گنجور

۲- آیه ۳

حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ اَلْمَیْتَةُ وَ اَلدَّمُ وَ لَحْمُ اَلْخِنْزِیرِ وَ مٰا أُهِلَّ لِغَیْرِ اَللّٰهِ بِهِ وَ اَلْمُنْخَنِقَةُ وَ اَلْمَوْقُوذَةُ وَ اَلْمُتَرَدِّیَةُ وَ اَلنَّطِیحَةُ وَ مٰا أَکَلَ اَلسَّبُعُ إِلاّٰ مٰا ذَکَّیْتُمْ وَ مٰا ذُبِحَ عَلَی اَلنُّصُبِ وَ أَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلاٰمِ ذٰلِکُمْ فِسْقٌ اَلْیَوْمَ یَئِسَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلاٰ تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلاٰمَ دِیناً فَمَنِ اُضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجٰانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۳)

حرام شد بر شما مردار و خون و گوشت خوک و آنچه آواز داده شد مر جز خدا بآن و خفه شده و بچوب مرده و از بالا در افتاده و بضرب شاخ مرده و آنچه خورد درنده مگر آنچه بسمل کردید و آنچه گلو بریده بر بتان و آنکه بخش کنید بتیرهای قهارانتان بیرون رفتن او فرمانست امروز نومید شدند آنان که کافر شدند از دین شما پس نترسید از ایشان و بترسید از من امروز کامل کردم برای شما کیشتان را و تمام کردم بر شما نعمت خود را و پسندیدم مر شما را گردن نهادن کیش پس آنکه بیچاره شد در گرسنگی جز گراینده مر گناه پس بدرستی که خداست آمرزنده مهربان (۳)

میته و دم بر شما آمد حرام
لحم و شحم خوک و اجزایش تمام
وآنچه ذبح او کنند از ناروا
همچنین آواز بر وی جز خدا
وآن ذبیحۀ کافران است از فرق
که کُشند آن را به اسم غیر حق
مُنْخَنِق یا گر که حیوانی است او
یعنی ار افشرده باشندش گلو
مرده باشد یا به ضرب چوب و سنگ
از بلندی یا در افتد بی درنگ
یا که حیوان دگر صاحب طباخ
کشته باشد مر ورا با ضرب شاخ
یا که چیزی خورده زآن درنده ای
پس حرام است ار خورد زآن بنده ای
ور ز اقسامی که آمد در بیان
مانده باشد در تن او را باز جان
جایز آمد اکل او با تذکیت
کوست قطع چار عضو از یک جهت
قطع رگها یعنی از حلقوم او
تا که عامل باشد این معلوم او
گوید ار کس میته اند اینها تمام
ذکر هر یک از چه آمد در کلام
میته را در جاهلیت چون عرب
خواندی آن کو خود بمیرد بی تعب
مابقی را جمله زین اقسام پنج
اکل آن جایز شمردی بی ز رنج
میته آنها را نمی پنداشتند
خوردنش بر خویش جایز داشتند
زآن سب فرماید اینها بالتمام
میته است و اکلشان باشد حرام
دیگر آنچه نصب اندر سنگها
در ره بتها کنند از ننگها
مفرد اَنصاب باشد یا نُصُب
سیصد و شصت از حجر جهال دُب
دور کعبه کرده بودند آن به خبط
از پی تعظیم و طاعت نصب و ضبط
لحم قربانی بر آنها ز احترام
وضع می کردند هر جا در مقام
خون قربانی به دیوار حرم
ریختندی بهر تعظیم صنم
شد حرام و رجس آن بر مسلمین
وآنچه ز أزلَام است قسمت همچنین
یعنی آنچه از تیر بی پر در قمار
منقسم گردد محرّم گشت و عار
شرح بِالْأزلَامِ أن تَستَقسِمُواْ
گر همی خواهی تو از تاریخ جو
این شما را فسق و نافرمانی است
وز طریق عقل رو گردانی است
از شما امروز کفار عنید
جمله گشتند از ره دین نا امید
زآنکه زین آیت همه افعالشان
گشت باطل شد به باد آمالشان
پس شما ز ایشان نترسید از فِتن
می بترسید از خدای ذوالمنن
تا قیامت مشرکان را زین سپس
بر شما نبود به کاری دسترس
دِینَکُم الْیَوم َ أکْمَلْتُ لَکُم
خصم گو ماند به درد و اُشتلم
نعمت خود بر شما کردم تمام
راضی ام بر دین اسلام از انام
بر خلایق کردم این دین اختیار
تا قیامت ثابت است و برقرار
این به زعم شیعه بر نصب آیت است
مر علی (ع) را بر ولایت حجت است
بر پیمبر گشت امر از رب دین
تا که فرماید علی را جانشین
در غدیر خم رسول با شکوه
دست او بگرفت در پیش گروه
گفت هر داند به خویش اولی مرا
در دو دنیا مالک و مولی مرا
