گنجور

۲۷- آیات ۱۴۰ تا ۱۴۷

وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلْکِتٰابِ أَنْ إِذٰا سَمِعْتُمْ آیٰاتِ اَللّٰهِ یُکْفَرُ بِهٰا وَ یُسْتَهْزَأُ بِهٰا فَلاٰ تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّٰی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ جٰامِعُ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اَلْکٰافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعاً (۱۴۰) اَلَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کٰانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اَللّٰهِ قٰالُوا أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَ إِنْ کٰانَ لِلْکٰافِرِینَ نَصِیبٌ قٰالُوا أَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَ نَمْنَعْکُمْ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَاللّٰهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اَللّٰهُ لِلْکٰافِرِینَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً (۱۴۱) إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ یُخٰادِعُونَ اَللّٰهَ وَ هُوَ خٰادِعُهُمْ وَ إِذٰا قٰامُوا إِلَی اَلصَّلاٰةِ قٰامُوا کُسٰالیٰ یُرٰاؤُنَ اَلنّٰاسَ وَ لاٰ یَذْکُرُونَ اَللّٰهَ إِلاّٰ قَلِیلاً (۱۴۲) مُذَبْذَبِینَ بَیْنَ ذٰلِکَ لاٰ إِلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ لاٰ إِلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلاً (۱۴۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَتَّخِذُوا اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ تُرِیدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلّٰهِ عَلَیْکُمْ سُلْطٰاناً مُبِیناً (۱۴۴) إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّٰارِ وَ لَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِیراً (۱۴۵) إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ اِعْتَصَمُوا بِاللّٰهِ وَ أَخْلَصُوا دِینَهُمْ لِلّٰهِ فَأُولٰئِکَ مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَوْفَ یُؤْتِ‌ اَللّٰهُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَجْراً عَظِیماً (۱۴۶) مٰا یَفْعَلُ اَللّٰهُ بِعَذٰابِکُمْ إِنْ شَکَرْتُمْ وَ آمَنْتُمْ وَ کٰانَ اَللّٰهُ شٰاکِراً عَلِیماً (۱۴۷)

و بتحقیق فرستاد بر شما در کتاب آنکه چون بشنوید آیتهای خدا را که کفر ورزیده می‌شود بآن یا استهزاء کرده می‌شود بآن پس ننشینید با ایشان تا آنکه شروع کنند در سخنی جز آن بدرستی که شما آن‌گاه مانند ایشانید بدرستی که خدا جمع کننده منافقان و کافرانست در دوزخ همه (۱۴۰) آنان که چشم می‌دارند بشما پس اگر باشد مر شما را فتحی از نزد خدا گویند آیا نبودیم با شما و اگر باشد مر کافران را بهرۀ گویند آیا غالب نشدیم بر شما و باز نداشتیم شما را از مؤمنان پس خدا حکم می‌کند میان شما روز قیامت و هرگز نمی‌گرداند خدا از برای کافران بر گروندگان راهی (۱۴۱) بدرستی که منافقان فریب می‌ورزند با خدا و اوست فریب دهنده ایشان را و چون برخیزند به نماز برخیزند سنگینان می‌نمایند مردمان را و یاد نمی‌کنند خدا را مگر اندکی (۱۴۲) مترددان در میان آن نه بسوی آیتها و نه بسوی آنها و کسی را که اضلال کند خدا پس هرگز نیابی از برایش راهی (۱۴۳) ای آن کسانی که گرویدید فرا مگیرید کافران را دوستان از غیر روندگان آیا می‌خواهید که بگردانید از برای خدا بر شما حجتی آشکار (۱۴۴) بدرستی که منافقان در طبقه زیرترند از آتش و هرگز نمی‌یابی برای ایشان ناصری (۱۴۵) مگر آنان که توبه کردند و باصلاح آمدند و توسل جستند بخدا و خالص گردانیدند دینشان را برای خدا پس آنها باشند با مؤمنان و زود باشد که بدهد خدا مؤمنان را مزدی بزرگ (۱۴۶) چه می‌کند خدا بعذاب شما اگر شکر کردید و گرویدید و باشد خدا شکرپذیر دانا (۱۴۷)

