گنجور

۲۳- آیات ۱۱۷ تا ۱۲۲

إِنْ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلاّٰ إِنٰاثاً وَ إِنْ یَدْعُونَ إِلاّٰ شَیْطٰاناً مَرِیداً (۱۱۷) لَعَنَهُ اَللّٰهُ وَ قٰالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبٰادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً (۱۱۸) وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذٰانَ اَلْأَنْعٰامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اَللّٰهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ اَلشَّیْطٰانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرٰاناً مُبِیناً (۱۱۹) یَعِدُهُمْ وَ یُمَنِّیهِمْ وَ مٰا یَعِدُهُمُ اَلشَّیْطٰانُ إِلاّٰ غُرُوراً (۱۲۰) أُولٰئِکَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ لاٰ یَجِدُونَ عَنْهٰا مَحِیصاً (۱۲۱) وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً وَعْدَ اَللّٰهِ حَقًّا وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اَللّٰهِ قِیلاً (۱۲۲)

نمی‌خوانند از جز او مگر مادگانی و نمی‌خوانند مگر شیطان سرکش را (۱۱۷) لعنت کرد او را خدا و گفت شیطان هر آینه می‌گریم از بندگانت بهره مقرر (۱۱۸) و هر آینه گمراه می‌کنم ایشان را و در آرزو می‌اندازمشان و می‌فرمایمشان پس هر آینه بشکافند گوشهای چهارپایان را و می‌فرمایم ایشان را پس هر آینه تغییر می‌دهند آفریده خدا را و هر که فرا گیرد شیطان ناصر از جز خدا پس بتحقیق زیان کرد زیانی آشکارا (۱۱۹) وعده می‌دهدشان و در آرزو می‌اندازدشان و وعده نمی‌دهد ایشان را شیطان مگر فریب (۱۲۰) آنها آرامگاهشان دوزخست و نمی‌یابند از آن گریز گاهی (۱۲۱) و آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته زود باشد که در آوردشان در بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن همیشه وعده دادن خدا براستی و کیست راستگوی‌تر از خدا در گفتار (۱۲۲)

نی پرستند اهل غفلت در پسند
جز زنانی را که غیر فاعلند
ظاهر این باشد که بتها را عیان
میتراشیدند بر شکل زنان
هست اشارت نزد معنی سوی نفس
مادگی حتم است چون در خوی نفس
منفعل باشد نه فاعل ز اقتضا
می پرستندش به جان اهل هوی
مشرک حق می پرستد نفس خویش
طاعت شیطان کند در دین و کیش
بلکه جز حق هر چه باشد ممکن است
بهر هر ممکن تأثّر بیّن است
نیست فاعل بلکه باشد منفعل
فاعل اندر ذات باشد مستقل
هم بنپرستند جز دیو مرید
بت پرستان که به بت دارند امید
لعنت حق بهر او باشد مدام
همچنین لعن عباد از خاص و عام
گفت شیطان چون ز درگه گشت رد
از عبادت من بگیرم بی عدد
بهرة مفروض کز بهر نشان
گشته بئس النار شرحش در بیان
میکنم گمراهشان از راه دین
سازم اندر آرزوهاشان رهین
مینمایم امرشان پس تا برند
گوشهای چارپایان از گزند
مینمایم امرشان پس تا کنند
خلقت حق را مبدل در پسند
دارم اعنی بازشان بر آن سنن
که بود غیر از رضای ذوالمنن
ز ارتکاب آن فعال بد همی
مسخ گردند از نشان آدمی
وآنکه شیطان را بگیرد دوست او
دون حق ماند به خسرانی فرو
یعنی امر او نماید اختیار
برخلاف امر و نهی کردگار
میکند حاصل زیانی را که آن
هست روشن بل زیان اندر زیان
می دهد شیطان بر ایشان وعده ها
و افکند در آرزوها بر خطا
وعدة شیطان نباشد جز غرور
واندر آن نفعی مگر فقد و قصور
آن گروهی که خورند از وی فریب
نیست ایشان را به جز دوزخ نصیب
هم نباشد هیچ ایشان را پناه
تا گریزند اندر آن زآن جایگاه
وآنکه مؤمن گشت و اعمالش نکوست
فعل نیکش در جزاء راجع به اوست
زودشان بدهیم در جنّت مقام
جاودان مانند در دارالسلام
جویهای جاری از شیر و عسل
علم و اخلاق است و عرفان و عمل
راست باشد وعدة حق بی سؤال
کیست از حق راستگوتر در مقال
