گنجور

۳۰- آیات ۱۵۸ تا ۱۶۳

بَلْ رَفَعَهُ اَللّٰهُ إِلَیْهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَزِیزاً حَکِیماً (۱۵۸) وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتٰابِ إِلاّٰ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً (۱۵۹) فَبِظُلْمٍ مِنَ اَلَّذِینَ هٰادُوا حَرَّمْنٰا عَلَیْهِمْ طَیِّبٰاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ کَثِیراً (۱۶۰) وَ أَخْذِهِمُ اَلرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَکْلِهِمْ أَمْوٰالَ اَلنّٰاسِ بِالْبٰاطِلِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ مِنْهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً (۱۶۱) لٰکِنِ اَلرّٰاسِخُونَ فِی اَلْعِلْمِ مِنْهُمْ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بِمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مٰا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ اَلْمُقِیمِینَ اَلصَّلاٰةَ وَ اَلْمُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ أُولٰئِکَ سَنُؤْتِیهِمْ أَجْراً عَظِیماً (۱۶۲) إِنّٰا أَوْحَیْنٰا إِلَیْکَ کَمٰا أَوْحَیْنٰا إِلیٰ نُوحٍ وَ اَلنَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنٰا إِلیٰ إِبْرٰاهِیمَ وَ إِسْمٰاعِیلَ وَ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ اَلْأَسْبٰاطِ وَ عِیسیٰ وَ أَیُّوبَ وَ یُونُسَ وَ هٰارُونَ وَ سُلَیْمٰانَ وَ آتَیْنٰا دٰاوُدَ زَبُوراً (۱۶۳)

بلکه بلند کردش خدا بسوی خود و هست خدا غالب درست کردار (۱۵۸) و نیست از اهل کتاب مگر که گروند البته باو پیش از مردنش و روز رستاخیز باشد بر ایشان گواه (۱۵۹) پس بسبب ستمی از آنان که یهود شدند حرام کردیم بر ایشان پاکیزه‌هایی که حلال شده بود ایشان را و بسبب بازداشتشان از راه خدا بسیاری را (۱۶۰) و گرفتنشان افزونی مال را و بدرستی که نهی شده بودند از آن و خوردنشان مالهای مردمان را بناحق و مهیا کردیم برای کافران از ایشان عذابی دردناک (۱۶۱) لیکن استواران در دانش از ایشان و گروندگان می‌گروند بآنچه فرو فرستاده شد بتو و آنچه فرو فرستاده شد پیش از تو و برپادارندگان نماز و دهندگان زکاة و گروندگان بخدا و روز بازپسین آنها زود باشد که دهیمشان مزدی بزرگ (۱۶۲) بدرستی که ما وحی کردیم بسوی تو هم چنان که وحی کردیم بسوی نوح و پیغمبران پس از او و وحی کردیم بسوی ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب و فرزندزادگان و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان و دادیم داود را زبور (۱۶۳)

می نکشتندش یهودان بالیقین
بلکه رفعت داد حقش از زمین
سوی خود فرمود او را مرتفع
وز مضیقی در مکان متّسع
اوست غالب هم حکیم اندر نظام
تا کند تدبیر خلق از هر مقام
داد عزّت بر مسیح از عزّتش
مقتضی بود آنچه شد با حکمتش
نیست کس ز اهل کتاب از هر فنش
جز که بر وی پیشتر از مردنش
آرد ایمان یعنی اعراف عباد
که شناسند امر مبدأ تا معاد
واقفند از راه و منزل جا به جا
تا به آخر گام، کآن باشد فنا
مؤمنند او را به هنگام فتوح
در مقام کشف قلب و سیر روح
تا هنوز است اندر آن حد مستقل
بر کمال خود نگشته متصل
هستش اعنی اندر آن حضرت مثال
پس به جمع ذات یابد اتصال
عارفی کو گوهر اسرار سفت
جمع ذاتی را فناء فی الله گفت
این مقام از رتبه ها بگذشتن است
واصل اندر ذات مطلق گشتن است
مردن اصلی است این نزد ثقات
کز مراتب رو کند بر جمع ذات
بود عیسی قطب عالم در کمال
بر سپهر چارمش باشد مثال
چرخ چارم مرکز این عالم است
نازل آنجا فیض روح اعظم است
