گنجور

۷- آیات ۶۱ تا ۷۲

وَ مِنْهُمُ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ اَلنَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْرٍ لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ‌ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اَللّٰهِ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۱) یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ لَکُمْ لِیُرْضُوکُمْ وَ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ یُرْضُوهُ إِنْ کٰانُوا مُؤْمِنِینَ (۶۲) أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یُحٰادِدِ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نٰارَ جَهَنَّمَ خٰالِداً فِیهٰا ذٰلِکَ اَلْخِزْیُ اَلْعَظِیمُ (۶۳) یَحْذَرُ اَلْمُنٰافِقُونَ أَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمٰا فِی قُلُوبِهِمْ قُلِ اِسْتَهْزِؤُا إِنَّ اَللّٰهَ مُخْرِجٌ مٰا تَحْذَرُونَ (۶۴) وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ لَیَقُولُنَّ إِنَّمٰا کُنّٰا نَخُوضُ وَ نَلْعَبُ قُلْ أَ بِاللّٰهِ وَ آیٰاتِهِ وَ رَسُولِهِ کُنْتُمْ تَسْتَهْزِؤُنَ (۶۵) لاٰ تَعْتَذِرُوا قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طٰائِفَةً بِأَنَّهُمْ کٰانُوا مُجْرِمِینَ (۶۶) اَلْمُنٰافِقُونَ وَ اَلْمُنٰافِقٰاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمَعْرُوفِ وَ یَقْبِضُونَ أَیْدِیَهُمْ نَسُوا اَللّٰهَ فَنَسِیَهُمْ إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ هُمُ اَلْفٰاسِقُونَ (۶۷) وَعَدَ اَللّٰهُ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اَلْمُنٰافِقٰاتِ وَ اَلْکُفّٰارَ نٰارَ جَهَنَّمَ خٰالِدِینَ فِیهٰا هِیَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اَللّٰهُ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُقِیمٌ (۶۸) کَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ کٰانُوا أَشَدَّ مِنْکُمْ قُوَّةً وَ أَکْثَرَ أَمْوٰالاً وَ أَوْلاٰداً فَاسْتَمْتَعُوا بِخَلاٰقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُمْ بِخَلاٰقِکُمْ کَمَا اِسْتَمْتَعَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ بِخَلاٰقِهِمْ وَ خُضْتُمْ کَالَّذِی خٰاضُوا أُولٰئِکَ حَبِطَتْ أَعْمٰالُهُمْ فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْخٰاسِرُونَ (۶۹) أَ لَمْ یَأْتِهِمْ نَبَأُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْرٰاهِیمَ وَ أَصْحٰابِ مَدْیَنَ وَ اَلْمُؤْتَفِکٰاتِ أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَمٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۷۰) وَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتُ‌ بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ یُطِیعُونَ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ أُولٰئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اَللّٰهُ إِنَّ اَللّٰهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (۷۱) وَعَدَ اَللّٰهُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا وَ مَسٰاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنّٰاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوٰانٌ مِنَ اَللّٰهِ أَکْبَرُ ذٰلِکَ هُوَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۷۲)

و از ایشان کسانیند که می‌رنجانند پیغمبر را و می‌گویند او شنوای سخن هر کسیست بگو گوش خیر است مر شما را می‌گردد بخدا و تصدیق می‌کند گروندگان را و رحمتی است از برای آنان که گرویدند از شما و آنان که می‌رنجانند رسول خدا را از برای ایشانست عذابی دردناک (۶۱) سوگند می‌خورند بخدا برای شما تا خشنود کنند شما را و خدا و رسولش سزاوارترند که خوشنود کنندش اگر هستند گروندگان (۶۲) آیا ندانسته‌اند که هر که مخالفت می‌کند با خدا و رسولش پس بدرستی که از برای اوست آتش دوزخ و جاوید در آن اینست رسوایی بزرگ (۶۳) می‌ترسند منافقان که فرو فرستاده شود بر ایشان سوره که آگاه گرداند ایشان را بآنچه در دلهای ایشانست بگو استهزا کنید بدرستی که خدا ظاهر کننده است آنچه را می‌ترسید (۶۴) و هر آینه اگر پرسی از ایشان هر آینه گویند جز این نیست بودیم که صحبت می‌داشتیم و بازی می‌کردیم بگو آیا بخدا و آیتهایش و رسولش بودید که استهزا می‌کردید (۶۵) عذر نخواهید بتحقیق که کافر شدید پس از ایمانتان اگر عفو کنیم از پاره از شما عذاب خواهیم کرد پاره را بسبب آنکه ایشان باشند گناهکاران (۶۶) مردان با نفاق و زنان با نفاق بعضی ایشانند از بعضی امر می‌کنند بناشایسته و نهی می‌کنند از شایسته و بهم می‌آرند دستهاشان را فراموش کردند خدا را پس فراموش کردشان بدرستی که منافقان ایشانند فاسقان (۶۷) وعده کرده خدا مردان با نفاق و زنان با نفاق و کافران را آتش دوزخ جاودانیان در آن کافیست ایشان را و لعنت کرد ایشان را خدا و از برای ایشانست عذابی پاینده (۶۸) مانند آنان که از پیش شما بودند سخت‌تر از شما بقوت و بیشتر بمالها و فرزندان پس کام جستند به نصیبشان پس کام جستید به نصیبتان هم چنان که کام جستند آنان که بودند پیش از شما بنصیبشان و درآمد کردید هم چنان که درآمد کردند آن گروه ناچیز شد کردارشان در دنیا و آخرت و آن گروه ایشانند زیانکاران (۶۹) آیا نیامد ایشان را خبر آنان که بودند پیش از ایشان قوم نوح و عاد و ثمود و قوم ابراهیم و اصحاب مدین و آن زیر و زبر شدها آمد ایشان را رسولانشان با معجزات پس نبود خدا که ستم کند ایشان را و لیکن بودند که به خودشان ستم می‌کردند (۷۰) و مردان گرونده و زنان گرونده برخی از ایشانند دوستان برخی امر می‌کنند بکارهای شایسته و نهی می‌کنند ناشایسته و بر پا می‌دارند نماز را و می‌دهند زکاة را و فرمان می‌برند خدا و رسولش را آن گروه زود باشد رحمت کند ایشان را خدا بدرستی که خدا غالب حکیم است (۷۱) وعده داد خدا مردان گرونده و زنان گرونده را بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن و مسکنهای پاکیزه در بهشت‌هایی اقامت دایمی و خشنودی از خدا بزرگتر است آنست آن کامیابی بزرگ (۷۲)