بر شما فرمود نازل در کتاب
بشنوید آیات حق چون در خطاب
حال کونی که شود کافر بدان
بر وی استهزاء کنند آن بددلان
حکم اندر مکه شد بر مؤمنین
که نگردد کس به مشرک هم نشین
زآنکه می کردند استهزاء به دین
هم به آیات و رسول و مؤمنین
در مدینه می کند تکرار باز
حق در این آیت بر ارباب نیاز
پس بننشینید با مستهزئان
تا نیارند آن قبایح بر زبان
در حدیثی خوض غیر آن کنند
در هوای نفس خود جولان کنند
چونکه با ایشان نشینید از خوشی
همچو ایشانید اندر سرکشی
چون سوی نفس از فضای قلب و روح
رو کنید از نفستان نبود فتوح
دل به میل نفس گردد منقلب
در هواهای طبیعت محتجب
زآنکه میل نفس بر شرک و هواست
میل دل بر پاس میثاق و وفاست
مر منافق را و کافر را خدا
جمع سازد در جهنم جمله را
مر دورویانند آنها کانتظار
بر شما دارند نکبت را ز عار
بر شما پس گر رسد فتحی ز حق
خویش دانند از غنایم مستحق
از دغل گفتند آیا در غزا
با شما همره نبودستیم ما
از غنایم پس به ما بدهید سهم
که ممِد بودیم در تدبیر و فهم
ور که بهر کافران بودی نصیب
بر شما غالب شدند از ناشکیب
هم به ایشان از دغل گفتند ما
غالب آیا خود نبودیم از شما
می توانستیم یعنی کارزار
با شما کردن ز قوّت و اقتدار
لیک ما از جنگ بکشیدیم دست
تا نیاید بر شما وارد شکست
مؤمنان را از شما مانع شدیم
در مدد یعنی از ایشان تن زدیم
سستشان کردیم از گفتارها
تا شما غالب شدید اندر غزا
پس به ما باب جدایی سد کنید
در غنیمتها شریک خود کنید
پس نماید حکم سلطان عزیز
بینتان اندر مقام رستخیز
کافران را حق نگرداند یقین
غالب از راه حجج بر مؤمنین
تا کنند الزام ایشان زآن حجج
حجت ایشان راست بر هر ذی عوج
بر موحد مشرکی کی غالب است
زآنکه حق از چشم جانش غایب است
گر ز روی جسم و صورت غالبند
نزد حجت ز اهل ایمان هاربند
خُدعه با حق می کنند اهل نفاق
حق جزای خدعه بدهد در سیاق
چونکه برخیزند از بهر نماز
کاهلان باشند در آن اهتزاز
مینمایند آن عمل بر مردمان
تا که مؤمنشان شناسند از گمان
گر نبیند هیچ کس ز اصحابشان
جمله گردد ترک آن آدابشان
یاد نارند از خدا الاّ قلیل
خلقشان چون در عمل با شد دخیل
یاد حق از بهر خلق اندک بود
اندکی کآن لایق مشرک بود
ذکر حق یا از زبان گویند و فم
وآن بود نسبت به ذکر قلب کم
نفی مطلق یا مراد از قلّت است
نام حق گر میبرند از علت است
تا بماند مال و جانشان در امان
وین منافق راست نیکوتر نشان
زآن مذَبذَب گفت بینَ ذَلِک اند
نه معین ناجی و نه هالک اند
واله و مطرود بین این و آن
نه بوند از مؤمنان نز کافران
هر که را حق واهلد در گمرهی
پس نیابی بهر او راه از بهی
می نگیرید ای گروه مؤمنان
دوست غیر از مؤمنین، فاش و نهان
هر که باشد دوست با اعدای دوست
زو حذر کن کاولین خصم تو اوست
یا که می خواهید گرداند از عتاب
حجتی بر خود خدا را در عذاب
بر عذاب اعنی که در یوم القیام
حجت حق بر شما گردد تمام
ائتلاف کافران یعنی خطاست
موجب اتمام حجت بر جزاست
مر منافق راست جای اندر درک
پست تر جای از جهنم بی ز شک
هم نیابی بهرشان یار از ثقات
از درک تا بدهد ایشان را نجات
دوزخ از بهر منافق جایز است
غیر آن کس که به توبه فایز است
بازگشت اعنی به حق زآن خو کنند
از دورویی روی دل آن سو کنند
هم به دین حق نمایند اعتصام
بر صلاح آید مفاسد تا تمام
دین خود خالص نمایند از دغل
بر رضای حق به اخلاص عمل
پس خود ایشانند اندر یوم دین
قدر رتبت در شمار مؤمنین
زود باشد تا دهد اجری عظیم
مؤمنان را حق پس از امید و بیم
از چه فرماید شما را حق عذاب
کو غنی است از گناه و از ثواب
