گنجور

۱۹- آیات ۹۲ تا ۹۴

وَ مٰا کٰانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاّٰ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلیٰ أَهْلِهِ إِلاّٰ أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ کٰانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ إِنْ کٰانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثٰاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلیٰ أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیٰامُ شَهْرَیْنِ مُتَتٰابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اَللّٰهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَلِیماً حَکِیماً (۹۲) وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزٰاؤُهُ جَهَنَّمُ خٰالِداً فِیهٰا وَ غَضِبَ اَللّٰهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذٰاباً عَظِیماً (۹۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لاٰ تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقیٰ إِلَیْکُمُ اَلسَّلاٰمَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا فَعِنْدَ اَللّٰهِ مَغٰانِمُ کَثِیرَةٌ کَذٰلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اَللّٰهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِمٰا تَعْمَلُونَ خَبِیراً (۹۴)

و نباشد هر مؤمنی را که بکشد مؤمنی را مگر بخطا و کسی که کشت مؤمنی را بخطا پس بر او است آزاد کردن کردنی مؤمن و خونبهای تسلیم کرده شده به اهلش مگر آنکه تصدق کنند پس اگر باشد از جماعتی که دشمنند مر شما را و او مؤمن بوده است پس بر اوست آزاد کردن مؤمنی و اگر باشد از جماعتی که میان شما و میان ایشان پیمانیست پس بر اوست خونبهای فرا سپرده با اهلش و آزاد کردن مؤمنه‌ای پس کسی که نیاید پس بر اوست روزه دو ماه پی هم توبه دادنی از خدا و باشد خدا دانای درست کردار (۹۲) و کسی که بکشد مؤمنی را از روی عمد پس جزایش دوزخ است جاودانی در آن و خشم خدا بر او و لعنت کرد او را و مهیا کرد برای او عذابی بزرگ (۹۳) ای آن کسانی که ایمان آورده‌اید چون سفر کنید در راه خدا پس تفتیش کنید و مگویید از برای کسی که القا کند بشما سلام نیستی مؤمن می‌خواسته باشید مایه برخورداری زندگانی دنیا را پس نزد خداست غنیمتهای بسیار هم چنان که بودید پیش از این پس منت گذاشت خدا بر شما پس تفتیش کنید بدرستی که خدا باشد بآنچه می‌کنید آگاه (۹۴)

قتل مؤمن نیست بر مؤمن روا
از تعمّد جز که باشد بر خطا
مؤمنی را از خطاء ور کُشت کس
بنده ای باید کند آزاد پس
هم دیت واجب بود بر وی تمام
تا رساند سوی اهلش بی کلام
جز که بخشند آن دیت را بی ستم
اهل آن مقتول بر وی از کرم
ور که مقتول است از قومی لعین
که شما را دشمنند از راه دین
لیک مؤمن باشد آن مقتول پس
بنده ای آزاد باید کرد و بس
ساقط است از وی دیت اندر یقین
ارث نبود بین کافر و اهل دین
ور بود زآن قوم که مابینتان
شرط و پیمان است در عین عیان
حکم او مانند حکم مسلم است
هم به مسلم حفظ ذمّی لازم است
هست یعنی فرض کفاره و دیت
بر مسلمان اندر افعال و نیت
پس نیابد بنده گر بیچاره ای
تا کند آزاد بر کفاره ای
پس بر او صوم است واجب در دو ماه
از پی کفاره زآن جرم و گناه
وضع کرد این حکم بهر توبه حق
تا زداید نقش عصیان از ورق
توبه خود آموزد او بر عاصیان
هم قبول توبه باشد زو عیان
آگه است از قاتل و مقتول، حق
هم خود او حاکم به امر ماخَلَق
مؤمنی را ور کُشد بر عمد کس
کشتنش داند حلال آن بوالهوس
هست دوزخ جاودان پاداش او
خشم و لعن حق رسد بر وی دوتو
بهر او آماده باشد در جحیم
بر جزای خود عذابی بس عظیم
ای گروه مؤمنان از انقیاد
چون سفر کردید از بهر جهاد
پس نمایید احتیاط اندر مصاف
تا نگردد کُشته مردی برخلاف
شد اُسامه سوی قوم ی در سفر
که از ایشان بد مسلمان یک نفر
وآن مسلمان نام او مرداس بود