همچنین باشد علی مولای او
والی امروز و هم فردای او
حق بود یارش که او را یار گشت
وآنکه خوارش کرد از حق خوار گشت
یار او یار من و یار حق است
یاری اش کار من و کار حق است
او ولی ّ حق بود بر خاص و عام
نعمت حق بر شما زو شد تمام
دین اسلام از علی کامل شود
بی ولایش کیش و دین باطل شود
شاد باشید ای گروه مؤمنان
دینتان امروز کامل گشت از آن
این ولایت اصل دین و نعمت است
خلق را از حق نشان عزّت است
عامه گر گویند اندر این مقام
خارج است این معنی از سوق کلام
بود گفتار از ذبیحۀ مشرکان
همچنین ز اقسام میته رایگان
گفته حق ز امروز اینها شد حرام
دینتان کامل شد و نعمت تمام
جای تعیین ولی الله نبود
گوید این کز سرّ کار آگه نبود
چون در این حج احمد (ص) پاکیزه کیش
بر کسان می داد وعدة موت خویش
مشرکان گشتند خرّم زین خبر
کو چو میرد نیست از دینش اثر
هر کسی بر دین سابق زین وقوع
کرد خواهد از مسلمانان رجوع
داد جبریل این خبر را بر رسول
ز استماعش بس پیمبر شد ملول
گفت جبریل این تو را آزادی است
نیست جای غم زمان شادی است
کن علی را نصب اندر جای خویش
تا بماند پایدار این دین و کیش
شاد زی، گو مؤمنان شادی کنند
در چمن زین سرو آزادی کنند
نوبت خوشوقتی و مشتاقی است
کز علی تا حشر، دینت باقی است
دشمنانت باش تا غمگین شوند
با زحیر و سوز هم بالین شوند
زآن علی را بر صغیر و بر کبیر
مصطفی (ص) فرمود نصب اندر غدیر
چون شنیدند این خبر را مشرکان
جملگی گشتند مأیوس از جهان
زآنکه دانستند دین مستقر
بر خلیفه بود خواهد مستمر
چون زند دور این ولایت بر علی (ع)
انقراضش نیست ممکن با ولی ّ
نکتۀ دیگر که بس باشد ادق
با تو گویم داری ار دل سوی حق
تذکیت جز بر ولای مرتضی
می نیابد قلب میته از هوی
تا رگی جنبد هنوزت در بدن
کن حلال این میته را اندر زمن
میته نبود جز خوراک جانور
چون مذکی شد، شود قو ت بشر
رفته رفته تا شود یکجا بَدل
وصف حیوانی به وصف لم یزل
پس اگر در ضمن ذکر میته ، حق
از ولایت گفت و سرّ ماخَلَق
بس بجا بود اندر این حال و مقام
تا حلال آید پدیدار از حرام
ترک حرمت شکر نعمت کردن است
روی بر تکمیل نفس آوردن است
نفس گردد میته از اکل حرام
جز که باشد اضطراری در مقام
پس به اندازه ضرورت نیست عیب
بل حلال و واجب است آن بی ز ریب
نی ز بهر لذت آلاید دهن
بلکه باشد قصد استیفای تن
اضطرار اندر مقام مخمصه است
نی که مایل بر گناه از مخلصه است
بیشتر ز اندازة سد ّ رمق
مینباید خورد زآن بر غیر حق
پس حق آمرزنده است و مهربان
بر خوردنده میته قدر حفظ جان
داشت صاحب دولتی همسایه ای
که نبودش مکنتی و مایه ای
رفت روزی طفل آن مرد عزیز
در سرای آن فقیر از بی تمیز
دید چیزی می خورند از خوردنی
زآن ندادند ایچ بر طفل غنی
بر شکایت رفت او پیش پدر
ضنّت همسایه را زآن ماحَضَر
کرد با همسایه منعم آن گله
گفت او، سرّی است در این مسأله
گر ندادم من به آن طفل از طعام
بود بر تو و اهل بیتت آن حرام
میته بود و میته بر ما قسمت است
لیک از بهر تو عیب و علت است
گشت منعم بس ملول از حال او
تا چرا غافل بُد از احوال او
کرد قسمت مال خود با وی تمام
جنّت او را گشت زین نصفت مقام
۱- آیات ۱ تا ۲: بسم الله الرحمن الرحیم۳- آیات ۴ تا ۱۱: یَسْئَلُونَکَ مٰا ذٰا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ اَلطَّیِّبٰاتُ وَ مٰا عَلَّمْتُمْ مِنَ اَلْجَوٰارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمّٰا عَلَّمَکُمُ اَللّٰهُ فَکُلُوا مِمّٰا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَ اُذْکُرُوا اِسْمَ اَللّٰهِ عَلَیْهِ وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ إِنَّ اَللّٰهَ سَرِیعُ اَلْحِسٰابِ (۴) اَلْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ اَلطَّیِّبٰاتُ وَ طَعٰامُ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ حِلٌّ لَکُمْ وَ طَعٰامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلْمُؤْمِنٰاتِ وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ مِنْ قَبْلِکُمْ إِذٰا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسٰافِحِینَ وَ لاٰ مُتَّخِذِی أَخْدٰانٍ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمٰانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِی اَلْآخِرَةِ مِنَ اَلْخٰاسِرِینَ (۵) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا قُمْتُمْ إِلَی اَلصَّلاٰةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی اَلْمَرٰافِقِ وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی اَلْکَعْبَیْنِ وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضیٰ أَوْ عَلیٰ سَفَرٍ أَوْ جٰاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ اَلْغٰائِطِ أَوْ لاٰمَسْتُمُ اَلنِّسٰاءَ‌ فَلَمْ تَجِدُوا مٰاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ مِنْهُ مٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لٰکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۶) وَ اُذْکُرُوا نِعْمَةَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ مِیثٰاقَهُ اَلَّذِی وٰاثَقَکُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنٰا وَ أَطَعْنٰا وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ بِذٰاتِ اَلصُّدُورِ (۷) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوّٰامِینَ لِلّٰهِ شُهَدٰاءَ بِالْقِسْطِ وَ لاٰ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلیٰ أَلاّٰ تَعْدِلُوا اِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْویٰ وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ إِنَّ اَللّٰهَ خَبِیرٌ بِمٰا تَعْمَلُونَ (۸) وَعَدَ اَللّٰهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ (۹) وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۱۰) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَنْ یَبْسُطُوا إِلَیْکُمْ أَیْدِیَهُمْ فَکَفَّ أَیْدِیَهُمْ عَنْکُمْ وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ اَلْمَیْتَةُ وَ اَلدَّمُ وَ لَحْمُ اَلْخِنْزِیرِ وَ مٰا أُهِلَّ لِغَیْرِ اَللّٰهِ بِهِ وَ اَلْمُنْخَنِقَةُ وَ اَلْمَوْقُوذَةُ وَ اَلْمُتَرَدِّیَةُ وَ اَلنَّطِیحَةُ وَ مٰا أَکَلَ اَلسَّبُعُ إِلاّٰ مٰا ذَکَّیْتُمْ وَ مٰا ذُبِحَ عَلَی اَلنُّصُبِ وَ أَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلاٰمِ ذٰلِکُمْ فِسْقٌ اَلْیَوْمَ یَئِسَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلاٰ تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلاٰمَ دِیناً فَمَنِ اُضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجٰانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۳)
هوش مصنوعی: بر شما حرام است خوردن مردار، خون، گوشت خوک و هر چیزی که به نام غیر از خدا ذبح شده باشد. همچنین حرام است چیزی که به خفه کردن یا افتادن از ارتفاع یا به نیش خوردن از سوی حیوانات کشته شده باشد، به جز آنچه را که خودتان ذبح کرده‌اید. خوردن آنچه که بر پایه بت‌ها ذبح شده یا استفاده از قرعه‌کشی‌های حرام نیز ممنوع است. امروز کافران از دین شما ناامید شده‌اند، پس از آن‌ها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را برایتان کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان دین شما انتخاب کردم. اما اگر کسی در شرایط سختی قرار گیرد، در حالی که به گناه نرود، پس خداوند بخشنده و مهربان است.