شکر او گویید گر بر نعمتی
یا که تصدیقش به وحدانیتی
اجرتان را حق نماید بر نعم
اوست دانا بر حقوق از بیش و کم
۲۶- آیات ۱۳۶ تا ۱۳۹: یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَلْکِتٰابِ اَلَّذِی نَزَّلَ عَلیٰ رَسُولِهِ وَ اَلْکِتٰابِ اَلَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِاللّٰهِ وَ مَلاٰئِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاٰلاً بَعِیداً (۱۳۶) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ اِزْدٰادُوا کُفْراً لَمْ یَکُنِ اَللّٰهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَ لاٰ لِیَهْدِیَهُمْ سَبِیلاً (۱۳۷) بَشِّرِ اَلْمُنٰافِقِینَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً (۱۳۸) اَلَّذِینَ یَتَّخِذُونَ اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ یَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ اَلْعِزَّةَ فَإِنَّ اَلْعِزَّةَ لِلّٰهِ جَمِیعاً (۱۳۹)۲۸- آیات ۱۴۸ تا ۱۵۳: لاٰ یُحِبُّ اَللّٰهُ اَلْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ اَلْقَوْلِ إِلاّٰ مَنْ ظُلِمَ وَ کٰانَ اَللّٰهُ سَمِیعاً عَلِیماً (۱۴۸) إِنْ تُبْدُوا خَیْراً أَوْ تُخْفُوهُ أَوْ تَعْفُوا عَنْ سُوءٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَفُوًّا قَدِیراً (۱۴۹) إِنَّ اَلَّذِینَ یَکْفُرُونَ بِاللّٰهِ وَ رُسُلِهِ وَ یُرِیدُونَ أَنْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ اَللّٰهِ وَ رُسُلِهِ وَ یَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَکْفُرُ بِبَعْضٍ وَ یُرِیدُونَ أَنْ یَتَّخِذُوا بَیْنَ ذٰلِکَ سَبِیلاً (۱۵۰) أُولٰئِکَ هُمُ اَلْکٰافِرُونَ حَقًّا وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً (۱۵۱) وَ اَلَّذِینَ‌ آمَنُوا بِاللّٰهِ وَ رُسُلِهِ وَ لَمْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ أُولٰئِکَ سَوْفَ یُؤْتِیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ کٰانَ اَللّٰهُ غَفُوراً رَحِیماً (۱۵۲) یَسْئَلُکَ أَهْلُ اَلْکِتٰابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَیْهِمْ کِتٰاباً مِنَ اَلسَّمٰاءِ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسیٰ أَکْبَرَ مِنْ ذٰلِکَ فَقٰالُوا أَرِنَا اَللّٰهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ اَلصّٰاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ثُمَّ اِتَّخَذُوا اَلْعِجْلَ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَتْهُمُ اَلْبَیِّنٰاتُ فَعَفَوْنٰا عَنْ ذٰلِکَ وَ آتَیْنٰا مُوسیٰ سُلْطٰاناً مُبِیناً (۱۵۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلْکِتٰابِ أَنْ إِذٰا سَمِعْتُمْ آیٰاتِ اَللّٰهِ یُکْفَرُ بِهٰا وَ یُسْتَهْزَأُ بِهٰا فَلاٰ تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّٰی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ جٰامِعُ اَلْمُنٰافِقِینَ وَ اَلْکٰافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعاً (۱۴۰) اَلَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کٰانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اَللّٰهِ قٰالُوا أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَ إِنْ کٰانَ لِلْکٰافِرِینَ نَصِیبٌ قٰالُوا أَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَ نَمْنَعْکُمْ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَاللّٰهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اَللّٰهُ لِلْکٰافِرِینَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً (۱۴۱) إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ یُخٰادِعُونَ اَللّٰهَ وَ هُوَ خٰادِعُهُمْ وَ إِذٰا قٰامُوا إِلَی اَلصَّلاٰةِ قٰامُوا کُسٰالیٰ یُرٰاؤُنَ اَلنّٰاسَ وَ لاٰ یَذْکُرُونَ اَللّٰهَ إِلاّٰ قَلِیلاً (۱۴۲) مُذَبْذَبِینَ بَیْنَ ذٰلِکَ لاٰ إِلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ لاٰ إِلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلاً (۱۴۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَتَّخِذُوا اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ تُرِیدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلّٰهِ عَلَیْکُمْ سُلْطٰاناً مُبِیناً (۱۴۴) إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّٰارِ وَ لَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِیراً (۱۴۵) إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ اِعْتَصَمُوا بِاللّٰهِ وَ أَخْلَصُوا دِینَهُمْ لِلّٰهِ فَأُولٰئِکَ مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَوْفَ یُؤْتِ‌ اَللّٰهُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَجْراً عَظِیماً (۱۴۶) مٰا یَفْعَلُ اَللّٰهُ بِعَذٰابِکُمْ إِنْ شَکَرْتُمْ وَ آمَنْتُمْ وَ کٰانَ اَللّٰهُ شٰاکِراً عَلِیماً (۱۴۷)
هوش مصنوعی: اگر زمانی آیات خدا را بشنوید که به آن‌ها کفر ورزیده و به تمسخر گیرند، در کنار آن‌ها نمانید تا زمانی که به موضوع دیگری بپردازند، زیرا در آن صورت شما نیز همانند آن‌ها خواهید بود. خداوند منافقان و کافران را در روز قیامت در جهنم جمع خواهد کرد. آن‌ها منتظر فرصت هستند؛ اگر خداوند به شما پیروزی عطا کند، خواهند گفت که ما هم با شما بوده‌ایم و اگر نصیب کافران شود، خواهند گفت که ما بر شما مسلط بودیم و شما را از مؤمنان بازداشتیم. در آن روز، خداوند بین شما قضاوت خواهد کرد و هرگز برای کافران بر مؤمنان راهی نخواهد بود. منافقان همواره در حال فریب دادن خدا هستند، ولی خداوند آن‌ها را فریب می‌دهد. زمانی که برای نماز برمی‌خیزند، به کسالت و بی‌میلی قیام می‌کنند و تنها به خاطر نمایش به مردم عبادت می‌کنند و یاد خدا را خیلی کم انجام می‌دهند. آن‌ها بین این دو حالت سرگردان هستند و هر که را خداوند گمراه کند، برای او هیچ راهی نخواهید یافت. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، کافران را به جای مؤمنان دوست خود انتخاب نکنید. آیا می‌خواهید برای خداوند بر شما دلیلی آشکار قرار دهید؟ منافقان در پایین‌ترین درجه آتش جهنم قرار دارند و هیچ یاوری برای آن‌ها نخواهید یافت، مگر کسانی که توبه کردند و اصلاح شدند و به خداوند تمسک جستند و دین خود را برای خدا خالص کردند. چنین افرادی با مؤمنان خواهند بود و خداوند به مؤمنان پاداش عظیمی خواهد داد. خداوند با عذاب شما چه کاری دارد اگر شما شکرگزار باشید و ایمان بیاورید؟ و خداوند همواره شکرگزار و داناست.
و بتحقیق فرستاد بر شما در کتاب آنکه چون بشنوید آیتهای خدا را که کفر ورزیده می‌شود بآن یا استهزاء کرده می‌شود بآن پس ننشینید با ایشان تا آنکه شروع کنند در سخنی جز آن بدرستی که شما آن‌گاه مانند ایشانید بدرستی که خدا جمع کننده منافقان و کافرانست در دوزخ همه (۱۴۰) آنان که چشم می‌دارند بشما پس اگر باشد مر شما را فتحی از نزد خدا گویند آیا نبودیم با شما و اگر باشد مر کافران را بهرۀ گویند آیا غالب نشدیم بر شما و باز نداشتیم شما را از مؤمنان پس خدا حکم می‌کند میان شما روز قیامت و هرگز نمی‌گرداند خدا از برای کافران بر گروندگان راهی (۱۴۱) بدرستی که منافقان فریب می‌ورزند با خدا و اوست فریب دهنده ایشان را و چون برخیزند به نماز برخیزند سنگینان می‌نمایند