گنجور

۶- آیات ۲۱ تا ۲۸

وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضیٰ بَعْضُکُمْ إِلیٰ بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثٰاقاً غَلِیظاً (۲۱) وَ لاٰ تَنْکِحُوا مٰا نَکَحَ آبٰاؤُکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کٰانَ فٰاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ سٰاءَ سَبِیلاً (۲۲) حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهٰاتُکُمْ وَ بَنٰاتُکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ وَ عَمّٰاتُکُمْ وَ خٰالاٰتُکُمْ وَ بَنٰاتُ اَلْأَخِ وَ بَنٰاتُ اَلْأُخْتِ وَ أُمَّهٰاتُکُمُ اَللاّٰتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ مِنَ اَلرَّضٰاعَةِ وَ أُمَّهٰاتُ نِسٰائِکُمْ وَ رَبٰائِبُکُمُ اَللاّٰتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسٰائِکُمُ اَللاّٰتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ وَ حَلاٰئِلُ أَبْنٰائِکُمُ اَلَّذِینَ مِنْ أَصْلاٰبِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اَلْأُخْتَیْنِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۲۳) وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ کِتٰابَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ مٰا وَرٰاءَ ذٰلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوٰالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسٰافِحِینَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ فِیمٰا تَرٰاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَةِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً حَکِیماً (۲۴) وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ فَمِنْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ مِنْ فَتَیٰاتِکُمُ اَلْمُؤْمِنٰاتِ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِإِیمٰانِکُمْ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنٰاتٍ غَیْرَ مُسٰافِحٰاتٍ وَ لاٰ مُتَّخِذٰاتِ أَخْدٰانٍ فَإِذٰا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفٰاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ‌ مٰا عَلَی اَلْمُحْصَنٰاتِ مِنَ اَلْعَذٰابِ ذٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ اَلْعَنَتَ مِنْکُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۵) یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُبَیِّنَ لَکُمْ وَ یَهْدِیَکُمْ سُنَنَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۲۶) وَ اَللّٰهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ یُرِیدُ اَلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ اَلشَّهَوٰاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلاً عَظِیماً (۲۷) یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ اَلْإِنْسٰانُ ضَعِیفاً (۲۸)

و چگونه می‌گیرید آن را و بحقیقت رسیده برخی از شما به برخی و گرفتند از شما پیمان سخت (۲۱) و نکاح مکنید آنچه را نکاح کردند پدران شما از زنان مگر آنچه بتحقیق گذشت بدرستی که آن باشد کاری زشت و دشمنی و بدراهی است (۲۲) حرام کرده شد بر شما مادران شما و دختران شما و خواهرهاتان و عمه‌هاتان و خاله‌هاتان و دختران برادر و دختران خواهر و مادرانتان که شیر دادند شما را و خواهرانتان از شیر خوردن و مادران زنانتان و دختران که تربیت یافته‌اند در کنارهاتان از زنانتان که دخول کرده باشید بآنها پس اگر نبوده باشد که دخول کرده باشید بآنها پس نیست گناهی بر شما و زنان پسرانتان که باشد از پشتهای شما و آنکه جمع کنید میان دو خواهر مگر آنچه بحقیقت گذشت بدرستی که خدا باشد آمرزنده مهربان (۲۳) و شوهرداران از زنان مگر آنچه را مالک شد ایمانهاتان کتاب خداست بر شما و حلال کرده شد برای شما آنچه سوای آنست آنکه خواستگاری کنید بمالهاتان که شوهران حلال باشید نه زناکنندگان پس آنچه را متعه کردید از ایشان پس بدهید بآنها مهرهاشان را که فرض شده و نیست گناهی بر شما در آنچه راضی شدید بآن از بعد مهر واجب بدرستی که خدا باشد دانای درست کردار (۲۴) و آنکه استطاعت ندارد از شما بتوانگری که بزنی خواهد زنان آزاد ایمان‌دار را پس از آنچه مالک شد یمینهاتان از کنیزانتان که ایمان دارند و خدا داناتر است بایمانتان بعضیتان از بعضی است پس بزنی