زآن بر اشیاء میرسد فیض حیات
وجه روح الله در آن دارد ثبات
آرد ایمان عارف آنجا در دمش
میشناسد در ولایت خاتمش
پیش از آن، کو را فناء حاصل شود
بر کمال ذات خود واصل شود
بیند اندر چرخ چارم سالکش
داند از حق بر مراتب مالکش
در زمان قائم آید بر زمین
تا کند نصرت بر آن سلطان دین
یعنی اندر کشف اعیانی که حق
غالب آید بر تمام ماخَلَق
ظاهر آید وحدت و کثرت نهان
مر قیامت هست نزدیک آن زمان
کثرت آنگ ه کز میان خیزد تمام
خواست قائم شد قیامت والسلام
در قیامت اوست بر ایشان گواه
که بر او آورده اند ایمان به گاه
یا شود بر مبغضینِ خود گواه
که نیاوردند ایمان بر اِله
از ره ظلمی که واقع گشته بود
زآن کسان که بودشان دین یهود
شد حرام از ما بر ایشان طیّبات
که بر ایشان بد حلال اندر حیات
شرحش آید اندر انعام ار بود
عمر و توفیق از خداوند احد
وز ره منعی که از راه خدا
بودشان بر خلق بسیار از عمی
وز ربا کآن بود منهی در کتاب
و اکل اموال خلایق بی حساب
از هر آن راهی که آن بر باطل است
همچو غصب و رشوه کآن را شامل است
هم ز ما آماده شد بر کافران
خود عذابی دردناک از هر کران
لیک در علم زآنچه ز ایشان راسخند
واندر اخلاص و عقاید شامخند
مؤمنان کآرند ایمان سلیم
بر هر آنچه بر تو بفرستاده ایم
وآنچه آن پیش از تو شد نازل ز ما
از کتب و احکام دین بر انبیا
هم مقِیمِینند آنها در صلات
میدهند از فرض دین حق زکات
بر خدا از روی دانش مؤمنند
همچنین بر یوم آخر موقنند
زود باشد کآن جماعت را دهیم
زآنچه کردند از عمل اجری عظیم
چونکه این آیت پیمبر بر یهود
خواند ایشان از غضب گفتند زود
بعد موسی از خداوند آیتی
بر کسی نازل نشد در نوبتی
حق به رد قولشان فرمود ما
وحی بر سوی تو کردیم از خفا
همچنان که وحی شد از ما به نوح
بعد از او هم بر رسولان در فتوح
هم به ابراهیم و اسماعیل راد
هم به اسحاق و به یعقوب از رشاد
هم به اسباط معظم در حضور
هم به عیسی و به ایوب صبور
همچنین شد وحی ما بر سایرین
یونس و هارون، سلیمان امین
باز هم دادیم مر داوود را
ما زبور اعنی کتابی ز اجتبا
۲۹- آیات ۱۵۴ تا ۱۵۷: فَبِمٰا نَقْضِهِمْ مِیثٰاقَهُمْ وَ کُفْرِهِمْ بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ قَتْلِهِمُ اَلْأَنْبِیٰاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَ قَوْلِهِمْ قُلُوبُنٰا غُلْفٌ بَلْ طَبَعَ اَللّٰهُ عَلَیْهٰا بِکُفْرِهِمْ فَلاٰ یُؤْمِنُونَ إِلاّٰ قَلِیلاً (۱۵۵) وَ بِکُفْرِهِمْ وَ قَوْلِهِمْ عَلیٰ مَرْیَمَ بُهْتٰاناً عَظِیماً (۱۵۶) وَ قَوْلِهِمْ إِنّٰا قَتَلْنَا اَلْمَسِیحَ عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ رَسُولَ اَللّٰهِ وَ مٰا قَتَلُوهُ وَ مٰا صَلَبُوهُ وَ لٰکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ اَلَّذِینَ اِخْتَلَفُوا فِیهِ لَفِی شَکٍّ مِنْهُ مٰا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اِتِّبٰاعَ اَلظَّنِّ وَ مٰا قَتَلُوهُ یَقِیناً (۱۵۷)۳۱- آیات ۱۶۴ تا ۱۷۰: وَ رُسُلاً قَدْ قَصَصْنٰاهُمْ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ رُسُلاً لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْکَ وَ کَلَّمَ اَللّٰهُ مُوسیٰ تَکْلِیماً (۱۶۴) رُسُلاً مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ لِئَلاّٰ یَکُونَ لِلنّٰاسِ عَلَی اَللّٰهِ حُجَّةٌ بَعْدَ اَلرُّسُلِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَزِیزاً حَکِیماً (۱۶۵) لٰکِنِ اَللّٰهُ یَشْهَدُ بِمٰا أَنْزَلَ إِلَیْکَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ یَشْهَدُونَ وَ کَفیٰ بِاللّٰهِ شَهِیداً (۱۶۶) إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلاٰلاً بَعِیداً (۱۶۷) إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ ظَلَمُوا لَمْ یَکُنِ اَللّٰهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَ لاٰ لِیَهْدِیَهُمْ طَرِیقاً (۱۶۸) إِلاّٰ طَرِیقَ جَهَنَّمَ خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً وَ کٰانَ ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ یَسِیراً (۱۶۹) یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ قَدْ جٰاءَکُمُ اَلرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّکُمْ فَآمِنُوا خَیْراً لَکُمْ وَ إِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَّ لِلّٰهِ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَلِیماً حَکِیماً (۱۷۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بَلْ رَفَعَهُ اَللّٰهُ إِلَیْهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَزِیزاً حَکِیماً (۱۵۸) وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتٰابِ إِلاّٰ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً (۱۵۹) فَبِظُلْمٍ مِنَ اَلَّذِینَ هٰادُوا حَرَّمْنٰا عَلَیْهِمْ طَیِّبٰاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ کَثِیراً (۱۶۰) وَ أَخْذِهِمُ اَلرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَکْلِهِمْ أَمْوٰالَ اَلنّٰاسِ بِالْبٰاطِلِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ مِنْهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً (۱۶۱) لٰکِنِ اَلرّٰاسِخُونَ فِی اَلْعِلْمِ مِنْهُمْ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بِمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مٰا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ اَلْمُقِیمِینَ اَلصَّلاٰةَ وَ اَلْمُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ أُولٰئِکَ سَنُؤْتِیهِمْ أَجْراً عَظِیماً (۱۶۲) إِنّٰا أَوْحَیْنٰا إِلَیْکَ کَمٰا أَوْحَیْنٰا إِلیٰ نُوحٍ وَ اَلنَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنٰا إِلیٰ إِبْرٰاهِیمَ وَ إِسْمٰاعِیلَ وَ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ اَلْأَسْبٰاطِ وَ عِیسیٰ وَ أَیُّوبَ وَ یُونُسَ وَ هٰارُونَ وَ سُلَیْمٰانَ وَ آتَیْنٰا دٰاوُدَ زَبُوراً (۱۶۳)
هوش مصنوعی: خدا او را به سوی خود بالا برد و او (عیسى) بسیار عزیز و حکیم است. هیچ یک از اهل کتاب نیست مگر اینکه پیش از مرگش به او ایمان می‌آورد. در روز قیامت او بر آنان گواه خواهد بود. به دلیل ظلم برخی از یهودیان، ما بر آنان برخی از چیزهای پاکیزه‌ای که برایشان حلال بود را حرام کردیم و به خاطر مانع شدن آنان از راه خدا، بسیاری از مسائل را بر آنان دشوار ساختیم. همچنین از آنان ربا گرفتیم در حالی که از آن نهی شده بودند و اموال مردم را به باطل می‌خوردند. برای کافران از میان آنان عذابی دردناک آماده کرده‌ایم. اما راسخون در علم و مؤمنان از آنان به آنچه به سمت تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل شده ایمان دارند. آن‌ها نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به خدا و روز قیامت ایمان دارند. این‌ها خواهند بود که ما به آنان پاداش بزرگی خواهیم داد. ما به تو وحی کردیم همان‌طور که به نوح و پیامبران پس از او وحی کردیم و همچنین به ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و نسل‌های او، عیسی، ایوب، یونس، هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم.
بلکه بلند کردش خدا بسوی خود و هست خدا غالب درست کردار (۱۵۸) و نیست از اهل کتاب مگر که گروند البته باو پیش از مردنش و روز رستاخیز باشد بر ایشان گواه (۱۵۹) پس بسبب ستمی از آنان که یهود شدند حرام کردیم بر ایشان پاکیزه‌هایی که حلال شده بود ایشان را و بسبب بازداشتشان از راه خدا بسیاری را (۱۶۰) و گرفتنشان افزونی مال را و بدرستی که نهی شده بودند از آن و خوردنشان مالهای مردمان را بناحق و مهیا کردیم برای کافران از ایشان عذابی دردناک (۱۶۱) لیکن استواران در دانش از ایشان و گروندگان می‌گروند بآنچه فرو فرستاده شد بتو و آنچه فرو فرستاده شد پیش از تو و برپادارندگان نماز و دهندگان زکاة و گروندگان بخدا و روز بازپسین آنها زود باشد که دهیمشان مزدی بزرگ (۱۶۲) بدرستی که ما وحی کردیم بسوی تو هم چنان که وحی کردیم بسوی نوح و پیغمبران پس از او و وحی کردیم بسوی ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب و فرزندزادگان و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان و دادیم داود را زبور (۱۶۳)
هوش مصنوعی: خدا او را به سوی خود بالا برد و خداوندی است که بر کارهای نیکو تسلط دارد. هیچ فردی از اهل کتاب نیست مگر اینکه پیش از مرگش به او ایمان خواهد آورد و روز قیامت بر آن‌ها گواهی خواهد داد. به دلیل ظلم‌هایی که یهودیان مرتکب شدند، بعضی از چیزهای حلال برای آن‌ها حرام گردید و به خاطر ممانعت آن‌ها از راه خدا، بسیاری را به نابودی کشاندند و همچنین به ناحق اموال مردم را به دست آوردند. بنابراین، برای کافران از آن‌ها عذابی دردناک مهیا کردیم. اما کسانی که در علم ثابت‌قدم و ایمان آورندگان به آنچه به تو فرستاده شده و به آنچه قبل از تو نازل شده است هستند، و نماز را برپا داشته و زکات می‌دهند و به خدا و روز قیامت ایمان دارند، به زودی پاداش بزرگی به آن‌ها داده خواهد شد. به درستی که ما به تو وحی کردیم همان‌گونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی کرده بودیم و همچنین به ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و فرزندانشان و عیسی، ایوب، یونس، هارون و سلیمان وحی کردیم و به داود زبور را دادیم.
می نکشتندش یهودان بالیقین
بلکه رفعت داد حقش از زمین
هوش مصنوعی: یهودیان او را نمی‌کشتند به طور یقین، بلکه خداوند او را از زمین بالا برد و به مقام والایی رساند.
سوی خود فرمود او را مرتفع
وز مضیقی در مکان متّسع
هوش مصنوعی: او به سوی خود فراخواند و او را از تنگنا به فضای وسیع‌تری هدایت کرد.
اوست غالب هم حکیم اندر نظام
تا کند تدبیر خلق از هر مقام
هوش مصنوعی: او بر همه چیز تسلط دارد و همان حکیم است که در نظام عالم، به بهترین شکل به تدبیر و مدیریت خلقت از هر جایگاهی می‌پردازد.
