گنجور

۱۴- آیات ۱۵۷ تا ۱۶۰

أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنّٰا أُنْزِلَ عَلَیْنَا اَلْکِتٰابُ لَکُنّٰا أَهْدیٰ مِنْهُمْ فَقَدْ جٰاءَکُمْ بَیِّنَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ هُدیً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَّبَ بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ صَدَفَ عَنْهٰا سَنَجْزِی اَلَّذِینَ یَصْدِفُونَ عَنْ آیٰاتِنٰا سُوءَ اَلْعَذٰابِ بِمٰا کٰانُوا یَصْدِفُونَ (۱۵۷) هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّٰ أَنْ تَأْتِیَهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ أَوْ یَأْتِیَ بَعْضُ آیٰاتِ رَبِّکَ یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیٰاتِ رَبِّکَ لاٰ یَنْفَعُ نَفْساً إِیمٰانُهٰا لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمٰانِهٰا خَیْراً قُلِ اِنْتَظِرُوا إِنّٰا مُنْتَظِرُونَ (۱۵۸) إِنَّ اَلَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کٰانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْ‌ءٍ إِنَّمٰا أَمْرُهُمْ إِلَی اَللّٰهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِمٰا کٰانُوا یَفْعَلُونَ (۱۵۹) مَنْ جٰاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثٰالِهٰا وَ مَنْ جٰاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلاٰ یُجْزیٰ إِلاّٰ مِثْلَهٰا وَ هُمْ لاٰ یُظْلَمُونَ (۱۶۰)

یا گوئید اگر آنکه فرو فرستاده شده بود بر ما کتاب هر آینه بودیم هدایت‌یافته‌تر از ایشان پس بدرستی که آمد شما را حجتی از پروردگارتان و هدایت و رحمتی پس کیست ستمکارتر از آنکه تکذیب کرد آیتهای خدا را و اعراض کرد از آنها بزودی جزا می‌دهیم آنان را که اعراض می‌کنند از آیتهای ما بد عذابی بسبب بودنشان که اعراض می‌کردند (۱۵۷) آیا انتظار می‌برند مگر آنکه آید ایشان را ملائکه یا بیاید پروردگار تو یا بیاید بعضی از آیتهای پروردگارت روزی که بیاید بعضی از آیتهای پروردگارت نفع نمی‌دهد نفسی را ایمان آوردنش که نبوده ایمان آورده باشد از پیش یا کسب کرده باشد در ایمانش خیری بگو منتظر باشید بدرستی که ما منتظرانیم (۱۵۸) بدرستی که آنان که متفرق ساختند دینشان را و بودند گروه گروه نیستی تو از ایشان در چیزی جز این نیست که کارشان با خداست پس خبر دهد ایشان را بآنچه بودند که می‌کردند (۱۵۹) کسی که آورد نیکی را پس مر او راست ده چندان آن و کسی که آورد بدی را پس جزا داده نشود مگر مانندش و ایشان ستم کرده نشوند (۱۶۰)

یا که تا گویید بر ما زآن جناب
گر که بفرستاده بودندی کتاب
ما بُدیم أهدی ز ایشان بیسخن
از علو فهم و اکثار فطن
زآن تعمّق میکنیم اندر طلب
در فنون علم و اشعار و خطب
با وجود آنکه ما اُمّیستیم
صاحب عرفان و علمی نیستیم
هست تخصیص نصاری و یهود
محض شهرت کاندر آن دو فرقه بود
حاصل این قرآن فرستادیم زآن
تا نگویید ای گروه مکیان
چون کتاب آمد به ترسا و یهود
فهم ما ز ایشان بسی افزوده بود
گر به نامی بود یعنی در نسق
بر کس آیات و کتاب آید ز حق
ما بسی بودیم اولی زآنکه ما
برتریم از خلق در ذهن و ذکا
راه میرفتیم هم بهتر یقین
زآن کسان کاهل کتابند و امین
بر شما آمد پس از پروردگار
حجتی روشن به وجه انحصار
در بیانی بس فصیح از هر جهت
که شما را باشد آن لفظ و لغت
رهنمایی آمد و هم رحمتی
تا نماند راه عذر و علتی
رهنما و رحمت حق در نزول
یا که قرآن است بی شک یا رسول
کیست پس ظالم تر از آن در فرق
کرد کو تکذیب آیتهای حق
هم نمود اعراض از آن هم باز داشت
مردمان را زآنچه خود برجا گذاشت
زود ما بدهیم آنان را جزا