که تحیّت بر اُسامه گفت زود
زد اُسامه تیغ و کرد او را هلاک
زین خبر شد جان احمد (ص) دردناک
آمد این آیت که در وقت جهاد
فحص باید کرد از حال عباد
می نگویید ار که او گوید سلام
نیست مؤمن گفته از خو ف این کلام
بر امید آن غنایم وآن غنم
بر مسلمانی کنید اینسان ستم
مال دنیا در غنیمت فانی است
بهر هر کس عارضی و آنی است
نزد حق باشد غنیمت ها فزون
که غنی گردید زآنها در قرون
هم ز قتل مردمان از بهر مال
بی نیاز آیید بعد از ضعف حال
هم شما بودید یکسر پیش از این
همچو ایشان اندر استظهار دین
کس نمی دید آنچه از دین حاصل است
وآنچه گویید از زبان یا از دل است
یعنی اسلام شما بد مستتر
کاین زمان است آشکار و مشتهر
بر شما منّت نهاده رب دین
بر رسوخ دین و اکمال یقین
پس کنید از حال مردم جستجو
دوست را تا واشناسید از عدو
بهر تأکید است این تکرارها
و انتظام و اهتمام کارها
حق به کردار شما باشد خبیر
وآنکه بی تقصیر کُشتید آن فقیر
گشت زین آیت اُسامه مضطرب
مغفرت جست از رسول منتجب
گفت لیک از لفظ توحیدم خجل
کو کند سد راه آمرزش به دل
بندهای آزاد کن شاید خدا
بر تو بخشد زآنچه بگذشت از خطا
۱۸- آیات ۸۷ تا ۹۱: اَللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلیٰ یَوْمِ اَلْقِیٰامَةِ لاٰ رَیْبَ فِیهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اَللّٰهِ حَدِیثاً (۸۷) فَمٰا لَکُمْ فِی اَلْمُنٰافِقِینَ فِئَتَیْنِ وَ اَللّٰهُ أَرْکَسَهُمْ بِمٰا کَسَبُوا أَ تُرِیدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اَللّٰهُ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلاً (۸۸) وَدُّوا لَوْ تَکْفُرُونَ کَمٰا کَفَرُوا فَتَکُونُونَ سَوٰاءً فَلاٰ تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِیٰاءَ حَتّٰی یُهٰاجِرُوا فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اُقْتُلُوهُمْ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ لاٰ تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِیًّا وَ لاٰ نَصِیراً (۸۹) إِلاَّ اَلَّذِینَ یَصِلُونَ إِلیٰ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثٰاقٌ أَوْ جٰاؤُکُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ یُقٰاتِلُوکُمْ أَوْ یُقٰاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَ لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْکُمْ فَلَقٰاتَلُوکُمْ فَإِنِ اِعْتَزَلُوکُمْ فَلَمْ یُقٰاتِلُوکُمْ وَ أَلْقَوْا إِلَیْکُمُ اَلسَّلَمَ فَمٰا جَعَلَ اَللّٰهُ لَکُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیلاً (۹۰) سَتَجِدُونَ آخَرِینَ یُرِیدُونَ أَنْ یَأْمَنُوکُمْ وَ یَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ کُلَّمٰا رُدُّوا إِلَی اَلْفِتْنَةِ أُرْکِسُوا فِیهٰا فَإِنْ لَمْ یَعْتَزِلُوکُمْ وَ یُلْقُوا إِلَیْکُمُ اَلسَّلَمَ وَ یَکُفُّوا أَیْدِیَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اُقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أُولٰئِکُمْ جَعَلْنٰا لَکُمْ عَلَیْهِمْ سُلْطٰاناً مُبِیناً (۹۱)۲۰- آیات ۹۵ تا ۱۰۰: لاٰ یَسْتَوِی اَلْقٰاعِدُونَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُولِی اَلضَّرَرِ وَ اَلْمُجٰاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اَللّٰهُ اَلْمُجٰاهِدِینَ بِأَمْوٰالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَی اَلْقٰاعِدِینَ دَرَجَةً وَ کُلاًّ وَعَدَ اَللّٰهُ اَلْحُسْنیٰ وَ فَضَّلَ اَللّٰهُ اَلْمُجٰاهِدِینَ عَلَی اَلْقٰاعِدِینَ أَجْراً عَظِیماً (۹۵) دَرَجٰاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ کٰانَ اَللّٰهُ غَفُوراً رَحِیماً (۹۶) إِنَّ اَلَّذِینَ تَوَفّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ ظٰالِمِی