گنجور

۱۴- آیات ۷۱ تا ۷۶

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُبٰاتٍ أَوِ اِنْفِرُوا جَمِیعاً (۷۱) وَ إِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ لَیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصٰابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قٰالَ قَدْ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَکُنْ مَعَهُمْ شَهِیداً (۷۲) وَ لَئِنْ أَصٰابَکُمْ فَضْلٌ مِنَ اَللّٰهِ لَیَقُولَنَّ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یٰا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً (۷۳) فَلْیُقٰاتِلْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ اَلَّذِینَ یَشْرُونَ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا بِالْآخِرَةِ وَ مَنْ یُقٰاتِلْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً (۷۴) وَ مٰا لَکُمْ لاٰ تُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ اَلرِّجٰالِ وَ اَلنِّسٰاءِ وَ اَلْوِلْدٰانِ اَلَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنٰا أَخْرِجْنٰا مِنْ هٰذِهِ اَلْقَرْیَةِ اَلظّٰالِمِ أَهْلُهٰا وَ اِجْعَلْ لَنٰا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اِجْعَلْ لَنٰا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیراً (۷۵) اَلَّذِینَ آمَنُوا یُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَلطّٰاغُوتِ فَقٰاتِلُوا أَوْلِیٰاءَ اَلشَّیْطٰانِ إِنَّ کَیْدَ اَلشَّیْطٰانِ کٰانَ ضَعِیفاً (۷۶)

ای آن کسانی که ایمان آوردید بگیرید سلاحتان را پس بیرون روید فوج فوج یا بیرون روید با هم (۷۱) و بدرستی که از شما هر آینه کس است که درنگ می‌کند پس اگر برسد شما را مصیبتی گفت بتحقیق انعام کرد خدا بر من هنگامی که نبودم با ایشان حاضر (۷۲) و اگر برسد شما را فضلی از خدا هر آینه می‌گویند چنان که گویا نبوده میان شما و میان او دوستی ای کاش من بودم با ایشان پس فیروز می‌شدم فیروزی بزرگ (۷۳) پس باید کارزار کنید در راه خدا آنها که خریدند زندگانی دنیا را بآخرت و هر که کارزار کند در راه خدا پس کشته شود یا غالب آید پس زود باشد که بدهیمش مزدی بزرگ (۷۴) و چیست شما را که کارزار نمی‌کنید در راه خدا و در راه ضعیفان از مردان و زنان و کودکان که می‌گویند ای پروردگار ما بیرون بر ما را از این قریه که ستمکار است اهلش و بگردان برای ما از نزدت یاوری و بگردان برای ما از نزدت یاری‌کننده (۷۵) آنان که ایمان آوردند کارزار می‌کنند در راه خدا و آنان که کافر شدند کارزار می‌کنند در راه طاغوت پس کارزار کنید با دوستان دیو رجیم بدرستی که مکر شیطان باشد سست (۷۶)

ای گروه مؤمنان آلات حرب
باز برگیرید بهر قتل و ضرب
کآن شما را از شرور دشمنان
باشد اسباب حذر در هر مکان
جمله پس بیرون شتابید از رجال
مجتمع یا فرقه فرقه در قتال
یعنی آن نوعی که باشد مصلحت
در تفرق یا که جمع از هر جهت
وز شما هستند بعضی که درنگ
باشد ایشان را به رفتن سوی جنگ
گر که آید مر شما را محنتی
ز انهزام و قتل ز اعداء نوبتی
آن منافق گوید این از ذوالمنن
هست فضل و نعمتی از بهر من
که نبودم با مسلمانان به جنگ
پای بختم نامد از گیتی به سنگ
ور شما را آید از حق نعمتی
از غنیمت یا که فتح و نصرتی
با ضعیفان این چنین گویند زود
که مودّت بینتان گویا نبود
یعنی او را با شما نبود وداد
تا کند یاری شما را در جهاد
از غنیمت تا مگر چیزی رسد
بر شما و این حرفشان هست از حسد
کرده احمد بخل یعنی بر شما
که نبرد او با خود از بهر غزا
کاش با ایشان بدم من در قتال
بردمی تا بهره ای زین زرّ و مال