داد عزّت بر مسیح از عزّتش
مقتضی بود آنچه شد با حکمتش
هوش مصنوعی: دادن مقام و ارزش به مسیح (علیه‌السلام) از عظمت و مقام او شایسته بود و آنچه اتفاق افتاد، به خاطر حکمت الهی بود.
نیست کس ز اهل کتاب از هر فنش
جز که بر وی پیشتر از مردنش
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از اهل علم به اندازه‌ی خود او در دانش و مهارتش بر او آگاهی ندارد، مگر این‌که پیش از مرگش به او آگاهی داده شده باشد.
آرد ایمان یعنی اعراف عباد
که شناسند امر مبدأ تا معاد
هوش مصنوعی: ایمان، یعنی شناختن و درک کردن راهی که انسان را از ابتدا تا پایان زندگی هدایت می‌کند.
واقفند از راه و منزل جا به جا
تا به آخر گام، کآن باشد فنا
هوش مصنوعی: آنها به خوبی از مسیر و محل‌های مختلف آگاهند تا در نهایت به مقصد برسند، زیرا این تنها راه دستیابی به فنا و نیستی است.
مؤمنند او را به هنگام فتوح
در مقام کشف قلب و سیر روح
هوش مصنوعی: مؤمنان در زمان پیروزی و فتح، به حالتی عمیق و روحانی دست می‌یابند که موجب آگاهی و درک عمیق‌تری از باطن خودشان می‌شود.
تا هنوز است اندر آن حد مستقل
بر کمال خود نگشته متصل
هوش مصنوعی: تا زمانی که هنوز در آن مرحله مستقل هستی، به کمال خود نرسیده‌ای و به هم پیوسته نشده‌ای.
هستش اعنی اندر آن حضرت مثال
پس به جمع ذات یابد اتصال
هوش مصنوعی: در آن مقام، وجود به گونه‌ای است که به جمع و یکی بودن می‌رسد و از طریق ذات، به ارتباط و پیوندی دست پیدا می‌کند.
عارفی کو گوهر اسرار سفت
جمع ذاتی را فناء فی الله گفت
هوش مصنوعی: عارفی که به حقیقت‌های درون و اسرار وجود دست یافته، خود را در حضور خداوند محو کرده و از خود بی‌خود شده است.
این مقام از رتبه ها بگذشتن است
واصل اندر ذات مطلق گشتن است
هوش مصنوعی: این جایگاه فراتر از همه درجات و رتبه‌هاست و به حقیقت الوهی پیوستن و در ذات بی‌نهایت قرار گرفتن است.
مردن اصلی است این نزد ثقات
کز مراتب رو کند بر جمع ذات
هوش مصنوعی: مردن در واقعیتی است که نزد افراد با اعتبار و مطمئن، به عنوان عروج به مراحل بالاتر و نزدیکی به ذات الهی تلقی می‌شود.
بود عیسی قطب عالم در کمال
بر سپهر چارمش باشد مثال
هوش مصنوعی: عیسی (ع) به عنوان محور و مرکز عالم در اوج کمال خود در آسمان‌ها شناخته می‌شود و می‌توان او را به عنوان مثال و نمادی برای وجود در این چهار جهان تصور کرد.
چرخ چارم مرکز این عالم است
نازل آنجا فیض روح اعظم است
هوش مصنوعی: چرخ چهارم، مرکز این جهان است و بر آنجا، برکت و قدرت روح بزرگ نازل می‌شود.
زآن بر اشیاء میرسد فیض حیات
وجه روح الله در آن دارد ثبات
هوش مصنوعی: از آنجا که فیض حیات به اشیاء می‌رسد، وجه روح خدا در آن‌ها ثبات و استواری دارد.
آرد ایمان عارف آنجا در دمش
میشناسد در ولایت خاتمش
هوش مصنوعی: ایمان عارف در آنجا که حضور دارد، در لحظه می‌تواند شناختی عمیق از حقیقت وجود و مقام او پیدا کند.
پیش از آن، کو را فناء حاصل شود
بر کمال ذات خود واصل شود
هوش مصنوعی: قبل از آن، کسی که به نهایت کمال خود برسد و در ذات خود غرق شود.