حرام شد بر شما مردار و خون و گوشت خوک و آنچه آواز داده شد مر جز خدا بآن و خفه شده و بچوب مرده و از بالا در افتاده و بضرب شاخ مرده و آنچه خورد درنده مگر آنچه بسمل کردید و آنچه گلو بریده بر بتان و آنکه بخش کنید بتیرهای قهارانتان بیرون رفتن او فرمانست امروز نومید شدند آنان که کافر شدند از دین شما پس نترسید از ایشان و بترسید از من امروز کامل کردم برای شما کیشتان را و تمام کردم بر شما نعمت خود را و پسندیدم مر شما را گردن نهادن کیش پس آنکه بیچاره شد در گرسنگی جز گراینده مر گناه پس بدرستی که خداست آمرزنده مهربان (۳)
هوش مصنوعی: بر شما خوردن مردار، خون، گوشت خوک و آنچه غیر از خدا نامش ذکر شده، حرام است. همچنین، حیواناتی که خفه شده‌اند، به وسیله چوب کشته شده‌اند، از بلندی سقوط کرده‌اند، با شاخ کشته شده‌اند یا چیزی که درنده خورده، مگر آنچه به روش شرعی کشته‌اید. همچنین، آنچه در هنگام ذبح به بت‌ها قربانی شده و آنهایی که به تیرهای قهارانتان قسم خورده‌اید، حرام است. امروز کافران از دین شما ناامید شده‌اند، پس از آن‌ها نترسید و از خدا بترسید. امروز من دین شما را کامل کردم و نعمت‌هایم را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم. اما اگر کسی به خاطر گرسنگی به زحمت افتاد، در صورتی که گناهی نکند، بر او گناهی نیست. خداوند آمرزنده و مهربان است.
میته و دم بر شما آمد حرام
لحم و شحم خوک و اجزایش تمام
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد با لذت و طعم خوب از غذایی استفاده کند، باید از خوردن گوشت خوک و تمامی اجزای آن خودداری کند، زیرا این کار از نظر شرعی ناپسند و ممنوع است.
وآنچه ذبح او کنند از ناروا
همچنین آواز بر وی جز خدا
هوش مصنوعی: هر چه را که به ناحق ذبح کنند، صدای آن فقط برای خداوند است و هیچ کس دیگر نمی‌تواند بر آن آواز دهد.
وآن ذبیحۀ کافران است از فرق
که کُشند آن را به اسم غیر حق
هوش مصنوعی: این جمله به معنای این است که قربانی کردن کافران به خاطر نامی غیر از خداوند است و آنها قربانی خود را با عنوانی غیر از حقیقت و حق انجام می‌دهند. به عبارتی دیگر، این عمل نشان‌دهنده انحراف و نادرستی در نیت و هدف آنهاست.
مُنْخَنِق یا گر که حیوانی است او
یعنی ار افشرده باشندش گلو
هوش مصنوعی: منخنق جانوری است که اگر گلویش فشرده شود، به زودی می‌میرد.
مرده باشد یا به ضرب چوب و سنگ
از بلندی یا در افتد بی درنگ
هوش مصنوعی: چه کسی می‌داند که آیا او مرده است یا به خاطر ضرباتی از چوب و سنگ، از بلندی سقوط کرده و به زمین افتاده است؟
یا که حیوان دگر صاحب طباخ
کشته باشد مر ورا با ضرب شاخ
هوش مصنوعی: شاید حیوانی دیگر که سرآشپز باشد، او را با ضربه‌ای از شاخ خود کشته باشد.
یا که چیزی خورده زآن درنده ای
پس حرام است ار خورد زآن بنده ای
هوش مصنوعی: هر کس چیزی از درنده‌ای بخورد، حرام است که بنده‌ای از آن بخورد.
ور ز اقسامی که آمد در بیان
مانده باشد در تن او را باز جان
هوش مصنوعی: اگر در بین انواع و اقسام بیان‌ها، چیزی باقی مانده باشد که در وجود او نرسیده باشد، آن حقیقت در وجودش زنده خواهد شد.
جایز آمد اکل او با تذکیت
کوست قطع چار عضو از یک جهت
هوش مصنوعی: خوراک او با یادآوری این نکته مجاز است که باید چهار عضو را از یک سمت قطع کرد.
قطع رگها یعنی از حلقوم او
تا که عامل باشد این معلوم او
هوش مصنوعی: قطع رگ‌ها یعنی اینکه ارتباط آن فرد با زندگی قطع شود، برای اینکه مشخص شود او چه تأثیری بر روی دیگران دارد.
گوید ار کس میته اند اینها تمام
ذکر هر یک از چه آمد در کلام
هوش مصنوعی: اگر کسی بگوید که اینها تمام است، باید بدانیم که هر یک از این موارد به چه دلیلی در کلام آمده است.
میته را در جاهلیت چون عرب
خواندی آن کو خود بمیرد بی تعب
هوش مصنوعی: در زمان جاهلیت، مانند عرب‌ها، کسی که خود را بدون زحمت و تلاش به مرگ می‌رساند، را به‌راحتی می‌پذیرند و بر آن فخر می‌کنند.
مابقی را جمله زین اقسام پنج
اکل آن جایز شمردی بی ز رنج
هوش مصنوعی: در بقیه موارد، تو به راحتی می‌توانی این پنج نوع غذا را بدون زحمت استفاده کنی.
میته آنها را نمی پنداشتند
خوردنش بر خویش جایز داشتند
هوش مصنوعی: آنها فکر نمی‌کردند که خوردن میته (گوشت مرده) کار درستی باشد، اما برای خودشان این کار را مجاز می‌دانستند.