۲۲- آیات ۱۱۲ تا ۱۱۶: وَ مَنْ یَکْسِبْ خَطِیئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیئاً فَقَدِ اِحْتَمَلَ بُهْتٰاناً وَ إِثْماً مُبِیناً (۱۱۲) وَ لَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طٰائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ یُضِلُّوکَ وَ مٰا یُضِلُّونَ إِلاّٰ أَنْفُسَهُمْ وَ مٰا یَضُرُّونَکَ مِنْ شَیْ‌ءٍ وَ أَنْزَلَ اَللّٰهُ عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَکَ مٰا لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ وَ کٰانَ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکَ عَظِیماً (۱۱۳) لاٰ خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْوٰاهُمْ إِلاّٰ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاٰحٍ بَیْنَ اَلنّٰاسِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ اِبْتِغٰاءَ مَرْضٰاتِ اَللّٰهِ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً (۱۱۴) وَ مَنْ یُشٰاقِقِ اَلرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مٰا تَبَیَّنَ لَهُ اَلْهُدیٰ وَ یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ اَلْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مٰا تَوَلّٰی وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ سٰاءَتْ مَصِیراً (۱۱۵) إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مٰا دُونَ ذٰلِکَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللّٰهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاٰلاً بَعِیداً (۱۱۶)۲۴- آیات ۱۲۳ تا ۱۳۱: لَیْسَ بِأَمٰانِیِّکُمْ وَ لاٰ أَمٰانِیِّ أَهْلِ اَلْکِتٰابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ وَ لاٰ یَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَلِیًّا وَ لاٰ نَصِیراً (۱۲۳) وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ اَلصّٰالِحٰاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثیٰ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولٰئِکَ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّةَ وَ لاٰ یُظْلَمُونَ نَقِیراً (۱۲۴) وَ مَنْ أَحْسَنُ دِیناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّٰهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اِتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرٰاهِیمَ حَنِیفاً وَ اِتَّخَذَ اَللّٰهُ إِبْرٰاهِیمَ خَلِیلاً (۱۲۵) وَ لِلّٰهِ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ مُحِیطاً (۱۲۶) وَ یَسْتَفْتُونَکَ فِی اَلنِّسٰاءِ قُلِ اَللّٰهُ یُفْتِیکُمْ فِیهِنَّ وَ مٰا یُتْلیٰ عَلَیْکُمْ فِی اَلْکِتٰابِ فِی یَتٰامَی اَلنِّسٰاءِ اَللاّٰتِی لاٰ تُؤْتُونَهُنَّ مٰا کُتِبَ لَهُنَّ وَ تَرْغَبُونَ أَنْ تَنْکِحُوهُنَّ وَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ اَلْوِلْدٰانِ وَ أَنْ تَقُومُوا لِلْیَتٰامیٰ بِالْقِسْطِ وَ مٰا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِهِ عَلِیماً (۱۲۷) وَ إِنِ اِمْرَأَةٌ خٰافَتْ مِنْ بَعْلِهٰا نُشُوزاً أَوْ إِعْرٰاضاً فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْهِمٰا أَنْ یُصْلِحٰا بَیْنَهُمٰا صُلْحاً وَ اَلصُّلْحُ خَیْرٌ وَ أُحْضِرَتِ اَلْأَنْفُسُ اَلشُّحَّ وَ إِنْ تُحْسِنُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِمٰا تَعْمَلُونَ خَبِیراً (۱۲۸) وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّسٰاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلاٰ تَمِیلُوا کُلَّ اَلْمَیْلِ فَتَذَرُوهٰا کَالْمُعَلَّقَةِ وَ إِنْ‌ تُصْلِحُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۱۲۹) وَ إِنْ یَتَفَرَّقٰا یُغْنِ اَللّٰهُ کُلاًّ مِنْ سَعَتِهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ وٰاسِعاً حَکِیماً (۱۳۰) وَ لِلّٰهِ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ لَقَدْ وَصَّیْنَا اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ إِیّٰاکُمْ أَنِ اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ إِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَّ لِلّٰهِ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ غَنِیًّا حَمِیداً (۱۳۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنْ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلاّٰ إِنٰاثاً وَ إِنْ یَدْعُونَ إِلاّٰ شَیْطٰاناً مَرِیداً (۱۱۷) لَعَنَهُ اَللّٰهُ وَ قٰالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبٰادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً (۱۱۸) وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذٰانَ اَلْأَنْعٰامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اَللّٰهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ اَلشَّیْطٰانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرٰاناً مُبِیناً (۱۱۹) یَعِدُهُمْ وَ یُمَنِّیهِمْ وَ مٰا یَعِدُهُمُ اَلشَّیْطٰانُ إِلاّٰ غُرُوراً (۱۲۰) أُولٰئِکَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ لاٰ یَجِدُونَ عَنْهٰا مَحِیصاً (۱۲۱) وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً وَعْدَ اَللّٰهِ حَقًّا وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اَللّٰهِ قِیلاً (۱۲۲)
هوش مصنوعی: آنها به جز خدا، تنها موجودات مؤنث را می‌خوانند و جز شیطان سرکش را نمی‌خوانند. خداوند او را لعنت کرده و او گفته است: «قطعا از بندگان تو سهمی معین برمی‌دارم. و حتما آنان را گمراه خواهم کرد و به آرزوها مشغولشان می‌کنم و به آنان فرمان می‌دهم تا گوش‌های حیوانات را ببرند و به آنان فرمان می‌دهم تا آفرینش خدا را تغییر دهند و هرکس شیطان را به جای خدا ولی خود انتخاب کند، به روشنی زیان کرده است. او به آنها وعده می‌دهد و امیدها می‌بافد، در حالی که وعده‌های شیطان چیزی جز فریب نیست. مأوای آنان جهنم است و هیچ راه فراری از آن نخواهند یافت. و اما کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، آنها را به باغ‌هایی وارد می‌کنیم که در زیر (درختان‌) آن نهرها جاری است و برای همیشه در آنجا خواهند ماند. این وعده‌ای است از سوی خدا که حقیقی است و چه کسی از خدا راستگوتر است؟
نمی‌خوانند از جز او مگر مادگانی و نمی‌خوانند مگر شیطان سرکش را (۱۱۷) لعنت کرد او را خدا و گفت شیطان هر آینه می‌گریم از بندگانت بهره مقرر (۱۱۸) و هر آینه گمراه می‌کنم ایشان را و در آرزو می‌اندازمشان و می‌فرمایمشان پس هر آینه بشکافند گوشهای چهارپایان را و می‌فرمایم ایشان را پس هر آینه تغییر می‌دهند آفریده خدا را و هر که فرا گیرد شیطان ناصر از جز خدا پس بتحقیق زیان کرد زیانی آشکارا (۱۱۹) وعده می‌دهدشان و در آرزو می‌اندازدشان و وعده نمی‌دهد ایشان را شیطان مگر فریب (۱۲۰) آنها آرامگاهشان دوزخست و نمی‌یابند از آن گریز گاهی (۱۲۱) و آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته زود باشد که در آوردشان در بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن همیشه وعده دادن خدا براستی و کیست راستگوی‌تر از خدا در گفتار (۱۲۲)
هوش مصنوعی: تنها افرادی که از غیر خدا بهره‌برداری می‌کنند، پیروان شیطان هستند. شیطان که خدا او را لعنت کرده، می‌گوید که قطعاً از بندگان خدا بهره‌ای خواهم گرفت و آن‌ها را گمراه می‌کنم و در آرزوها می‌اندازم. به آن‌ها فرمان می‌دهد که راه‌های نادرست را در پیش بگیرند و آنگاه می‌بینیم که مردم آفرینش خدا را تغییر می‌دهند. هر کسی که به شیطان به عنوان یاری‌دهنده‌اش اعتماد کند، قطعاً زیان کرده است. شیطان به آن‌ها وعده می‌دهد و در آرزوها نگه می‌دارد، ولی وعده‌اش تنها فریب است. سرنوشت آن‌ها دوزخ است و نمی‌توانند از آن بگریزند. اما کسانی که ایمان آورده و کردارهای نیک انجام داده‌اند، به زودی در بهشت‌هایی که زیر آن‌ها نهرهایی جاری است، جای خواهند گرفت. این وعده‌ای است از سوی خدا که حقیقت دارد و چه کسی از خدا در گفتارش راستگوتر است؟
نی پرستند اهل غفلت در پسند
جز زنانی را که غیر فاعلند
هوش مصنوعی: اهل غفلت فقط به زنانی توجه می‌کنند که فعال نیستند و به نوعی از زندگی دورند.