روی گرداندند کز آیات ما
بر عذابی بد چو بود اعراضشان
از کلام حق هم از اغماضشان
انتظار آیا برند از وهم و شک
تا به قبض روحشان آید ملک
یعنی ایشان را نباشد انتظار
بعد از این آیات و لطف کردگار
جز که آید سوی ایشان از سماک
آن فرشتۀ موت از بهر هلاک
یا که آید سویشان امری حلال
یعنی آن پروردگارت در مثال
یا که امر حق به قتل آن گروه
یا عذابی کآن سیه سازد وجوه
یا که بعضی زآن علامات و عذاب
آید ایشان را ز ربّت بی حجاب
باشد آثار قیامت این یقین
روزی آید که شود ظاهر خود این
آن زمان ایمان ندارد هیچ سود
بهر نفسی کش ز قبل ایمان نبود
یا نکرده کسب در ایمان خویش
هیچ فعلی نیک اندک یا که بیش
باشد این برهان که گر نبود عمل
دارد آن ایمان و دین بی شک خلل
گر کسی را باشد ایمان بر خدا
هر عمل را گفته او باشد جزا
ای محمّد(ص)، ای رسول نامدار
گو برید آیات ما را انتظار
که بر آن باشیم هم ما منتظر
در ظهورش تا که باشد مفتخر
آنکه بر تفریق دین خود شدند
با امامی هم به تشییع آمدند
فرقه فرقه آمدند ایشان تمام
گشت همره هر یکی با یک امام
تو از ایشان نیس تی ایشان ز تو
هر کسی بر فعل خود باشد گرو
یا که در چیزی تو ز ایشان نیستی
در امور از جمله مستغنیستی
غیر از این نبود که باشد با خدا
کار ایشان در عِقاب و در جزا
هست بس در الَّذِینَ فَرَّقُواْ
همچنین در لَّست مِنْهُم گفتگو
پارهای گویند اهل بدعتند
با گروه مشرکین در نسبتند
هست هم گویند ترسا و یهود
میتواند نسبتش بر جمله بود
هر کسی کانداخت در دین تفرقه
گشت راهش منحرف بر ذندقه
هر که دین را کرد بر دنیا بدل
بر هوای نفس خود در هر عمل
یا مبدل کرد حق را بر هوی
کرده او تفریق در دین خدا
زآنکه دین حق به جز توحید نیست
واندر آن تفریق یا تردید نیست
پس قیامت بدهد ایشان را خبر
بر هر آنچه می کنند از خیر و شرّ
اُمّت مرحومه در آئین و کیش
فرقه ها گشتند از هفتاد بیش
او نه ز ایشان است و نه ایشان از او
بد رسد بر بد، نکویی بر نکو
هر که او آید به نیکی در عمل
ده برابر گیرد از نیکی بدل
نیست از ده قصد تعیین عدد
دادِ واجب را نباشد حصر و حد
کرد تعیین عدد بر اهل حس
کوست بر پاداش خیری ملتمس
وآنکه باشد طاعت، او را از وداد
کی بود پاداش فعلش هیچ یاد
۱۳- آیات ۱۴۹ تا ۱۵۶: قُلْ فَلِلّٰهِ اَلْحُجَّةُ اَلْبٰالِغَةُ فَلَوْ شٰاءَ لَهَدٰاکُمْ أَجْمَعِینَ (۱۴۹) قُلْ هَلُمَّ شُهَدٰاءَکُمُ اَلَّذِینَ یَشْهَدُونَ أَنَّ اَللّٰهَ حَرَّمَ هٰذٰا فَإِنْ شَهِدُوا فَلاٰ تَشْهَدْ مَعَهُمْ وَ لاٰ تَتَّبِعْ أَهْوٰاءَ اَلَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا وَ اَلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ هُمْ بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ (۱۵۰) قُلْ تَعٰالَوْا أَتْلُ مٰا حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاّٰ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَوْلاٰدَکُمْ مِنْ إِمْلاٰقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إِیّٰاهُمْ وَ لاٰ تَقْرَبُوا اَلْفَوٰاحِشَ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ مٰا بَطَنَ وَ لاٰ تَقْتُلُوا اَلنَّفْسَ اَلَّتِی حَرَّمَ اَللّٰهُ إِلاّٰ بِالْحَقِّ ذٰلِکُمْ وَصّٰاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (۱۵۱) وَ لاٰ تَقْرَبُوا مٰالَ اَلْیَتِیمِ إِلاّٰ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتّٰی یَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا اَلْکَیْلَ وَ اَلْمِیزٰانَ بِالْقِسْطِ لاٰ نُکَلِّفُ نَفْساً إِلاّٰ وُسْعَهٰا وَ إِذٰا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ کٰانَ ذٰا قُرْبیٰ وَ بِعَهْدِ اَللّٰهِ أَوْفُوا ذٰلِکُمْ وَصّٰاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (۱۵۲) وَ أَنَّ هٰذٰا صِرٰاطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لاٰ تَتَّبِعُوا اَلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ ذٰلِکُمْ وَصّٰاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۵۳) ثُمَّ آتَیْنٰا مُوسَی اَلْکِتٰابَ تَمٰاماً عَلَی اَلَّذِی أَحْسَنَ وَ تَفْصِیلاً لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقٰاءِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ (۱۵۴) وَ هٰذٰا کِتٰابٌ أَنْزَلْنٰاهُ مُبٰارَکٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اِتَّقُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ (۱۵۵) أَنْ تَقُولُوا إِنَّمٰا أُنْزِلَ اَلْکِتٰابُ عَلیٰ طٰائِفَتَیْنِ مِنْ قَبْلِنٰا وَ إِنْ کُنّٰا عَنْ دِرٰاسَتِهِمْ لَغٰافِلِینَ (۱۵۶)۱۵- جذبه: مرحبا آن عشق جمع پاکباز

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنّٰا أُنْزِلَ عَلَیْنَا اَلْکِتٰابُ لَکُنّٰا أَهْدیٰ مِنْهُمْ فَقَدْ جٰاءَکُمْ بَیِّنَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ هُدیً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَّبَ بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ صَدَفَ عَنْهٰا سَنَجْزِی اَلَّذِینَ یَصْدِفُونَ عَنْ آیٰاتِنٰا سُوءَ اَلْعَذٰابِ بِمٰا کٰانُوا یَصْدِفُونَ (۱۵۷) هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّٰ أَنْ تَأْتِیَهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ أَوْ یَأْتِیَ بَعْضُ آیٰاتِ رَبِّکَ یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیٰاتِ رَبِّکَ لاٰ یَنْفَعُ نَفْساً إِیمٰانُهٰا لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمٰانِهٰا خَیْراً قُلِ اِنْتَظِرُوا إِنّٰا مُنْتَظِرُونَ (۱۵۸) إِنَّ اَلَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کٰانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْ‌ءٍ إِنَّمٰا أَمْرُهُمْ إِلَی اَللّٰهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِمٰا کٰانُوا یَفْعَلُونَ (۱۵۹) مَنْ جٰاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثٰالِهٰا وَ مَنْ جٰاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلاٰ یُجْزیٰ إِلاّٰ مِثْلَهٰا وَ هُمْ لاٰ یُظْلَمُونَ (۱۶۰)
هوش مصنوعی: شما ممکن است بگویید اگر کتابی بر ما نازل می‌شد، ما از آنها راه یافته‌تر بودیم، اما یقیناً برای شما نشانه‌ای از سوی پروردگارتان آمده است و هدایت و رحمت وجود دارد. پس چه کسی ستمکارتر از کسی است که آیات خدا را تکذیب کند و از آن‌ها روی‌گردان شود؟ به زودی کسانی را که از آیات ما روی‌گردانی می‌کنند، با عذاب سختی جزا خواهیم داد. آیا آنها منتظرند تا فرشتگان بیایند یا پروردگارتان تشریف آورد؟ یا برخی از آیات پروردگارتان در روزی که برخی از آیات او بیایند، نمایان شوند؟ در آن روز، ایمان کسی که قبلاً ایمان نیاورده یا در ایمانش خیری کسب نکرده، به او سودی نخواهد رساند. بگو: منتظر باشید، ما هم انتظار می‌کشیم. قطعا کسانی که دین خود را متفرق کردند و گروه‌هایی شدند، تو هیچ رابطه‌ای با آنها نداری. کار آنها به خداوند برمی‌گردد و او به آنها خبر خواهد داد که چه کارهایی انجام داده‌اند. کسی که حسنه‌ای بیاورد، ده برابر آن پاداش خواهد گرفت و کسی که بدی‌ای بیاورد، تنها به اندازه‌ی آن مجازات خواهد شد و به آنان ظلم نخواهد شد.