مردمان را و یاد نمی‌کنند خدا را مگر اندکی (۱۴۲) مترددان در میان آن نه بسوی آیتها و نه بسوی آنها و کسی را که اضلال کند خدا پس هرگز نیابی از برایش راهی (۱۴۳) ای آن کسانی که گرویدید فرا مگیرید کافران را دوستان از غیر روندگان آیا می‌خواهید که بگردانید از برای خدا بر شما حجتی آشکار (۱۴۴) بدرستی که منافقان در طبقه زیرترند از آتش و هرگز نمی‌یابی برای ایشان ناصری (۱۴۵) مگر آنان که توبه کردند و باصلاح آمدند و توسل جستند بخدا و خالص گردانیدند دینشان را برای خدا پس آنها باشند با مؤمنان و زود باشد که بدهد خدا مؤمنان را مزدی بزرگ (۱۴۶) چه می‌کند خدا بعذاب شما اگر شکر کردید و گرویدید و باشد خدا شکرپذیر دانا (۱۴۷)
هوش مصنوعی: خداوند در کتابش به شما می‌گوید که وقتی آیات او را می‌شنوید و کفار به آن کفر روا دارند یا به تمسخر بگیرند، نباید با آنها بنشینید، تا زمانی که آن‌ها شروع به صحبت درباره موضوع دیگری کنند، چرا که در آن صورت شما نیز مانند آنها خواهید بود. خداوند همه منافقان و کافران را در روز قیامت در آتش جمع خواهد کرد. اگر شما به پیروزی از سوی خدا دست یابید، آنها خواهند گفت که آیا ما با شما نبودیم و اگر کافران پیروز شوند، می‌گویند آیا بر شما غالب نشدیم و شما را از مؤمنان باز نداشتیم؟ روز قیامت خداوند بین شما حکم خواهد کرد و هیچ راهی برای کافران بر مؤمنان نخواهد بود. منافقان در برابر خدا فریب می‌زنند و خدا هم آنها را فریب خواهد داد. وقتی به نماز می‌پردازند، به صورت سنگین و کسالت‌بار نشان می‌دهند و تنها اندکی خدا را یاد می‌کنند. کسانی که خدا گمراه کند، هرگز راهی نمی‌یابند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نباید کافران را به دوستی بگیرید، چرا که این کار می‌تواند به برگرداندن حکم خدا بر شما منجر شود. منافقان در رده‌ای پایین‌تر از آتش قرار دارند و برای آنها هیچ یاری‌کننده‌ای نخواهد بود، مگر کسانی که توبه کنند و اصلاح در کارهایشان بیاورند و دین خود را خالصانه برای خدا قرار دهند. آنگاه آنها با مؤمنان خواهند بود و خداوند به مؤمنان پاداش بزرگی خواهد داد. اگر شما شکر گزار باشید و ایمان بیاورید، خداوند چه عذابی بر شما خواهد آورد که او شکرپذیر و دانا است.
بر شما فرمود نازل در کتاب
بشنوید آیات حق چون در خطاب
هوش مصنوعی: به شما گفته شده است که آیات حق را در کتاب بشنوید، همانطور که در پیام‌های الهی بیان شده است.
حال کونی که شود کافر بدان
بر وی استهزاء کنند آن بددلان
هوش مصنوعی: اگر شخصی به کفر و نافرمانی دچار شود، افراد بددل به او تمسخر و استهزاء خواهند کرد.
حکم اندر مکه شد بر مؤمنین
که نگردد کس به مشرک هم نشین
هوش مصنوعی: در مکه برای مؤمنان حکم صادر شد که هیچ‌کس نباید با مشرکان هم‌نشین شود.
زآنکه می کردند استهزاء به دین
هم به آیات و رسول و مؤمنین
هوش مصنوعی: از آنجا که به دین و به آیات الهی و پیامبر و مؤمنان تمسخر و استهزاء می‌کردند.
در مدینه می کند تکرار باز
حق در این آیت بر ارباب نیاز
هوش مصنوعی: در شهر مدینه، بار دیگر حق در این آیه بر مردم نیازمند تأکید می‌کند.
پس بننشینید با مستهزئان
تا نیارند آن قبایح بر زبان
هوش مصنوعی: پس بهتر است با افرادی که به دیگران می‌خندند و طعنه می‌زنند بنشینید تا آن سخنان زشت و ناپسند را به زبان نیاورند.
در حدیثی خوض غیر آن کنند
در هوای نفس خود جولان کنند
هوش مصنوعی: در سخنانی دیگر از آنچه باید، غفلت کرده و به دنبال خواسته‌های نفسانی خود می‌گردند.
چونکه با ایشان نشینید از خوشی
همچو ایشانید اندر سرکشی
هوش مصنوعی: وقتی با افراد شاد و خوشرو هم‌نشینی کنی، تحت تأثیر آن‌ها قرار می‌گیری و حتی در شور و شوق آن‌ها شریک خواهی شد.