خواهید آنها را برخصت صاحبانشان و بدهید ایشان را مهرهاشان را بخوبی وقتی که باشید بازدارندگان خود از کار بد نه زناکاران و نه گیرندگان یارهای نهانی پس چون بزنی گرفته شدند پس اگر کنند کار بد پس بر ایشانست نیمۀ آنچه بر زنان آزاد است از عذاب آن از برای کسیست که ترسد از ضرر از شما و اگر صبر کنید بهتر است مر شما را و خدا آمرزنده مهربانست (۲۵) می‌خواهد خدا که بیان کند برای شما و هدایت کند شما را طریقهای آنان که بودند پیش از شما و توبه پذیرد از شما و خدا دانای درست کردار است (۲۶) و خدا می‌خواهد که توبه پذیرد از شما و می‌خواهند آنها که پیروی می‌کنند خواهشهای نفس را که میل کنید میلی بزرگ (۲۷) می‌خواهد خدا که سبک گرداند از شما و آفریده شده انسان ناتوان (۲۸)

زندگانی با زنان بایست نیک
زآنکه زن در عیش مرد آمد شریک
ور که ز ایشان هست هیچ اکراهتان
ای بس اکراهی که شد دلخواهتان
هست یعنی اندر آن خیری کثیر
حق نماید زهر را بر طفل شیر
ای بسا مکروه کآن را بر شما
خیر گرداند ز حکمت ها خدا
پس به تفریق زنان صبر و درنگ
پیشه گیرید ار چه دل دارید تنگ
آن شما را هست بهتر از طلاق
و اصلح آمد اتصال از افتراق
ور که میخواهید جفتی را بدل
کرد بر جفت دگر اندر محل
داده اید آن را اگر مالی فزون
چیزی از وی پس مگیرید از فنون
یا که گیریدش به بهتان و گناه
بهر مالی بیدلیل و بیگواه
این چگونه می کنید از وی طلب
این است تأکیدی به انکار و عجب
وآنگهی بعضی رسیده است از شما
بعض دیگر را به تحقیق و رضا
وز شما بگرفته اند ایشان به امس
عهد محکم وقت عقد و گاه لمس
هم مگیرید آن زنان کآبائتان
در نکاح آورده بودند از عیان
بر شما زوجۀ پدر باشد حرام
جز که پیش از نهی از ربّ الانام
این عمل در نزد عقل معتمد
فاحشه است و دشمنی و راه بد
قبح عقلی فاحشه است و کار زشت
قبح شرعی مقت باشد در سرشت
قبح عرفی شد یقین سآء السبیل
در نظرها نیست ممدوح و جمیل
مادران و دختران و خواهران
بر شما باشد حرام از هر نشان
عمه ها و خاله ها نیز این چنین
هم بنات اُخت و اَخ بر اهل دین
اُم و اخواتی که هست از راه شیر
همچنین باشد به حرمت ناگزیر
مادر زنها و دخترهایشان
شد محرم بر شما فاش و نهان
ور که زن مدخوله نبود باک نیست
هیچ از آن دامان تقوی چاک نیست
هم حرام است از پسرهاتان زنان
آن پسرها که بود ز اصلابتان
جمع مابین دو خواهر نیست کیش
جز هر آنچه از شما بگذشته پیش
بر فعال ماسلَف بر بندگان
خود حق آمرزنده است و مهربان
وآنچه آنها محصنات ند از نساء
بر شما باشد حرام و ناروا
محصنات اعنی که صاحب شوهرند
دور و حاضر در نکاح دیگرند
جز زنانی که بر ایشان مالکید
گر به راه امن و ایمان سالکید
یعنی آزادند نی در عقد غیر
میتوان شد مالک آنها را به خیر
بر شما شد فرض از ربّ الانام
این مراعات از حلال و از حرام
خود حلال است ار که جویید از زنان
غیر از آنهایی که آمد در بیان
خرج مال خود کنید اندر حلال
دور باشید از زنان بد فعال
بهره چون بردید بدهید اجرشان
آنچه باشد بی زیان و زجرشان
بر شما نبود گناهی بیگمان
گر شوید از یکدگر راضی بر آن
بعد از آنچه فرض شد یعنی صداق
وآنچه باشد شرط تزویج از تفاق
حق در افعال است دانا و حکیم
نظم را بنهاد بنیادی قویم
وآنکه نبود مستطیع از روی مال
بر نکاحی کوست نیکوتر به حال
پس به وسع خود که دارید آن به دست
از زنان گیرید بر میلی که هست
زآن کنیزان که بوند از مؤمنات
نفقه کم خواهند و کسوت در حیات
حق به ایمان شما داناتر است
بعضی از بعضی اگر بالاتر است
نزد حق نیکوست ایمان و ادب
نی که مال و زینت و نام و نسب
این نسبها نزد حق ناید به چیز
کیست تا او از ره ایمان عزیز
پس درآرید از طریق سهلشان
در نکاح خود به اذن اهلشان
اجرشان را هم به نیکویی دهید
پارسایند ار که نی شوم و پلید
هم نگیرید از نهانی دوستان
عِرض خود دارید محفوظ از زیان
ور که آیند آن کنیزان بر زنا
نصف حد حرّ بر او باشد روا
این نکاح از ترس آن باشد که تا
کس نیفتد بر فساد و بر زنا
ور شکیبایی کنید آن بهتر است
مر شما را زآن نکاحی کابتر است
حق به خلقان جمله آمرزنده است
هم رئوف و مهربان بر بنده است
خواهد او روشن نماید راه راست
بر شما آنسان که از هادی سزاست
راه آنان کز شما بودند پیش
توبه بپذیرد، بود جرم ار که بیش
اوست دانا بر امور مرد و زن
راست کردار اندر افعال و سنن
حق تعالی خواهد از بهر شما
تا که سویش بازگردید از ولا
یا که چیزی را که آن باشد سبب
سوی توبه خواست بهر بنده رب
وآنکه باشد تابع میل خلاف