یا گوئید اگر آنکه فرو فرستاده شده بود بر ما کتاب هر آینه بودیم هدایت‌یافته‌تر از ایشان پس بدرستی که آمد شما را حجتی از پروردگارتان و هدایت و رحمتی پس کیست ستمکارتر از آنکه تکذیب کرد آیتهای خدا را و اعراض کرد از آنها بزودی جزا می‌دهیم آنان را که اعراض می‌کنند از آیتهای ما بد عذابی بسبب بودنشان که اعراض می‌کردند (۱۵۷) آیا انتظار می‌برند مگر آنکه آید ایشان را ملائکه یا بیاید پروردگار تو یا بیاید بعضی از آیتهای پروردگارت روزی که بیاید بعضی از آیتهای پروردگارت نفع نمی‌دهد نفسی را ایمان آوردنش که نبوده ایمان آورده باشد از پیش یا کسب کرده باشد در ایمانش خیری بگو منتظر باشید بدرستی که ما منتظرانیم (۱۵۸) بدرستی که آنان که متفرق ساختند دینشان را و بودند گروه گروه نیستی تو از ایشان در چیزی جز این نیست که کارشان با خداست پس خبر دهد ایشان را بآنچه بودند که می‌کردند (۱۵۹) کسی که آورد نیکی را پس مر او راست ده چندان آن و کسی که آورد بدی را پس جزا داده نشود مگر مانندش و ایشان ستم کرده نشوند (۱۶۰)
هوش مصنوعی: اگر کسی که به ما کتاب فرستاده شده بود، وجود می‌داشت، ما قطعاً از آن‌ها ره‌سبزتر بودیم. به راستی، شما را حجتی از سوی پروردگارتان و هدایت و رحمت آورده‌اند. پس چه کسی ستمکارتر از کسی است که نشانه‌های خدا را دروغ می‌خواند و از آن‌ها روی بر می‌گرداند؟ به زودی کسانی که از نشانه‌های ما دوری می‌کنند را عذاب می‌دهیم به خاطر نافرمانی‌شان. آیا آن‌ها انتظار دارند که فرشتگان یا پروردگارت بیایند یا برخی از نشانه‌های پروردگارت ظاهر شوند؟ روزی که نشانه‌های پروردگارت بیاید، ایمان کسی که قبلاً ایمان نیاورده فایده‌ای نخواهد داشت. به آنان بگو منتظر باشید، ما هم منتظریم. به راستی، کسانی که دین خود را متفرق کردند و به گروه‌های مختلف تقسیم شدند، شما در مورد آن‌ها هیچ نقشی ندارید؛ کارشان با خداست و او به آن‌ها خبر خواهد داد که چه کرده‌اند. هر کس کار نیکی را انجام دهد، اجر او را چندین برابر می‌گیرد و کسی که کار زشتی انجام دهد، تنها به همان اندازه جزا خواهد دید و به آن‌ها ستمی نخواهد شد.
یا که تا گویید بر ما زآن جناب
گر که بفرستاده بودندی کتاب
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر کسی از آن مقام بالا به ما بگوید، خوشحال خواهیم شد، حتی اگر با نامه‌ای از طرف او برایمان پیام آورده باشند.
ما بُدیم أهدی ز ایشان بیسخن
از علو فهم و اکثار فطن
هوش مصنوعی: ما از آن‌ها بهتر و آگاه‌تر هستیم، بی‌آنکه بخواهیم درباره‌ی برتریِ فهم و درک خود به سخن بپردازیم.
