گنجور

۹- آیات ۳۸ تا ۴۳

وَ اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ رِئٰاءَ اَلنّٰاسِ وَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ لاٰ بِالْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ مَنْ یَکُنِ اَلشَّیْطٰانُ‌ لَهُ قَرِیناً فَسٰاءَ قَرِیناً (۳۸) وَ مٰا ذٰا عَلَیْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمّٰا رَزَقَهُمُ اَللّٰهُ وَ کٰانَ اَللّٰهُ بِهِمْ عَلِیماً (۳۹) إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَظْلِمُ مِثْقٰالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَکُ حَسَنَةً یُضٰاعِفْهٰا وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِیماً (۴۰) فَکَیْفَ إِذٰا جِئْنٰا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنٰا بِکَ عَلیٰ هٰؤُلاٰءِ شَهِیداً (۴۱) یَوْمَئِذٍ یَوَدُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ عَصَوُا اَلرَّسُولَ لَوْ تُسَوّٰی بِهِمُ اَلْأَرْضُ وَ لاٰ یَکْتُمُونَ اَللّٰهَ حَدِیثاً (۴۲) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَقْرَبُوا اَلصَّلاٰةَ وَ أَنْتُمْ سُکٰاریٰ حَتّٰی تَعْلَمُوا مٰا تَقُولُونَ وَ لاٰ جُنُباً إِلاّٰ عٰابِرِی سَبِیلٍ حَتَّیٰ تَغْتَسِلُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضیٰ أَوْ عَلیٰ سَفَرٍ أَوْ جٰاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ اَلْغٰائِطِ أَوْ لاٰمَسْتُمُ اَلنِّسٰاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مٰاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَفُوًّا غَفُوراً (۴۳)

و آنان که انفاق می‌کنند مالهای خود را بریاء مردم و ایمان نمی‌آورند بخدا و نه بروز بازپسین و کسی که باشد دیو رجیم مر او را همراه پس بد همراهی است (۳۸) و چه چیز بود بر ایشان اگر ایمان می‌آوردند بخدا و روز بازپسین و انفاق می‌کردند از آنچه روزی دادشان خدا و باشد خدا بایشان دانا (۳۹) بدرستی که خدا ستم نمی‌کند مقدار ذره و اگر باشد نیکویی می‌افزایدش و می‌دهد از نزدش مزدی بزرگ (۴۰) پس چگونه باشد وقتی که بیازمایم از هر امتی شاهدی را و آوردیم ترا بر آنها شاهد (۴۱) آن روز دوست می‌دارند آنان که کافر شدند و نافرمانی کردند پیغمبر را که کاش هموار کرده شود بایشان زمین و نمی‌پوشانند از خدا سخنی را (۴۲) ای آن کسانی که ایمان آوردید نزدیک مشوید نماز را و شما باشید مستان تا وقتی که بدانید آنچه را می‌گویید و نه با جنابت مگر روندگان راه تا وقتی که غسل کنید و اگر باشید بیماران یا بر سفری یا آمد احدی از شما از غائط یا مباشرت کردید با زنان پس نیافتید آبی را پس تیمم کنید بروی زمینی پاک پس مسح کنید رویهاتان را و دستهاتان را بدرستی که خدا باشد درگذرنده آمرزنده (۴۳)

وآن کسان که می کنند انفاق مال
بر ریاء، نی بر رضای ذوالجلال
یعنی از بهر نمود مردمان
تا ببینندش که او باشد چنان
نی به حق دارند ایمان از یقین
نی به روز آخرت و اجرای دین
هست همچون بخلشان انفاقشان
باژگونه سیرت و اخلاقشان
هر که شیطان است یار و محرمش
بد بود بی شک قرین و همدمش
چه زیان بود ار به حق بی معذرت
آورند ایمان و روز آخرت
هم کنند انفاق از میل و رضا
زآنچه روزی کرده ایشان را خدا
حق بود آگاه بر اسرارشان
میکند دعوت نه بر اجبارشان
تا کسی گوید که ما را هم به کار
چه زیان دارد کنی گر واگذار
یا کنی آنسان که خود خواهی چنان
مهر برداری ز چشم و گوشمان
او نکرده جبر بر کس در خطاب
تا کسی گوید ز جبرش این جواب
آنچه نبود در قبول آن ضرر
بلکه هست امکان نفعش بیشتر
حزم نبود گر تو زآن باشی ملول
گویی از حق نیستت وفیق قبول
او نکرده جبر در تکلیف خود
تا تو کردی جبری اندر نیک و بد
حق نخواهد کرد قدر وزن مور
بر خلایق ظلم و جور اندر امور
ور بود نیکی دو چندانش کند
گر گلی باشد گلستانش کند
پس دهد اجری بزرگ از نزد خویش
بر کسی کاعمال نیک آورده پیش
پس چگونه است ار بیار یم از امم
شاهد و شاهد تو را بر جمله هم
از اُمم یعنی رسولان را گواه
بر رسولان هم تو را بی اشتباه
تا که هر پیغمبری بر امتی
شاهدی باشد به جرم و طاعتی
شاهد ایشان تو باشی در مقال
هم به جمع علم و احکام و کمال
تا که باشد زین گواهی ها خجل
بر خصال و کردة خود منفعل
دوست دارند اندر آن روز مهول
آنکه کافر گشت و عاصی بر رسول
ارض گردد راست ایشان را به رو
بر زمین یعنی شوند از غم فرو
تا نبینند آن چنان روز و ورود
نشنوندی وآن شهادات از شهود
خاک را خواهند بهر خود پناه
ز انفعالی که بر ایشان یافت راه
نه حدیثی را بپوشند از خدا
در حضور انبیاء و اولیا
چون توان پوشید که اعضا ء شاهدند
ز امر حق بهر گواهی عامدند
مؤمنان گیرید دوری از نماز
گاه مستی تا به هوش آیید باز
تا بدانید آنچه می گویید خود
در شما باشد شعور نیک و بد
در جنابت همچنین باشید دور
از نماز و مسجد الاّ در عبور
جز ز بعد از غسل و تطهیر بدن
کوست واجب در نمازت بی سخن
گر که باشید از مساجد رهگذر
با جنابت نیست باکی در اثر
ور جنب باشد مسافر یا علیل
ز آب ممنوع است و معذور آن خلیل
بر طهارت نیست قادر ز آب پاک
پس تیمم بایدش کردن به خاک
همچنین از خاک در دفع فضول
مر تیمم جایز آمد شد قبول
وآن بود از خاک مسح دست و رو
کافی است آن نیز از غسل و وضو
لیک جایی کآب می ناید به دست
زخم و رنجی در بدن یا هیچ هست
حق به هر کاری دلیل بنده است
خلق را بخشنده و آمرزنده است
کار خلق از راه غفران سهل کرد
تا نباشد عسر و عیبی بهر مرد
درج سی حکم اندر این یک آیت است
لیک ما را نی به شرحش حاجت است
۸- آیات ۳۴ تا ۳۷: اَلرِّجٰالُ قَوّٰامُونَ عَلَی اَلنِّسٰاءِ بِمٰا فَضَّلَ اَللّٰهُ بَعْضَهُمْ عَلیٰ بَعْضٍ وَ بِمٰا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوٰالِهِمْ فَالصّٰالِحٰاتُ قٰانِتٰاتٌ حٰافِظٰاتٌ لِلْغَیْبِ بِمٰا حَفِظَ اَللّٰهُ وَ اَللاّٰتِی تَخٰافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اُهْجُرُوهُنَّ فِی اَلْمَضٰاجِعِ وَ اِضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلاٰ تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیًّا کَبِیراً (۳۴) وَ إِنْ‌ خِفْتُمْ شِقٰاقَ بَیْنِهِمٰا فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِهٰا إِنْ یُرِیدٰا إِصْلاٰحاً یُوَفِّقِ اَللّٰهُ بَیْنَهُمٰا إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً خَبِیراً (۳۵) وَ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ وَ لاٰ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ بِذِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْیَتٰامیٰ وَ اَلْمَسٰاکِینِ وَ اَلْجٰارِ ذِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْجٰارِ اَلْجُنُبِ وَ اَلصّٰاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ وَ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ مَنْ کٰانَ مُخْتٰالاً فَخُوراً (۳۶) اَلَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ اَلنّٰاسَ بِالْبُخْلِ وَ یَکْتُمُونَ مٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً (۳۷)۱۰- آیات ۴۴ تا ۴۸: أَلَمْ تَرَ إِلَی اَلَّذِینَ أُوتُوا نَصِیباً مِنَ اَلْکِتٰابِ یَشْتَرُونَ اَلضَّلاٰلَةَ وَ یُرِیدُونَ أَنْ تَضِلُّوا اَلسَّبِیلَ (۴۴) وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِأَعْدٰائِکُمْ وَ کَفیٰ بِاللّٰهِ وَلِیًّا وَ کَفیٰ بِاللّٰهِ نَصِیراً (۴۵) مِنَ اَلَّذِینَ هٰادُوا یُحَرِّفُونَ اَلْکَلِمَ عَنْ مَوٰاضِعِهِ وَ یَقُولُونَ سَمِعْنٰا وَ عَصَیْنٰا وَ اِسْمَعْ غَیْرَ مُسْمَعٍ وَ رٰاعِنٰا لَیًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ طَعْناً فِی اَلدِّینِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ أَطَعْنٰا وَ اِسْمَعْ وَ اُنْظُرْنٰا لَکٰانَ خَیْراً لَهُمْ وَ أَقْوَمَ وَ لٰکِنْ لَعَنَهُمُ اَللّٰهُ بِکُفْرِهِمْ فَلاٰ یُؤْمِنُونَ إِلاّٰ قَلِیلاً (۴۶) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ آمِنُوا بِمٰا نَزَّلْنٰا مُصَدِّقاً لِمٰا مَعَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّهٰا عَلیٰ أَدْبٰارِهٰا أَوْ نَلْعَنَهُمْ کَمٰا لَعَنّٰا أَصْحٰابَ اَلسَّبْتِ وَ کٰانَ أَمْرُ اَللّٰهِ مَفْعُولاً (۴۷) إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مٰا دُونَ ذٰلِکَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللّٰهِ فَقَدِ اِفْتَریٰ إِثْماً عَظِیماً (۴۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ رِئٰاءَ اَلنّٰاسِ وَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ لاٰ بِالْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ مَنْ یَکُنِ اَلشَّیْطٰانُ‌ لَهُ قَرِیناً فَسٰاءَ قَرِیناً (۳۸) وَ مٰا ذٰا عَلَیْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمّٰا رَزَقَهُمُ اَللّٰهُ وَ کٰانَ اَللّٰهُ بِهِمْ عَلِیماً (۳۹) إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَظْلِمُ مِثْقٰالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَکُ حَسَنَةً یُضٰاعِفْهٰا وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِیماً (۴۰) فَکَیْفَ إِذٰا جِئْنٰا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنٰا بِکَ عَلیٰ هٰؤُلاٰءِ شَهِیداً (۴۱) یَوْمَئِذٍ یَوَدُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ عَصَوُا اَلرَّسُولَ لَوْ تُسَوّٰی بِهِمُ اَلْأَرْضُ وَ لاٰ یَکْتُمُونَ اَللّٰهَ حَدِیثاً (۴۲) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَقْرَبُوا اَلصَّلاٰةَ وَ أَنْتُمْ سُکٰاریٰ حَتّٰی تَعْلَمُوا مٰا تَقُولُونَ وَ لاٰ جُنُباً إِلاّٰ عٰابِرِی سَبِیلٍ حَتَّیٰ تَغْتَسِلُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضیٰ أَوْ عَلیٰ سَفَرٍ أَوْ جٰاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ اَلْغٰائِطِ أَوْ لاٰمَسْتُمُ اَلنِّسٰاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مٰاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَفُوًّا غَفُوراً (۴۳)