خواهد از ره مر که یابید انحراف
بر زنا ء آلوده گردد ذیلتان
هم شود بر قبح و فحشا ء میلتان
خواست بار جرمتان را حق خفیف
زآنکه دید آنسان بود خرد و ضعیف
آفریده گشته است انسان ز خاک
خاک هم باشد ضعیف و دردناک
۵- آیات ۱۵ تا ۲۰: وَ اَللاّٰتِی یَأْتِینَ اَلْفٰاحِشَةَ مِنْ نِسٰائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ‌ فِی اَلْبُیُوتِ حَتّٰی یَتَوَفّٰاهُنَّ اَلْمَوْتُ أَوْ یَجْعَلَ اَللّٰهُ لَهُنَّ سَبِیلاً (۱۵) وَ اَلَّذٰانِ یَأْتِیٰانِهٰا مِنْکُمْ فَآذُوهُمٰا فَإِنْ تٰابٰا وَ أَصْلَحٰا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمٰا إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ تَوّٰاباً رَحِیماً (۱۶) إِنَّمَا اَلتَّوْبَةُ عَلَی اَللّٰهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ اَلسُّوءَ بِجَهٰالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولٰئِکَ یَتُوبُ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَلِیماً حَکِیماً (۱۷) وَ لَیْسَتِ اَلتَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ اَلسَّیِّئٰاتِ حَتّٰی إِذٰا حَضَرَ أَحَدَهُمُ اَلْمَوْتُ قٰالَ إِنِّی تُبْتُ اَلْآنَ وَ لاَ اَلَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّٰارٌ أُولٰئِکَ أَعْتَدْنٰا لَهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً (۱۸) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا اَلنِّسٰاءَ کَرْهاً وَ لاٰ تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مٰا آتَیْتُمُوهُنَّ إِلاّٰ أَنْ یَأْتِینَ بِفٰاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ وَ عٰاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسیٰ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اَللّٰهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً (۱۹) وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اِسْتِبْدٰالَ زَوْجٍ مَکٰانَ زَوْجٍ وَ آتَیْتُمْ إِحْدٰاهُنَّ قِنْطٰاراً فَلاٰ تَأْخُذُوا مِنْهُ شَیْئاً أَ تَأْخُذُونَهُ بُهْتٰاناً وَ إِثْماً مُبِیناً (۲۰)۷- آیات ۲۹ تا ۳۳: یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَأْکُلُوا أَمْوٰالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبٰاطِلِ إِلاّٰ أَنْ تَکُونَ تِجٰارَةً عَنْ تَرٰاضٍ‌ مِنْکُمْ وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُمْ رَحِیماً (۲۹) وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ عُدْوٰاناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نٰاراً وَ کٰانَ ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ یَسِیراً (۳۰) إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبٰائِرَ مٰا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئٰاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً (۳۱) وَ لاٰ تَتَمَنَّوْا مٰا فَضَّلَ اَللّٰهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلیٰ بَعْضٍ لِلرِّجٰالِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبُوا وَ لِلنِّسٰاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اِکْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اَللّٰهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً (۳۲) وَ لِکُلٍّ جَعَلْنٰا مَوٰالِیَ مِمّٰا تَرَکَ اَلْوٰالِدٰانِ وَ اَلْأَقْرَبُونَ وَ اَلَّذِینَ عَقَدَتْ أَیْمٰانُکُمْ فَآتُوهُمْ نَصِیبَهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیداً (۳۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضیٰ بَعْضُکُمْ إِلیٰ بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثٰاقاً غَلِیظاً (۲۱) وَ لاٰ تَنْکِحُوا مٰا نَکَحَ آبٰاؤُکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کٰانَ فٰاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ سٰاءَ سَبِیلاً (۲۲) حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهٰاتُکُمْ وَ بَنٰاتُکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ وَ عَمّٰاتُکُمْ وَ خٰالاٰتُکُمْ وَ بَنٰاتُ اَلْأَخِ وَ بَنٰاتُ اَلْأُخْتِ وَ أُمَّهٰاتُکُمُ اَللاّٰتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ مِنَ اَلرَّضٰاعَةِ وَ أُمَّهٰاتُ نِسٰائِکُمْ وَ رَبٰائِبُکُمُ اَللاّٰتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسٰائِکُمُ اَللاّٰتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ وَ حَلاٰئِلُ أَبْنٰائِکُمُ اَلَّذِینَ مِنْ أَصْلاٰبِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اَلْأُخْتَیْنِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۲۳) وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ کِتٰابَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ مٰا وَرٰاءَ ذٰلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوٰالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسٰافِحِینَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ فِیمٰا تَرٰاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَةِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً حَکِیماً (۲۴) وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ فَمِنْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ مِنْ فَتَیٰاتِکُمُ اَلْمُؤْمِنٰاتِ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِإِیمٰانِکُمْ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنٰاتٍ غَیْرَ مُسٰافِحٰاتٍ وَ لاٰ مُتَّخِذٰاتِ أَخْدٰانٍ فَإِذٰا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفٰاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ‌ مٰا عَلَی اَلْمُحْصَنٰاتِ مِنَ اَلْعَذٰابِ ذٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ اَلْعَنَتَ مِنْکُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۵) یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُبَیِّنَ لَکُمْ وَ یَهْدِیَکُمْ سُنَنَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۲۶) وَ اَللّٰهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ یُرِیدُ اَلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ اَلشَّهَوٰاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلاً عَظِیماً (۲۷) یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ اَلْإِنْسٰانُ ضَعِیفاً (۲۸)
هوش مصنوعی: شما چگونه می‌توانید این قوانین را زیر پا بگذارید در حالی که برخی از شما با یکدیگر ارتباط نزدیک داشته‌اید و پیمانی محکم از شما گرفته شده است؟ همچنین، ازدواج با زنانی که پدرانتان با آن‌ها ازدواج کرده‌اند، جز مواردی که پیشتر اتفاق افتاده، برای شما ممنوع است؛ زیرا این کار زشت و ناپسند است. مادران، دختران، خواهران، عمه‌ها و خاله‌هایتان، همچنین دختران برادر و خواهر و مربیانی که شما را شیر داده‌اند، بر شما حرام هستند. همچنین، همسران زنان شما و دخترانی که در خانه شما از زنانتان هستند، به شرطی که با آن‌ها ازدواج کرده‌اید، بر شما حرامند و در غیر این صورت، اشکالی ندارد. همچنین نمی‌توانید همزمان با دو خواهر ازدواج کنید، مگر آنچه که قبلاً انجام شده است. خداوند همیشه آمرزنده و مهربان است. از سوی دیگر، زنان محصن (همسران قانونی) را جز آنچه که مالک آن هستید، نمی‌توانید بگیرید. علاوه بر این، بر شما حلال است تا از مال خود برای تحصیل همسرانی مناسب، در حالی که رفتارهای ناپسند نداشته باشید، تلاش کنید. اگر از همسران بهره‌مند شدید، باید به آن‌ها پاداشی معین بدهید و هیچ اشکالی هم ندارد که بعد از توافق، با یکدیگر بر سر حق الزحمه به توافق برسید. خداوند به همه چیز آگاه و حکیم است. هر کس از شما نتواند با زنان مؤمن محصن ازدواج کند، می‌تواند از میان زنان جوان مؤمن که مالک آن‌ها هستید، همسر اختیار کند. خدا به ایمان شما آگاه‌تر است. این زنان را با اجازه خانواده‌شان به همسری بگیرید و به آن‌ها پاداش دهید به شیوه‌ای پسندیده، بدون آنکه به رفتارهای ناپسند روی آورید. اگر آن‌ها با کسی ارتباط برقرار کردند، در این صورت عذابشان نصف عذابی خواهد بود که بر محصنات است. این برای کسی است که از ناموسی بودن خودش بترسد و صبر کردن برای شما بهتر است. خداوند آمرزنده و مهربان است. خداوند می‌خواهد حقایق را برای شما روشن کند و شما را به راه‌های کسانی که قبل از شما بودند، هدایت کند و بر شما توبه کند. خداوند دانا و حکیم است. خداوند می‌خواهد بر شما رحمت آورد و کسانی که پیرو هوای نفس هستند، می‌خواهند شما را به انحرافی بزرگ بکشند. خداوند می‌خواهد بار شما را سبک کند و انسان به طور طبیعی ضعیف خلق شده است.