چون سوی نفس از فضای قلب و روح
رو کنید از نفستان نبود فتوح
هوش مصنوعی: وقتی که به سمت خود و از فضای قلب و روحتان می‌روید، از نفس خود به موفقیت نخواهید رسید.
دل به میل نفس گردد منقلب
در هواهای طبیعت محتجب
هوش مصنوعی: دل انسان تحت تأثیر خواسته‌ها و تمایلات نفسانی قرار می‌گیرد و در میان آرزوها و هوس‌های دنیوی گرفتار می‌شود.
زآنکه میل نفس بر شرک و هواست
میل دل بر پاس میثاق و وفاست
هوش مصنوعی: به این دلیل که تمایلات نفس به سمت کفر و هوای نفس است، در حالی که دل به‌سوی پایبندی به عهد و وفاداری حرکت می‌کند.
مر منافق را و کافر را خدا
جمع سازد در جهنم جمله را
هوش مصنوعی: خداوند منافقین و کافران را در روز قیامت جمع خواهد کرد و همگی را به جهنم خواهد برد.
مر دورویانند آنها کانتظار
بر شما دارند نکبت را ز عار
هوش مصنوعی: آنهایی که دو رو هستند، کسانی هستند که انتظار شما را می‌کشند و می‌خواهند از عیب و ننگ شما بهره‌برداری کنند.
بر شما پس گر رسد فتحی ز حق
خویش دانند از غنایم مستحق
هوش مصنوعی: اگر پیروزی از جانب حق به شما برسد، بدانید که از غنایم این پیروزی شایسته‌اید.
از دغل گفتند آیا در غزا
با شما همره نبودستیم ما
هوش مصنوعی: آیا در جنگ با شما همراه نبوده‌ایم؟ ما به دنبال حقایق و صداقت هستیم.
از غنایم پس به ما بدهید سهم
که ممِد بودیم در تدبیر و فهم
هوش مصنوعی: به ما از غنایم سهمی بدهید، زیرا ما در کار تدبیر و درک مسائل سهمی داشته‌ایم.
ور که بهر کافران بودی نصیب
بر شما غالب شدند از ناشکیب
هوش مصنوعی: اگر آن کسی که نصیبش برای کافران بود، امروز بر شما تسلط پیدا کرده، به دلیل بی‌صبر بودن شماست.
هم به ایشان از دغل گفتند ما
غالب آیا خود نبودیم از شما
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که ما از روی نیرنگ و فریب به آن‌ها گفتیم که ما پیروز هستیم، اما آیا واقعاً خودمان از شما بهتر بودیم؟
می توانستیم یعنی کارزار
با شما کردن ز قوّت و اقتدار
هوش مصنوعی: می‌توانستیم با شما وارد نبرد شویم و قدرت و توانایی لازم را داشتیم.
لیک ما از جنگ بکشیدیم دست
تا نیاید بر شما وارد شکست
هوش مصنوعی: اما ما از جنگ دست کشیدیم تا نگذاریم شکست به شما برسد.
مؤمنان را از شما مانع شدیم
در مدد یعنی از ایشان تن زدیم
هوش مصنوعی: مؤمنان را از شما دور کرده‌ایم و از کمک کردن به آن‌ها خودداری کرده‌ایم.
سستشان کردیم از گفتارها
تا شما غالب شدید اندر غزا
هوش مصنوعی: ما با سخنان خود آن‌ها را ضعیف و ناتوان کردیم تا شما در جنگ پیروز شوید.
پس به ما باب جدایی سد کنید
در غنیمتها شریک خود کنید
هوش مصنوعی: بنابراین، در جدایی‌ها برای ما درهای بسته بسازید و در نعمت‌ها ما را همسفر خود کنید.
پس نماید حکم سلطان عزیز
بینتان اندر مقام رستخیز
هوش مصنوعی: بنابراین، حکم سلطان بزرگ شما را در جایگاه قیامت مشخص می‌کند.
کافران را حق نگرداند یقین
غالب از راه حجج بر مؤمنین
هوش مصنوعی: کافران به‌واسطه‌ی یقین و دلایل قاطع نمی‌توانند حق را درک کنند و این موضوع به نفع مؤمنان است.