زآن سب فرماید اینها بالتمام
میته است و اکلشان باشد حرام
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هر چیزی که از نرم یا سبز به دست می‌آید، به طور کامل مرده است و خوردن آن حرام است.
دیگر آنچه نصب اندر سنگها
در ره بتها کنند از ننگها
هوش مصنوعی: دیگر آنچه در سنگ‌ها برای بت‌ها نصب می‌کنند، از شرم و ننگ‌هاست.
مفرد اَنصاب باشد یا نُصُب
سیصد و شصت از حجر جهال دُب
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی از یادآوری تعداد زیاد نشانه‌ها یا علامت‌ها اشاره دارد، که ممکن است به نمادهای مختلف یا مراحل مختلفی در زندگی اشاره کند. همچنین، از وجود خرافات و نادانی در بین انسان‌ها سخن می‌گوید، و نشان می‌دهد که این نشانه‌ها ممکن است از سنگ‌های بی‌فایده و نادانی ناشی شده باشند. در کل، مفهومی از سرگشتگی و سردرگمی را منتقل می‌کند.
دور کعبه کرده بودند آن به خبط
از پی تعظیم و طاعت نصب و ضبط
هوش مصنوعی: گروهی از مردم برای نشان دادن احترام و اطاعت، به دور کعبه حرکت می‌کردند، اما این کار را به اشتباه انجام می‌دادند.
لحم قربانی بر آنها ز احترام
وضع می کردند هر جا در مقام
هوش مصنوعی: به نشانه احترام، گوشت قربانی را در هر جایی که لازمでした، بر روی آنها قرار می‌دادند.
خون قربانی به دیوار حرم
ریختندی بهر تعظیم صنم
هوش مصنوعی: خون قربانی به دیوارهای حرم ریخته می‌شود تا به پرستش بت احترام گذاشته شود.
شد حرام و رجس آن بر مسلمین
وآنچه ز أزلَام است قسمت همچنین
هوش مصنوعی: برای مسلمانان حرام و ناپاک شده است و آنچه از قرعه‌کشی به دست می‌آید نیز همین‌طور است.
یعنی آنچه از تیر بی پر در قمار
منقسم گردد محرّم گشت و عار
هوش مصنوعی: هر چیزی که بدون نشانه و دلیل مشخص در قمار به دو قسمت تقسیم شود، حرام و ناپسند است.
شرح بِالْأزلَامِ أن تَستَقسِمُواْ
گر همی خواهی تو از تاریخ جو
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی از تاریخ باخبر شوی، باید به نشانه‌ها و قرائن توجه کنی.
این شما را فسق و نافرمانی است
وز طریق عقل رو گردانی است
هوش مصنوعی: این رفتار شما نافرمانی و فساد است و شما در حال دور شدن از راه عقل و خرد هستید.
از شما امروز کفار عنید
جمله گشتند از ره دین نا امید
هوش مصنوعی: امروز تمام کافران دشمن اکثراً از راه دین ناامید شده‌اند.
زآنکه زین آیت همه افعالشان
گشت باطل شد به باد آمالشان
هوش مصنوعی: به دلیل اینکه همه کارهایشان تحت تأثیر این نشانه و آیت قرار گرفت، آرزوها و اهدافشان به باد رفت و بی‌اثر شد.
پس شما ز ایشان نترسید از فِتن
می بترسید از خدای ذوالمنن
هوش مصنوعی: پس شما از آن‌ها نترسید، بلکه از فتنه‌ها بترسید و به خداوند صاحب نعمت پناه ببرید.
تا قیامت مشرکان را زین سپس
بر شما نبود به کاری دسترس
هوش مصنوعی: از آن پس تا قیامت، مشرکان به شما دسترسی نخواهند داشت و نمی‌توانند به شما آسیب برسانند.
دِینَکُم الْیَوم َ أکْمَلْتُ لَکُم
خصم گو ماند به درد و اُشتلم
هوش مصنوعی: امروز دین شما را کامل کردم و نعمت‌هایم را بر شما تمام نمودم؛ و من دین شما را به عنوان انتخابی جاودانه برای شما قرار دادم.
نعمت خود بر شما کردم تمام
راضی ام بر دین اسلام از انام
هوش مصنوعی: من بهترین نعمت‌ها را به شما عطا کردم و از دین اسلام و آنگونه که پیش می‌رود، راضی هستم.
بر خلایق کردم این دین اختیار
تا قیامت ثابت است و برقرار
هوش مصنوعی: من به مردم اجازه داده‌ام تا این دین را انتخاب کنند، و این دین تا قیامت پابرجا و ثابت خواهد بود.
