گنجور

۷- آیات ۲۹ تا ۳۳

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَأْکُلُوا أَمْوٰالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبٰاطِلِ إِلاّٰ أَنْ تَکُونَ تِجٰارَةً عَنْ تَرٰاضٍ‌ مِنْکُمْ وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُمْ رَحِیماً (۲۹) وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ عُدْوٰاناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نٰاراً وَ کٰانَ ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ یَسِیراً (۳۰) إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبٰائِرَ مٰا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئٰاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً (۳۱) وَ لاٰ تَتَمَنَّوْا مٰا فَضَّلَ اَللّٰهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلیٰ بَعْضٍ لِلرِّجٰالِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبُوا وَ لِلنِّسٰاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اَللّٰهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً (۳۲) وَ لِکُلٍّ جَعَلْنٰا مَوٰالِیَ مِمّٰا تَرَکَ اَلْوٰالِدٰانِ وَ اَلْأَقْرَبُونَ وَ اَلَّذِینَ عَقَدَتْ أَیْمٰانُکُمْ فَآتُوهُمْ نَصِیبَهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیداً (۳۳)

ای آن کسانی که گرویدید مخورید مالهاتان را میانتان بناحق مگر آنکه بوده باشد خرید و فروختنی بخشنودی از شما و مکشید خودهاتان را بدرستی که خدا باشد بشما مهربان (۲۹) و کسی که می‌کند آن را از راه تعدی و ستم پس زود باشد که بیندازیمش در آتش و باشد آن بر خدا آسان (۳۰) اگر پیرامون نگردید کبیره‌های آنچه را نهی کرده می‌شوید از آن در می‌گذرانیم از شما گناهانتان را و در می‌آوریم شما را در محلی گرامی (۳۱) و آرزو می‌کنید آنچه را افزونی داده خدا بآن برخی از شما را بر برخی از برای مردانست بهرۀ از آنچه کسب کردند و از برای زنانست بهرۀ از آنچه کسب کردند و درخواست کنید خدا را از فضلش بدرستی که خدا باشد بهمه چیز دانا (۳۲) و از برای همه گردانیدیم میراث بر آن از آنچه گذاشتند والدین و نزدیکان و کسانی که پیمان بست یمینهاتان پس بدهید ایشان را بهرۀ ایشان بدرستی که خدا باشد بر همه چیز شاهد (۳۳)

مؤمنان از اکل مال یکدگر
برحذر باشید کآن دارد خطر
جز که از وجه رضاء و اتّجار
نه از ربا و سرقت و غصب و قمار
وز هر آن وجهی که آن بر باطل است
مال نبود بلکه زهر قاتل است
نفسهای خویش را دارید باز
هم ز قتل یکدگر در احتراز
قتل نفس و خوردن مال کسان
حق نموده هر دو را توأم بیان
تا تو دانی گر خوری مال کسی
کشته ای او را و خود در محبسی
بر عباد خویش حق باشد رحیم
می نخواهد بر کسی اندوه و بیم
گر تو داری چشم رحمت از خدای
بر خلایق رحم کن زین در درآی
تا ننالد او، که خورد این مال من
شد هلاک جان من و اطفال من
داد مظلومان تو زو یا رب بگیر
چون تو بر ظلمش به من بودی خبیر
این کند هر کس به عدوان و ستم
آوریمش زود در نار نقم
وین بسی سهل است و آسان بر خدا
دادن اعنی بر ستمکاران جزا
ور نمایید از کبائر اجتناب
آنچه زو منهی شدید اندر کتاب
از شما پوشم بدی ها را تمام
در سرای خاصتان بدهم مقام
جایگاه و مدخلی کآمد کریم
خاص باشد بر عفیف و بر همیم
وآن کبائر قتل نفس است و زنا
شرک و ظلم و غصب و قذف و هم ربا
هم عقوق والدین و شرب خمر
هم فرار از زحف کز حق گشته امر
این کبائر باشد افعال یقین
وآنچه اخلاقی است هم بشنو چنین
کبر و حرص و عجب و انکار و حسد
بغض نیکان، ترک طاعت، خُلق بد
بل هر آنچه نهی شد در عقل و شرع
دان کبائر جمله را در اصل و فرع
نزد صوفی ذنب اکبر غفلت است
ترک غفلت ، اصل دین و طاعت است
می نخواهید آنچه را از جاه و مال
داده بر بعضی ز فضلش ذوالجلال
این تمنّا باشد از بخل و حسد
دل بمیرد زو شود کور این جسد
این بود بر قسمت حق اعتراض
هم دلیل بی رضایی و انقباض
هست مردان را نصیبی در ثواب
زآنچه کردند از فواید اکتساب
هم زنان را بهره ای باشد یقین
کسب کردند آنچه از دنیا و دین
این مقدّر باشد از حق بهر خلق
داده روزی هر کسی را قدر حلق
پس کنید از فضل او افزون طلب
تا ببخشد با سبب یا بی سبب
اوست دانا تا که باشد در عیان
مستحق فضل او از بندگان
بازگرداندیم هر کس را به عین
مر موالی زآنچه ماند از والدین
آنچه یعنی والدین و اقربا
ارث بگذارند بعد از خود به جا
وآنکه با سوگند پیمان بسته نیک