هوش مصنوعی: کسانی که اموال خود را برای دیده شدن مردم خرج می‌کنند و به خدا و روز آخرت ایمان ندارند، در واقع شیطان هم‌نشین آنهاست و او بد هم‌نشینی است. چه بر آنها می‌گذرد اگر به خدا و روز آخرت ایمان می‌آوردند و از آنچه خدا به آنها روزی داده بود، انفاق می‌کردند؟ خداوند به همه اعمال آنها آگاه است. خداوند حتی به اندازه یک ذره ظلم نمی‌کند و اگر کار نیکوئی انجام دهند، آن را چندین برابر می‌کند و از جانب خودش پاداشی بزرگ به آنها می‌دهد. چگونه خواهد بود زمانی که از هر امتی گواهی بیاوریم و تو را نیز بر این گروه گواہی دهیم؟ در آن روز، کسانی که کافر و نافرمان بودند، آرزو می‌کنند ای کاش زمین هم‌سطح آنها می‌شد و هیچ چیزی درباره خدا را نمی‌توانستند پنهان کنند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که در حال مستی هستید، به نماز نزدیک نشوید تا بدانید چه می‌گویید و در حال جنابت نیز نزدیک نشوید، مگر اینکه مسافر باشید یا کسی از شما از مکان‌های اجابت حاجت بازگردد یا با زنان آمیزش کرده باشید و آب نیابید، پس از خاک پاک تیمم کنید و صورت و دست‌های خود را مسح کنید. خداوند همواره عفو کننده و بخشنده است.
و آنان که انفاق می‌کنند مالهای خود را بریاء مردم و ایمان نمی‌آورند بخدا و نه بروز بازپسین و کسی که باشد دیو رجیم مر او را همراه پس بد همراهی است (۳۸) و چه چیز بود بر ایشان اگر ایمان می‌آوردند بخدا و روز بازپسین و انفاق می‌کردند از آنچه روزی دادشان خدا و باشد خدا بایشان دانا (۳۹) بدرستی که خدا ستم نمی‌کند مقدار ذره و اگر باشد نیکویی می‌افزایدش و می‌دهد از نزدش مزدی بزرگ (۴۰) پس چگونه باشد وقتی که بیازمایم از هر امتی شاهدی را و آوردیم ترا بر آنها شاهد (۴۱) آن روز دوست می‌دارند آنان که کافر شدند و نافرمانی کردند پیغمبر را که کاش هموار کرده شود بایشان زمین و نمی‌پوشانند از خدا سخنی را (۴۲) ای آن کسانی که ایمان آوردید نزدیک مشوید نماز را و شما باشید مستان تا وقتی که بدانید آنچه را می‌گویید و نه با جنابت مگر روندگان راه تا وقتی که غسل کنید و اگر باشید بیماران یا بر سفری یا آمد احدی از شما از غائط یا مباشرت کردید با زنان پس نیافتید آبی را پس تیمم کنید بروی زمینی پاک پس مسح کنید رویهاتان را و دستهاتان را بدرستی که خدا باشد درگذرنده آمرزنده (۴۳)
هوش مصنوعی: افرادی که اموال خود را به خاطر نشان دادن به مردم و به دنبال جلب توجه آنها می‌دهند، به خدا و روز حساب ایمان ندارند. کسانی که اینگونه‌اند، در حقیقت، شیطان به همراه دارند. اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان داشتند و از آنچه که خدا روزی‌شان کرده بود انفاق می‌کردند، چه چیز از دست می‌دادند؟ خداوند به خوبی از نیت و اعمال آنها آگاه است. خداوند به هیچ کس ظلم نمی‌کند، حتی به اندازه یک دانه، و اگر کسی کار نیکی انجام دهد، آن را چند برابر می‌کند و از سوی خودش پاداشی بزرگ به او می‌دهد. روز قیامت، شاهدانی از هر امتی حاضر می‌شوند و تو را نیز بر آنها به عنوان شاهد قرار می‌دهیم. در آن روز کافران و نافرمانان آرزو می‌کنند که ای کاش زمین بر سرشان بیفتد و از خداوند هیچ حرفی را پنهان نمی‌کنند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نزدیک نماز نشوید در حالی که مست هستید تا زمانی که بدانید چه می‌گویید. همچنین، اگر جنب شده‌اید، اجازه ندارید تا غسل کنید. اگر شما بیمارید یا در سفرید یا یکی از شما به دستشویی رفته است یا با همسرتان نزدیکی کرده‌اید و آبی نیابید، می‌توانید به خاک پاک تیمم کنید و صورت و دستان‌تان را مسح کنید؛ خداوند بخشنده و آمرزنده است.