هم از ایشانند کآزار رسول
می کنند از گفته های بی اصول
کوست گوش ار بشنود یعنی کلام
میکند باور به زودی از انام
حرفی از ما بشنود گر بر ستم
میخوریم از بهر نفی آن قسم
گو که باشد أذُنُ خَیر آن نیک خو
بشنود یعنی که گفتار نکو
از شما می بشنود حرفی که آن
مبتنی باشد به نیکی در بیان
نی سخنهایی که دور است از فروغ
وز شما ناشی به قدح است و دروغ
میکند تصدیق حق را در بیان
همچنین تصدیق قول مؤمنان
رحمت است او آن کسان را کز شما
میکنند اظهار ایمان برملا
نی که او غافل ز احوال شماست
مشتبه یا بر وی اقوال شماست
پرده پوشی گر کند نه از غفلت است
بلکه ستّ ار او به خلق از رحمت است
آن کسان کآزار پیغمبر کنند
از ره اقوال و افعال نژند
بهر ایشان از خدا باشد هلاک
در دو کون افزون عذاب دردناک
بر خدا سوگند ایشان می خورند
تا شما را راضی از غدری کنند
مر احق باشد به خوشنودی خدا
هم رسولش، مؤمنان را بی خطا
یعنی ار باشند مؤمن بر نسق
حق ز خلق اندر رضایت شد احق
مر خلاف آیا ندانند این عقول
کرد هر کس با خدا و با رسول
پس مر او را شد جهنم جایگاه
جاودان مانَد در او بی اشتباه
این ورود و این خلود اندر جحیم
نیست جز رسوایی و خزی عظیم
مر پیمبر را منافق سیرتان
کردی استهزاء میان خود چنان
که مردد باشد او در رأی خویش
هر سخن نشناسد اندر جای خویش
گر به ما صد تازیانه بر زنند
بِه که آرد آیت او در نصح و پند
آمد آیت کاین منافق سیرتان
مر حذر دارند کآید ز آسمان
سوره ای کز قلب ایشان آگهی
بدهد اندر بَددلی و گمرهی
گو که استهزاء کنید از حد فزون
إنَّ الله مُخْرِج ما تَحذَرُون
گفته بودند از دورویان در تبوک
خواهد این گیرد بناهای ملوک
آن شهان را خوار و مستأصل کند
در سرا و کاخشان منزل کند
گردد این مقصود کی حاصل ورا
جز که گردد کارها مشکل ورا
گفت با عمار یاسر ، مصطفی(ص)
رو بگو این بودتان گفتارها
آمدند آن بَددلان در اعتذار
کاین نب ود الاّ ز هزل رهسپار
آمد این آیت که گر پرسی تو باز
تا چه می گفتند ایشان از مجاز
میبگویند إنَّمَا کُنَّا به فن
خوض میکردیم و لعب اندر سخن
گو که آیا بر خدا و قول او
هستتان سخریت اندر گفتگو
عذر هم نارید کآن باشد دروغ
عذر غدّاران کجا دارد فروغ
بعد ایمان کرده اید اظهار کفر
تا که ماند از شما ز آثار کفر
گر که بعضی را ببخشم از شما
بعض دیگر را عذاب آید ز ما
زآنکه آنان توبه کردند از نفاق
وین کسان ماندند در جرم و شقاق
آن منافق سیرتان از مرد و زن
بعض از بعضی دورو تر بی سخن
با همند اعنی مشابه در نفاق
امر بر منکر نمایند از شقاق
هم ز معروفند ناهی خلق را
تا شناسی قوم ارزق دلق را
باز می دارند مردم را ز راه
وز اطاعت بر رسول حق پناه
دست خود را بندند از خیراتها
وز اعانت بر ضعیفان وز عطا
کرده اند ایشان فراموش از خدا
هم فرامُش کردشان حق در جزا
درگذشتند اعنی از فرمان حق
بازشان بگذاشت ربِ ماخَلَق
کآن دو رویان مشرکند از مرد و زن
وعده حقشان دوزخ آمد بی سخن
هر منافق را جهنم محبس است
در عقوبت نار دوزخشان بس است
دورشان کرده خدای از رحمتش
دائم ایشان راست نار و نقمتش
هستشان پیوسته یعنی آن تعب
از نفاق و از حسد چون بولهب
همچو ایشانید ای اهل نفاق
کز شما بودند سابق در سیاق
بوده اند آنها فزونتر، هم اشد
از شما در قوّه و مال و ولد
بهره بردند از نصیب این جهان
آنچه بُد در زندگی تقدیرشان
خود شما هم بر نصیب خود چنان
بهره ور گشتید کآن پیشینیان
خوض کردید از عقول دانیه
بر حظوظ و انتفاع فانیه
همچنان که خوض کردند آن کسان
در حظوظ و عیش و نوش این جهان
وآن سبب گردید بر اخلاق بد
هم به استهزا ء بر آیات از حسد
آن گُره نابود گشت اعمالشان
در دو دنیا هم به خسران حالشان
نامد آیا زآن طوای فشان خبر
که بُدند از این جماعت پیشتر
قوم نوح و همچنین قوم ثمود
که به غرق و صیحه مُردند آنچه بود
قوم ابراهیم کآخر در مغاک
نیش پشّه کرد ایشان را هلاک
هم دگر اصحاب مدین در گزند
که به یوم الظلّه مستأصل شدند
قوم لوط آنها که در شب بی خبر
مر نگون شد شهرهاشان سر به سر
آمد ایشان را رسل بهر نجات
از خدا با معجزات و بیّنات
پس نباشد حق ستمگر بر امم
لیک کردند آن کسان بر خود ستم
بعد ذکر فاسقان ، سلطان ذات
کرده وصف مؤمنین و مؤمنات
گر که مَردند اهل ایمان ور زنند
دوست بعضی، بعض را در مأمنند
امر بر نیکی نمایند از نیاز
هم ز منکر خلق را دارند باز
هم بپا دار ند ارکان صلات
هم دهند از روی دانایی زکات
از خدا فرمان برند و از رسول
آن گروهند اهل ایمان و قبول
رحمت ایشان را رسد زود از خدا
کو عزیز است و حکیم از اقتضا
وعده داد او مرد و زن را بهرها
جنّتی جاری ز زیرش نهرها
تا در آن مانند ایشان جاودان
مسکن پاکیزه بس در آن جنان
جنّت عدن است در بطن بهشت
دائم و باقی به هر نیکو سرشت
جوی تسنیم اندر آن جاری مدام
علم توحید است آن نزد کرام
اکبر از این جمله خوشنودی حق
کآن ز نعمتهاست افزون بر طَبَق
باشد این رضوان و این نور و نعیم
مؤمنان را در یقین فوزی عظیم
۶- آیات ۴۶ تا ۶۰: وَ لَوْ أَرٰادُوا اَلْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَ لٰکِنْ کَرِهَ اَللّٰهُ اِنْبِعٰاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَ قِیلَ اُقْعُدُوا مَعَ اَلْقٰاعِدِینَ (۴۶) لَوْ خَرَجُوا فِیکُمْ مٰا زٰادُوکُمْ إِلاّٰ خَبٰالاً وَ لَأَوْضَعُوا خِلاٰلَکُمْ یَبْغُونَکُمُ اَلْفِتْنَةَ وَ فِیکُمْ سَمّٰاعُونَ لَهُمْ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالظّٰالِمِینَ (۴۷) لَقَدِ اِبْتَغَوُا اَلْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَکَ‌ اَلْأُمُورَ حَتّٰی جٰاءَ اَلْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اَللّٰهِ وَ هُمْ کٰارِهُونَ (۴۸) وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ اِئْذَنْ لِی وَ لاٰ تَفْتِنِّی أَلاٰ فِی اَلْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیطَةٌ بِالْکٰافِرِینَ (۴۹) إِنْ تُصِبْکَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْکَ مُصِیبَةٌ یَقُولُوا قَدْ أَخَذْنٰا أَمْرَنٰا مِنْ قَبْلُ وَ یَتَوَلَّوْا وَ هُمْ فَرِحُونَ (۵۰) قُلْ لَنْ یُصِیبَنٰا إِلاّٰ مٰا کَتَبَ اَللّٰهُ لَنٰا هُوَ مَوْلاٰنٰا وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۵۱) قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنٰا إِلاّٰ إِحْدَی اَلْحُسْنَیَیْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِکُمْ أَنْ یُصِیبَکُمُ اَللّٰهُ بِعَذٰابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَیْدِینٰا فَتَرَبَّصُوا إِنّٰا مَعَکُمْ مُتَرَبِّصُونَ (۵۲) قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً لَنْ یُتَقَبَّلَ مِنْکُمْ إِنَّکُمْ کُنْتُمْ قَوْماً فٰاسِقِینَ (۵۳) وَ مٰا مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقٰاتُهُمْ إِلاّٰ أَنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لاٰ یَأْتُونَ اَلصَّلاٰةَ إِلاّٰ وَ هُمْ کُسٰالیٰ وَ لاٰ یُنْفِقُونَ إِلاّٰ وَ هُمْ کٰارِهُونَ (۵۴) فَلاٰ تُعْجِبْکَ أَمْوٰالُهُمْ وَ لاٰ أَوْلاٰدُهُمْ إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِهٰا فِی اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ کٰافِرُونَ (۵۵) وَ یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ إِنَّهُمْ لَمِنْکُمْ وَ مٰا هُمْ مِنْکُمْ وَ لٰکِنَّهُمْ قَوْمٌ یَفْرَقُونَ (۵۶) لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغٰارٰاتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ (۵۷) وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهٰا إِذٰا هُمْ یَسْخَطُونَ (۵۸) وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا مٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ وَ قٰالُوا حَسْبُنَا اَللّٰهُ سَیُؤْتِینَا اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ إِنّٰا إِلَی اَللّٰهِ رٰاغِبُونَ (۵۹) إِنَّمَا اَلصَّدَقٰاتُ لِلْفُقَرٰاءِ وَ اَلْمَسٰاکِینِ وَ اَلْعٰامِلِینَ عَلَیْهٰا وَ اَلْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی اَلرِّقٰابِ وَ اَلْغٰارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ فَرِیضَةً مِنَ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۶۰)۸- آیات ۷۳ تا ۷۹: یٰا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ جٰاهِدِ اَلْکُفّٰارَ وَ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اُغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۷۳) یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ مٰا قٰالُوا وَ لَقَدْ قٰالُوا کَلِمَةَ اَلْکُفْرِ وَ کَفَرُوا بَعْدَ إِسْلاٰمِهِمْ وَ هَمُّوا بِمٰا لَمْ یَنٰالُوا وَ مٰا نَقَمُوا إِلاّٰ أَنْ أَغْنٰاهُمُ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ یَتُوبُوا یَکُ خَیْراً لَهُمْ وَ إِنْ یَتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اَللّٰهُ عَذٰاباً أَلِیماً فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ مٰا لَهُمْ فِی اَلْأَرْضِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاٰ نَصِیرٍ (۷۴) وَ مِنْهُمْ مَنْ عٰاهَدَ اَللّٰهَ لَئِنْ آتٰانٰا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَکُونَنَّ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ (۷۵) فَلَمّٰا آتٰاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ (۷۶) فَأَعْقَبَهُمْ نِفٰاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلیٰ یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِمٰا أَخْلَفُوا اَللّٰهَ مٰا وَعَدُوهُ وَ بِمٰا کٰانُوا یَکْذِبُونَ (۷۷) أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ نَجْوٰاهُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ عَلاّٰمُ اَلْغُیُوبِ (۷۸) اَلَّذِینَ یَلْمِزُونَ اَلْمُطَّوِّعِینَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ وَ اَلَّذِینَ لاٰ یَجِدُونَ إِلاّٰ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اَللّٰهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۷۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مِنْهُمُ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ اَلنَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْرٍ لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ‌ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اَللّٰهِ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۱) یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ لَکُمْ لِیُرْضُوکُمْ وَ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ یُرْضُوهُ إِنْ کٰانُوا مُؤْمِنِینَ (۶۲) أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یُحٰادِدِ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نٰارَ جَهَنَّمَ خٰالِداً فِیهٰا ذٰلِکَ اَلْخِزْیُ اَلْعَظِیمُ (۶۳) یَحْذَرُ اَلْمُنٰافِقُونَ أَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمٰا فِی قُلُوبِهِمْ قُلِ اِسْتَهْزِؤُا إِنَّ اَللّٰهَ مُخْرِجٌ مٰا تَحْذَرُونَ (۶۴) وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ لَیَقُولُنَّ إِنَّمٰا کُنّٰا نَخُوضُ وَ نَلْعَبُ قُلْ أَ بِاللّٰهِ وَ آیٰاتِهِ وَ رَسُولِهِ کُنْتُمْ تَسْتَهْزِؤُنَ (۶۵) لاٰ تَعْتَذِرُوا قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طٰائِفَةً بِأَنَّهُمْ کٰانُوا مُجْرِمِینَ (۶۶) اَلْمُنٰافِقُونَ وَ اَلْمُنٰافِقٰاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمَعْرُوفِ وَ یَقْبِضُونَ أَیْدِیَهُمْ نَسُوا اَللّٰهَ فَنَسِیَهُمْ إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ هُمُ اَلْفٰاسِقُونَ (۶۷) وَعَدَ اَللّٰهُ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اَلْمُنٰافِقٰاتِ وَ اَلْکُفّٰارَ نٰارَ جَهَنَّمَ خٰالِدِینَ فِیهٰا هِیَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اَللّٰهُ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُقِیمٌ (۶۸) کَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ کٰانُوا أَشَدَّ مِنْکُمْ قُوَّةً وَ أَکْثَرَ أَمْوٰالاً وَ أَوْلاٰداً فَاسْتَمْتَعُوا بِخَلاٰقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُمْ بِخَلاٰقِکُمْ کَمَا اِسْتَمْتَعَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ بِخَلاٰقِهِمْ وَ خُضْتُمْ کَالَّذِی خٰاضُوا أُولٰئِکَ حَبِطَتْ أَعْمٰالُهُمْ فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْخٰاسِرُونَ (۶۹) أَ لَمْ یَأْتِهِمْ نَبَأُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْرٰاهِیمَ وَ أَصْحٰابِ مَدْیَنَ وَ اَلْمُؤْتَفِکٰاتِ أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَمٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۷۰) وَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتُ‌ بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ یُطِیعُونَ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ أُولٰئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اَللّٰهُ إِنَّ اَللّٰهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (۷۱) وَعَدَ اَللّٰهُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا وَ مَسٰاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنّٰاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوٰانٌ مِنَ اَللّٰهِ أَکْبَرُ ذٰلِکَ هُوَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۷۲)
هوش مصنوعی: برخی از افراد، پیامبر را آزار می‌دهند و او را به عنوان شنونده‌ای می‌دانند. بگو که او گوش‌ شنوا و خیر برای شماست، زیرا به خدا و به مؤمنان ایمان دارد و رحمت برای مؤمنان از شماست. اما کسانی که رسول خدا را آزار می‌دهند، عذاب دردناکی در انتظارشان است. این افراد برای جلب رضایت شما به خدا قسم می‌خورند، در حالی که خدا و رسولش سزاوارترند که رضایتشان جلب شود اگر واقعاً مؤمن باشند. آیا نمی‌دانند که هر کس با خدا و رسولش دشمنی کند، دچار آتش جهنم می‌شود و در آن جاودانه خواهد ماند؟ این است خوار و ذلت بزرگ. منافقان از نازل شدن سوره‌ای که به آنچه در دل‌هایشان است اشاره کند، می‌ترسند. بگو هر چقدر که تمسخر کنید، خدا آنچه را که می‌ترسید، آشکار خواهد کرد. و اگر از آنان بپرسی، می‌گویند ما فقط شوخی و بازی می‌کردیم. بگو آیا به خدا و آیات او و رسولش تمسخر می‌کردید؟ عذر نیاورید، زیرا شما پس از ایمان‌ آوردن کافر شدید. اگر ما از برخی از شما درگذریم، گروهی را به‌دلیل اینکه مجرم بودند، عذاب خواهیم کرد. منافقان و زنان منافق، همگی از یکدیگرند و به کارهای ناپسند امر و از کارهای نیک نهی می‌کنند و دستان خود را می‌چسبانند. آنها خدا را فراموش کردند، بنابراین خدا هم آنها را فراموش کرد. حقیقت این است که منافقان فاسق هستند. خدا به منافقان و کافران آتش جهنم وعده داده است که در آن جاودانه خواهند ماند و این عذاب دائمی آنهاست. آنها همچون کسانی هستند که پیش از شما بودند و از شما قوی‌تر و دارای اموال و فرزندان بیشتری بودند. آنها از آنچه داشتند بهره‌مند شدند و شما نیز از آنچه دارید بهره‌برداری می‌کنید، همان‌طوری که کسانی که پیش از شما بودند، بهره‌برداری کردند. اما اعمال آنها در دنیا و آخرت نابود شد و آنها از ناکامان هستند. آیا خبر قوم‌هایی که پیش از شما بودند، همچون قوم نوح، عاد، ثمود، قوم ابراهیم، و اهل مدین به آنها نرسیده است؟ رسولانشان با دلایل روشن به سراغشان آمدند و خدا به آنها ظلم نکرد، بلکه خودشان بر خود ظلم کردند. مؤمنان و مؤمنات، نسبت به یکدیگر یاورند و به کارهای نیک امر و از کارهای ناپسند نهی می‌کنند و نماز را برپا و زکات را می‌دهند و از خدا و رسولش اطاعت می‌کنند. این‌چنین انسان‌ها را خدا رحمت خواهد کرد. خدا به مؤمنان و مؤمنات وعده باغ‌هایی می‌دهد که از زیر آنها نهرها جاری است و در آنها جاودانه خواهند ماند و همچنین مسکن‌های خوب در بهشت عدن. و رضایت خدا بزرگ‌تر است؛ این است پیروزی بزرگ.
