گنجور

۱۷- آیات ۸۴ تا ۸۹

وَ مٰا لَنٰا لاٰ نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَ مٰا جٰاءَنٰا مِنَ اَلْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ یُدْخِلَنٰا رَبُّنٰا مَعَ اَلْقَوْمِ اَلصّٰالِحِینَ (۸۴) فَأَثٰابَهُمُ اَللّٰهُ بِمٰا قٰالُوا جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا وَ ذٰلِکَ جَزٰاءُ اَلْمُحْسِنِینَ (۸۵) وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۸۶) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تُحَرِّمُوا طَیِّبٰاتِ مٰا أَحَلَّ اَللّٰهُ لَکُمْ وَ لاٰ تَعْتَدُوا إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ (۸۷) وَ کُلُوا مِمّٰا رَزَقَکُمُ اَللّٰهُ حَلاٰلاً طَیِّباً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ اَلَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ (۸۸) لاٰ یُؤٰاخِذُکُمُ اَللّٰهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمٰانِکُمْ وَ لٰکِنْ یُؤٰاخِذُکُمْ بِمٰا عَقَّدْتُمُ اَلْأَیْمٰانَ فَکَفّٰارَتُهُ إِطْعٰامُ عَشَرَةِ مَسٰاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مٰا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیٰامُ ثَلاٰثَةِ أَیّٰامٍ ذٰلِکَ کَفّٰارَةُ أَیْمٰانِکُمْ إِذٰا حَلَفْتُمْ وَ اِحْفَظُوا أَیْمٰانَکُمْ کَذٰلِکَ یُبَیِّنُ اَللّٰهُ لَکُمْ آیٰاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۸۹)

و چیست ما را که ایمان نیاوریم بخدا و آنچه آمد ما را از حق و طمع داریم که داخل گرداند ما را پروردگار ما با گروه شایستگان (۸۴) پس جزا دادشان خدا بآنچه گفتند بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها جاودانیان در آن و آن پاداش نیکوکارانست (۸۵) و آنان که کافر شدند و تکذیب کردند آیتهای ما را آن گروه اهل دوزخ‌اند (۸۶) ای آن کسانی که گرویدید حرام مکنید پاکیزه‌های آنچه حلال گردانید خدا از برای شما و از حد در مگذرید بدرستی که خدا دوست ندارد تعدی‌کنندگان را (۸۷) و بخورید از آنچه روزی داد شما را خدا حلال پاکیزه و بترسید از خدایی که شما باو گروندگانید (۸۸) مؤاخذه نمی‌کند شما را خدا بلغو در سوگندهاتان و لیکن مؤاخذه می‌کند شما را بسبب بستنتان سوگندها را پس کفاره آن طعام دادن ده مسکین است از وسط آنچه اطعام می‌کنید اهلتان را یا لباس آنهاست یا آزاد کردن گردنیست پس کسی که نیابد پس روزه سه روز است آن کفاره سوگندهای شماست چون سوگند خورید و خلاف کنید و نگاهدارید سوگندهاتان را همچنین بیان می‌کند خدا برای شما آیتهای خود را باشد که شما شکر کنید (۸۹)

مؤمنان گفتند ایمان بر خدا
چیست ما را تا نیاریم از رضا
هم به آنچه آمد از حق بالیقین
از کتاب و آیت و احکام دین
وآنگهی داریم از جودش امید
کآورد ما را به جنّت رو سفید
با گروه صالحان اندر بهشت
آرد او گر هست ما را سرنوشت
پس خبر داد آن جماعت را خدا
زآنچه گفتند از خلوص و اجتبا
بوستان هایی که از زیرش روان
هست جوها، جاودانند اندر آن
وین بود پاداش نیکوکارها
هم سزای نرمی از گفتارها
وآنکه کافر گشت و بر کذب انتساب
داد آیت های ما را ز ارتیاب
این گروه باشند ز اصحاب جحیم
دور و محروم از بهشت و از نعیم
چند تن بودند ز اصحاب رسول
که ز دنیا بودشان خاطر ملول
عهد کردند آنکه لذت ها تمام
بهر خود سازند در دنیا حرام
ترک گیرند آنچه دارد نفس دوست
قوتشان باشد گیاه و جامه پوست
زین خبر شد مرشد کامل مقام
یعنی آن سلطان و سرخیل انام
گفت این در شرع نامستحسن است
گرچه موجب بر کمال مؤمن است
بر به مستی می کشد بار ارچه لوک
لیک مکفی نیست جذبی بی سلوک
ز آب و آتش نیست در طبخی علاج
خام را بر هر دو باشد احتیاج
سوزد ار کم گشت آب آتش فزون
خوان نعمت را نیاید بر درون
پس به تعدیل ، آب و آتش لازم است
مَرد اگر بر طبخ نیکو عازم است
همچنین در راه مرد رهسپار
از سلوک و جذب آید بر عیار
ور که مجذوبی سلوکش کامل است
ره به منزل منتهی شد واصل است
فرق و جمعش شد مساوی در مقام
از سلوکش چاره نبود با عوام
گنج و گوهر را ز کودک والدش
زآن نهان دارد که گردد عایدش
ور بر آن در کودکی او یافت راه
ضایع و باطل کند بی اشتباه
لاجرم آن راه بر حق بردگان
خویش بنمودند همچون مردگان
لب ببستند از کلامی کز عقول
بود بیرون اندر آئین و اصول
عاشقی کو هم نشین با یار شد