وآن کسان که می کنند انفاق مال
بر ریاء، نی بر رضای ذوالجلال
هوش مصنوعی: کسانی که اموال خود را خرج می‌کنند تا خود را نشان بدهند و توجه دیگران را جلب کنند، به راستی برای خشنودی خداوند بزرگ این کار را انجام نمی‌دهند.
یعنی از بهر نمود مردمان
تا ببینندش که او باشد چنان
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که او برای آنکه مردم آن را ببینند و بفهمند، خود را به گونه‌ای نشان می‌دهد که تصور می‌کنند او این‌گونه است.
نی به حق دارند ایمان از یقین
نی به روز آخرت و اجرای دین
هوش مصنوعی: آنها به حقیقت ایمان دارند، نه به روز قیامت و اجرای دین.
هست همچون بخلشان انفاقشان
باژگونه سیرت و اخلاقشان
هوش مصنوعی: رفتار و ویژگی‌های آن‌ها مانند طرز تعلیم و تربیتشان است؛ در حالی که به نظر می‌رسد که در بخشی از زندگی خود، سخاوت و بخشش دارند، اما در واقع این بخشش‌ها برخلاف باطن و اخلاق واقعی‌شان است.
هر که شیطان است یار و محرمش
بد بود بی شک قرین و همدمش
هوش مصنوعی: هر کسی که به شیطان وابسته باشد، بدون شک دوستان و همراهان او نیز از جنس خود او خواهند بود.
چه زیان بود ار به حق بی معذرت
آورند ایمان و روز آخرت
هوش مصنوعی: چه اشکالی دارد اگر بدون عذرخواهی به حق ایمان بیاورند و به روز قیامت اعتقاد داشته باشند؟
هم کنند انفاق از میل و رضا
زآنچه روزی کرده ایشان را خدا
هوش مصنوعی: افراد با علاقه و رضایت، از آنچه که خداوند روزی آنان کرده است، بخشش و انفاق انجام می‌دهند.
حق بود آگاه بر اسرارشان
میکند دعوت نه بر اجبارشان
هوش مصنوعی: حق با علم و آگاهی بر رازهای درونی انسان‌ها، دعوت می‌کند و نه با زور و اجبار.
تا کسی گوید که ما را هم به کار
چه زیان دارد کنی گر واگذار
هوش مصنوعی: اگر کسی بگوید که چرا باید به کار خود ادامه بدهیم و این کار برای ما ضرر دارد، بهتر است که از آن کار دست بکشیم.
یا کنی آنسان که خود خواهی چنان
مهر برداری ز چشم و گوشمان
هوش مصنوعی: اگر بخواهی، می‌توانی با کارهای خودتان محبت را از دل و جان ما بگیری، همان‌طور که خودت می‌خواهی.
او نکرده جبر بر کس در خطاب
تا کسی گوید ز جبرش این جواب
هوش مصنوعی: او به هیچ کس فشاری نیاورده تا کسی بخواهد از روی اجبار به او جواب دهد.