با شما اندر نصیب آمد شریک
بهره او را بدهید از سدس مال
بر عهود است او گُوه در کل حال
۶- آیات ۲۱ تا ۲۸: وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضیٰ بَعْضُکُمْ إِلیٰ بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثٰاقاً غَلِیظاً (۲۱) وَ لاٰ تَنْکِحُوا مٰا نَکَحَ آبٰاؤُکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کٰانَ فٰاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ سٰاءَ سَبِیلاً (۲۲) حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهٰاتُکُمْ وَ بَنٰاتُکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ وَ عَمّٰاتُکُمْ وَ خٰالاٰتُکُمْ وَ بَنٰاتُ اَلْأَخِ وَ بَنٰاتُ اَلْأُخْتِ وَ أُمَّهٰاتُکُمُ اَللاّٰتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ مِنَ اَلرَّضٰاعَةِ وَ أُمَّهٰاتُ نِسٰائِکُمْ وَ رَبٰائِبُکُمُ اَللاّٰتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسٰائِکُمُ اَللاّٰتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ وَ حَلاٰئِلُ أَبْنٰائِکُمُ اَلَّذِینَ مِنْ أَصْلاٰبِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اَلْأُخْتَیْنِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۲۳) وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ کِتٰابَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ مٰا وَرٰاءَ ذٰلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوٰالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسٰافِحِینَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ فِیمٰا تَرٰاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَةِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً حَکِیماً (۲۴) وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ فَمِنْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ مِنْ فَتَیٰاتِکُمُ اَلْمُؤْمِنٰاتِ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِإِیمٰانِکُمْ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنٰاتٍ غَیْرَ مُسٰافِحٰاتٍ وَ لاٰ مُتَّخِذٰاتِ أَخْدٰانٍ فَإِذٰا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفٰاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ‌ مٰا عَلَی اَلْمُحْصَنٰاتِ مِنَ اَلْعَذٰابِ ذٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ اَلْعَنَتَ مِنْکُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۵) یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُبَیِّنَ لَکُمْ وَ یَهْدِیَکُمْ سُنَنَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۲۶) وَ اَللّٰهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ یُرِیدُ اَلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ اَلشَّهَوٰاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلاً عَظِیماً (۲۷) یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ اَلْإِنْسٰانُ ضَعِیفاً (۲۸)۸- آیات ۳۴ تا ۳۷: اَلرِّجٰالُ قَوّٰامُونَ عَلَی اَلنِّسٰاءِ بِمٰا فَضَّلَ اَللّٰهُ بَعْضَهُمْ عَلیٰ بَعْضٍ وَ بِمٰا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوٰالِهِمْ فَالصّٰالِحٰاتُ قٰانِتٰاتٌ حٰافِظٰاتٌ لِلْغَیْبِ بِمٰا حَفِظَ اَللّٰهُ وَ اَللاّٰتِی تَخٰافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اُهْجُرُوهُنَّ فِی اَلْمَضٰاجِعِ وَ اِضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلاٰ تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیًّا کَبِیراً (۳۴) وَ إِنْ‌ خِفْتُمْ شِقٰاقَ بَیْنِهِمٰا فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِهٰا إِنْ یُرِیدٰا إِصْلاٰحاً یُوَفِّقِ اَللّٰهُ بَیْنَهُمٰا إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً خَبِیراً (۳۵) وَ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ وَ لاٰ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ بِذِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْیَتٰامیٰ وَ اَلْمَسٰاکِینِ وَ اَلْجٰارِ ذِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْجٰارِ اَلْجُنُبِ وَ اَلصّٰاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ وَ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ مَنْ کٰانَ مُخْتٰالاً فَخُوراً (۳۶) اَلَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ اَلنّٰاسَ بِالْبُخْلِ وَ یَکْتُمُونَ مٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً (۳۷)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَأْکُلُوا أَمْوٰالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبٰاطِلِ إِلاّٰ أَنْ تَکُونَ تِجٰارَةً عَنْ تَرٰاضٍ‌ مِنْکُمْ وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُمْ رَحِیماً (۲۹) وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ عُدْوٰاناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نٰاراً وَ کٰانَ ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ یَسِیراً (۳۰) إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبٰائِرَ مٰا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئٰاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً (۳۱) وَ لاٰ تَتَمَنَّوْا مٰا فَضَّلَ اَللّٰهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلیٰ بَعْضٍ لِلرِّجٰالِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبُوا وَ لِلنِّسٰاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اَللّٰهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً (۳۲) وَ لِکُلٍّ جَعَلْنٰا مَوٰالِیَ مِمّٰا تَرَکَ اَلْوٰالِدٰانِ وَ اَلْأَقْرَبُونَ وَ اَلَّذِینَ عَقَدَتْ أَیْمٰانُکُمْ فَآتُوهُمْ نَصِیبَهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیداً (۳۳)
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اموال یکدیگر را به ناحق نخورید، مگر اینکه تجارتی با رضایت یکدیگر انجام دهید و خود را نکشید؛ زیرا خداوند به شما رحم می‌کند. و هرکسی که به عمد و ظلم این کارها را انجام دهد، ما او را در آتش داخل خواهیم کرد و این کار برای خداوند آسان است. اگر از بزرگ‌ترین گناهان که از آن نهی شده‌اید، دوری کنید، ما گناهان‌تان را می‌بخشیم و شما را وارد محلی محترم خواهیم کرد. و هرگز آرزوی آنچه را که خداوند برخی از شما را به آن برتری داده است نکنید؛ برای مردان بخشی از آنچه به دست آورده‌اند، و برای زنان هم بخشی از آنچه به دست آورده‌اند، وجود دارد. از فضل خداوند بخواهید که خداوند به همه‌چیز عالم است. و برای هر کس، ما وراثی از آنچه والدین و خویشاوندان ترک کرده‌اند، قرار داده‌ایم. و به کسانی که با آن‌ها پیمان بسته‌اید، حقشان را بدهید؛ زیرا خداوند بر همه‌چیز گواه است.
ای آن کسانی که گرویدید مخورید مالهاتان را میانتان بناحق مگر آنکه بوده باشد خرید و فروختنی بخشنودی از شما و مکشید خودهاتان را بدرستی که خدا باشد بشما مهربان (۲۹) و کسی که می‌کند آن را از راه تعدی و ستم پس زود باشد که بیندازیمش در آتش و باشد آن بر خدا آسان (۳۰) اگر پیرامون نگردید کبیره‌های آنچه را نهی کرده می‌شوید از آن در می‌گذرانیم از شما گناهانتان را و در می‌آوریم شما را در محلی گرامی (۳۱) و آرزو می‌کنید آنچه را افزونی داده خدا بآن برخی از شما را بر برخی از برای مردانست بهرۀ از آنچه کسب کردند و از برای زنانست بهرۀ از آنچه کسب کردند و درخواست کنید خدا را از فضلش بدرستی که خدا باشد بهمه چیز دانا (۳۲) و از برای همه گردانیدیم میراث بر آن از آنچه گذاشتند والدین و نزدیکان و کسانی که پیمان بست یمینهاتان پس بدهید ایشان را بهرۀ ایشان بدرستی که خدا باشد بر همه چیز شاهد (۳۳)
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اموال یکدیگر را به ناحق نخورید مگر اینکه با خرید و فروخت معقول و با رضایت یکدیگر باشد. و جان‌های خود را به خطر نیندازید، زیرا خداوند نسبت به شما مهربان است. هر کسی که با ظلم و تعدی این کار را انجام دهد، به زودی دچار عذاب خواهد شد و این برای خداوند آسان است. اگر از گناهان بزرگ خود دوری کنید، خداوند از شما گناهان کوچک‌تان را می‌گذرد و شما را در مکانی گرامی قرار می‌دهد. شما خواسته‌اید که برخی از شما نسبت به برخی دیگر برتری داشته باشند، اما این به خاطر چیزی است که مردان و زنان از دسترنج خود به دست آورده‌اند. از خداوند بخواهید که از نعمت‌هایش به شما بدهد، زیرا او به همه چیز داناست. برای همه، ما میراثی از آنچه والدین و نزدیکان و کسانی که با آنها عهد بسته‌اید، قرار داده‌ایم. حق آن‌ها را بدهید، چرا که خداوند بر همه چیز شاهد است.