آن جماعت، مؤمنان را از جهاد
سست می کردند از حقد و عناد
زآن کند حق ذکر ایشان بر عباد
از پی ترغیب مؤمن بر جهاد
پس کند دل فارغ از اکراهشان
از یقَاتِلْ فِی سبِیلِ اللهشان
باید اعنی بر قتال آرند رو
اهل ایمان در ره دین با عدو
آن کسان که می فروشند از یقین
این حیات دنیوی بر دار دین
میدهند این دار فانی را ز دست
بر سرای آخرت کآن باقی است
وآنکه رو کرد از یقین بر کارزار
در ره حق کُشته شد پس ز افتخار
یا که غالب شد به دشمن بی ز بیم
می دهیمش زود اجری بس عظیم
غالب و مغلوبی او را قصد نیست
کشتن و کشته شدن پیشش یکی است
قصد او رخسار جانان دیدن است
پیش او در خون خود غلطیدن است
قصد عاشق ز امر جانان بندگی است
او چه بند مردگی و زندگی است
مر شما را چیست ای مردان کار
که نباشد میلتان بر کارزار
هم در استخلاص آن مستضعفین
که اسیر کافرانند و غمین
از رجال و از نساء، خرد و کلان
تا که ایشانند اسیر کافران
کی شوید از رحمت حق بهره مند
خود شما آزاد و ایشان زیر بند
ابر رحمت مؤمنان را فوق سر
خیمه زد لیکن نبارد یک مطر
تا نگردند آن گرفتاران خلاص
همچنین باشید عطشان عام و خاص
کآن اسیران با خدا با درد و سوز
می بنالند از شبانگه تا به روز
کای خدا زین قریه ما را ده نجات
کاهل او باشند ظالم بر ثقات
یا رب از این قریه کن ما را خلاص
منّتی بر ما گذار از اختصاص
بهر ما یک دوست از نزدیک خود
میبگردان تا کند ما را مدد
هم بساز از نزد خود یاری که او
بهر ما باشد پناهی از عدو
شد دعای آن جماعت مستجاب
کرد فتح مکه احمد (ص) با شتاب
آنکه اندر دست اعداء بد اسیر
شد بر اهل مکه ز امر حق امیر
آن کسان که بگرویدند آشکار
میکنند اندر ره حق کارزار
کافران هم می کنند از عقلِ تنگ
در ره طاغوت با اخیار جنگ
پس برید از دوستان دیو سر
نیست هیچ از کید شیطان سست تر
آنچه بنماید نباشد جز فریب
میگریزد در نبرد از یک نهیب
آنکه دائم در جهاد اکبر است
واقف از وسواس نفس ابتر است
در نظر دارد نمود شیر و ببر
چون کنی رو ، نیست غیر از نقش قبر
اندکی گر پا فشاری در غزاش
نیست برجا هیچ جز اسم و عزاش
برگذشته، های و هویِ شیر و پیل
مانده است از پهلوان باد سبیل
فرّ و زورش در تقابل یک دم است
آنکه با آن دم شکیبد رستم است
وآنکه باشد لغو عهد و سست بند
زود افتد آن کُپک را در کمند
مرد این میدان نباشد هر تنی
کو بگو حیدر دلی ، شیر افکنی
گفته ام از رزم او صد بار و باز
گفت خواهم چون به او دارم نیاز
۱۳- آیات ۶۶ تا ۷۰: وَ لَوْ أَنّٰا کَتَبْنٰا عَلَیْهِمْ أَنِ اُقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ أَوِ اُخْرُجُوا مِنْ دِیٰارِکُمْ مٰا فَعَلُوهُ إِلاّٰ قَلِیلٌ مِنْهُمْ وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مٰا یُوعَظُونَ بِهِ لَکٰانَ خَیْراً لَهُمْ وَ أَشَدَّ تَثْبِیتاً (۶۶) وَ إِذاً لَآتَیْنٰاهُمْ مِنْ لَدُنّٰا أَجْراً عَظِیماً (۶۷) وَ لَهَدَیْنٰاهُمْ صِرٰاطاً مُسْتَقِیماً (۶۸) وَ مَنْ یُطِعِ اَللّٰهَ وَ اَلرَّسُولَ فَأُولٰئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدٰاءِ وَ اَلصّٰالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولٰئِکَ رَفِیقاً (۶۹) ذٰلِکَ اَلْفَضْلُ مِنَ اَللّٰهِ وَ کَفیٰ بِاللّٰهِ عَلِیماً (۷۰)۱۵- آیات ۷۷ تا ۸۰: أَ لَمْ تَرَ إِلَی اَلَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتُوا اَلزَّکٰاةَ فَلَمّٰا کُتِبَ عَلَیْهِمُ اَلْقِتٰالُ إِذٰا فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ اَلنّٰاسَ کَخَشْیَةِ اَللّٰهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَ قٰالُوا رَبَّنٰا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا اَلْقِتٰالَ لَوْ لاٰ أَخَّرْتَنٰا إِلیٰ أَجَلٍ قَرِیبٍ قُلْ مَتٰاعُ اَلدُّنْیٰا قَلِیلٌ وَ اَلْآخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اِتَّقیٰ وَ لاٰ تُظْلَمُونَ فَتِیلاً (۷۷) أَیْنَمٰا تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ اَلْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَقُولُوا هٰذِهِ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَقُولُوا هٰذِهِ مِنْ عِنْدِکَ قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ فَمٰا لِهٰؤُلاٰءِ اَلْقَوْمِ لاٰ یَکٰادُونَ یَفْقَهُونَ حَدِیثاً (۷۸) مٰا أَصٰابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اَللّٰهِ وَ مٰا أَصٰابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ وَ أَرْسَلْنٰاکَ لِلنّٰاسِ رَسُولاً وَ کَفیٰ بِاللّٰهِ شَهِیداً (۷۹) مَنْ یُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطٰاعَ اَللّٰهَ وَ مَنْ تَوَلّٰی فَمٰا أَرْسَلْنٰاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً (۸۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُبٰاتٍ أَوِ اِنْفِرُوا جَمِیعاً (۷۱) وَ إِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ لَیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصٰابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قٰالَ قَدْ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَکُنْ مَعَهُمْ شَهِیداً (۷۲) وَ لَئِنْ أَصٰابَکُمْ فَضْلٌ مِنَ اَللّٰهِ لَیَقُولَنَّ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یٰا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً (۷۳) فَلْیُقٰاتِلْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ اَلَّذِینَ یَشْرُونَ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا بِالْآخِرَةِ وَ مَنْ یُقٰاتِلْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً (۷۴) وَ مٰا لَکُمْ لاٰ تُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ اَلرِّجٰالِ وَ اَلنِّسٰاءِ وَ اَلْوِلْدٰانِ اَلَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنٰا أَخْرِجْنٰا مِنْ هٰذِهِ اَلْقَرْیَةِ اَلظّٰالِمِ أَهْلُهٰا وَ اِجْعَلْ لَنٰا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اِجْعَلْ لَنٰا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیراً (۷۵) اَلَّذِینَ آمَنُوا یُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَلطّٰاغُوتِ فَقٰاتِلُوا أَوْلِیٰاءَ اَلشَّیْطٰانِ إِنَّ کَیْدَ اَلشَّیْطٰانِ کٰانَ ضَعِیفاً (۷۶)
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، مراقب خود باشید و به سوی دشمنان بروید، یا همه‌ی شما با هم بروید. در میان شما هستند افرادی که کندی می‌کنند و اگر به شما آسیبی برسد، می‌گویند: «خداوند به من نعمت عطا کرده که من در آنجا نبودم». و اگر از جانب خداوند بر شما لطف و فضل بیاید، می‌گویند: «ای کاش من هم با آن‌ها بودم تا بهره‌ی بزرگی ببرم». بنابراین، باید در راه خداوند با کسانی که زندگی دنیوی را به آخرت می‌فروشند، بجنگید. هر کس در راه خدا بجنگد، یا کشته شود یا پیروز گردد، به زودی خداوند پاداشی بزرگ به او خواهد داد. چرا در راه خدا نمی‌جنگید، در حالی که مردان و زنان و کودکان ضعیفی هستند که می‌گویند: «پروردگارا، ما را از این شهر که اهلش ستمگرند، خارج کن و برای ما از جانب خود ولی و مددی قرار ده». مؤمنان در راه خدا می‌جنگند و کافران در راه طاغوت، پس با یاران شیطان به مبارزه بپردازید، زیرا نقشه شیطان ضعیف است.