زآن تعمّق میکنیم اندر طلب
در فنون علم و اشعار و خطب
هوش مصنوعی: ما در جستجوی دانش و فنون مختلف، به مطالعه عمیق در علوم، شعرها و سخنرانی‌ها می‌پردازیم.
با وجود آنکه ما اُمّیستیم
صاحب عرفان و علمی نیستیم
هوش مصنوعی: با اینکه ما در دانش و علم تجربه زیادی نداریم و ناآگاه هستیم، اما درک و شعور خاصی داریم.
هست تخصیص نصاری و یهود
محض شهرت کاندر آن دو فرقه بود
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که پیروان مسیحیت و یهودیت تنها به خاطر نام و شهرتشان شناخته می‌شوند و مشخصات آنها تنها به همین دو گروه محدود می‌شود.
حاصل این قرآن فرستادیم زآن
تا نگویید ای گروه مکیان
هوش مصنوعی: محصول این قرآن را به شما فرستادیم تا شما، ای گروه مکیان، نگویید.
چون کتاب آمد به ترسا و یهود
فهم ما ز ایشان بسی افزوده بود
هوش مصنوعی: زمانی که کتاب به دست عیسویان و یهودی‌ها رسید، ما از آن‌ها بسیار آموختیم و دانش ما افزایش یافت.
گر به نامی بود یعنی در نسق
بر کس آیات و کتاب آید ز حق
هوش مصنوعی: اگر نامی وجود داشته باشد، یعنی در ترتیب و نظام خاصی برای کسی آیات و کتابی از حق نازل می‌شود.
ما بسی بودیم اولی زآنکه ما
برتریم از خلق در ذهن و ذکا
هوش مصنوعی: ما مدتهاست که هستیم و از دیگران برتری داریم به خاطر ذهن و هوش خود.
راه میرفتیم هم بهتر یقین
زآن کسان کاهل کتابند و امین
هوش مصنوعی: ما در مسیر زندگی قدم برمی‌داشتیم و از آن‌ها که به کتاب خواندن اهمیتی نمی‌دهند و تنبل هستند، مطمئن‌تر بودیم.
بر شما آمد پس از پروردگار
حجتی روشن به وجه انحصار
هوش مصنوعی: پس از خداوند، نشانه‌ای واضح و روشن برای شما آمد که نشان‌دهنده‌ی انحصار و ویژه بودن این موضوع است.
در بیانی بس فصیح از هر جهت
که شما را باشد آن لفظ و لغت
هوش مصنوعی: در کلامی بسیار واضح و شیوا که از هر لحاظ برای شما مناسب باشد، بیان شده است.
رهنمایی آمد و هم رحمتی
تا نماند راه عذر و علتی
هوش مصنوعی: یک راهنمایی و رحمت به ما رسید تا دیگر دلیلی برای عذر و بهانه‌جویی باقی نماند.
رهنما و رحمت حق در نزول
یا که قرآن است بی شک یا رسول
هوش مصنوعی: راهنما و رحمت خداوند در نازل شدن قرآن است، بدون شک تو ای پیامبر.
کیست پس ظالم تر از آن در فرق
کرد کو تکذیب آیتهای حق
هوش مصنوعی: کیست که ظالم‌تر از کسی باشد که نشانه‌های حق را انکار کند؟
هم نمود اعراض از آن هم باز داشت
مردمان را زآنچه خود برجا گذاشت
هوش مصنوعی: آدمی در زندگی از چیزهایی دوری می‌کند و در عین حال، چیزهایی را که خودش به جا گذاشته است، نمی‌تواند فراموش کند و همواره به آنها فکر می‌کند.
زود ما بدهیم آنان را جزا
روی گرداندند کز آیات ما
هوش مصنوعی: بسیار زود ما به آنها جزا می‌دهیم، اما آنها از نشانه‌های ما روی برمی‌گردانند.
بر عذابی بد چو بود اعراضشان
از کلام حق هم از اغماضشان
هوش مصنوعی: اگر آنها از حق و حقیقت دوری کنند، عذاب بدی برایشان به وجود می‌آید، زیرا به عمد از حقیقت روی گردانده‌اند.