أَنْفُسِهِمْ قٰالُوا فِیمَ کُنْتُمْ قٰالُوا کُنّٰا مُسْتَضْعَفِینَ فِی اَلْأَرْضِ قٰالُوا أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اَللّٰهِ وٰاسِعَةً فَتُهٰاجِرُوا فِیهٰا فَأُولٰئِکَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ سٰاءَتْ مَصِیراً (۹۷) إِلاَّ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ اَلرِّجٰالِ وَ اَلنِّسٰاءِ وَ اَلْوِلْدٰانِ لاٰ یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لاٰ یَهْتَدُونَ سَبِیلاً (۹۸) فَأُولٰئِکَ عَسَی اَللّٰهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَفُوًّا غَفُوراً (۹۹) وَ مَنْ یُهٰاجِرْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ یَجِدْ فِی اَلْأَرْضِ مُرٰاغَماً کَثِیراً وَ سَعَةً وَ مَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهٰاجِراً إِلَی اَللّٰهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ اَلْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللّٰهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ غَفُوراً رَحِیماً (۱۰۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا کٰانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاّٰ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلیٰ أَهْلِهِ إِلاّٰ أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ کٰانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ إِنْ کٰانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثٰاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلیٰ أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیٰامُ شَهْرَیْنِ مُتَتٰابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اَللّٰهِ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَلِیماً حَکِیماً (۹۲) وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزٰاؤُهُ جَهَنَّمُ خٰالِداً فِیهٰا وَ غَضِبَ اَللّٰهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذٰاباً عَظِیماً (۹۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لاٰ تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقیٰ إِلَیْکُمُ اَلسَّلاٰمَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا فَعِنْدَ اَللّٰهِ مَغٰانِمُ کَثِیرَةٌ کَذٰلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اَللّٰهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ بِمٰا تَعْمَلُونَ خَبِیراً (۹۴)
هوش مصنوعی: برای مؤمن جایز نیست که مؤمنی را بکشد مگر به اشتباه. اگر کسی به اشتباه مؤمنی را بکشد، باید یک برده مؤمن را آزاد کند و دیه‌ای به خانواده آن مؤمن بپردازد، مگر اینکه خانواده مقتول از آن دیه گذشت کنند. اگر کشته شده از قوم دشمن شما باشد و مؤمن باشد، باز هم باید یک برده مؤمن را آزاد کند. و اگر او از قومی باشد که بین شما و آن‌ها پیمانی وجود دارد، باید دیه را به خانواده‌اش بدهد و یک برده مؤمن را آزاد کند. در صورتی که نتواند، باید دو ماه متوالی روزه بگیرد تا این کار جبران شود. خداوند همواره دانا و حکیم است. کسی که عمداً مؤمنی را بکشد، جزای او جهنم خواهد بود و او برای همیشه در آنجا خواهد ماند. خداوند بر او خشم خواهد گرفت و او را لعنت می‌کند و عذابی بزرگ برای او آماده کرده است. ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که در راه خدا جنگ می‌کنید، حتماً تحقیق کنید و نگویید به کسی که به شما سلام داده، تو مؤمن نیستی، زیرا به دنبال منافع دنیایی هستید. در نزد خدا غنایم بسیار زیادی وجود دارد. شما نیز پیش از این در چنین وضعی بودید و خدا به شما نعمت داده است. بنابراین حتماً تحقیق کنید، زیرا خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاهی دارد.