در سرایش محرم اسرار شد
کی کند کاری که سرّ دلبرش
فاش گردد هم ببرّند ار سرش
گفت زآن رو مصطفی شان کاین عمل
نیست مرضی نزد سلطان ازل
آمد آیت کای گروه مؤمنان
لا تُحَرِّم طَیِّباتِ بِالْعَیان
آنچه را حق بر شما کرده حلال
چون حرام آرید بر خود ز اشتعال
این برون رفتن ز حد ّ حکم اوست
حق ندارد معتدین را هیچ دوست
عاشقی کو در مقام عشق یار
ترک خورد و خواب گیرد ز اختیار
می خورد بر نام یار خود قسم
که کند دوری ز لذات و نعم
بیندش معشوق چون در رنج تن
گوید این باشد خلاف میل من
گر تو این از بهر عشق من کنی
از کجا زین بر رضایم ایمنی
زآنکه مأمورت نکردم من بر این
چون تویی با جان و جسم خود به کین
تا کند سردش ز نازی کاندر اوست
گویدش زین پس نباشم با تو دوست
گر چنین بر خویش گیری کار تنگ
بگذری از خورد و خواب و نام و ننگ
هم خورید از رزقهایی که خدا
کرده روزی پاک و طیّب بر شما
هم بترسید از خدا گر مؤمنید
بر وی اندر امر و نهی اش موقنید
حق شما را بر یمین لغو خام
می نگیرد کو بود دور از مقام
لیک گیرد بر چنان سوگندها
که ببندید از پی پیوندها
گاه باشد که خورد مردی قسم
که ببندد از خورش حلق و شکم
لغو باشد این قسم بی گفتگو
نیست جرمی گر نماید خُبث او
یا خورد سوگند از روی گمان
بر گمانش بوده آن کار آن چنان
گاه هم باشد که سوگندی بجاست
همچو پیمانی که حق بر وی رضاست
میخورد سوگند اندر شرکتی
یا به مظلومی نماید نصرتی
یا نگوید فحش و ننماید ستم
یا نگیرد تنگ بر زن در حرم
گر خلاف آن نماید اندکی
پس مؤاخذ باشد از حق بی شکی
بایدش کفاره دادن بی کلام
وآن به ده مسکین بود بذل طعام
زآنچه بدهید اهل بیت خویش را
هم دهید از بین آن درویش را
یا بپوشانید ده تن را لباس
یا کنید آزاد عبدی را ز ناس
ور میّسر نیست این سه بهر کس
صوم سه روز است در کفاره بس
این بود کفاره سوگندتان
چون قسم خوردید و بشکستید آن
حافظ سوگند خود باشید سخت
نشکند آن جز که خامی شوربخت
یا نباید خورد بر چیزی قسم
یا که حفظ آن کنید از بیش و کم
همچنین روشن کند حق آیتش
تا کنید از جان سپاس نعمتش
۱۶- آیات ۶۸ تا ۸۳: قُلْ یٰا أَهْلَ اَلْکِتٰابِ لَسْتُمْ عَلیٰ شَیْ‌ءٍ حَتّٰی تُقِیمُوا اَلتَّوْرٰاةَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ مٰا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ وَ لَیَزِیدَنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ مٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیٰاناً وَ کُفْراً فَلاٰ تَأْسَ عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکٰافِرِینَ (۶۸) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَلَّذِینَ هٰادُوا وَ اَلصّٰابِئُونَ وَ اَلنَّصٰاریٰ مَنْ آمَنَ بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ عَمِلَ صٰالِحاً فَلاٰ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لاٰ هُمْ یَحْزَنُونَ (۶۹) لَقَدْ أَخَذْنٰا مِیثٰاقَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ وَ أَرْسَلْنٰا إِلَیْهِمْ رُسُلاً کُلَّمٰا جٰاءَهُمْ رَسُولٌ بِمٰا لاٰ تَهْویٰ أَنْفُسُهُمْ فَرِیقاً کَذَّبُوا وَ فَرِیقاً یَقْتُلُونَ (۷۰) وَ حَسِبُوا أَلاّٰ تَکُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُوا وَ صَمُّوا ثُمَّ تٰابَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا کَثِیرٌ مِنْهُمْ وَ اَللّٰهُ بَصِیرٌ بِمٰا یَعْمَلُونَ (۷۱) لَقَدْ کَفَرَ اَلَّذِینَ قٰالُوا إِنَّ اَللّٰهَ هُوَ اَلْمَسِیحُ اِبْنُ مَرْیَمَ وَ قٰالَ اَلْمَسِیحُ یٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمْ إِنَّهُ مَنْ یُشْرِکْ بِاللّٰهِ فَقَدْ حَرَّمَ اَللّٰهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّةَ وَ مَأْوٰاهُ اَلنّٰارُ وَ مٰا لِلظّٰالِمِینَ مِنْ أَنْصٰارٍ (۷۲) لَقَدْ کَفَرَ اَلَّذِینَ قٰالُوا إِنَّ اَللّٰهَ ثٰالِثُ ثَلاٰثَةٍ وَ مٰا مِنْ إِلٰهٍ إِلاّٰ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ وَ إِنْ لَمْ یَنْتَهُوا عَمّٰا یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۷۳) أَ فَلاٰ یَتُوبُونَ إِلَی اَللّٰهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۷۴) مَا اَلْمَسِیحُ اِبْنُ مَرْیَمَ إِلاّٰ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کٰانٰا یَأْکُلاٰنِ اَلطَّعٰامَ اُنْظُرْ کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ اَلْآیٰاتِ ثُمَّ اُنْظُرْ أَنّٰی یُؤْفَکُونَ (۷۵) قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لاٰ نَفْعاً وَ اَللّٰهُ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ (۷۶) قُلْ یٰا أَهْلَ اَلْکِتٰابِ لاٰ تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ غَیْرَ اَلْحَقِّ وَ لاٰ تَتَّبِعُوا أَهْوٰاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَ أَضَلُّوا کَثِیراً وَ ضَلُّوا عَنْ سَوٰاءِ اَلسَّبِیلِ (۷۷) لُعِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرٰائِیلَ عَلیٰ لِسٰانِ دٰاوُدَ وَ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ ذٰلِکَ بِمٰا عَصَوْا وَ کٰانُوا یَعْتَدُونَ (۷۸) کٰانُوا لاٰ یَتَنٰاهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مٰا کٰانُوا یَفْعَلُونَ (۷۹) تَریٰ کَثِیراً مِنْهُمْ یَتَوَلَّوْنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَبِئْسَ مٰا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَ فِی اَلْعَذٰابِ هُمْ خٰالِدُونَ (۸۰) وَ لَوْ کٰانُوا یُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ اَلنَّبِیِّ وَ مٰا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَا اِتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیٰاءَ وَ لٰکِنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ فٰاسِقُونَ (۸۱) لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ اَلنّٰاسِ عَدٰاوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا اَلْیَهُودَ وَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ قٰالُوا إِنّٰا نَصٰاریٰ ذٰلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَ رُهْبٰاناً وَ أَنَّهُمْ لاٰ یَسْتَکْبِرُونَ (۸۲) وَ إِذٰا سَمِعُوا مٰا أُنْزِلَ إِلَی اَلرَّسُولِ تَریٰ أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ اَلدَّمْعِ مِمّٰا عَرَفُوا مِنَ اَلْحَقِّ یَقُولُونَ رَبَّنٰا آمَنّٰا فَاکْتُبْنٰا مَعَ اَلشّٰاهِدِینَ (۸۳)۱۸- آیات ۹۰ تا ۱۰۲: یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَیْسِرُ وَ اَلْأَنْصٰابُ وَ اَلْأَزْلاٰمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ اَلشَّیْطٰانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (۹۰) إِنَّمٰا یُرِیدُ اَلشَّیْطٰانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ اَلْعَدٰاوَةَ وَ اَلْبَغْضٰاءَ فِی اَلْخَمْرِ وَ اَلْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اَللّٰهِ وَ عَنِ اَلصَّلاٰةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (۹۱) وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ اِحْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمٰا عَلیٰ رَسُولِنَا اَلْبَلاٰغُ اَلْمُبِینُ (۹۲) لَیْسَ عَلَی اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ جُنٰاحٌ فِیمٰا طَعِمُوا إِذٰا مَا اِتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ ثُمَّ اِتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اِتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُحْسِنِینَ (۹۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لَیَبْلُوَنَّکُمُ اَللّٰهُ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ اَلصَّیْدِ تَنٰالُهُ أَیْدِیکُمْ وَ رِمٰاحُکُمْ لِیَعْلَمَ اَللّٰهُ مَنْ یَخٰافُهُ بِالْغَیْبِ فَمَنِ اِعْتَدیٰ بَعْدَ ذٰلِکَ فَلَهُ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۹۴) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَقْتُلُوا اَلصَّیْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزٰاءٌ مِثْلُ مٰا قَتَلَ مِنَ اَلنَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوٰا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بٰالِغَ اَلْکَعْبَةِ أَوْ کَفّٰارَةٌ طَعٰامُ مَسٰاکِینَ أَوْ عَدْلُ ذٰلِکَ صِیٰاماً لِیَذُوقَ وَبٰالَ أَمْرِهِ عَفَا اَللّٰهُ عَمّٰا سَلَفَ وَ مَنْ عٰادَ فَیَنْتَقِمُ اَللّٰهُ مِنْهُ وَ اَللّٰهُ عَزِیزٌ ذُو اِنْتِقٰامٍ (۹۵) أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ اَلْبَحْرِ وَ طَعٰامُهُ مَتٰاعاً لَکُمْ وَ لِلسَّیّٰارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَیْکُمْ صَیْدُ اَلْبَرِّ مٰا دُمْتُمْ حُرُماً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ اَلَّذِی إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ (۹۶) جَعَلَ اَللّٰهُ اَلْکَعْبَةَ اَلْبَیْتَ اَلْحَرٰامَ قِیٰاماً لِلنّٰاسِ وَ اَلشَّهْرَ اَلْحَرٰامَ وَ اَلْهَدْیَ وَ اَلْقَلاٰئِدَ ذٰلِکَ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ أَنَّ اَللّٰهَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیمٌ‌ (۹۷) اِعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ وَ أَنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۹۸) مٰا عَلَی اَلرَّسُولِ إِلاَّ اَلْبَلاٰغُ وَ اَللّٰهُ یَعْلَمُ مٰا تُبْدُونَ وَ مٰا تَکْتُمُونَ (۹۹) قُلْ لاٰ یَسْتَوِی اَلْخَبِیثُ وَ اَلطَّیِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ اَلْخَبِیثِ فَاتَّقُوا اَللّٰهَ یٰا أُولِی اَلْأَلْبٰابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (۱۰۰) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیٰاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ وَ إِنْ تَسْئَلُوا عَنْهٰا حِینَ یُنَزَّلُ اَلْقُرْآنُ تُبْدَ لَکُمْ عَفَا اَللّٰهُ عَنْهٰا وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ (۱۰۱) قَدْ سَأَلَهٰا قَوْمٌ مِنْ قَبْلِکُمْ ثُمَّ أَصْبَحُوا بِهٰا کٰافِرِینَ (۱۰۲)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا لَنٰا لاٰ نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَ مٰا جٰاءَنٰا مِنَ اَلْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ یُدْخِلَنٰا رَبُّنٰا مَعَ اَلْقَوْمِ اَلصّٰالِحِینَ (۸۴) فَأَثٰابَهُمُ اَللّٰهُ بِمٰا قٰالُوا جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا وَ ذٰلِکَ جَزٰاءُ اَلْمُحْسِنِینَ (۸۵) وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۸۶) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تُحَرِّمُوا طَیِّبٰاتِ مٰا أَحَلَّ اَللّٰهُ لَکُمْ وَ لاٰ تَعْتَدُوا إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ (۸۷) وَ کُلُوا مِمّٰا رَزَقَکُمُ اَللّٰهُ حَلاٰلاً طَیِّباً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ اَلَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ (۸۸) لاٰ یُؤٰاخِذُکُمُ اَللّٰهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمٰانِکُمْ وَ لٰکِنْ یُؤٰاخِذُکُمْ بِمٰا عَقَّدْتُمُ اَلْأَیْمٰانَ فَکَفّٰارَتُهُ إِطْعٰامُ عَشَرَةِ مَسٰاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مٰا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیٰامُ ثَلاٰثَةِ أَیّٰامٍ ذٰلِکَ کَفّٰارَةُ أَیْمٰانِکُمْ إِذٰا حَلَفْتُمْ وَ اِحْفَظُوا أَیْمٰانَکُمْ کَذٰلِکَ یُبَیِّنُ اَللّٰهُ لَکُمْ آیٰاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۸۹)
هوش مصنوعی: چرا ما نمی‌توانیم به خداوند و به حقایقی که به ما رسیده ایمان بیاوریم، در حالی که امیدواریم پروردگار ما را همراه با نیکان وارد کند؟ پس خداوند به آنها به خاطر سخنشان بهشتی عطا کرد که از زیر آن نهرهایی جاری است و آنها در آن بهشتی جاودانه خواهند بود، و این پاداش نیکوکاران است. اما کسانی که کافر شدند و نشانه‌های ما را انکار کردند، آنها اهل جهنم خواهند بود. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چیزهای خوب و حلالی را که خداوند برای شما حلال کرده تحریم نکنید و از حد نگذرید، زیرا خداوند متجاوزان را دوست ندارد. از رزق حلال و طیب خداوند بخورید و از خدایی که به او ایمان دارید بترسید. خداوند شما را به خاطر لغو در سوگندهایتان مؤاخذه نخواهد کرد، اما به آنچه که با سوگندهایتان تعهد کرده‌اید مؤاخذه می‌کند. کفاره سوگند شما،feeding ده مسکین با بهترین غذایی است که به خانواده‌تان می‌دهید، یا پوشاندن آنها، یا آزاد کردن یک بنده. کسی که نتواند، باید سه روز روزه بگیرد. این کفاره سوگند شماست هنگامی که سوگند یاد کردید. و سوگندهایتان را حفظ کنید. اینگونه خداوند آیاتش را برای شما روشن می‌سازد، شاید شما سپاسگزاری کنید.