بیند اندر چرخ چارم سالکش
داند از حق بر مراتب مالکش
هوش مصنوعی: در آسمان چهارم، کسی که در حال حرکت است، از حقیقت و مراتب مالکیت آگاه است.
در زمان قائم آید بر زمین
تا کند نصرت بر آن سلطان دین
هوش مصنوعی: در زمان ظهور امام مهدی (عج)، او بر روی زمین خواهد آمد تا از دین و شریعت الهی حمایت کند و به آن یاری رساند.
یعنی اندر کشف اعیانی که حق
غالب آید بر تمام ماخَلَق
هوش مصنوعی: این بیان به این اشاره دارد که در کشف حقیقت و واقعیت‌های موجود، در نهایت، قدرت و اراده خداوند بر همه مخلوقات و موجودات حاکم است. به عبارتی، همه چیز تحت سلطه و تسلط حق قرار دارد.
ظاهر آید وحدت و کثرت نهان
مر قیامت هست نزدیک آن زمان
هوش مصنوعی: ظاهر به ما وحدت و پراکندگی را نشان می‌دهد، اما در باطن آن، حقیقتی پنهان است که نزدیک به قیامت آشکار خواهد شد.
کثرت آنگ ه کز میان خیزد تمام
خواست قائم شد قیامت والسلام
هوش مصنوعی: زیادتی که از میان برمی‌خیزد، تمام آرزوها را به حقیقت می‌رساند و قیامت برپا می‌شود و اینجا پایان کلام است.
در قیامت اوست بر ایشان گواه
که بر او آورده اند ایمان به گاه
هوش مصنوعی: در روز قیامت، او شاهد است بر کسانی که در دنیا به او ایمان آورده‌اند.
یا شود بر مبغضینِ خود گواه
که نیاوردند ایمان بر اِله
هوش مصنوعی: احتمالاً کسانی که با او دشمنی ورزیده‌اند، می‌توانند شهادت دهند که آن‌ها نسبت به خداوند ایمان نیاورده‌اند.
از ره ظلمی که واقع گشته بود
زآن کسان که بودشان دین یهود
هوش مصنوعی: به دلیل ستمی که توسط افرادی که پیرو دین یهود بودند، انجام شده بود، مشکلاتی به وجود آمده بود.
شد حرام از ما بر ایشان طیّبات
که بر ایشان بد حلال اندر حیات
هوش مصنوعی: از ما چیزهای پاک و خوب بر آن‌ها حرام شد، چون در زندگی آن‌ها چیزهای ناپاک به عنوان حلال وجود دارد.
شرحش آید اندر انعام ار بود
عمر و توفیق از خداوند احد
هوش مصنوعی: اگر عمر و موفقیت از سوی خداوند باشد، توضیحات آن در پاداش‌ها و نعمت‌ها روشن خواهد شد.
وز ره منعی که از راه خدا
بودشان بر خلق بسیار از عمی
هوش مصنوعی: به خاطر مانعی که در راه خدا وجود داشت، بسیاری از مردم از طریق عمی (عمیق) به سوی او هدایت نشدند.
وز ربا کآن بود منهی در کتاب
و اکل اموال خلایق بی حساب
هوش مصنوعی: در کتاب‌های دینی به شدت از رباخواری نهی شده و همچنین خوردن اموال مردم به ناحق مورد نهی قرار گرفته است.
از هر آن راهی که آن بر باطل است
همچو غصب و رشوه کآن را شامل است
هوش مصنوعی: هر راهی که به سوی حق نرود و به باطل ختم شود، مانند غصب و رشوه است که شامل عواقب منفی و ناپسند می‌شود.
هم ز ما آماده شد بر کافران
خود عذابی دردناک از هر کران
هوش مصنوعی: عذاب سخت و دردناکی برای کافران آماده شده است که از هر طرف به آن‌ها می‌رسد.