تا کنند الزام ایشان زآن حجج
حجت ایشان راست بر هر ذی عوج
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای اینکه بتوانند به افراد مستند و معتبر در امر قضاوت و دلیل‌تراشی استناد کنند، باید دلایل و مستندات قوی و محکمی به آنها ارائه شود. در واقع، این افراد باید به گونه‌ای تحت فشار قرار گیرند که نتوانند از عذرهای ضعیف استفاده کنند و نتایج روشنی به دست آید.
بر موحد مشرکی کی غالب است
زآنکه حق از چشم جانش غایب است
هوش مصنوعی: شخصی که به خداوند ایمان دارد و در عین حال به دنیا و مادیات وابسته است، نمی‌تواند بر کسی که به خدای واحد اعتقاد دارد تسلط یابد، زیرا او حقیقت را با تمام وجود نمی‌بیند و از درک عمیق آن غافل است.
گر ز روی جسم و صورت غالبند
نزد حجت ز اهل ایمان هاربند
هوش مصنوعی: اگر چهره و ظاهر مهم‌تر از باطن و ایمان باشد، در نزد حجت، این افراد از اهل ایمان دور شده و اخراج می‌شوند.
خُدعه با حق می کنند اهل نفاق
حق جزای خدعه بدهد در سیاق
هوش مصنوعی: افرادی که نفاق و دوگانگی دارند، با حقایق بازی می‌کنند و به دنبال فریب هستند. اما حقیقت در نهایت، پاسخ و جزای این خدعه‌ها را می‌دهد.
چونکه برخیزند از بهر نماز
کاهلان باشند در آن اهتزاز
هوش مصنوعی: زمانی که افراد بی‌توجه و کاهل برای نماز بلند می‌شوند، در واقع در حال نوسان و بی‌حوصلگی هستند.
مینمایند آن عمل بر مردمان
تا که مؤمنشان شناسند از گمان
هوش مصنوعی: مردمان به گونه‌ای رفتار می‌کنند که عملشان مشخص شود و مؤمنان را از غیر مؤمنان بشناسند.
گر نبیند هیچ کس ز اصحابشان
جمله گردد ترک آن آدابشان
هوش مصنوعی: اگر هیچ کس از دوستانشان بی‌خبر باشد، همه آنها از رعایت آداب و رسوم خود دست می‌کشند.
یاد نارند از خدا الاّ قلیل
خلقشان چون در عمل با شد دخیل
هوش مصنوعی: بیشتر مردم به یاد خدا نیستند، جز عده‌ای انگشت‌شمار، چرا که در عمل به او وابسته هستند.
یاد حق از بهر خلق اندک بود
اندکی کآن لایق مشرک بود
هوش مصنوعی: به یاد خدا برای مردم، چیزی کم است و این کمبود از آنجا ناشی می‌شود که این افراد شایستگی توجه به خدا را ندارند.
ذکر حق یا از زبان گویند و فم
وآن بود نسبت به ذکر قلب کم
هوش مصنوعی: ذکر خدا یا با زبان بیان می‌شود و یا از دل، و در واقع ذکر دل برتر از ذکر زبان است.
نفی مطلق یا مراد از قلّت است
نام حق گر میبرند از علت است
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به این است که اگر حق را به طور مطلق نفی کنیم یا کمبود آن را مطرح کنیم، در واقع نشان‌دهنده این است که ما به دلیل آن (علت) توجه نمی‌کنیم و درک درستی از ماهیت آن نداریم.
تا بماند مال و جانشان در امان
وین منافق راست نیکوتر نشان
هوش مصنوعی: برای حفظ مال و جانشان در امنیت، فرد منافق به خوبی خود را نشان می‌دهد.
زآن مذَبذَب گفت بینَ ذَلِک اند
نه معین ناجی و نه هالک اند
هوش مصنوعی: از آنجا که در این وضعیت کسی مشخص نیست که بتواند نجات دهد یا به هلاکت برساند، باید به دقت نگاه کرد و وضعیت را بررسی کرد.
واله و مطرود بین این و آن
نه بوند از مؤمنان نز کافران
هوش مصنوعی: این بیت به تمایز بین مؤمنان و کافران اشاره دارد و نشان می‌دهد که انسان‌های گمراه و طرد شده، نه در صف مؤمنان هستند و نه در جمع کافران، بلکه در میانه این دو گروه قرار دارند. آنها نه به عنوان مؤمن شناخته می‌شوند و نه به عنوان کافر، بلکه به نوعی در بلاتکلیفی به سر می‌برند.