و چیست ما را که ایمان نیاوریم بخدا و آنچه آمد ما را از حق و طمع داریم که داخل گرداند ما را پروردگار ما با گروه شایستگان (۸۴) پس جزا دادشان خدا بآنچه گفتند بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها جاودانیان در آن و آن پاداش نیکوکارانست (۸۵) و آنان که کافر شدند و تکذیب کردند آیتهای ما را آن گروه اهل دوزخ‌اند (۸۶) ای آن کسانی که گرویدید حرام مکنید پاکیزه‌های آنچه حلال گردانید خدا از برای شما و از حد در مگذرید بدرستی که خدا دوست ندارد تعدی‌کنندگان را (۸۷) و بخورید از آنچه روزی داد شما را خدا حلال پاکیزه و بترسید از خدایی که شما باو گروندگانید (۸۸) مؤاخذه نمی‌کند شما را خدا بلغو در سوگندهاتان و لیکن مؤاخذه می‌کند شما را بسبب بستنتان سوگندها را پس کفاره آن طعام دادن ده مسکین است از وسط آنچه اطعام می‌کنید اهلتان را یا لباس آنهاست یا آزاد کردن گردنیست پس کسی که نیابد پس روزه سه روز است آن کفاره سوگندهای شماست چون سوگند خورید و خلاف کنید و نگاهدارید سوگندهاتان را همچنین بیان می‌کند خدا برای شما آیتهای خود را باشد که شما شکر کنید (۸۹)
هوش مصنوعی: بیایید به این فکر کنیم که چرا به خدا ایمان نیاوریم و این که ما حق و امید داریم که پروردگارمان ما را همراه گروه صالحان قرار دهد. خدا به آنها که چنین آرزویی داشتند، پاداشی بزرگ می‌دهد و بهشت‌هایی خواهد بود که از زیر آنها نهرها جاری است و این، پاداش نیکوکاران است. اما کسانی که کافر شدند و نشانه‌های خدا را تکذیب کردند، به جهنم خواهند رفت. ای مؤمنان، از پاکیزگی‌هایی که خدا برای شما حلال کرده، خود را محروم نکنید و از حد نگذرید، چرا که خدا تعدی‌کنندگان را دوست ندارد. از آنچه خدا به شما روزی داده، بخورید و از خدایی که به او ایمان دارید، بترسید. خدا به خاطر نذرهای بی‌معنی شما را مؤاخذه نمی‌کند، اما اگر سوگند بخورید و آن را بشکنید، باید کفاره دهید. کفاره شما می‌تواند دادن غذا به ده مسکین، یا لباس برای آنها، یا آزاد کردن یک بنده باشد و اگر نتوانید، باید سه روز روزه بگیرید. این قوانین برای این است که خدا نشانه‌های خود را برای شما روشن کند تا قدردان باشید.
مؤمنان گفتند ایمان بر خدا
چیست ما را تا نیاریم از رضا
هوش مصنوعی: مؤمنان پرسیدند ایمان به خدا چگونه است برای ما که از رضایت او بهره‌ای نبریم.
هم به آنچه آمد از حق بالیقین
از کتاب و آیت و احکام دین
هوش مصنوعی: هر چیزی که از حق و حقیقت به وضوح در کتاب و نشانه‌ها و احکام دین آمده است، قابل قبول و مورد تأیید است.
وآنگهی داریم از جودش امید
کآورد ما را به جنّت رو سفید
هوش مصنوعی: و سپس امیدواریم که generosity او ما را به بهشت ببرد و چهره‌امان را سفید کند.
با گروه صالحان اندر بهشت
آرد او گر هست ما را سرنوشت
هوش مصنوعی: اگر سرنوشت ما چنین باشد، او ما را همراه با گروه نیکان به بهشت خواهد برد.
پس خبر داد آن جماعت را خدا
زآنچه گفتند از خلوص و اجتبا
هوش مصنوعی: خداوند به آن گروه از مردم که درباره‌ی صداقت و پاکی خود صحبت کردند، اطلاع داد و خبرهایی از آنچه در دل داشتند به آن‌ها رساند.
بوستان هایی که از زیرش روان
هست جوها، جاودانند اندر آن
هوش مصنوعی: باغ‌هایی که آب‌های زنده از زیرشان می‌گذرد، همیشه باقی و پایدارند.