ای آن کسانی که ایمان آوردید بگیرید سلاحتان را پس بیرون روید فوج فوج یا بیرون روید با هم (۷۱) و بدرستی که از شما هر آینه کس است که درنگ می‌کند پس اگر برسد شما را مصیبتی گفت بتحقیق انعام کرد خدا بر من هنگامی که نبودم با ایشان حاضر (۷۲) و اگر برسد شما را فضلی از خدا هر آینه می‌گویند چنان که گویا نبوده میان شما و میان او دوستی ای کاش من بودم با ایشان پس فیروز می‌شدم فیروزی بزرگ (۷۳) پس باید کارزار کنید در راه خدا آنها که خریدند زندگانی دنیا را بآخرت و هر که کارزار کند در راه خدا پس کشته شود یا غالب آید پس زود باشد که بدهیمش مزدی بزرگ (۷۴) و چیست شما را که کارزار نمی‌کنید در راه خدا و در راه ضعیفان از مردان و زنان و کودکان که می‌گویند ای پروردگار ما بیرون بر ما را از این قریه که ستمکار است اهلش و بگردان برای ما از نزدت یاوری و بگردان برای ما از نزدت یاری‌کننده (۷۵) آنان که ایمان آوردند کارزار می‌کنند در راه خدا و آنان که کافر شدند کارزار می‌کنند در راه طاغوت پس کارزار کنید با دوستان دیو رجیم بدرستی که مکر شیطان باشد سست (۷۶)
هوش مصنوعی: ای کسانی که به خدا ایمان آورده‌اید، سلاح خود را بردارید و به جبهه بروید، چه به صورت گروهی و چه به صورت جمعی. به درستی که برخی از شما درنگ می‌کنند، و اگر مصیبتی به شما برسد، خدا بر من نعمت‌هایی عطا کرد زمانی که در میان شما نبودم. و اگر فضل و برکتی از خدا به شما برسد، می‌گویند که گویی هیچ دوستی میان ما نبوده است، و ای کاش من با آنها بودم تا از پیروزی بزرگ بهره‌مند می‌شدم. بنابراین، شما باید در راه خدا جهاد کنید، کسانی که زندگی دنیا را با آخرت عوض کردند. هر کس در راه خدا جهاد کند، یا کشته می‌شود یا پیروز می‌شود و به زودی پاداش بزرگ خواهد گرفت. چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و از ضعیفان مردان، زنان و کودکان که می‌گویند: «پروردگارا، ما را از این شهر که اهلش ستمگرند، بیرون ببر و از نزد خود، یاوری برای ما قرار ده» و «از نزد خود، یاور و یاری‌دهنده‌ای برای ما بفرست»؟ کسانی که ایمان دارند در راه خدا جهاد می‌کنند، و کسانی که کافرند در راه طاغوت می‌جنگند. پس شما نیز با دوستان شیطان مبارزه کنید که مکر شیطان ضعیف است.
ای گروه مؤمنان آلات حرب
باز برگیرید بهر قتل و ضرب
هوش مصنوعی: ای جمع مؤمنان، سلاح‌های جنگی را دوباره آماده کنید تا در راه مبارزه و دفاع به کار ببرید.
کآن شما را از شرور دشمنان
باشد اسباب حذر در هر مکان
هوش مصنوعی: این شما را از خطر دشمنان در هر جا محفوظ خواهد داشت.
جمله پس بیرون شتابید از رجال
مجتمع یا فرقه فرقه در قتال
هوش مصنوعی: همه به سرعت از جمعیت خارج شدند یا به گروه‌های مختلف تقسیم شده و در حال جنگ هستند.
یعنی آن نوعی که باشد مصلحت
در تفرق یا که جمع از هر جهت
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که ممکن است در برخی شرایط، بهتر باشد که افراد یا گروه‌ها از هم جدا شوند، یا در شرایط دیگر جمع شوند. بسته به موقعیت و منافع، هر یک از این دو گزینه ممکن است مصلحت داشته باشد.
وز شما هستند بعضی که درنگ
باشد ایشان را به رفتن سوی جنگ
هوش مصنوعی: برخی از شما هستند که در رفتن به جنگ تردید دارند و به انتظار نشسته‌اند.
گر که آید مر شما را محنتی
ز انهزام و قتل ز اعداء نوبتی
هوش مصنوعی: اگر در سختی و مشکلات ناشی از شکست و قتل دشمنان به شما برخورد، نگران نباشید؛ این شرایط نیز گذراست.