هر که را حق واهلد در گمرهی
پس نیابی بهر او راه از بهی
هوش مصنوعی: هر کسی که در گمراهی باشد و نتواند راه درست را پیدا کند، به خاطر بی‌اعتنایی به حق و حقیقت، هیچگاه نمی‌تواند به راهی درست و نیکو دست یابد.
می نگیرید ای گروه مؤمنان
دوست غیر از مؤمنین، فاش و نهان
هوش مصنوعی: ای گروه مؤمنان، به جز مؤمنان هیچ دوستی را نگیرید، چه در آشکار و چه در نهان.
هر که باشد دوست با اعدای دوست
زو حذر کن کاولین خصم تو اوست
هوش مصنوعی: هر کسی که با دوستانت در دشمنی باشد، از او دوری کن، زیرا او نخستین کسی است که به تو آسیب خواهد زد.
یا که می خواهید گرداند از عتاب
حجتی بر خود خدا را در عذاب
هوش مصنوعی: آیا می‌خواهید با سختی‌ها و عذاب‌ها، به نوعی به خداوند دلیل و حجتی بر خود بیاورید؟
بر عذاب اعنی که در یوم القیام
حجت حق بر شما گردد تمام
هوش مصنوعی: در روز قیامت، حجت الهی بر شما کامل و آشکار خواهد شد و هیچ عذری برای شما باقی نخواهد ماند.
ائتلاف کافران یعنی خطاست
موجب اتمام حجت بر جزاست
هوش مصنوعی: هم‌پیمانی کافران اشتباه است و این کار، دلیلی بر پایان حقانیت بر دیگران می‌شود.
مر منافق راست جای اندر درک
پست تر جای از جهنم بی ز شک
هوش مصنوعی: منافق در جایی قرار دارد که از جهنم هم پست‌تر است و این موضوع بدون شک درست است.
هم نیابی بهرشان یار از ثقات
از درک تا بدهد ایشان را نجات
هوش مصنوعی: اگر نتوانی برای دوستانت یار وفاداری پیدا کنی، از همان درک و فهم خود استفاده کن تا به آنها کمک کنی و نجاتشان دهی.
دوزخ از بهر منافق جایز است
غیر آن کس که به توبه فایز است
هوش مصنوعی: دوزخ مناسب افراد نفاق است، مگر کسی که به توبه و بازگشت به سوی خدا موفق شود.
بازگشت اعنی به حق زآن خو کنند
از دورویی روی دل آن سو کنند
هوش مصنوعی: بازگشت به حقیقت به معنای ترک دو رویی است و کسانی که به راست‌گویی و صداقت روی می‌آورند، دلشان به آن سوی حقیقت متوجه می‌شود.
هم به دین حق نمایند اعتصام
بر صلاح آید مفاسد تا تمام
هوش مصنوعی: هر دو به دین حق چنگ می‌زنند و در این مسیر، نیکی‌ها تقویت می‌شود و فسادها به پایان می‌رسند.
دین خود خالص نمایند از دغل
بر رضای حق به اخلاص عمل
هوش مصنوعی: آنان باید دین خود را از هر نوع نیرنگ و ریا پاک کرده و با نیت خالص و نیکو فقط برای رضای خدا عمل کنند.
پس خود ایشانند اندر یوم دین
قدر رتبت در شمار مؤمنین
هوش مصنوعی: در روز قیامت، خود این افراد هستند که به حسب مقام و جایگاهشان در میان مؤمنان مورد سنجش قرار می‌گیرند.
زود باشد تا دهد اجری عظیم
مؤمنان را حق پس از امید و بیم
هوش مصنوعی: به زودی خداوند پاداش بزرگ و با ارزشی را به مؤمنان خواهد داد، بعد از اینکه آنها امیدوار و نگران بودند.
از چه فرماید شما را حق عذاب
کو غنی است از گناه و از ثواب
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که خداوند به شما نمی‌گوید که عذابتان کند، چون او بی‌نیاز از گناه و پاداش است.
شکر او گویید گر بر نعمتی
یا که تصدیقش به وحدانیتی
هوش مصنوعی: اگر به نعمتی برخوردید، شکر خدا را به جا بیاورید، و اگر به حقیقتی رسیدید، به یگانگی او ایمان بیاورید.
اجرتان را حق نماید بر نعم
اوست دانا بر حقوق از بیش و کم
هوش مصنوعی: اجرت شما حق و شایسته است، زیرا او دانا و آگاه به حقوق و میزان خواسته‌ها و نیازها است.