وین بود پاداش نیکوکارها
هم سزای نرمی از گفتارها
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که پاداش نیکوکاران، ناشی از نرمی و خوبی در صحبت‌هایشان است. به عبارتی، افرادی که رفتار خوب و گفتار ملایم دارند، از جانب جامعه و زندگی، پاداش دریافت می‌کنند.
وآنکه کافر گشت و بر کذب انتساب
داد آیت های ما را ز ارتیاب
هوش مصنوعی: کسی که به کفر روی آورد و نشانه‌های ما را به دروغ نسبت داد، به خاطر تردید و شک خود این کار را کرد.
این گروه باشند ز اصحاب جحیم
دور و محروم از بهشت و از نعیم
هوش مصنوعی: این افراد از جمله کسانی هستند که به آتش دوزخ تعلق دارند و از نعمت‌ها و خوشی‌های بهشتی دور مانده‌اند.
چند تن بودند ز اصحاب رسول
که ز دنیا بودشان خاطر ملول
هوش مصنوعی: بعضی از یاران پیامبر بودند که از دنیا و زرق و برق آن دل‌سرد و ناامید بودند.
عهد کردند آنکه لذت ها تمام
بهر خود سازند در دنیا حرام
هوش مصنوعی: آن ها تصمیم گرفتند که از همه لذت‌ها فقط به طور خودخواهانه و برای خودشان استفاده کنند و به همین خاطر بنا به قراردادی، این کار را در دنیا ممنوع کردند.
ترک گیرند آنچه دارد نفس دوست
قوتشان باشد گیاه و جامه پوست
هوش مصنوعی: آنهایی که از عشق و محبت بهره‌مندند، آنچه را که روح دوست به آنها می‌دهد، ترک می‌کنند؛ زیرا برای آنها، زندگی به مانند گیاه و پوشش از پوست است.
زین خبر شد مرشد کامل مقام
یعنی آن سلطان و سرخیل انام
هوش مصنوعی: این خبر باعث شد که مرشد کامل، یعنی آن سلطان و رهبر بزرگ، آگاه شود.
گفت این در شرع نامستحسن است
گرچه موجب بر کمال مؤمن است
هوش مصنوعی: او گفت که این عمل از نظر شرع ناپسند است، هرچند که می‌تواند باعث کمال و رشد ایمان مؤمن شود.
بر به مستی می کشد بار ارچه لوک
لیک مکفی نیست جذبی بی سلوک
هوش مصنوعی: در اینجا به این نکته اشاره می‌شود که اگرچه باده و مستی فرد را به سمت جذبه و شادی می‌کشاند، اما این حالت نمی‌تواند تمام نیازهای روحی و روانی او را برطرف کند و برای رسیدن به حالت واقعی و عمیق‌تر، باید در مسیر سلوک و راه طی طریق حرکت کند. در واقع، تنها مواد و خوشی‌های زودگذر نمی‌توانند انسان را به کمال و آرامش واقعی برسانند.
ز آب و آتش نیست در طبخی علاج
خام را بر هر دو باشد احتیاج
هوش مصنوعی: در درمان چیزی نپخته، نه آب و آتش تأثیر دارند. برای اصلاح آن، هر دو این عناصر لازم است.
سوزد ار کم گشت آب آتش فزون
خوان نعمت را نیاید بر درون
هوش مصنوعی: اگر آب کم شود، آتش بیشتر می‌سوزد و در این صورت نعمت‌ها و برکات به درون خانه نمی‌آیند.
پس به تعدیل ، آب و آتش لازم است
مَرد اگر بر طبخ نیکو عازم است
هوش مصنوعی: برای اینکه مردی بتواند غذایی خوشمزه بپزد، باید تعادل میان آب و آتش را رعایت کند.
همچنین در راه مرد رهسپار
از سلوک و جذب آید بر عیار
هوش مصنوعی: مسافر در مسیر خود به سمت هدف، از طریق سلوک و تجربیات به درجه و مقامی می‌رسد.
ور که مجذوبی سلوکش کامل است
ره به منزل منتهی شد واصل است
هوش مصنوعی: اگر کسی به مقام جذب و کشش رسیده باشد، سلوک و راهی که طی کرده کامل است و در نهایت به مقصد و منزلگاه واقعی خود خواهد رسید.
فرق و جمعش شد مساوی در مقام
از سلوکش چاره نبود با عوام
هوش مصنوعی: در سلوک و مسیر عرفانی، تفاوت‌ها و اختلافات به نوعی با جمع و اتحاد برابر می‌شود. لذا برای یک فرد عادی، راهی برای غلبه بر این مسائل وجود ندارد.
گنج و گوهر را ز کودک والدش
زآن نهان دارد که گردد عایدش
هوش مصنوعی: گنج و جواهر را والدین از کودک خود پنهان می‌کنند تا زمانی که بزرگ شود و بتواند از آن بهره‌مند شود.