این به زعم شیعه بر نصب آیت است
مر علی (ع) را بر ولایت حجت است
هوش مصنوعی: به اعتقاد شیعه، نصب و تعیین علی (ع) به عنوان ولی و امام، نشانه‌ای از حقانیت و دلیل محکمی برای ولایت اوست.
بر پیمبر گشت امر از رب دین
تا که فرماید علی را جانشین
هوش مصنوعی: امر پروردگار به پیامبر رسید تا علی را به عنوان جانشین خود معرفی کند.
در غدیر خم رسول با شکوه
دست او بگرفت در پیش گروه
هوش مصنوعی: در غدیر خم، پیامبر بزرگوار دست او را گرفت و در حضور جمعیت، او را معرفی کرد.
گفت هر داند به خویش اولی مرا
در دو دنیا مالک و مولی مرا
هوش مصنوعی: هر کسی به وضعیت خود آشناست و می‌داند که چطور در زندگی‌اش مدیریت کند، این دو دنیا را من صاحب و تسلط دارم.
همچنین باشد علی مولای او
والی امروز و هم فردای او
هوش مصنوعی: علی، نگهبان و سرپرست اوست، هم در حال حاضر و هم در آینده.
حق بود یارش که او را یار گشت
وآنکه خوارش کرد از حق خوار گشت
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی که همراهی و دوستی از حق دارد، خود را در مسیر درست و ارزشمند قرار می‌دهد و به افتخار می‌رسد. اما کسی که به حق بی‌احترامی کند و خوار و کوچک شمارد، در واقع خودش را به ذلت و نابودی می‌کشاند.
یار او یار من و یار حق است
یاری اش کار من و کار حق است
هوش مصنوعی: دوست او، دوست من و دوست خداست. یاری کردن او، وظیفه من و هدف خداست.
او ولی ّ حق بود بر خاص و عام
نعمت حق بر شما زو شد تمام
هوش مصنوعی: او ولیّ و رهبر واقعی است که بر همگان، خواص و عموم، نعمت‌های الهی را به تمامیت بخشیده است.
دین اسلام از علی کامل شود
بی ولایش کیش و دین باطل شود
هوش مصنوعی: دین اسلام با وجود علی کامل می‌شود و بدون ولایت او، این دین به سمت فساد و نادرستی می‌رود.
شاد باشید ای گروه مؤمنان
دینتان امروز کامل گشت از آن
هوش مصنوعی: ای گروه مؤمنان، امروز روز شادی شماست زیرا دینتان به کمال رسید.
این ولایت اصل دین و نعمت است
خلق را از حق نشان عزّت است
هوش مصنوعی: این سرزمین، اساس دین و نعمت بزرگی است که آدمیان را از حقیقت، نشانه‌ای از عزت و کرامت نشان می‌دهد.
عامه گر گویند اندر این مقام
خارج است این معنی از سوق کلام
هوش مصنوعی: اگر مردم در این موضوع بگویند که خارج از این مقام است، باید بدانند که این معنا از جریان کلام جداست.
بود گفتار از ذبیحۀ مشرکان
همچنین ز اقسام میته رایگان
هوش مصنوعی: گفته شده است که سخن در مورد ذبح شده‌های مشرکان، به همین شکل از انواع مردارها نیز به طور رایگان است.
گفته حق ز امروز اینها شد حرام
دینتان کامل شد و نعمت تمام
هوش مصنوعی: از امروز به شما اعلام می‌شود که این امور بر شما حرام است. دین شما به کمال رسیده و نعمت‌ها به پایان رسیده است.
جای تعیین ولی الله نبود
گوید این کز سرّ کار آگه نبود
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده که جایگاه ولی الله (ولی خدا) مشخص نیست و کسی نمی‌تواند به طور قطعی بگوید که این مقام چه کسی است، زیرا او از راز و حقیقت این موضوع آگاه نیست.
چون در این حج احمد (ص) پاکیزه کیش
بر کسان می داد وعدة موت خویش
هوش مصنوعی: زمانی که پیامبر اسلام، احمد (ص)، در حج خود، اصول و اعتقادات پاک را به مردم ارائه می‌داد، به آن‌ها از پایان زندگی و وعده مرگ خود نیز اشاره می‌کرد.
مشرکان گشتند خرّم زین خبر
کو چو میرد نیست از دینش اثر
هوش مصنوعی: مشرکان از شنیدن این خبر شادمان شدند که وقتی انسانی بمیرد، از دیانت او دیگر نشانی نمی‌ماند.