و نباشد هر مؤمنی را که بکشد مؤمنی را مگر بخطا و کسی که کشت مؤمنی را بخطا پس بر او است آزاد کردن کردنی مؤمن و خونبهای تسلیم کرده شده به اهلش مگر آنکه تصدق کنند پس اگر باشد از جماعتی که دشمنند مر شما را و او مؤمن بوده است پس بر اوست آزاد کردن مؤمنی و اگر باشد از جماعتی که میان شما و میان ایشان پیمانیست پس بر اوست خونبهای فرا سپرده با اهلش و آزاد کردن مؤمنه‌ای پس کسی که نیاید پس بر اوست روزه دو ماه پی هم توبه دادنی از خدا و باشد خدا دانای درست کردار (۹۲) و کسی که بکشد مؤمنی را از روی عمد پس جزایش دوزخ است جاودانی در آن و خشم خدا بر او و لعنت کرد او را و مهیا کرد برای او عذابی بزرگ (۹۳) ای آن کسانی که ایمان آورده‌اید چون سفر کنید در راه خدا پس تفتیش کنید و مگویید از برای کسی که القا کند بشما سلام نیستی مؤمن می‌خواسته باشید مایه برخورداری زندگانی دنیا را پس نزد خداست غنیمتهای بسیار هم چنان که بودید پیش از این پس منت گذاشت خدا بر شما پس تفتیش کنید بدرستی که خدا باشد بآنچه می‌کنید آگاه (۹۴)
هوش مصنوعی: هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی دیگر را به قتل برساند مگر اینکه این کار به اشتباه رخ دهد. اگر کسی به اشتباه مؤمنی را بکشد، بر او واجب است که یک مؤمن را آزاد کند و همچنین باید دیه آن مؤمن را به خانواده‌اش بپردازد، مگر اینکه آن‌ها ببخشند. اگر مقتول از دشمنان شما باشد و او مؤمن بوده، باز هم بر قاتل واجب است که یک مؤمن را آزاد کند. اگر مقتول از کسانی باشد که بین شما و آن‌ها پیمانی وجود دارد، در این صورت بر او واجب خواهد بود که دیه را به خانواده‌اش بپردازد و یک مؤمنه را آزاد کند. اگر او نتواند این کار را انجام دهد، باید دو ماه پیاپی روزه بگیرد تا به درگاه خدا توبه کند. خداوند از اعمال شما آگاه است. کسی که عمداً مؤمنی را به قتل برساند، مجازاتش دوزخ است و او به طور ابدی در آنجا خواهد ماند. همچنین، خداوند بر او خشم خواهد گرفت و او را لعنت خواهد کرد و عذاب بزرگی برایش آماده شده است. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که در راه خدا سفر می‌کنید، باید دقت کنید و هرگز نگوئید به کسی که سلام می‌دهد، او مؤمن نیست. ممکن است شما بخواهید از زندگی دنیا بهره‌برداری کنید، اما برای شما غنائم زیادی در نزد خدا وجود دارد، همان‌طور که قبل از این نیز بودید. خداوند بر شما منت گذاشته و باید تلاش کنید؛ زیرا او به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.
قتل مؤمن نیست بر مؤمن روا
از تعمّد جز که باشد بر خطا
هوش مصنوعی: کشتن یک مؤمن بر مؤمن دیگر جایز نیست، مگر اینکه به صورت عمدی و از روی اشتباه انجام شود.
مؤمنی را از خطاء ور کُشت کس
بنده ای باید کند آزاد پس
هوش مصنوعی: هر کس که مؤمنی را به ناحق به قتل برساند، باید بنده‌ای را آزاد کند.
هم دیت واجب بود بر وی تمام
تا رساند سوی اهلش بی کلام
هوش مصنوعی: او موظف بود که همه چیز را به درستی انجام دهد تا بدون هیچ سخنی آنچه را که باید به خانواده‌اش برساند، منتقل کند.
جز که بخشند آن دیت را بی ستم
اهل آن مقتول بر وی از کرم
هوش مصنوعی: تنها کسانی که به فریاد مظلومان می‌رسند و با دلسوزی دلسوزی دارند، می‌توانند از طریق انصاف و لطافت در حق آنها عمل کنند.
ور که مقتول است از قومی لعین
که شما را دشمنند از راه دین
هوش مصنوعی: اگر کسی از قومی که شما را به دلیل دینتان دشمن می‌دانند کشته شود، این موضوع چه اهمیتی دارد؟
لیک مؤمن باشد آن مقتول پس
بنده ای آزاد باید کرد و بس
هوش مصنوعی: اما مقتول مؤمن است، بنابراین باید تنها یک بنده آزاد شود.
ساقط است از وی دیت اندر یقین
ارث نبود بین کافر و اهل دین
هوش مصنوعی: اگر فردی از دنیا برود و ارثی برای او باقی نمانده باشد، در این صورت فرقی بین کافر و مؤمن نیست و هر دو در این موضوع برابرند.