و چگونه می‌گیرید آن را و بحقیقت رسیده برخی از شما به برخی و گرفتند از شما پیمان سخت (۲۱) و نکاح مکنید آنچه را نکاح کردند پدران شما از زنان مگر آنچه بتحقیق گذشت بدرستی که آن باشد کاری زشت و دشمنی و بدراهی است (۲۲) حرام کرده شد بر شما مادران شما و دختران شما و خواهرهاتان و عمه‌هاتان و خاله‌هاتان و دختران برادر و دختران خواهر و مادرانتان که شیر دادند شما را و خواهرانتان از شیر خوردن و مادران زنانتان و دختران که تربیت یافته‌اند در کنارهاتان از زنانتان که دخول کرده باشید بآنها پس اگر نبوده باشد که دخول کرده باشید بآنها پس نیست گناهی بر شما و زنان پسرانتان که باشد از پشتهای شما و آنکه جمع کنید میان دو خواهر مگر آنچه بحقیقت گذشت بدرستی که خدا باشد آمرزنده مهربان (۲۳) و شوهرداران از زنان مگر آنچه را مالک شد ایمانهاتان کتاب خداست بر شما و حلال کرده شد برای شما آنچه سوای آنست آنکه خواستگاری کنید بمالهاتان که شوهران حلال باشید نه زناکنندگان پس آنچه را متعه کردید از ایشان پس بدهید بآنها مهرهاشان را که فرض شده و نیست گناهی بر شما در آنچه راضی شدید بآن از بعد مهر واجب بدرستی که خدا باشد دانای درست کردار (۲۴) و آنکه استطاعت ندارد از شما بتوانگری که بزنی خواهد زنان آزاد ایمان‌دار را پس از آنچه مالک شد یمینهاتان از کنیزانتان که ایمان دارند و خدا داناتر است بایمانتان بعضیتان از بعضی است پس بزنی خواهید آنها را برخصت صاحبانشان و بدهید ایشان را مهرهاشان را بخوبی وقتی که باشید بازدارندگان خود از کار بد نه زناکاران و نه گیرندگان یارهای نهانی پس چون بزنی گرفته شدند پس اگر کنند کار بد پس بر ایشانست نیمۀ آنچه بر زنان آزاد است از عذاب آن از برای کسیست که ترسد از ضرر از شما و اگر صبر کنید بهتر است مر شما را و خدا آمرزنده مهربانست (۲۵) می‌خواهد خدا که بیان کند برای شما و هدایت کند شما را طریقهای آنان که بودند پیش از شما و توبه پذیرد از شما و خدا دانای درست کردار است (۲۶) و خدا می‌خواهد که توبه پذیرد از شما و می‌خواهند آنها که پیروی می‌کنند خواهشهای نفس را که میل کنید میلی بزرگ (۲۷) می‌خواهد خدا که سبک گرداند از شما و آفریده شده انسان ناتوان (۲۸)
هوش مصنوعی: چرا برخی از شما به برخی دیگر وصل شده‌اید و بر سر برخی موارد تصمیمات مهمی گرفته‌اید. به شما گفته شده که با زنانی که پدرانتان با آن‌ها ازدواج کرده‌اند، ازدواج نکنید، مگر اینکه در گذشته چنین ازدواج‌هایی انجام شده باشد. این رفتار نه تنها زشت است بلکه منجر به دشمنی و راه‌های نادرست می‌شود. همچنین، روابطی با اعضای خانواده‌تان، از جمله مادران، دختران، خواهران و دیگر خویشاوندان نزدیک حرام شده است. بر شما حرام است که با زنانی که به شما شیر داده‌اند یا خواهران شیردارید ازدواج کنید. اما ازدواج با همسران پسرانتان که از طریق پدر به آن‌ها مرتبطید، مجاز است، به شرطی که ازدواج با دو خواهر به طور همزمان انجام نشود. خداوند آمرزنده و مهربان است. ازدواج با زنانی که در مالکیت شما هستند، حلال است و همچنین می‌توانید به دنبال همسرانی باشید که آزادی ایمان دارند. اما باید به یاد داشته باشید که از رابطه‌های غیرمجاز پرهیز کنید. اگر با زنان آزاد ازدواج کردید، باید مهریه آن‌ها را پرداخت کنید و در این مورد، گناهی بر شما نیست. اگر نمی‌توانید زنان آزاد را بگیرید، می‌توانید با کنیزان مؤمن ازدواج کنید. خداوند به ایمان شما آگاه است و اگر با اذن مالکان آن‌ها ازدواج کنید و مهریه آن‌ها را به‌خوبی پرداخت کنید، این نیز مورد قبول است. در صورت انجام اعمال غیرمجاز، مجاز هستید که نصف مجازات آن‌ها را تحمل کنید، ولی صبر کردن بهتر است. خداوند آمرزنده و مهربان است. خداوند می‌خواهد که راه‌های درست را به شما نشان دهد و شما را به سمت افرادی که در گذشته بوده‌اند هدایت کند. او می‌خواهد که توبه‌تان را بپذیرد و خداوند به خوبی اعمال شما را می‌بیند. همچنین، خدا می‌خواهد که بار را از دوش شما سبک کند، چرا که انسان در ضعف آفریده شده است.
زندگانی با زنان بایست نیک
زآنکه زن در عیش مرد آمد شریک
هوش مصنوعی: زندگی همراه با زنان باید به خوبی سپری شود، زیرا زن در شادی و لذت مرد نیز شریک است.
ور که ز ایشان هست هیچ اکراهتان
ای بس اکراهی که شد دلخواهتان
هوش مصنوعی: اگر هیچ‌کدام از آن‌ها شما را وادار نکنند، افسوس که حتی اختیاری که دارید، همان چیزی است که به دلخواه شما نیست.
هست یعنی اندر آن خیری کثیر
حق نماید زهر را بر طفل شیر
هوش مصنوعی: وجود یک خیر و نیکی بزرگ در هر چیزی هست، حتی اگر ظاهر آن چیز زهر باشد، زیرا حق می‌تواند زهر را برای کودک به شیری تبدیل کند.