مؤمنان از اکل مال یکدگر
برحذر باشید کآن دارد خطر
هوش مصنوعی: مؤمنان باید از خوردن مال یکدیگر پرهیز کنند، زیرا این کار خطرهایی در پی دارد.
جز که از وجه رضاء و اتّجار
نه از ربا و سرقت و غصب و قمار
هوش مصنوعی: فقط از طریق رضایت و تجارت درست می‌توان به کسب درآمد پرداخت، نه از راه‌هایی مثل ربا، دزدی، غصب یا قمار.
وز هر آن وجهی که آن بر باطل است
مال نبود بلکه زهر قاتل است
هوش مصنوعی: هر چیزی که به طور واضح نادرست و بی‌اساس است، ارزش واقعی ندارد و تنها می‌تواند ضرر و زیان به همراه داشته باشد.
نفسهای خویش را دارید باز
هم ز قتل یکدگر در احتراز
هوش مصنوعی: به نفس‌های خود دقت کنید و تلاش کنید از کشتن یکدیگر پرهیز کنید.
قتل نفس و خوردن مال کسان
حق نموده هر دو را توأم بیان
هوش مصنوعی: کشتن انسان و خوردن مال دیگران هر دو گناه بزرگی است که باید به آن اشاره شود.
تا تو دانی گر خوری مال کسی
کشته ای او را و خود در محبسی
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر تو از مالی که متعلق به دیگری است بهره‌برداری کنی، این کار به اندازه‌ای سخت و سنگین است که گویی آن شخص را کشته‌ای و خود را در زندان گرفتار کرده‌ای. به عبارتی دیگر، مال مردم خوردن عواقب سنگینی دارد و انسان را در تنگنا قرار می‌دهد.
بر عباد خویش حق باشد رحیم
می نخواهد بر کسی اندوه و بیم
هوش مصنوعی: خداوند بر بندگانش مهربان است و نمی‌خواهد که هیچ‌کس غم و استرس داشته باشد.
گر تو داری چشم رحمت از خدای
بر خلایق رحم کن زین در درآی
هوش مصنوعی: اگر تو نسبت به بندگان خدا نگاه لطف و رحم داری، پس از این در وارد شو و به آن‌ها محبت کن.
تا ننالد او، که خورد این مال من
شد هلاک جان من و اطفال من
هوش مصنوعی: تا زمانی که او ناله نکند، که این مال من باعث ویرانی جان من و بچه‌هایم شده است.
داد مظلومان تو زو یا رب بگیر
چون تو بر ظلمش به من بودی خبیر
هوش مصنوعی: ای خدا، مظلومان را در برابر ظلمی که می‌بینند یاری کن، زیرا تو به خوبی از ظلمی که به من شده، آگاهی داری.
این کند هر کس به عدوان و ستم
آوریمش زود در نار نقم
هوش مصنوعی: هر کسی که با ظلم و ستم برخورد کند، باید بداند که در نتیجه این رفتار، سریعاً دچار عذاب و رنج خواهد شد.
وین بسی سهل است و آسان بر خدا
دادن اعنی بر ستمکاران جزا
هوش مصنوعی: این کار برای خداوند بسیار آسان است که به ستمکاران پاداش دهد.
ور نمایید از کبائر اجتناب
آنچه زو منهی شدید اندر کتاب
هوش مصنوعی: اگر از گناهان بزرگ دوری کنید، پس باید از آنچه که در کتاب (قرآن) به آن نهی شده است، اجتناب کنید.
از شما پوشم بدی ها را تمام
در سرای خاصتان بدهم مقام
هوش مصنوعی: از شما می‌خواهم که تمامی بدی‌ها و ناپسندی‌ها را از خود دور کنید و در جایی خاص و مقدس قرار دهید.
جایگاه و مدخلی کآمد کریم
خاص باشد بر عفیف و بر همیم
هوش مصنوعی: جایگاه و ورود کسی که بزرگوار است، مخصوص فردی با عزت و یاوری است.
وآن کبائر قتل نفس است و زنا
شرک و ظلم و غصب و قذف و هم ربا
هوش مصنوعی: این کارهای بزرگ و ناپسند شامل کشتن نفس، زنا، شرک، ظلم، غصب، تهمت زنی و رباخواری هستند.