ور بود زآن قوم که مابینتان
شرط و پیمان است در عین عیان
هوش مصنوعی: اگر از آن قوم باشید که میان شما و آن‌ها پیمان و شرطی است، این وضعیت در عین حال که واضح است، حفظ می‌شود.
حکم او مانند حکم مسلم است
هم به مسلم حفظ ذمّی لازم است
هوش مصنوعی: حکم خداوند مانند حکم مسلمین است و همچنین بر مسلمین واجب است که از حقوق افرادی که در جامعه ذمی (غیرمسلمانان تحت حفاظت) هستند نیز به درستی محافظت کنند.
هست یعنی فرض کفاره و دیت
بر مسلمان اندر افعال و نیت
هوش مصنوعی: باید گفت که مسلمانان در کارها و نیت‌های خود مسئولیت دارند و باید توجه کنند که برای برخی اعمال ممکن است نیاز به جبران یا توبه داشته باشند.
پس نیابد بنده گر بیچاره ای
تا کند آزاد بر کفاره ای
هوش مصنوعی: اگر بنده‌ای به سختی بیفتد، دیگر نمی‌تواند آزاد شود مگر با پرداخت یک عذاب یا گناهی که انجام داده است.
پس بر او صوم است واجب در دو ماه
از پی کفاره زآن جرم و گناه
هوش مصنوعی: بنابراین بر او واجب است که در دو ماه روزه بگیرد تا کفاره‌ای برای آن جرم و گناه بپردازد.
وضع کرد این حکم بهر توبه حق
تا زداید نقش عصیان از ورق
هوش مصنوعی: این حکم را به خاطر توبه و بازگشت به درگاه حق قرار داده‌اند تا چهره‌ی نافرمانی از زندگی پاک شود.
توبه خود آموزد او بر عاصیان
هم قبول توبه باشد زو عیان
هوش مصنوعی: توبه کردن به انسان می‌آموزد که حتی کسانی که معصیت کرده‌اند، می‌توانند مورد پذیرش توبه قرار گیرند و این موضوع به وضوح دیده می‌شود.
آگه است از قاتل و مقتول، حق
هم خود او حاکم به امر ماخَلَق
هوش مصنوعی: او از قاتل و مقتول آگاه است و حق نیز خود او حاکم بر آنچه خلق کرده است.
مؤمنی را ور کُشد بر عمد کس
کشتنش داند حلال آن بوالهوس
هوش مصنوعی: اگر کسی به عمد مؤمنی را بکشد، او می‌داند که این کار حلال نیست و فقط یک فرد هوسران می‌تواند چنین اقدامی انجام دهد.
هست دوزخ جاودان پاداش او
خشم و لعن حق رسد بر وی دوتو
هوش مصنوعی: دوزخ ابدی پاداش کسانی است که به خشم و نفرین خداوند دچار می‌شوند.
بهر او آماده باشد در جحیم
بر جزای خود عذابی بس عظیم
هوش مصنوعی: برای او در آتش جهنم عذاب بزرگی آماده است، که متناسب با اعمالش می‌باشد.
ای گروه مؤمنان از انقیاد
چون سفر کردید از بهر جهاد
هوش مصنوعی: ای مؤمنان، وقتی که برای جهاد به سفر می‌روید، از تسلیم و عبودیت خداوند غافل نشوید.
پس نمایید احتیاط اندر مصاف
تا نگردد کُشته مردی برخلاف
هوش مصنوعی: پس در مواجهه با دشمن احتیاط کنید تا به اشتباه جان هیچ مردی گرفته نشود.
شد اُسامه سوی قوم ی در سفر
که از ایشان بد مسلمان یک نفر
هوش مصنوعی: اُسامه در سفر به سوی یک گروه رفت، ولی از میان آن‌ها تنها یک نفر مسلمان خوب وجود داشت.
وآن مسلمان نام او مرداس بود
که تحیّت بر اُسامه گفت زود
هوش مصنوعی: مردی به نام مرداس وجود داشت که با شتاب به اوسامه سلام و درود گفت.
زد اُسامه تیغ و کرد او را هلاک
زین خبر شد جان احمد (ص) دردناک
هوش مصنوعی: اُسامه ضربتی به کسی زد و او را کشت. پس از این واقعه، جان پیامبر (ص) بسیار آشفته و ناراحت شد.