ای بسا مکروه کآن را بر شما
خیر گرداند ز حکمت ها خدا
هوش مصنوعی: بسیاری از چیزهای ناخوشایند وجود دارند که ممکن است به نفع شما تمام شوند، این موضوع نتیجه حکمت‌های خداوند است.
پس به تفریق زنان صبر و درنگ
پیشه گیرید ار چه دل دارید تنگ
هوش مصنوعی: اگرچه دل‌تان شکسته و ناراحت است، اما باید در جدایی و دوری از زنان صبر و شکیبایی داشته باشید.
آن شما را هست بهتر از طلاق
و اصلح آمد اتصال از افتراق
هوش مصنوعی: بهتر از جدایی و طلاق، پیوند و اتصالی است که باعث بهبودی می‌شود.
ور که میخواهید جفتی را بدل
کرد بر جفت دگر اندر محل
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهید کسی را با دیگری جایگزین کنید، باید مراقب باشید که این کار در مکان مناسب و با دقت انجام شود.
داده اید آن را اگر مالی فزون
چیزی از وی پس مگیرید از فنون
هوش مصنوعی: اگر چیزی بیشتر از مال خود را به کسی داده‌اید، پس از او چیزی نگیرید؛ این یکی از اصول و فنون درست زندگی است.
یا که گیریدش به بهتان و گناه
بهر مالی بیدلیل و بیگواه
هوش مصنوعی: شاید او را به ناحق متهم کنید و او را به گناهی بی‌دلیل و بی‌مدرک محکوم کنید تا به مالی دست پیدا کنید.
این چگونه می کنید از وی طلب
این است تأکیدی به انکار و عجب
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی بیانگر تعجب و انکار است؛ یعنی چگونه می‌توانید از او خواسته‌ای داشته باشید در حالی که نمی‌دانید او چه چیزی را می‌خواهد و به چه چیزی اعتقاد دارد. این مسأله نشان‌دهنده نوعی ابهام و عدم فهم در مورد دیگران است.
وآنگهی بعضی رسیده است از شما
بعض دیگر را به تحقیق و رضا
هوش مصنوعی: برخی از شما با تحقیق و آگاهی به برخی دیگر دست یافته‌اند که بیانگر تأیید و رضایت آنهاست.
وز شما بگرفته اند ایشان به امس
عهد محکم وقت عقد و گاه لمس
هوش مصنوعی: این افراد با شما عهد و پیمانی مستحکم بسته‌اند که در زمان تعیین شده و هنگام نزدیک شدن به یکدیگر، به آن وفادار خواهند بود.
هم مگیرید آن زنان کآبائتان
در نکاح آورده بودند از عیان
هوش مصنوعی: این زنان را که در نکاح شما بودند، به خاطر آب و عیب‌ جویی، رها نکنید.
بر شما زوجۀ پدر باشد حرام
جز که پیش از نهی از ربّ الانام
هوش مصنوعی: بر شما همسر پدر حرام است، مگر اینکه قبل از نهی خداوند بر این کار، با او ازدواج کرده باشید.
این عمل در نزد عقل معتمد
فاحشه است و دشمنی و راه بد
هوش مصنوعی: این عمل در نظر عقل معتبر ناپسند و دشوار است و نشان‌دهنده دشمنی و مسیر ناپسندی است.
قبح عقلی فاحشه است و کار زشت
قبح شرعی مقت باشد در سرشت
هوش مصنوعی: زشت بودن کارهای ناشایست از نظر عقل، مشابه یک عمل زشت است، و ناپسند بودن آن در نظر شرع به نوعی به ذات و سرشت انسان برمی‌گردد.
قبح عرفی شد یقین سآء السبیل
در نظرها نیست ممدوح و جمیل
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که راه نادرست دیگر در نظر مردم خوب و پسندیده نیست و قبح آن به وضوح مشخص شده است. به عبارت دیگر، جامعه به این نتیجه رسیده که این مسیر نادرست و زشت است و هیچ ارزشی ندارد.
مادران و دختران و خواهران
بر شما باشد حرام از هر نشان
هوش مصنوعی: مادران، دختران و خواهران شما از هر گونه نشانه و علامت حرمت دارند.
عمه ها و خاله ها نیز این چنین
هم بنات اُخت و اَخ بر اهل دین
هوش مصنوعی: عمه‌ها و خاله‌ها نیز مانند دختران برادر و خواهر در میان اهل دین و ایمان با یکدیگر ارتباط و دوستی دارند.
اُم و اخواتی که هست از راه شیر
همچنین باشد به حرمت ناگزیر
هوش مصنوعی: مادر و خواهران از شیر مادر بالیده‌اند و این رابطه به قدری مهم و با حرمت است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
مادر زنها و دخترهایشان
شد محرم بر شما فاش و نهان
هوش مصنوعی: مادران همسران و دخترانشان برای شما در امور خانوادگی و خصوصی، با توجه به رازها و مسائل نهانی، قابل اعتماد و نزدیک شده‌اند.