هم عقوق والدین و شرب خمر
هم فرار از زحف کز حق گشته امر
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هم نافرمانی از والدین و نوشیدن شراب، و هم فرار از زور و فشار ظلم، هر کدام کارهایی هستند که از حقیقت منحرف شده‌اند.
این کبائر باشد افعال یقین
وآنچه اخلاقی است هم بشنو چنین
هوش مصنوعی: این کارهای بزرگ، اعمالی هستند که از روی یقین انجام می‌شوند و همچنین باید توجه داشته باشی که اخلاقیات نیز به همین شکل قابل شنیدن و درک هستند.
کبر و حرص و عجب و انکار و حسد
بغض نیکان، ترک طاعت، خُلق بد
هوش مصنوعی: کبر، حرص، عجب، انکار، حسادت و دشمنی با نیکان، ترک اطاعت و داشتن اخلاق بد، از ویژگی‌های ناپسندی هستند.
بل هر آنچه نهی شد در عقل و شرع
دان کبائر جمله را در اصل و فرع
هوش مصنوعی: هر چیزی که عقل و شرع از آن نهی کرده‌اند، بدانید که تمام گناهان بزرگ، چه در اصول و چه در فروع، آن‌ها هستند.
نزد صوفی ذنب اکبر غفلت است
ترک غفلت ، اصل دین و طاعت است
هوش مصنوعی: در نزد عالمان روحانی، غفلت بزرگ‌ترین گناه محسوب می‌شود. ترک غفلت، پایه و اساس دین و عبادت است.
می نخواهید آنچه را از جاه و مال
داده بر بعضی ز فضلش ذوالجلال
هوش مصنوعی: شما از چیزهایی مانند مقام و دارایی که به برخی افراد داده شده، بدخواهی نمی‌کنید، بلکه از فضل و بزرگی خداوند می‌باشد.
این تمنّا باشد از بخل و حسد
دل بمیرد زو شود کور این جسد
هوش مصنوعی: این آرزو از حسد و بخیل بودن است که دل گرفتار شود و به همین خاطر، این جسم به زودی نابینا می‌شود.
این بود بر قسمت حق اعتراض
هم دلیل بی رضایی و انقباض
هوش مصنوعی: این امر ناشی از قسمت و سرنوشت است و نشان‌دهنده نارضایتی و احساس محدودیت ماست.
هست مردان را نصیبی در ثواب
زآنچه کردند از فواید اکتساب
هوش مصنوعی: مردان در نتیجه کارهایی که انجام داده‌اند و بهره‌هایی که به دست آورده‌اند، بهره‌مند از پاداش و ثواب هستند.
هم زنان را بهره ای باشد یقین
کسب کردند آنچه از دنیا و دین
هوش مصنوعی: زنان نیز از دنیا و دین سهمی دارند و قطعا به دستاوردهایی رسیده‌اند.
این مقدّر باشد از حق بهر خلق
داده روزی هر کسی را قدر حلق
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که خداوند قسمت و روزی هر فرد را مقدر کرده است و بر اساس اندازه و لیاقت هر شخص، روزی او تعیین شده است. این یعنی که هر کس بر اساس قابلیت‌ها و شرایط خودش، نصیب و روزی مشخصی از نعمت‌های الهی خواهد داشت.
پس کنید از فضل او افزون طلب
تا ببخشد با سبب یا بی سبب
هوش مصنوعی: از نعمت‌های او بیشتر بخواهید تا او به شما بدهد، چه به علت و چه بدون علت.
اوست دانا تا که باشد در عیان
مستحق فضل او از بندگان
هوش مصنوعی: او کسی است که در عالم عیان دانا و آگاه است و فقط کسانی که شایسته هستند می‌توانند از فضل و بخشش او بهره‌مند شوند.
بازگرداندیم هر کس را به عین
مر موالی زآنچه ماند از والدین
هوش مصنوعی: هر شخصی را به اصل و نسب خود بازگرداندیم، از آنچه که از والدینش باقی مانده است.
آنچه یعنی والدین و اقربا
ارث بگذارند بعد از خود به جا
هوش مصنوعی: آنچه که والدین و نزدیکان پس از خود به یادگار می‌گذارند.
وآنکه با سوگند پیمان بسته نیک
با شما اندر نصیب آمد شریک
هوش مصنوعی: کسی که با سوگند و عهدی نیکو با شما پیمان بسته، در بخشش و نصیب شما شریک خواهد بود.
بهره او را بدهید از سدس مال
بر عهود است او گُوه در کل حال
هوش مصنوعی: به او سهمی از یک‌هفتم مال بدهید، زیرا او در همه حال ارزشمند و قابل اعتماد است.