آمد این آیت که در وقت جهاد
فحص باید کرد از حال عباد
هوش مصنوعی: این آیه بیان می‌کند که در زمان جهاد، باید به وضعیت و حال بندگان خدا توجه شود و بررسی گردد که ایشان چگونه هستند و به چه وضعیت‌هایی دچار شده‌اند.
می نگویید ار که او گوید سلام
نیست مؤمن گفته از خو ف این کلام
هوش مصنوعی: اگر او سلام کند، شما چیزی نگویید؛ چون مؤمن به خاطر ترسش از خدا، این حرف را نمی‌زند.
بر امید آن غنایم وآن غنم
بر مسلمانی کنید اینسان ستم
هوش مصنوعی: با امید به دست آوردن غنیمت‌ها و نعمت‌ها، بر مسلمانان این گونه ظلم می‌کنید.
مال دنیا در غنیمت فانی است
بهر هر کس عارضی و آنی است
هوش مصنوعی: دارایی‌های دنیوی زودگذر و ناپایدار هستند و هر شخص به نوعی و به طور موقتی از آن‌ها بهره‌مند می‌شود.
نزد حق باشد غنیمت ها فزون
که غنی گردید زآنها در قرون
هوش مصنوعی: در نزد خداوند، نعمات و بهره‌ها زیاد است، زیرا او از این نعمت‌ها در دوره‌های مختلف غنی و بی‌نیاز شده است.
هم ز قتل مردمان از بهر مال
بی نیاز آیید بعد از ضعف حال
هوش مصنوعی: افراد به خاطر مال و ثروت، جان دیگران را می‌گیرند. اما پس از آنکه قدرت و توانایی‌شان کاهش یافت، به فکر بی‌نیازی می‌افتند.
هم شما بودید یکسر پیش از این
همچو ایشان اندر استظهار دین
هوش مصنوعی: شما پیش از این، به طور کامل در حمایت از دین مانند این افراد حضور داشتید.
کس نمی دید آنچه از دین حاصل است
وآنچه گویید از زبان یا از دل است
هوش مصنوعی: هیچ‌کس آنچه را که از دین به دست آمده است و آنچه را که از زبان یا دل بیان می‌شود، نمی‌بیند.
یعنی اسلام شما بد مستتر
کاین زمان است آشکار و مشتهر
هوش مصنوعی: یعنی ایمان و دیانت شما به گونه‌ای است که در این زمان به وضوح دیده می‌شود و شناخته شده است.
بر شما منّت نهاده رب دین
بر رسوخ دین و اکمال یقین
هوش مصنوعی: خداوند به شما لطف و کرم کرده و ایمان شما را مستحکم کرده و یقین شما را کامل نموده است.
پس کنید از حال مردم جستجو
دوست را تا واشناسید از عدو
هوش مصنوعی: به دنبال حال و احوال مردم باشید تا دوست را بشناسید و از دشمن ایمن بمانید.
بهر تأکید است این تکرارها
و انتظام و اهتمام کارها
هوش مصنوعی: این تکرارها و نظم و دقت در کارها به منظور تأکید بر اهمیت موضوع است.
حق به کردار شما باشد خبیر
وآنکه بی تقصیر کُشتید آن فقیر
هوش مصنوعی: عمل شما آگاهانه است و خداوند به انگیزه‌های شما واقف است؛ و آن کسی که بی‌دلیل جان آن فقیر را گرفت، در واقع بدون گناه و تقصیر نبود.
گشت زین آیت اُسامه مضطرب
مغفرت جست از رسول منتجب
هوش مصنوعی: اُسامه به دلیل این نشانه نگران و مضطرب شد و از پیامبر درخواست بخشش کرد.
گفت لیک از لفظ توحیدم خجل
کو کند سد راه آمرزش به دل
هوش مصنوعی: گفت اما از کلمه توحید شرمنده است، زیرا مانع می‌شود که فرد بتواند دلش را برای بخشش باز کند.
بندهای آزاد کن شاید خدا
بر تو بخشد زآنچه بگذشت از خطا
هوش مصنوعی: آزاد کردن خود از قید و بندها می‌تواند سبب شود تا خداوند چیزهایی را که از دست داده‌ای به تو عطا کند و خطاهای گذشته‌ات را ببخشد.