و از ایشان کسانیند که می‌رنجانند پیغمبر را و می‌گویند او شنوای سخن هر کسیست بگو گوش خیر است مر شما را می‌گردد بخدا و تصدیق می‌کند گروندگان را و رحمتی است از برای آنان که گرویدند از شما و آنان که می‌رنجانند رسول خدا را از برای ایشانست عذابی دردناک (۶۱) سوگند می‌خورند بخدا برای شما تا خشنود کنند شما را و خدا و رسولش سزاوارترند که خوشنود کنندش اگر هستند گروندگان (۶۲) آیا ندانسته‌اند که هر که مخالفت می‌کند با خدا و رسولش پس بدرستی که از برای اوست آتش دوزخ و جاوید در آن اینست رسوایی بزرگ (۶۳) می‌ترسند منافقان که فرو فرستاده شود بر ایشان سوره که آگاه گرداند ایشان را بآنچه در دلهای ایشانست بگو استهزا کنید بدرستی که خدا ظاهر کننده است آنچه را می‌ترسید (۶۴) و هر آینه اگر پرسی از ایشان هر آینه گویند جز این نیست بودیم که صحبت می‌داشتیم و بازی می‌کردیم بگو آیا بخدا و آیتهایش و رسولش بودید که استهزا می‌کردید (۶۵) عذر نخواهید بتحقیق که کافر شدید پس از ایمانتان اگر عفو کنیم از پاره از شما عذاب خواهیم کرد پاره را بسبب آنکه ایشان باشند گناهکاران (۶۶) مردان با نفاق و زنان با نفاق بعضی ایشانند از بعضی امر می‌کنند بناشایسته و نهی می‌کنند از شایسته و بهم می‌آرند دستهاشان را فراموش کردند خدا را پس فراموش کردشان بدرستی که منافقان ایشانند فاسقان (۶۷) وعده کرده خدا مردان با نفاق و زنان با نفاق و کافران را آتش دوزخ جاودانیان در آن کافیست ایشان را و لعنت کرد ایشان را خدا و از برای ایشانست عذابی پاینده (۶۸) مانند آنان که از پیش شما بودند سخت‌تر از شما بقوت و بیشتر بمالها و فرزندان پس کام جستند به نصیبشان پس کام جستید به نصیبتان هم چنان که کام جستند آنان که بودند پیش از شما بنصیبشان و درآمد کردید هم چنان که درآمد کردند آن گروه ناچیز شد کردارشان در دنیا و آخرت و آن گروه ایشانند زیانکاران (۶۹) آیا نیامد ایشان را خبر آنان که بودند پیش از ایشان قوم نوح و عاد و ثمود و قوم ابراهیم و اصحاب مدین و آن زیر و زبر شدها آمد ایشان را رسولانشان با معجزات پس نبود خدا که ستم کند ایشان را و لیکن بودند که به خودشان ستم می‌کردند (۷۰) و مردان گرونده و زنان گرونده برخی از ایشانند دوستان برخی امر می‌کنند بکارهای شایسته و نهی می‌کنند ناشایسته و بر پا می‌دارند نماز را و می‌دهند زکاة را و فرمان می‌برند خدا و رسولش را آن گروه زود باشد رحمت کند ایشان را خدا بدرستی که خدا غالب حکیم است (۷۱) وعده داد خدا مردان گرونده و زنان گرونده را بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن و مسکنهای پاکیزه در بهشت‌هایی اقامت دایمی و خشنودی از خدا بزرگتر است آنست آن کامیابی بزرگ (۷۲)
هوش مصنوعی: برخی از افراد باعث آزار پیامبر می‌شوند و می‌گویند که او به همه حرف‌ها گوش می‌دهد. آنها به خدا قسم می‌خورند تا پیامبر را راضی کنند، در حالی که خدا و رسولش سزاوارتر هستند که راضی شوند. کسانی که با خدا و رسولش مخالفت کنند، عذاب دردناکی در انتظارشان است. منافقان نگران این هستند که سوره‌ای نازل شود و آنچه در دلشان پنهان است، فاش شود. وقتی از آنها می‌پرسند، می‌گویند که فقط شوخی می‌کردند، اما نباید عذرخواهی کنند چون اگر عذرشان پذیرفته شود، عذاب آنها کم نخواهد شد. مردان و زنان منافق از یکدیگر پیروی می‌کنند و کارهای ناشایست را ترویج می‌کنند. خدا وعده عذاب جاودانی را به آنها داده است. آنها مانند اقوام پیشین هستند که عذاب الهی را تجربه کردند. اما مردان و زنان مؤمن و نیکوکار، دوستان یکدیگر هستند و کارهای خوب را ترویج می‌کنند. خدا به آنها وعده بهشت و رحمت می‌دهد که این بزرگ‌ترین کامیابی است.
هم از ایشانند کآزار رسول
می کنند از گفته های بی اصول
هوش مصنوعی: این افراد کسانی هستند که با رفتارهای نادرست خود، باعث آزار پیامبر می‌شوند و از سخنان بدون پشتوانه و بی‌پایه‌ای استفاده می‌کنند.
کوست گوش ار بشنود یعنی کلام
میکند باور به زودی از انام
هوش مصنوعی: اگر کسی گوشش باز باشد و بشنود، یعنی به زودی به کلام و سخن دیگران اعتماد خواهد کرد.
حرفی از ما بشنود گر بر ستم
میخوریم از بهر نفی آن قسم
هوش مصنوعی: اگر کسی از ما صحبت کند، حتی اگر مورد ظلم قرار بگیریم، این کار را برای نفی آن ظلم انجام می‌دهیم.
گو که باشد أذُنُ خَیر آن نیک خو
بشنود یعنی که گفتار نکو
هوش مصنوعی: کسی که اخلاق خوب دارد، سخنان نیک را می‌شنود و به آن توجه می‌کند.
از شما می بشنود حرفی که آن
مبتنی باشد به نیکی در بیان
هوش مصنوعی: هر که بخواهد سخنی بگوید، باید بر اساس خوبی و نیکی آن را بیان کند.