انتظار آیا برند از وهم و شک
تا به قبض روحشان آید ملک
هوش مصنوعی: آیا انتظار می‌رود که از خیال و تردید رهایی یابند تا زمانی که فرشته مرگ به سراغشان بیاید؟
یعنی ایشان را نباشد انتظار
بعد از این آیات و لطف کردگار
هوش مصنوعی: این افراد دیگر نباید منتظر چیزی بعد از این نشانه‌ها و مهربانی خداوند باشند.
جز که آید سوی ایشان از سماک
آن فرشتۀ موت از بهر هلاک
هوش مصنوعی: تنها فرشته مرگ است که از آسمان به سوی آن‌ها می‌آید تا آن‌ها را به هلاکت برساند.
یا که آید سویشان امری حلال
یعنی آن پروردگارت در مثال
هوش مصنوعی: اگر پیامی از جانب پروردگارتان به سوی آن‌ها برسد که حلال و مجاز باشد، مانند آنچه که در مثال‌ها آمده است.
یا که امر حق به قتل آن گروه
یا عذابی کآن سیه سازد وجوه
هوش مصنوعی: یا اینکه دستور الهی منجر به از بین رفتن آن گروه شود یا به عذابی که چهره‌هایشان را سیاه می‌کند.
یا که بعضی زآن علامات و عذاب
آید ایشان را ز ربّت بی حجاب
هوش مصنوعی: برخی از نشانه‌ها و عذاب‌ها بر آن‌ها نازل می‌شود که از طرف ربّ بدون پرده و حجاب می‌آید.
باشد آثار قیامت این یقین
روزی آید که شود ظاهر خود این
هوش مصنوعی: زمانی خواهد رسید که نشانه‌های قیامت نمایان خواهد شد و حقیقت خود را به نمایش خواهد گذاشت.
آن زمان ایمان ندارد هیچ سود
بهر نفسی کش ز قبل ایمان نبود
هوش مصنوعی: در آن زمان هیچ کس نمی‌تواند از ایمان خود بهره‌ای ببرد، زیرا قبل از ایمان، ارزش و سودی ندارد.
یا نکرده کسب در ایمان خویش
هیچ فعلی نیک اندک یا که بیش
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که فرد در ایمان خود هیچ عمل نیکی انجام نداده، چه کوچک و چه بزرگ. یعنی او در رفتار و اعمال خود توجهی به نیکی نداشته است.
باشد این برهان که گر نبود عمل
دارد آن ایمان و دین بی شک خلل
هوش مصنوعی: اگر عمل در کار نباشد، ایمان و دین به یقین دچار لغزش و نقص می‌شوند.
گر کسی را باشد ایمان بر خدا
هر عمل را گفته او باشد جزا
هوش مصنوعی: اگر کسی به خدا ایمان داشته باشد، هر عملی که انجام دهد، پاداش آن از سوی خداوند خواهد بود.
ای محمّد(ص)، ای رسول نامدار
گو برید آیات ما را انتظار
هوش مصنوعی: ای محمد (ص)، ای پیامبر مشهور، بگو که ما منتظر آیات و نشانه‌های تو هستیم.
که بر آن باشیم هم ما منتظر
در ظهورش تا که باشد مفتخر
هوش مصنوعی: باید منتظر باشیم تا او بیاید و به ما افتخار دهد.
آنکه بر تفریق دین خود شدند
با امامی هم به تشییع آمدند
هوش مصنوعی: آن کسانی که بر سر اختلافات دینی خود با امام وجود داشتند، در نهایت به تشییع و همراهی با او پرداخته‌اند.
فرقه فرقه آمدند ایشان تمام
گشت همره هر یکی با یک امام
هوش مصنوعی: جمعیت‌های مختلف به تدریج آمدند و هر کدام به دنبال یک پیشوا و راهنما بودند.
تو از ایشان نیس تی ایشان ز تو
هر کسی بر فعل خود باشد گرو
هوش مصنوعی: هر کسی به اعمال و ویژگی‌های خود شناخته می‌شود و تو از این افراد نیستی. هر فردی در برابر کارهای خود مسئول است و مرتبط با آنها است.
یا که در چیزی تو ز ایشان نیستی
در امور از جمله مستغنیستی
هوش مصنوعی: اگر تو در چیزی از آن‌ها نیستی، پس در امور دیگر خود را بی‌نیاز می‌بینی.