هر کسی بر دین سابق زین وقوع
کرد خواهد از مسلمانان رجوع
هوش مصنوعی: هر کس که از دین و مذهب قبلی خود دور شد و به مقام و موقعیتی رسید، به زودی از مسلمانان برمی‌گردد و دوباره به دین خود باز می‌گردد.
داد جبریل این خبر را بر رسول
ز استماعش بس پیمبر شد ملول
هوش مصنوعی: جبریل این خبر را به پیامبر داد و پیامبر از شنیدن آن، ناراحت و دلگیر شد.
گفت جبریل این تو را آزادی است
نیست جای غم زمان شادی است
هوش مصنوعی: جبریل گفت که این لحظه برای تو آزادی است و جای غم نیست، بلکه زمان شادی است.
کن علی را نصب اندر جای خویش
تا بماند پایدار این دین و کیش
هوش مصنوعی: علی را در مقام خود قرار ده تا این دین و اصول آن استوار بمانند و ادامه پیدا کنند.
شاد زی، گو مؤمنان شادی کنند
در چمن زین سرو آزادی کنند
هوش مصنوعی: شاد زندگی کن، تا مؤمنان از خوشحالی در گلستان شاد باشند و از آزاد بودن این سرو لذت ببرند.
نوبت خوشوقتی و مشتاقی است
کز علی تا حشر، دینت باقی است
هوش مصنوعی: این زمان، زمان خوش‌شانسی و اشتیاق است که تا قیامت، دین تو پایدار خواهد ماند.
دشمنانت باش تا غمگین شوند
با زحیر و سوز هم بالین شوند
هوش مصنوعی: بر دشمنانت مسلط شو تا آنان غمگین شوند و با درد و رنج تو همدردی کنند.
زآن علی را بر صغیر و بر کبیر
مصطفی (ص) فرمود نصب اندر غدیر
هوش مصنوعی: حضرت علی را به عنوان پیشوای مسلمانان، هم برای کارهای بزرگ و هم برای کارهای کوچک، در روز غدیر منصوب کرد.
چون شنیدند این خبر را مشرکان
جملگی گشتند مأیوس از جهان
هوش مصنوعی: زمانی که مشرکان این خبر را شنیدند، همه آن‌ها از دنیای خود ناامید و مأیوس شدند.
زآنکه دانستند دین مستقر
بر خلیفه بود خواهد مستمر
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه فهمیدند دین بر اساس و پایه‌ای که خلیفه برقرار کرده است، استوار است، بنابراین این دین ادامه خواهد داشت.
چون زند دور این ولایت بر علی (ع)
انقراضش نیست ممکن با ولی ّ
هوش مصنوعی: زمانی که سرزمین‌ها به دور علی (ع) گرد آمده‌اند، هیچ‌گاه امکان انقراض و نابودی آن وجود ندارد، حتی اگر ولیّ دیگری هم باشد.
نکتۀ دیگر که بس باشد ادق
با تو گویم داری ار دل سوی حق
هوش مصنوعی: نکته‌ی دیگری که لازم است بگویم این است که اگر دل‌تان به سمت حق باشد، باید دقت بیشتری داشته باشید.
تذکیت جز بر ولای مرتضی
می نیابد قلب میته از هوی
هوش مصنوعی: دل مرده جز با محبت و ولایت علی (ع) بیدار نمی‌شود و به یاد او نمی‌افتد.
تا رگی جنبد هنوزت در بدن
کن حلال این میته را اندر زمن
هوش مصنوعی: تا وقتی که در وجودت هنوز زندگی وجود دارد، این میت را در زمان پاک کن.
میته نبود جز خوراک جانور
چون مذکی شد، شود قو ت بشر
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که انسان و دیگر موجودات زنده به غذا و خوراک نیاز دارند. اگر غذای مناسب و کافی برای انسان فراهم نشود، او ضعیف و ناتوان خواهد شد، همان‌طور که یک حیوان در شرایط مشابه دچار ضعف می‌شود. بنابراین، تأمین خوراک مناسب اهمیت زیادی دارد.
رفته رفته تا شود یکجا بَدل
وصف حیوانی به وصف لم یزل
هوش مصنوعی: به تدریج آن‌چه وصف حال مخلوقات است، به وصف ذاتی و جاودانی پروردگار تبدیل می‌شود.
پس اگر در ضمن ذکر میته ، حق
از ولایت گفت و سرّ ماخَلَق
هوش مصنوعی: اگر در کنار یادآوری امور ساده، به موضوع ولایت و حقیقت آفرینش نیز اشاره شود، باید توجه کرد که این دو موضوع اهمیت ویژه‌ای دارند و با هم در ارتباط هستند.