آنچه نبود در قبول آن ضرر
بلکه هست امکان نفعش بیشتر
هوش مصنوعی: چیزی که قبول کردنش ضرر ندارد، ممکن است به نفع انسان بیشتر باشد.
حزم نبود گر تو زآن باشی ملول
گویی از حق نیستت وفیق قبول
هوش مصنوعی: اگر تو از چیزی دلزده هستی، نباید انتظار داشته باشی که به حقایق قبول‌شده دست یابی.
او نکرده جبر در تکلیف خود
تا تو کردی جبری اندر نیک و بد
هوش مصنوعی: او در انجام وظایفش به اجبار عمل نکرده است، اما تو در خوب و بد کارهای خود به اجبار عمل می‌کنی.
حق نخواهد کرد قدر وزن مور
بر خلایق ظلم و جور اندر امور
هوش مصنوعی: خداوند به اندازه‌ای که باید، به ارزش و مقام یک مورچه در میان ظلم و ستم‌های بشر توجه نخواهد کرد.
ور بود نیکی دو چندانش کند
گر گلی باشد گلستانش کند
هوش مصنوعی: اگر خوبی دو چندان باشد، مانند گلی است که می‌تواند یک گلستان را بسازد.
پس دهد اجری بزرگ از نزد خویش
بر کسی کاعمال نیک آورده پیش
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که خداوند به افرادی که اعمال نیک انجام داده‌اند، پاداشی بزرگ خواهد داد.
پس چگونه است ار بیار یم از امم
شاهد و شاهد تو را بر جمله هم
هوش مصنوعی: پس چگونه است اگر ما از امم (ملت‌ها) شاهدی بیاوریم و تو را بر همه‌ی آن‌ها شاهد قرار دهیم؟
از اُمم یعنی رسولان را گواه
بر رسولان هم تو را بی اشتباه
هوش مصنوعی: رسولان شاهد بر یکدیگر هستند و تو نیز به اشتباه نیستی.
تا که هر پیغمبری بر امتی
شاهدی باشد به جرم و طاعتی
هوش مصنوعی: هر پیامبری در روز قیامت بر قوم و ملت خود شاهدی خواهد بود، به خاطر خوبی‌ها و بدی‌هایی که انجام داده‌اند.
شاهد ایشان تو باشی در مقال
هم به جمع علم و احکام و کمال
هوش مصنوعی: تویی که در محفل آن‌ها حاضر هستی و همواره در حال یادگیری علم و دانش و فضیلت‌ها هستی.
تا که باشد زین گواهی ها خجل
بر خصال و کردة خود منفعل
هوش مصنوعی: تا زمانی که از این گواهی‌ها در مورد ویژگی‌ها و رفتار خود شرمنده نشوم و تحت تأثیر قرار نگیرم.
دوست دارند اندر آن روز مهول
آنکه کافر گشت و عاصی بر رسول
هوش مصنوعی: دوستان در آن روز خطرناک، کسی را دوست دارند که از ایمان دور شده و به پیامبر عصیان کرده است.
ارض گردد راست ایشان را به رو
بر زمین یعنی شوند از غم فرو
هوش مصنوعی: زمین بر آنها صاف و هموار خواهد شد، یعنی از غم و اندوهشان کاسته می‌شود و به آرامش دست خواهند یافت.
تا نبینند آن چنان روز و ورود
نشنوندی وآن شهادات از شهود
هوش مصنوعی: تا زمانی که آن روز خاص را نبینند و آن ورود را نشنوند، و آن گواهی‌های نهانی را از شهود دریافت نکنند.
خاک را خواهند بهر خود پناه
ز انفعالی که بر ایشان یافت راه
هوش مصنوعی: زمین را به عنوان پناهگاهی برای خود می‌خواهند، به خاطر تأثیری که بر آن‌ها گذاشته شده و راهی که در پیش گرفته‌اند.