نی سخنهایی که دور است از فروغ
وز شما ناشی به قدح است و دروغ
هوش مصنوعی: سخنانی که از حقیقت دور هستند و به شما نسبت داده می‌شوند، فقط دروغ و تهمت‌هایی هستند که به شکل ناپسند بیان شده‌اند.
میکند تصدیق حق را در بیان
همچنین تصدیق قول مؤمنان
هوش مصنوعی: این جمله می‌گوید که حقیقت را به وضوح در کلام خود تأیید می‌کند و همچنین ادعای مؤمنان را تصدیق می‌نماید.
رحمت است او آن کسان را کز شما
میکنند اظهار ایمان برملا
هوش مصنوعی: رحمت خداوند شامل حال کسانی است که به شما ایمان خود را به روشنی اعلام می‌کنند.
نی که او غافل ز احوال شماست
مشتبه یا بر وی اقوال شماست
هوش مصنوعی: کسی که به حال شما بی‌توجه است، یا اینکه در ادعاهای شما دچار اشتباه شده است.
پرده پوشی گر کند نه از غفلت است
بلکه ستّ ار او به خلق از رحمت است
هوش مصنوعی: اگر پرده‌پوشی انجام شود، این کار ناشی از بی‌توجهی نیست، بلکه نشان‌دهنده‌ی بزرگواری فردی است که به خاطر رحمت به دیگران چنین می‌کند.
آن کسان کآزار پیغمبر کنند
از ره اقوال و افعال نژند
هوش مصنوعی: افرادی که به پیامبر آسیب می‌زنند، چه در سخنان و چه در اعمالشان، به او لطمه می‌زنند و ناپسند هستند.
بهر ایشان از خدا باشد هلاک
در دو کون افزون عذاب دردناک
هوش مصنوعی: برای آن‌ها از سوی خداوند هلاکت در دو جهان با عذاب‌های دردناک بیشتر خواهد شد.
بر خدا سوگند ایشان می خورند
تا شما را راضی از غدری کنند
هوش مصنوعی: قسم به خدا، آن‌ها پیوسته می‌خورند تا شما را از خشم و ناراحتی خاموش کنند.
مر احق باشد به خوشنودی خدا
هم رسولش، مؤمنان را بی خطا
هوش مصنوعی: بهتر است که انسان به رضایت خداوند و پیامبرش توجه داشته باشد و همواره در راه راست و درست حرکت کند تا از خطا و اشتباه دور بماند.
یعنی ار باشند مؤمن بر نسق
حق ز خلق اندر رضایت شد احق
هوش مصنوعی: اگر مؤمنانی بر طبق حق وجود داشته باشند، در این صورت مردم در رضایت و خوشنودی قرار می‌گیرند.
مر خلاف آیا ندانند این عقول
کرد هر کس با خدا و با رسول
هوش مصنوعی: آیا عقل‌ها نمی‌دانند که هر کس با خدا و پیامبر در مخالفت باشد، چه سرنوشتی خواهد داشت؟
پس مر او را شد جهنم جایگاه
جاودان مانَد در او بی اشتباه
هوش مصنوعی: بنابراین او را جهنم مکانی همیشگی خواهد بود که در آن به‌طور قطعی می‌ماند.
این ورود و این خلود اندر جحیم
نیست جز رسوایی و خزی عظیم
هوش مصنوعی: این ورود و ماندن در جهنم تنها باعث رسوایی و شرمندگی بزرگ است.
مر پیمبر را منافق سیرتان
کردی استهزاء میان خود چنان
هوش مصنوعی: شما با رفتار منافقانه‌تان، پیغمبر را به تمسخر گرفته‌اید و این کار را در جمع خودتان انجام می‌دهید.
که مردد باشد او در رأی خویش
هر سخن نشناسد اندر جای خویش
هوش مصنوعی: اگر کسی در تصمیم‌گیری خود تردید کند، نمی‌تواند هر سخنی را به درستی در جایگاه مناسبش بشناسد.
گر به ما صد تازیانه بر زنند
بِه که آرد آیت او در نصح و پند
هوش مصنوعی: اگر صد ضربه از تازیانه به ما بزنند، بهتر است از آنکه عذر و بهانه‌ای برای نافرمانی خدا بیاورد.
آمد آیت کاین منافق سیرتان
مر حذر دارند کآید ز آسمان
هوش مصنوعی: چنین آمده است که منافقان، از گردش و تغییرات زندگی برحذرند، زیرا ممکن است بلایی از آسمان بر سرشان بیفتد.
سوره ای کز قلب ایشان آگهی
بدهد اندر بَددلی و گمرهی
هوش مصنوعی: به سوره‌ای اشاره می‌کند که از دل آن‌ها خبر می‌دهد و حالتی را که در آن به بدی و گمراهی دچار شده‌اند، بیان می‌کند.
گو که استهزاء کنید از حد فزون
إنَّ الله مُخْرِج ما تَحذَرُون
هوش مصنوعی: اگر شما به تمسخر و ridicule بپردازید، نباید فراموش کنید که خداوند همواره آنچه را که از آن می ترسید، بیرون می‌آورد و آشکار می‌سازد.
گفته بودند از دورویان در تبوک
خواهد این گیرد بناهای ملوک
هوش مصنوعی: گفته بودند که در سرزمین تبوک، افرادی که دارای دو رو هستند، بر اساس خصالشان بناهای شاهان را خواهند گرفت.
آن شهان را خوار و مستأصل کند
در سرا و کاخشان منزل کند
هوش مصنوعی: شخصیت‌های قدرتمند و بزرگ را به ذلت و درماندگی می‌کشاند و در خانه‌ها و قصرهایشان زندگی می‌کند.
گردد این مقصود کی حاصل ورا
جز که گردد کارها مشکل ورا
هوش مصنوعی: این هدف چه زمانی محقق می‌شود جز اینکه کارها برای او دشوار می‌شود؟
گفت با عمار یاسر ، مصطفی(ص)
رو بگو این بودتان گفتارها
هوش مصنوعی: با عمار یاسر صحبت کردم، بگو که این سخنان از مصطفی (ص) بوده است.