ظاهر این باشد که بتها را عیان
میتراشیدند بر شکل زنان
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که بت‌ها به وضوح و به شکل زنان ساخته می‌شدند.
هست اشارت نزد معنی سوی نفس
مادگی حتم است چون در خوی نفس
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وجود اشارات و نشانه‌ها به سمت حقیقت و معنای عمیق‌تر، ضروری و حتمی است، همان‌طور که جان و ذات انسان به ذات طبیعی و غریزی‌اش وابسته است. در واقع، این کلام به ارتباط میان نفس و مسائل عمیق‌تر هستی اشاره دارد و نشان می‌دهد که شناخت به ذات وجودی انسان و فهم امور معنوی نیازمند توجه به نشانه‌ها و اشارات موجود در اطراف ماست.
منفعل باشد نه فاعل ز اقتضا
می پرستندش به جان اهل هوی
هوش مصنوعی: به این معناست که انسان‌ها به دلیل تمایلات و نیازهای خود، کسی را که دارای ویژگی‌های خاصی است می‌پرستند، به‌طوری‌که آن فرد در واقع نقش فعالی را در این پرستش ایفا نمی‌کند و وابسته به شرایط و مقتضیات زندگی دیگران است.
مشرک حق می پرستد نفس خویش
طاعت شیطان کند در دین و کیش
هوش مصنوعی: انسانی که به خداوند توحید ندارد، در واقع خود را می‌پرستد و به خواسته‌های شیطانی خود در دین و آیین خود عمل می‌کند.
بلکه جز حق هر چه باشد ممکن است
بهر هر ممکن تأثّر بیّن است
هوش مصنوعی: تنها حقیقت است که واقعیت دارد و هر چیزی که غیر از آن باشد، ممکن است تأثیر و اثرگذاری واضحی داشته باشد.
نیست فاعل بلکه باشد منفعل
فاعل اندر ذات باشد مستقل
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که وجود فاعل، یعنی عامل کار، در حقیقت وجود ندارد و آنچه که هست تنها تاثیری است که وجودات دیگر بر روی یکدیگر دارند. فاعلی که مستقل باشد در واقع وجودی در ذات خود دارد، نه نهاد مستقلی برای عمل. به عبارت دیگر، او را بیشتر تحت تاثیر و تحولی می‌بینیم که از دیگران می‌گیرد تا اینکه خود به صورت مستقل عمل کند.
هم بنپرستند جز دیو مرید
بت پرستان که به بت دارند امید
هوش مصنوعی: تنها دیوانه‌ها به غیر از بت‌پرستان امید داشتند، زیرا این بت‌پرستان به بت‌های خود وابسته بودند.
لعنت حق بهر او باشد مدام
همچنین لعن عباد از خاص و عام
هوش مصنوعی: هیچ وقت لعنت و نفرین الهی از او دور نخواهد شد و همچنین نفرین و ناخرسندی مردم، چه افراد خاص و چه عام، همیشه شامل حال او خواهد بود.
گفت شیطان چون ز درگه گشت رد
از عبادت من بگیرم بی عدد
هوش مصنوعی: شیطان گفت: حالا که من از درگاه خداوند رانده شده‌ام، عبادت من را به شمار نمی‌آورم.
بهرة مفروض کز بهر نشان
گشته بئس النار شرحش در بیان
هوش مصنوعی: به درستى که نیکوئی‌هایی که برای نشان دادن نام و مقام انجام می‌شود، همچون آتشی است که در توصیف آن نکته‌های بدی وجود دارد.
میکنم گمراهشان از راه دین
سازم اندر آرزوهاشان رهین
هوش مصنوعی: من آنها را از مسیر درست خارج می‌کنم و در آرزوهاشان به بند می‌کشم.
مینمایم امرشان پس تا برند
گوشهای چارپایان از گزند
هوش مصنوعی: من به آن‌ها می‌گویم که این کار را انجام دهند تا گوش‌های چهارپایان از خطر در امان بمانند.
مینمایم امرشان پس تا کنند
خلقت حق را مبدل در پسند
هوش مصنوعی: من به آنها دستور می‌دهم تا آفرینش خدا را به شکل دلخواه خود تغییر دهند.
دارم اعنی بازشان بر آن سنن
که بود غیر از رضای ذوالمنن
هوش مصنوعی: من دارم اشاره می‌کنم به اصول و آدابی که جز از خشنودی خدایی که نعمت‌ها بخشنده است، نیستند.
ز ارتکاب آن فعال بد همی
مسخ گردند از نشان آدمی
هوش مصنوعی: کسانی که به کارهای زشت و ناپسند دست بزنند، به تدریج حالتی غیرانسانی پیدا می‌کنند و از ویژگی‌های انسانی خود دور می‌شوند.
وآنکه شیطان را بگیرد دوست او
دون حق ماند به خسرانی فرو
هوش مصنوعی: کسی که شیطان را کنترل کند و به او وابسته شود، در حقیقت در موقعیتی پایین و ناپسند باقی می‌ماند و به ضرر خود خواهد رسید.
یعنی امر او نماید اختیار
برخلاف امر و نهی کردگار
هوش مصنوعی: این جمله می‌گوید که انسان می‌تواند اختیار انجام کارها را داشته باشد، حتی اگر کارهایش با دستورات و نهی‌های خداوند مخالف باشد.
میکند حاصل زیانی را که آن
هست روشن بل زیان اندر زیان
هوش مصنوعی: او نتیجه ضرری را رقم می‌زند که به وضوح مشخص است، اما آنچه بدتر است، این است که آن نقصان خود به زیان دیگری نیز منجر می‌شود.
می دهد شیطان بر ایشان وعده ها
و افکند در آرزوها بر خطا
هوش مصنوعی: شیطان به آنها وعده‌هایی می‌دهد و آنها را در آرزوهای بیجا و نادرست غرق می‌کند.
وعدة شیطان نباشد جز غرور
واندر آن نفعی مگر فقد و قصور
هوش مصنوعی: شیطان هرگز وعده‌ای جز فریب و فریبکاری نمی‌دهد و در این فریب، سودی جز ناکامی و کمبود نخواهد بود.
آن گروهی که خورند از وی فریب
نیست ایشان را به جز دوزخ نصیب
هوش مصنوعی: افرادی که از آن چیز بهره‌مند می‌شوند، فریب‌خورده‌اند و جز عذاب جهنم نصیبشان نخواهد بود.
هم نباشد هیچ ایشان را پناه
تا گریزند اندر آن زآن جایگاه
هوش مصنوعی: هیچ کسی در آنجا پناهی ندارد تا بتواند از آن مکان فرار کند.
وآنکه مؤمن گشت و اعمالش نکوست
فعل نیکش در جزاء راجع به اوست
هوش مصنوعی: هر کس که به ایمان رسیده و کارهای نیکو انجام می‌دهد، پاداش اعمال نیکش به خودش برمی‌گردد.
زودشان بدهیم در جنّت مقام
جاودان مانند در دارالسلام
هوش مصنوعی: باید به آن‌ها زودتر در بهشت مقام دائمی بدهیم، به گونه‌ای که مانند کسانی باشند که در سرای سلامتی زندگی می‌کنند.
جویهای جاری از شیر و عسل
علم و اخلاق است و عرفان و عمل
هوش مصنوعی: رودخانه‌هایی که از شیر و عسل پر شده‌اند، نماد علم، اخلاق، عرفان و عمل هستند.
راست باشد وعدة حق بی سؤال
کیست از حق راستگوتر در مقال
هوش مصنوعی: وعده‌ی حق همیشه درست و واقعی است، و هیچ‌کس نمی‌تواند از حقیقت پرسش کند، زیرا هیچ کس در سخن عادل‌تر از حق نیست.