ور بر آن در کودکی او یافت راه
ضایع و باطل کند بی اشتباه
هوش مصنوعی: اگر در دوران کودکی او راه‌های نادرست و بی‌فایده‌ای را پیدا کند، نمی‌تواند به درستی و بی‌اشتباه عمل کند.
لاجرم آن راه بر حق بردگان
خویش بنمودند همچون مردگان
هوش مصنوعی: بدین ترتیب، آن‌ها راه صحیح را برای زیر دستان خود نشان دادند، ولی این راه مانند راهی بود که برای مردگان است.
لب ببستند از کلامی کز عقول
بود بیرون اندر آئین و اصول
هوش مصنوعی: لب‌ها را از گفتن چیزی که فراتر از عقل و منطق است، بسته‌اند و در اصول و قواعد خود نگه‌داشته‌اند.
عاشقی کو هم نشین با یار شد
در سرایش محرم اسرار شد
هوش مصنوعی: عاشقی که با معشوق خود هم‌نشین شده، به مرتبه‌ای رسیده که در دل رازهای او قرار گرفته است.
کی کند کاری که سرّ دلبرش
فاش گردد هم ببرّند ار سرش
هوش مصنوعی: چه کسی می‌تواند کاری کند که راز دلبرش فاش شود؟ حتی اگر سرش را ببرند، این راز را فاش نمی‌کند.
گفت زآن رو مصطفی شان کاین عمل
نیست مرضی نزد سلطان ازل
هوش مصنوعی: پیام این بیت نشان می‌دهد که عمل افراد نباید نزد خداوند پسندیده باشد. در حقیقت، انجام کارهایی که مورد تأیید و رضایت خداوند نیست، در نظر ایشان بی‌ارزش است. به عبارت دیگر، انسان‌ها باید به دنبال انجام اعمالی باشند که در راستای خواسته و رضایت خدا قرار داشته باشد، وگرنه هیچ ارزشی ندارند.
آمد آیت کای گروه مؤمنان
لا تُحَرِّم طَیِّباتِ بِالْعَیان
هوش مصنوعی: ای مؤمنان، این را بدانید که حلال‌ها را نباید با دیده و ظاهر خود حرام کنید.
آنچه را حق بر شما کرده حلال
چون حرام آرید بر خود ز اشتعال
هوش مصنوعی: آنچه خداوند برای شما مجاز و حلال قرار داده‌است، به خاطر حرص و طمع خودتان آن را همچون حرام تلقی نکنید.
این برون رفتن ز حد ّ حکم اوست
حق ندارد معتدین را هیچ دوست
هوش مصنوعی: این نوع خروج از محدودیت‌ها نتیجه حکم اوست و هیچ‌یک از افراد متجاوز نمی‌توانند این کار را مجاز بدانند.
عاشقی کو در مقام عشق یار
ترک خورد و خواب گیرد ز اختیار
هوش مصنوعی: عاشقی که در اوج عشق، خود را به یاری می‌سپارد، ناگهان دچار تردید می‌شود و خواب از چشمانش می‌رود.
می خورد بر نام یار خود قسم
که کند دوری ز لذات و نعم
هوش مصنوعی: به خاطر نام محبوبش قسم می‌خورد که از لذت‌ها و خوشی‌ها دوری کند.
بیندش معشوق چون در رنج تن
گوید این باشد خلاف میل من
هوش مصنوعی: وقتی معشوق را می‌بیند و در حالیکه در درد و رنج جسمی است، به خودش می‌گوید این وضعیت برخلاف خواسته‌ام است.
گر تو این از بهر عشق من کنی
از کجا زین بر رضایم ایمنی
هوش مصنوعی: اگر تو به خاطر عشق من این کار را انجام بدهی، از کجا می‌توانم مطمئن باشم که از رضایت خودم در امان هستم؟
زآنکه مأمورت نکردم من بر این
چون تویی با جان و جسم خود به کین
هوش مصنوعی: چون من تو را بر این کار مأمور نکردم، پس تو به خاطر کینه‌ات با جان و بدن خود این‌گونه رفتار می‌کنی.
تا کند سردش ز نازی کاندر اوست
گویدش زین پس نباشم با تو دوست
هوش مصنوعی: او که به خاطر محبت و نزدیکی به تو دچار سردی شده است، به تو می‌گوید که دیگر دوست تو نخواهد بود.
گر چنین بر خویش گیری کار تنگ
بگذری از خورد و خواب و نام و ننگ
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به کارهای خودت به صورت جدی و متمرکز رسیدگی کنی، باید از بسیاری از چیزها مثل خوردن، خوابیدن، و حتی اعتبار و آبرویت بگذری.
هم خورید از رزقهایی که خدا
کرده روزی پاک و طیّب بر شما
هوش مصنوعی: از نعمت‌هایی که خداوند برای شما فراهم کرده، به خوبی و پاکی بهره‌مند شوید.