غیر از این نبود که باشد با خدا
کار ایشان در عِقاب و در جزا
هوش مصنوعی: همه کارها و اعمال آن‌ها به جزا و پاداشی که خدا تعیین کرده، بستگی دارد.
هست بس در الَّذِینَ فَرَّقُواْ
همچنین در لَّست مِنْهُم گفتگو
هوش مصنوعی: در میان کسانی که تفرقه افکنده‌اند، صحبت‌های زیادی وجود دارد، اما من از جمله آن‌ها نیستم.
پارهای گویند اهل بدعتند
با گروه مشرکین در نسبتند
هوش مصنوعی: می‌گویند که برخی از افراد که دچار انحراف در دین هستند، به گروهی از مشرکان نسبت داده می‌شوند.
هست هم گویند ترسا و یهود
میتواند نسبتش بر جمله بود
هوش مصنوعی: گفته می‌شود که هر شخصی ممکن است به دین و مذهب‌های مختلفی تعلق داشته باشد، و این موضوع می‌تواند شامل هر دو گروه مسلمان و غیرمسلمان نیز باشد.
هر کسی کانداخت در دین تفرقه
گشت راهش منحرف بر ذندقه
هوش مصنوعی: هر کسی که در دین اختلاف و تفرقه ایجاد کند، مسیرش به انحراف و گمراهی می‌انجامد.
هر که دین را کرد بر دنیا بدل
بر هوای نفس خود در هر عمل
هوش مصنوعی: هر کس که تصمیم بگیرد به جای دین، به دنیا و خواسته‌های نفسانی خود توجه کند، در هر کاری تحت تاثیر هوس‌های خود قرار می‌گیرد.
یا مبدل کرد حق را بر هوی
کرده او تفریق در دین خدا
هوش مصنوعی: این شخصیت حقایق دین را بر اساس میل و خواسته‌های خود تغییر داده و باعث تفرقه در دین خدا شده است.
زآنکه دین حق به جز توحید نیست
واندر آن تفریق یا تردید نیست
هوش مصنوعی: چون دین حقی جز یگانگی خداوند وجود ندارد و در این یگانگی هیچ گونه اختلاف یا شک و تردیدی نیست.
پس قیامت بدهد ایشان را خبر
بر هر آنچه می کنند از خیر و شرّ
هوش مصنوعی: در روز قیامت، آنان از هر آنچه که انجام داده‌اند، چه اعمال نیک و چه اعمال زشت، باخبر خواهند شد.
اُمّت مرحومه در آئین و کیش
فرقه ها گشتند از هفتاد بیش
هوش مصنوعی: ملت مسلمانان که دارای رحمت الهی هستند، به گروه‌های مختلف و فرقه‌های بیشماری تقسیم شدند، بیشتر از هفتاد فرقه.
او نه ز ایشان است و نه ایشان از او
بد رسد بر بد، نکویی بر نکو
هوش مصنوعی: او نه از آن گروه است و نه آن گروه از او بدی می‌بیند؛ بر فرد نیکو، نیکویی می‌رود.
هر که او آید به نیکی در عمل
ده برابر گیرد از نیکی بدل
هوش مصنوعی: هر کسی که در کارهای نیک نیت کند، پاداش او ده برابر می‌شود.
نیست از ده قصد تعیین عدد
دادِ واجب را نباشد حصر و حد
هوش مصنوعی: در ده هیچ قصدی برای مشخص کردن عدد وجود ندارد و الزاماتی که بر عهده داریم، محدودیت و مرز ندارند.
کرد تعیین عدد بر اهل حس
کوست بر پاداش خیری ملتمس
هوش مصنوعی: کسانی که به حس و تجربه وابسته‌اند، گاهی برای خود عدد و عددکشی تعیین می‌کنند، اما در حقیقت، پاداش خوبی‌ها و کارهای نیکشان تنها به دست خودشان است.
وآنکه باشد طاعت، او را از وداد
کی بود پاداش فعلش هیچ یاد
هوش مصنوعی: هر که در اطاعت خداوند باشد، از خوبی‌ها و پاداش‌ها محروم نخواهد بود و اعمال نیک او بی‌پاسخ نخواهد ماند.