها وعده داده، نزدیک هستند.
بوستانهایی که می باشد روان
جویهای علم و عقل از زیر آن
هوش مصنوعی: باغ‌هایی وجود دارند که جویبارهای دانش و خرد از زیر آنها جاری است.
اندر آن جاوید و این فیروزی است
هم به پاداش از خداشان روزی است
هوش مصنوعی: در آنجا زندگی جاودانی و ابدی وجود دارد و این پیروزی به خاطر پاداشی است که خداوند به آنها عطا کرده است.