نه حدیثی را بپوشند از خدا
در حضور انبیاء و اولیا
هوش مصنوعی: هیچ داستانی از خداوند در حضور پیامبران و اولیای الهی پنهان نمی‌ماند.
چون توان پوشید که اعضا ء شاهدند
ز امر حق بهر گواهی عامدند
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که چگونه می‌توان از دیدن و شهادت دادن اعضای بدن جلوگیری کرد، در حالی که آنها به خاطر حق و حقیقت برای گواهی دادن حاضر و آماده‌اند.
مؤمنان گیرید دوری از نماز
گاه مستی تا به هوش آیید باز
هوش مصنوعی: مؤمنان باید در زمان مستی و غفلت از نماز دوری کنند تا زمانی که به هوش و هوشیاری برسند و بتوانند به عبادت خدا بپردازند.
تا بدانید آنچه می گویید خود
در شما باشد شعور نیک و بد
هوش مصنوعی: برای درک درست آنچه می‌گویید، باید خودتان آگاهی و درکی از نیک و بد داشته باشید.
در جنابت همچنین باشید دور
از نماز و مسجد الاّ در عبور
هوش مصنوعی: در حالتی که جنابت دارید، بهتر است از نماز و مسجد دور باشید، مگر اینکه فقط برای عبور و گذر کردن باشد.
جز ز بعد از غسل و تطهیر بدن
کوست واجب در نمازت بی سخن
هوش مصنوعی: جز بعد از شستشو و پاکی جسم، چه کسی می‌تواند بدون گفتن چیزی در نماز تو واجب باشد؟
گر که باشید از مساجد رهگذر
با جنابت نیست باکی در اثر
هوش مصنوعی: اگر از مساجد عبور کنید و نجس باشید، هیچ نگرانی ای نیست.
ور جنب باشد مسافر یا علیل
ز آب ممنوع است و معذور آن خلیل
هوش مصنوعی: اگر مسافر یا کسی که مریض است حرکت کند، از آب ممنوع است و این موضوع به خاطر احترام به حال آن شخص است.
بر طهارت نیست قادر ز آب پاک
پس تیمم بایدش کردن به خاک
هوش مصنوعی: اگر کسی به آب پاک دسترسی نداشته باشد، نمی‌تواند خود را تطهیر کند و در این صورت باید با خاک تیمم کند.
همچنین از خاک در دفع فضول
مر تیمم جایز آمد شد قبول
هوش مصنوعی: اگر با خاک کاری کرده باشیم که آن محیط نجس شده باشد، در این صورت می‌توانیم با خاک به عنوان وسیله‌ای برای پاکیزگی استفاده کنیم و تیمم کنیم.
وآن بود از خاک مسح دست و رو
کافی است آن نیز از غسل و وضو
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای پاکیزگی و مقدس بودن، حتی لمس کردن خاک هم کافی است و نیازی به غسل و وضو نیست.
لیک جایی کآب می ناید به دست
زخم و رنجی در بدن یا هیچ هست
هوش مصنوعی: اما در جایی که آب به دست نمی‌آید، زخم و درد در بدن وجود دارد یا هیچ چیز دیگری نیست.
حق به هر کاری دلیل بنده است
خلق را بخشنده و آمرزنده است
هوش مصنوعی: هر کاری که انجام می‌شود، دلیلی از جانب حق دارد و او به بندگانش رحمت و بخشش می‌دهد.
کار خلق از راه غفران سهل کرد
تا نباشد عسر و عیبی بهر مرد
هوش مصنوعی: آفرینش انسان‌ها با بخشش و رحمت خدا آسان شده است تا برای مردان هیچ سختی و عیبی وجود نداشته باشد.
درج سی حکم اندر این یک آیت است
لیک ما را نی به شرحش حاجت است
هوش مصنوعی: این مطلب حاوی نکات و دستوراتی بسیار است، اما ما به توضیح و تفسیر آن نیاز نداریم.