بس بجا بود اندر این حال و مقام
تا حلال آید پدیدار از حرام
هوش مصنوعی: در این وضعیت و شرایط، خوب است که صبر کنیم تا آنچه که حلال و مجاز است از آنچه که حرام و ناپسند بهره‌مند شود.
ترک حرمت شکر نعمت کردن است
روی بر تکمیل نفس آوردن است
هوش مصنوعی: در صورتی که به حرمت‌ها بی‌احترامی کنیم و شکر نعمت‌ها را نداشته باشیم، در واقع به نقص و کمبود روح خود توجه کرده‌ایم و این نشان‌دهنده عدم رشد و کمال نفس ماست.
نفس گردد میته از اکل حرام
جز که باشد اضطراری در مقام
هوش مصنوعی: اگر انسان از چیزی که حرام است بخورد، حتی اگر در شرایط اضطراری نباشد، روح و جان او تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بیمار می‌شود.
پس به اندازه ضرورت نیست عیب
بل حلال و واجب است آن بی ز ریب
هوش مصنوعی: بنابراین، مقدار ضروری نیست که عیب و نقصی داشته باشد، بلکه عمل صحیح و واجب است و در این مورد هیچ شکی وجود ندارد.
نی ز بهر لذت آلاید دهن
بلکه باشد قصد استیفای تن
هوش مصنوعی: نی برای لذت شخصی نمی‌نوازد، بلکه هدف از نواختن آن، تأمین نیازهای جسمانی است.
اضطرار اندر مقام مخمصه است
نی که مایل بر گناه از مخلصه است
هوش مصنوعی: زمانی که فرد در وضعیت سخت و دشواری قرار می‌گیرد، ناچار است که راهی پیدا کند و به نوعی از آن مخمصه رهایی یابد. این وضعیت اضطرار، به او اجازه نمی‌دهد که به گناهان و اشتباهات رو بیاورد. در واقع، در شرایط سخت، انسان بیشتر به دنبال راهی برای نجات است و به گناهان خود توجه نمی‌کند.
بیشتر ز اندازة سد ّ رمق
مینباید خورد زآن بر غیر حق
هوش مصنوعی: باید بیشتر از حد نیاز نخوریم و در مصرف خود دقت کنیم، زیرا این رفتار به دور از انصاف و عدالت است.
پس حق آمرزنده است و مهربان
بر خوردنده میته قدر حفظ جان
هوش مصنوعی: پس خداوند آمرزنده و مهربان است و در برابر کسی که جانش به خطر افتاده، حمایت می‌کند.
داشت صاحب دولتی همسایه ای
که نبودش مکنتی و مایه ای
هوش مصنوعی: داشتن همسایه‌ای که صاحب ثروت و قدرت باشد در حالی که خود او هیچ ثروت و منابعی ندارد، بسیار سخت و ناراحت‌کننده است.
رفت روزی طفل آن مرد عزیز
در سرای آن فقیر از بی تمیز
هوش مصنوعی: روزی کودک آن مرد محترم به خانه آن فقیر رفت و به خاطر ندانستن ادب و فرهنگ درست رفتار کرد.
دید چیزی می خورند از خوردنی
زآن ندادند ایچ بر طفل غنی
هوش مصنوعی: دیدم که چیزی می‌خورند، اما از آن خوراک به کودک ثروتمند چیزی ندادند.
بر شکایت رفت او پیش پدر
ضنّت همسایه را زآن ماحَضَر
هوش مصنوعی: او برای شکایت به پیش پدرش رفت و در مورد بدی همسایه صحبت کرد.
کرد با همسایه منعم آن گله
گفت او، سرّی است در این مسأله
هوش مصنوعی: با همسایه‌ام صحبت کردم و او گفت که موضوعی در این مسأله وجود دارد که بسیار رازآلود است.
گر ندادم من به آن طفل از طعام
بود بر تو و اهل بیتت آن حرام
هوش مصنوعی: اگر من به آن کودک غذایی ندادم، بر تو و خانواده‌ات حرام است.
میته بود و میته بر ما قسمت است
لیک از بهر تو عیب و علت است
هوش مصنوعی: شراب وجود دارد و سهم ما همین است، اما به خاطر تو، دلیل و عیب این وضعیت حس می‌شود.
گشت منعم بس ملول از حال او
تا چرا غافل بُد از احوال او
هوش مصنوعی: شخص ثروتمند از وضعیت کسی که به او توجه نمی‌کند، بسیار ناامید و خسته شده است. چرا او از حال آن شخص غافل شده و به او اهمیت نمی‌دهد؟
کرد قسمت مال خود با وی تمام
جنّت او را گشت زین نصفت مقام
هوش مصنوعی: او اموالش را با او قسمت کرد، به طوری که به خاطر این رفتار، به او مقام بهشتی عطا شد.