ور که زن مدخوله نبود باک نیست
هیچ از آن دامان تقوی چاک نیست
هوش مصنوعی: اگر زنی که همسر کسی نیست، در کارها و رفتارهای خود دقت نکند، نباید نگران این باشد که عفت و پاکی او به خطر می‌افتد. چرا که هیچ عیبی در او وجود ندارد.
هم حرام است از پسرهاتان زنان
آن پسرها که بود ز اصلابتان
هوش مصنوعی: این بیت به این موضوع اشاره دارد که ازدواج با دختران پسران خود، که از نسل شما هستند، ممنوع و حرام است. به عبارت دیگر، نمی‌توانید با نزدیک‌ترین خویشاوندان از نسل خود، که فرزندان شما هستند، ازدواج کنید.
جمع مابین دو خواهر نیست کیش
جز هر آنچه از شما بگذشته پیش
هوش مصنوعی: هیچ چیز نتواند بین دو خواهر فاصله بیندازد، جز آنچه که از شما دور شده و به گذشته تعلق دارد.
بر فعال ماسلَف بر بندگان
خود حق آمرزنده است و مهربان
هوش مصنوعی: خداوند بر بندگانش بخشنده و مهربان است و همواره آنها را مورد آمرزش قرار می‌دهد.
وآنچه آنها محصنات ند از نساء
بر شما باشد حرام و ناروا
هوش مصنوعی: هر چیزی که به عنوان زنان پاکدامن و باخوددار از طرف آنها برای شما حرام و ناپسند شمرده شود.
محصنات اعنی که صاحب شوهرند
دور و حاضر در نکاح دیگرند
هوش مصنوعی: زنان شوهردار در هر مکان، چه دور و چه نزدیک، نمی‌توانند با مردان دیگر ازدواج کنند.
جز زنانی که بر ایشان مالکید
گر به راه امن و ایمان سالکید
هوش مصنوعی: به جز زنانی که تحت اختیارتان هستند، اگر در مسیر امن و با ایمان قدم بردارید.
یعنی آزادند نی در عقد غیر
میتوان شد مالک آنها را به خیر
هوش مصنوعی: آزاد هستند و نمی‌توان به کسی دیگر آنها را سپرد، بنابراین می‌توان بر آنها تصرف کرد به سوی خوبی‌ها.
بر شما شد فرض از ربّ الانام
این مراعات از حلال و از حرام
هوش مصنوعی: بر شما واجب است که از خداوند مراقبت کنید و حلال و حرام را رعایت نمایید.
خود حلال است ار که جویید از زنان
غیر از آنهایی که آمد در بیان
هوش مصنوعی: اگر کسی جز آن زنان که در قرآن ذکر شده است، به دنبال همسر باشد، از نظر شرعی برای او مانعی وجود ندارد.
خرج مال خود کنید اندر حلال
دور باشید از زنان بد فعال
هوش مصنوعی: مال خود را در امور حلال مصرف کنید و از زنان ناپاک و بد دوری کنید.
بهره چون بردید بدهید اجرشان
آنچه باشد بی زیان و زجرشان
هوش مصنوعی: هرگاه از تلاش و زحمات دیگران بهره‌مند شدید، شایسته است که پاداشی به آن‌ها بدهید که نه تنها ناقص یا کم ارزش نباشد، بلکه باعث زحمت و زجر آن‌ها نیز نگردد.
بر شما نبود گناهی بیگمان
گر شوید از یکدگر راضی بر آن
هوش مصنوعی: اگر شما هر دویتان از یکدیگر راضی باشید، به یقین بر شما گناهی نخواهد بود.
بعد از آنچه فرض شد یعنی صداق
وآنچه باشد شرط تزویج از تفاق
هوش مصنوعی: پس از توافقی که برای مهریه و سایر شرایط ازدواج انجام می‌شود، باید به آن عمل شود.
حق در افعال است دانا و حکیم
نظم را بنهاد بنیادی قویم
هوش مصنوعی: حقیقت در کارها و رفتارهای آدمی است و دانشمند و حکیم اصول و پایه‌های محکم نظم را ایجاد کرده است.
وآنکه نبود مستطیع از روی مال
بر نکاحی کوست نیکوتر به حال
هوش مصنوعی: کسی که از نظر مالی قادر به ازدواج نیست، باید بداند که راهی بهتر از این وجود دارد.
پس به وسع خود که دارید آن به دست
از زنان گیرید بر میلی که هست
هوش مصنوعی: پس با توجه به امکانات و توانایی‌هایی که دارید، از زنان آنچه را که می‌توانید به دست آورید، و به خواسته‌های خود توجه کنید.
زآن کنیزان که بوند از مؤمنات
نفقه کم خواهند و کسوت در حیات
هوش مصنوعی: از بین کنیزان مؤمن، آنهایی که زندگی می‌کنند، هزینه‌ها و پوشش کمتری نیاز دارند.