آمدند آن بَددلان در اعتذار
کاین نب ود الاّ ز هزل رهسپار
هوش مصنوعی: آن کسانی که نیت‌های بد دارند، به عذرخواهی آمده‌اند و می‌گویند که این وضعیت ناشی از شوخی و بی‌ملاحظگی بوده است.
آمد این آیت که گر پرسی تو باز
تا چه می گفتند ایشان از مجاز
هوش مصنوعی: این آیه نشان می‌دهد که اگر از دیگران سوال کنی، جواب‌هایی که دربارهٔ مجاز و حقیقت می‌دهند را بازگو می‌کنند.
میبگویند إنَّمَا کُنَّا به فن
خوض میکردیم و لعب اندر سخن
هوش مصنوعی: می‌گویند که ما فقط برای تفریح و سرگرمی صحبت می‌کردیم و به آن جدی نگرفتیم.
گو که آیا بر خدا و قول او
هستتان سخریت اندر گفتگو
هوش مصنوعی: آیا در مورد خدا و وعده‌هایش در گفت‌وگو، سخت‌گیری و تردیدی دارید؟
عذر هم نارید کآن باشد دروغ
عذر غدّاران کجا دارد فروغ
هوش مصنوعی: به هیچ عنوان نمی‌توان عذر را بهانه‌ای برای دروغ دانست؛ زیرا عذر و بهانه‌های فریبکارانه هیچ نوری و حقیقتی ندارند.
بعد ایمان کرده اید اظهار کفر
تا که ماند از شما ز آثار کفر
هوش مصنوعی: پس از اینکه به ایمان دست یافتید، دیگر نشانه‌ای از کفر را در خود باقی نگذارید.
گر که بعضی را ببخشم از شما
بعض دیگر را عذاب آید ز ما
هوش مصنوعی: اگر بخشی از شما را ببخشم، اما گروه دیگر از شما از عذاب من رنج خواهند برد.
زآنکه آنان توبه کردند از نفاق
وین کسان ماندند در جرم و شقاق
هوش مصنوعی: چون آن افراد از نفاق و دورویی بازگشتند و توبه کردند، اما این گروه هنوز در گناه و دشمنی باقی مانده‌اند.
آن منافق سیرتان از مرد و زن
بعض از بعضی دورو تر بی سخن
هوش مصنوعی: منافقان شما، چه مرد و چه زن، از یکدیگر دورتر و دوروتر هستند، بدون اینکه کلامی از خود بگویند.
با همند اعنی مشابه در نفاق
امر بر منکر نمایند از شقاق
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که گروهی از افراد که در نفاق و دورویی مشابه یکدیگر هستند، به خاطر اختلاف نظرهای خود، کارهایی انجام می‌دهند که به منکر تبدیل می‌شود.
هم ز معروفند ناهی خلق را
تا شناسی قوم ارزق دلق را
هوش مصنوعی: اگر بخواهی مردم را بشناسی و بدانی که چه کسانی خوب‌اند و چه کسانی بد، باید گاهی از افرادی که در جامعه شناخته شده و مشهورند دوری کنی تا بتوانی به درستی تشخیص دهی.
باز می دارند مردم را ز راه
وز اطاعت بر رسول حق پناه
هوش مصنوعی: مردم را از راه درست و پیروی از پیامبر خدا باز می‌دارند و مانع می‌شوند.
دست خود را بندند از خیراتها
وز اعانت بر ضعیفان وز عطا
هوش مصنوعی: اگر انسان دستش را از خیرخواهی و کمک به ضعفا و بخشش بازدارد، به نعمت‌ها و خیرات نخواهد رسید.
کرده اند ایشان فراموش از خدا
هم فرامُش کردشان حق در جزا
هوش مصنوعی: آنها به فراموشی دچار شده‌اند و خداوند نیز آنها را در کیفر فراموش کرده است.
درگذشتند اعنی از فرمان حق
بازشان بگذاشت ربِ ماخَلَق
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که عده‌ای از فرمان‌های خداوند فرار کرده و از مسیر درست دور شده‌اند، اما خداوند آن‌ها را رها کرده است. بدین ترتیب، اشاره به عدم هدایت و سرنوشت کسانی دارد که از اصول الهی پیروی نمی‌کنند.
کآن دو رویان مشرکند از مرد و زن
وعده حقشان دوزخ آمد بی سخن
هوش مصنوعی: آن دو روی زیبا، چه زن و چه مرد، به دلیل کارهای ناپسندشان، به عذاب دوزخ دچار خواهند شد و این نتیجه‌ای است که بدون هیچ‌گونه سخنی همواره در انتظارشان است.
هر منافق را جهنم محبس است
در عقوبت نار دوزخشان بس است
هوش مصنوعی: هر فرد نفاق پیشه‌ای در جهنم محبوس خواهد بود و مجازات آتش دوزخ برای او کافی است.
دورشان کرده خدای از رحمتش
دائم ایشان راست نار و نقمتش
هوش مصنوعی: خداوند همواره رحمتش را از آنها دور کرده است و دائماً عذاب و خشمی بر ایشان نازل می‌کند.
هستشان پیوسته یعنی آن تعب
از نفاق و از حسد چون بولهب
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که افرادی که دائماً در حالت نفاق و حسادت هستند، مانند شعله‌ای از آتش به خود آسیب می‌زنند و همیشه در رنج و عذاب هستند. آن‌ها از درون دچار اضطراب و ناپایداری‌اند و این وضعیت برایشان بسیار آزاردهنده است.
همچو ایشانید ای اهل نفاق
کز شما بودند سابق در سیاق
هوش مصنوعی: ای اهل نفاق! شما نیز مانند آنان هستید، چون که پیش از این در زمره‌ی آنها بودید.
بوده اند آنها فزونتر، هم اشد
از شما در قوّه و مال و ولد
هوش مصنوعی: بعضی افراد بوده‌اند که در قدرت، ثروت و فرزندان از شما بیشتر و قوی‌تر بوده‌اند.
بهره بردند از نصیب این جهان
آنچه بُد در زندگی تقدیرشان
هوش مصنوعی: آنها از نعمت‌های زندگی در این جهان بهره‌برداری کردند و آنچه برایشان مقدر شده بود، را تجربه کردند.