هم بترسید از خدا گر مؤمنید
بر وی اندر امر و نهی اش موقنید
هوش مصنوعی: اگر مؤمن هستید، از خدا بترسید و در مورد دستورها و نهی‌های او مطمئن باشید.
حق شما را بر یمین لغو خام
می نگیرد کو بود دور از مقام
هوش مصنوعی: این عبارت به این معناست که حق شما تحت تأثیر شرایط نادرست و بی‌اهمیت قرار نمی‌گیرد، زیرا شما از جایگاه و مقام بالایی برخوردارید و به این راحتی‌ها نمی‌توانند شما را دچاری لغزش یا اشتباه کنند.
لیک گیرد بر چنان سوگندها
که ببندید از پی پیوندها
هوش مصنوعی: اما آن سوگندهایی که برای ایجاد پیوندهای عاطفی و نزدیکی میان انسان‌ها بسته شده، همچنان بر جا می‌ماند و تأثیر خود را دارد.
گاه باشد که خورد مردی قسم
که ببندد از خورش حلق و شکم
هوش مصنوعی: گاه پیش می‌آید که فردی قسم می‌خورد که از خوردن و سیر شدن خودداری کند و روزه‌ بگیرد.
لغو باشد این قسم بی گفتگو
نیست جرمی گر نماید خُبث او
هوش مصنوعی: این قسم به راحتی بی‌فایده است و نمی‌توان تنها به بهانه‌ای کوچک، کسی را متهم کرد.
یا خورد سوگند از روی گمان
بر گمانش بوده آن کار آن چنان
هوش مصنوعی: شاید او به خاطر گمان خود، سوگند خورده است که آن کار را انجام داده، در حالی که واقعیت ممکن است چیز دیگری باشد.
گاه هم باشد که سوگندی بجاست
همچو پیمانی که حق بر وی رضاست
هوش مصنوعی: گاهی ممکن است قسمی درست و مناسب باشد، مانند عهد و پیمانی که خداوند بر آن راضی است.
میخورد سوگند اندر شرکتی
یا به مظلومی نماید نصرتی
هوش مصنوعی: شاید برای جلب توجه یا به خاطر یک معامله، کسی قسم بخورد و در عین حال به مظلوم کمک کند.
یا نگوید فحش و ننماید ستم
یا نگیرد تنگ بر زن در حرم
هوش مصنوعی: یا اینکه فحش ندهد و ظلم نکند، یا اینکه به زن در حرم فشاری نیاورد.
گر خلاف آن نماید اندکی
پس مؤاخذ باشد از حق بی شکی
هوش مصنوعی: اگر کمی تخلف کند، بدون شک باید به خاطر حقوق خود مجازات شود.
بایدش کفاره دادن بی کلام
وآن به ده مسکین بود بذل طعام
هوش مصنوعی: باید بدون حرف و سخن، جبران کنید و این کار با دادن غذا به ده فرد نیازمند انجام می‌شود.
زآنچه بدهید اهل بیت خویش را
هم دهید از بین آن درویش را
هوش مصنوعی: اگر به خانواده‌ات چیزی می‌دهی، آنی را هم به درویش‌ها بده؛ یعنی حتی به بیچارگان و نیازمندان توجه کن و از آنچه داری به آنان نیز کمک کن.
یا بپوشانید ده تن را لباس
یا کنید آزاد عبدی را ز ناس
هوش مصنوعی: یا باید ده نفر را بپوشانید و لباس بر تنشان کنید، یا اینکه برده‌ای را از قید و بند آزاد کنید.
ور میّسر نیست این سه بهر کس
صوم سه روز است در کفاره بس
هوش مصنوعی: اگر دسترسی به این سه مورد ممکن نباشد، روزه‌داری سه روزه برای جبران کافی است.
این بود کفاره سوگندتان
چون قسم خوردید و بشکستید آن
هوش مصنوعی: این نتیجه‌ای است برای سوگندهایی که خوردید و سپس آنها را شکستید.
حافظ سوگند خود باشید سخت
نشکند آن جز که خامی شوربخت
هوش مصنوعی: اگر انسان به عهد و پیمان خود وفادار باشد، هیچ چیز نمی‌تواند آن را بشکند، جز نادانی و ناپختگی خود فرد.
یا نباید خورد بر چیزی قسم
یا که حفظ آن کنید از بیش و کم
هوش مصنوعی: یا نباید بر چیزی قسم بخوری یا اینکه باید به آن قسم به دقت عمل کنی و از هرگونه اضافه و کم کردن پرهیز کنی.
همچنین روشن کند حق آیتش
تا کنید از جان سپاس نعمتش
هوش مصنوعی: خداوند همچنین نور و روشنی می‌بخشد تا ما از صمیم قلب به خاطر نعمت‌هایش شکرگزار باشیم.