حق به ایمان شما داناتر است
بعضی از بعضی اگر بالاتر است
هوش مصنوعی: خداوند به ایمان شما آگاه‌تر است، حتی اگر بعضی از افراد از دیگران برتر به نظر برسند.
نزد حق نیکوست ایمان و ادب
نی که مال و زینت و نام و نسب
هوش مصنوعی: ایمان و ادب در پیش خداوند ارزش و فضیلت دارند، نه مال و زیبایی، و نه اسم و نسب خانوادگی.
این نسبها نزد حق ناید به چیز
کیست تا او از ره ایمان عزیز
هوش مصنوعی: این نسب‌ها و خویشاوندی‌ها در پیشگاه خداوند ارزشی ندارند؛ فقط انسان‌هایی که با ایمان واقعی در مسیر درست قدم می‌زنند، مورد احترام و ارادت قرار می‌گیرند.
پس درآرید از طریق سهلشان
در نکاح خود به اذن اهلشان
هوش مصنوعی: پس با اجازه اهلشان، به راحتی از راه‌های آسان، به ازدواج خود بپردازید.
اجرشان را هم به نیکویی دهید
پارسایند ار که نی شوم و پلید
هوش مصنوعی: اگر پارسایان را به نیکی پاداش دهید، اجرشان را به خوبی بدهید، زیرا اگر نه، من و دیگران به ناپاکی و پلیدی درخواهیم آمد.
هم نگیرید از نهانی دوستان
عِرض خود دارید محفوظ از زیان
هوش مصنوعی: از دوستان خود به خاطر رازهایشان خشمگین نشوید، زیرا آبروی شما از آسیب محافظت می‌شود.
ور که آیند آن کنیزان بر زنا
نصف حد حرّ بر او باشد روا
هوش مصنوعی: اگر آن کنیزان بیایند، نصف حد زنا بر او روا است.
این نکاح از ترس آن باشد که تا
کس نیفتد بر فساد و بر زنا
هوش مصنوعی: این پیمان ازدواج به خاطر ترس از فساد و زنا منعقد می‌شود، تا مبادا کسی به این راه‌های نادرست برود.
ور شکیبایی کنید آن بهتر است
مر شما را زآن نکاحی کابتر است
هوش مصنوعی: اگر صبر کنید، بهتر است، زیرا این صبوری شما را از ازدواجی نامناسب نجات می‌دهد.
حق به خلقان جمله آمرزنده است
هم رئوف و مهربان بر بنده است
هوش مصنوعی: خداوند به همه مخلوقاتش لطف می‌کند و آن‌ها را می‌بخشد؛ او همواره مهربان و با رحمتی بی‌پایان نسبت به بندگانش است.
خواهد او روشن نماید راه راست
بر شما آنسان که از هادی سزاست
هوش مصنوعی: او می‌خواهد راه درست را به شما نشان دهد، به گونه‌ای که شایسته یک راهنما است.
راه آنان کز شما بودند پیش
توبه بپذیرد، بود جرم ار که بیش
هوش مصنوعی: راه کسانی که پیش از شما بودند، توبه‌ای را قبول می‌کنند. اگر هم گناهی وجود دارد، آن گناه کم اهمیت است.
اوست دانا بر امور مرد و زن
راست کردار اندر افعال و سنن
هوش مصنوعی: او به همه کارها و رفتارهای مردان و زنان آگاه است و در کردار و سنت‌ها راستگو و درست عمل می‌کند.
حق تعالی خواهد از بهر شما
تا که سویش بازگردید از ولا
هوش مصنوعی: خداوند متعال می‌خواهد که شما به سوی او بازگردید و از بندگی هوا و هوس‌ها رهایی یابید.
یا که چیزی را که آن باشد سبب
سوی توبه خواست بهر بنده رب
هوش مصنوعی: اگر چیزی باعث هدایت و بازگشت بندگان به سوی خداوند باشد، به خاطر آن دعا کن.
وآنکه باشد تابع میل خلاف
خواهد از ره مر که یابید انحراف
هوش مصنوعی: کسی که میل به کارهای نادرست داشته باشد، از راه راست منحرف می‌شود و در نتیجه دچار مشکلات خواهد شد.
بر زنا ء آلوده گردد ذیلتان
هم شود بر قبح و فحشا ء میلتان
هوش مصنوعی: اگر به گناه و زنا آلوده شوید، به زشتی و فحشا گرایش پیدا می‌کنید.
خواست بار جرمتان را حق خفیف
زآنکه دید آنسان بود خرد و ضعیف
هوش مصنوعی: خواست بار سنگین‌تان را حق خفیف دانست، زیرا آن را به شکل ضعیف و کم‌ارج مشاهده کرد.
آفریده گشته است انسان ز خاک
خاک هم باشد ضعیف و دردناک
هوش مصنوعی: انسان از خاک ایجاد شده است و به همین دلیل، خود نیز می‌تواند ضعیف و آسیب‌پذیر باشد.