خود شما هم بر نصیب خود چنان
بهره ور گشتید کآن پیشینیان
هوش مصنوعی: شما نیز به اندازه‌ای به بهره‌مندی و موفقیت رسیدید که پیشینیان شما رسیدند.
خوض کردید از عقول دانیه
بر حظوظ و انتفاع فانیه
هوش مصنوعی: شما از دانش‌های عمیق و واقعی خود برای لذت‌بردن و بهره‌برداری از هیچ چیزهای فانی و زودگذری استفاده کرده‌اید.
همچنان که خوض کردند آن کسان
در حظوظ و عیش و نوش این جهان
هوش مصنوعی: همان‌طور که افرادی در لذت‌ها و خوشی‌های این دنیا غرق می‌شوند...
وآن سبب گردید بر اخلاق بد
هم به استهزا ء بر آیات از حسد
هوش مصنوعی: این موضوع باعث شد که بعضی افراد به خاطر حسادت، به آیات و آموزه‌های حقیرانه تمسخر کنند و اخلاق ناپسند خود را به نمایش بگذارند.
آن گُره نابود گشت اعمالشان
در دو دنیا هم به خسران حالشان
هوش مصنوعی: آن گره از بین رفت و اعمال آن‌ها در هر دو جهان به زیان حالشان تمام شد.
نامد آیا زآن طوای فشان خبر
که بُدند از این جماعت پیشتر
هوش مصنوعی: آیا از آن گروه خبری نرسید که این افراد قبلاً چه وضعیتی داشتند؟
قوم نوح و همچنین قوم ثمود
که به غرق و صیحه مُردند آنچه بود
هوش مصنوعی: قوم نوح و قوم ثمود، افرادی بودند که به دلیل ناباوری و بی‌اعتنایی به پیام‌های الهی، به عذاب‌هایی سنگین دچار شدند و سرنوشت‌شان به هلاکت و نابودی منجر گشت.
قوم ابراهیم کآخر در مغاک
نیش پشّه کرد ایشان را هلاک
هوش مصنوعی: قوم ابراهیم در نهایت همچون پشه‌ای در گودال افتادند و نابود شدند.
هم دگر اصحاب مدین در گزند
که به یوم الظلّه مستأصل شدند
هوش مصنوعی: باقی‌مانده دوستان در مدین دچار مشکل و آسیب شدند و در روز سختی به نهایت ناامیدی رسیدند.
قوم لوط آنها که در شب بی خبر
مر نگون شد شهرهاشان سر به سر
هوش مصنوعی: قوم لوط کسانی بودند که در دل شب و به طور ناگهانی مورد عذاب قرار گرفتند و شهرهایشان به طور کامل نابود شد.
آمد ایشان را رسل بهر نجات
از خدا با معجزات و بیّنات
هوش مصنوعی: پیامبران از طرف خدا برای نجات مردم آمده‌اند و با معجزات و دلایل روشن، به آنها هدایت می‌کنند.
پس نباشد حق ستمگر بر امم
لیک کردند آن کسان بر خود ستم
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده است که حق ستمگر بر مردم نیست، اما برخی افراد بر خود ظلم کردند و به خود آسیب رساندند.
بعد ذکر فاسقان ، سلطان ذات
کرده وصف مؤمنین و مؤمنات
هوش مصنوعی: پس از اشاره به کارهای زشت فاسقان، به وصف ویژگی‌های مؤمنان و مؤمنات پرداخته است.
گر که مَردند اهل ایمان ور زنند
دوست بعضی، بعض را در مأمنند
هوش مصنوعی: اگر مؤمنان مرد باشند و دوستانی که با هم در پیوند هستند، هر کدام در مکانی امن و آرام خواهند بود.
امر بر نیکی نمایند از نیاز
هم ز منکر خلق را دارند باز
هوش مصنوعی: مردم باید به کارهای نیک تشویق شوند و از کارهای ناپسند دوری جویند، حتی اگر خود به آن نیاز نداشته باشند.
هم بپا دار ند ارکان صلات
هم دهند از روی دانایی زکات
هوش مصنوعی: نمازت را برپا نگه‌دار و با درک و آگاهی‌ات زکات را بده.
از خدا فرمان برند و از رسول
آن گروهند اهل ایمان و قبول
هوش مصنوعی: اهل ایمان کسانی هستند که به خدا و پیامبر او گوش می‌دهند و اعمالشان را طبق دستورات آنها سامان می‌دهند.
رحمت ایشان را رسد زود از خدا
کو عزیز است و حکیم از اقتضا
هوش مصنوعی: رحمت خداوند به آن‌ها به زودی می‌رسد، زیرا او عزیز و حکیم است و همه چیز بر اساس حکمتی که دارد، انجام می‌شود.
وعده داد او مرد و زن را بهرها
جنّتی جاری ز زیرش نهرها
هوش مصنوعی: او به مرد و زن وعده داده که در بهشت، نهرهایی از آب جاری خواهد بود.
تا در آن مانند ایشان جاودان
مسکن پاکیزه بس در آن جنان
هوش مصنوعی: در آنجا، مثل آن‌ها، همیشه در مکانی پاک و پاکیزه زندگی خواهی کرد.
جنّت عدن است در بطن بهشت
دائم و باقی به هر نیکو سرشت
هوش مصنوعی: بهشت عدن در دل بهشت پایدار و ابدی قرار دارد و همواره برای کسانی که دارای خصلت‌های نیک هستند، آماده است.
جوی تسنیم اندر آن جاری مدام
علم توحید است آن نزد کرام
هوش مصنوعی: در آنجا، جوی زلال و خنک همیشه در حال جاری شدن است و علم توحید در نزد افراد محترم و ارجمند است.
اکبر از این جمله خوشنودی حق
کآن ز نعمتهاست افزون بر طَبَق
هوش مصنوعی: اکبر از این موضوع خوشحال است که این نعمت‌ها بیشتر از آنچه در جدول تعیین شده وجود دارد.
باشد این رضوان و این نور و نعیم
مؤمنان را در یقین فوزی عظیم
هوش مصنوعی: این بهشت و این روشنایی و نعمت‌های فراوان، برای مؤمنان به یقین دستاورد بزرگ و با ارزشی است.