لیک در علم زآنچه ز ایشان راسخند
واندر اخلاص و عقاید شامخند
هوش مصنوعی: اما در علم، کسانی که به علم راستین و واقعی دست یافته‌اند و در صداقت و باورهای بلند و معتبر پایدارند، تفاوت زیادی با دیگران دارند.
مؤمنان کآرند ایمان سلیم
بر هر آنچه بر تو بفرستاده ایم
هوش مصنوعی: مؤمنان کسانی هستند که به طور کامل به هر چیزی که ما به تو فرستاده‌ایم ایمان دارند.
وآنچه آن پیش از تو شد نازل ز ما
از کتب و احکام دین بر انبیا
هوش مصنوعی: آنچه پیش از تو فرستاده شده، از کتاب‌ها و قوانین دین به پیامبران آمده است.
هم مقِیمِینند آنها در صلات
میدهند از فرض دین حق زکات
هوش مصنوعی: آنها که در نماز هستید، در واقع با یکدیگر در ارتباطند و از واجبات دین راستین، زکات می‌پردازند.
بر خدا از روی دانش مؤمنند
همچنین بر یوم آخر موقنند
هوش مصنوعی: مؤمنان به خدا با آگاهی و فهم می‌نگرند و همچنین به روز قیامت با اطمینان و یقین باور دارند.
زود باشد کآن جماعت را دهیم
زآنچه کردند از عمل اجری عظیم
هوش مصنوعی: به زودی به آن گروه پاداش خواهیم داد به خاطر کارهایی که انجام داده‌اند، و این پاداش بسیار بزرگ خواهد بود.
چونکه این آیت پیمبر بر یهود
خواند ایشان از غضب گفتند زود
هوش مصنوعی: وقتی پیامبر این آیه را برای یهودیان خواند، آن‌ها به شدت عصبی شدند و فورا واکنش نشان دادند.
بعد موسی از خداوند آیتی
بر کسی نازل نشد در نوبتی
هوش مصنوعی: پس از موسی، دیگر نشانه‌ای از جانب خداوند بر هیچ‌کس نازل نشد.
حق به رد قولشان فرمود ما
وحی بر سوی تو کردیم از خفا
هوش مصنوعی: خدای بزرگ به وعده‌های آنها پاسخ منفی داده و به سوی تو وحی را نازل کرد از جایی پنهان.
همچنان که وحی شد از ما به نوح
بعد از او هم بر رسولان در فتوح
هوش مصنوعی: بعد از نوح، به پیامبران دیگر نیز وحی فرستاده شد، همان‌طور که به او وحی شده بود.
هم به ابراهیم و اسماعیل راد
هم به اسحاق و به یعقوب از رشاد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که هم به ابراهیم و اسماعیل که از شخصیت‌های مهم و بزرگ در تاریخ هستند، توجه می‌شود و هم به اسحاق و یعقوب. به عبارتی، این افراد همگی در زمینه ایمان و هدایت اهمیت دارند و پیام‌های نیکی از خود به جا گذاشته‌اند.
هم به اسباط معظم در حضور
هم به عیسی و به ایوب صبور
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به بزرگانی دارد که در تاریخ و فرهنگ دینی اهمیت ویژه‌ای دارند. این افراد، از جمله انبیا و پیامبران بزرگ، در موقعیت‌های مختلف زندگی خود، همواره در کنار یکدیگر با ویژگی‌ها و فضایل خاص خود حضور داشته‌اند. جلال و عظمت این شخصیت‌ها نشان‌دهنده عمق معرفت و صبرشان است که در کنار یکدیگر مطرح می‌شوند.
همچنین شد وحی ما بر سایرین
یونس و هارون، سلیمان امین
هوش مصنوعی: وحی ما به دیگران نیز نازل شد، مانند یونس، هارون و سلیمان که همگی درستی و امانت را نمایان کردند.
باز هم دادیم مر داوود را
ما زبور اعنی کتابی ز اجتبا
هوش مصنوعی: ما دوباره به داوود کتابی به نام زبور بخشیدیم که نشان‌دهنده برگزیدگی اوست.