آن منافق گوید این از ذوالمنن
هست فضل و نعمتی از بهر من
هوش مصنوعی: منافق می‌گوید که این نعمت و فضل از جانب ذوالمنن (خدای بخشنده) برای من است.
که نبودم با مسلمانان به جنگ
پای بختم نامد از گیتی به سنگ
هوش مصنوعی: در زمانی که با مسلمانان به نبرد نبودم، سرنوشت خیری برای من رقم نخورد و زندگی‌ام سخت و دشوار شد.
ور شما را آید از حق نعمتی
از غنیمت یا که فتح و نصرتی
هوش مصنوعی: اگر بر شما نعمتی از جانب خدا فرود آید، چه غنیمتی باشد و چه پیروزی و موفقیتی، از آن بهره‌برداری کنید.
با ضعیفان این چنین گویند زود
که مودّت بینتان گویا نبود
هوش مصنوعی: با افراد ضعیف به این صورت صحبت می‌کنند که نشان می‌دهد بین شما محبت و دوستی وجود ندارد.
یعنی او را با شما نبود وداد
تا کند یاری شما را در جهاد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که او با شما حضور نداشت و به شما کمک نکرد تا در مبارزه و پیکار یاری‌تان کند.
از غنیمت تا مگر چیزی رسد
بر شما و این حرفشان هست از حسد
هوش مصنوعی: شاید به دنبال این هستید که از فرصت‌ها بهره‌برداری کنید، اما این سخن آن‌ها به خاطر حسادت است.
کرده احمد بخل یعنی بر شما
که نبرد او با خود از بهر غزا
هوش مصنوعی: احمد با شما بخیل است و این بخیل بودن او به خاطر این است که با خود، در جنگ و مبارزه نمی‌کوشد.
کاش با ایشان بدم من در قتال
بردمی تا بهره ای زین زرّ و مال
هوش مصنوعی: ای کاش می‌توانستم در جنگ با ایشان شرکت کنم و پیروز شوم تا از این طلا و ثروت بهره‌مند شوم.
آن جماعت، مؤمنان را از جهاد
سست می کردند از حقد و عناد
هوش مصنوعی: آن گروه، به خاطر کینه و دشمنی خود، مؤمنان را از جنگ و مبارزه دل‌سرد می‌کردند.
زآن کند حق ذکر ایشان بر عباد
از پی ترغیب مؤمن بر جهاد
هوش مصنوعی: به همین خاطر خداوند نام آن‌ها را در بین بندگانش ذکر کرده است تا مؤمنان را به جهاد و تلاش دعوت کند.
پس کند دل فارغ از اکراهشان
از یقَاتِلْ فِی سبِیلِ اللهشان
هوش مصنوعی: پس دل از فشار و تحمیل‌های آن‌ها آزاد می‌شود و برای جهاد در راه خدا آماده می‌گردد.
باید اعنی بر قتال آرند رو
اهل ایمان در ره دین با عدو
هوش مصنوعی: اهل ایمان باید در راه دین، به مقابله و جنگ با دشمنان بپردازند.
آن کسان که می فروشند از یقین
این حیات دنیوی بر دار دین
هوش مصنوعی: افرادی هستند که با اطمینان و باور قلبی خود، از ارزش و حقیقت این زندگی دنیوی دست می‌کشند و به موازین و اصول دین پایبندند.
میدهند این دار فانی را ز دست
بر سرای آخرت کآن باقی است
هوش مصنوعی: زندگی دنیوی را باید از دست داد تا به سرای آخرت نجات یابیم، چرا که آنجا پایدار و ماندگار است.
وآنکه رو کرد از یقین بر کارزار
در ره حق کُشته شد پس ز افتخار
هوش مصنوعی: کسیکه به یقین بر جهاد در راه حق قدم بردارد، در این مسیر جان خود را از دست می‌دهد و به این ترتیب به افتخار می‌رسد.
یا که غالب شد به دشمن بی ز بیم
می دهیمش زود اجری بس عظیم
هوش مصنوعی: اگر دشمن پیروز شود، بدون ترس به او پاداش بزرگی می‌دهیم.
غالب و مغلوبی او را قصد نیست
کشتن و کشته شدن پیشش یکی است
هوش مصنوعی: او نه به پیروزی فکر می‌کند و نه به شکست، برایش مهم نیست که کشته شود یا دیگری را بکشد، در نظرش هر دو حالت یکی است.
قصد او رخسار جانان دیدن است
پیش او در خون خود غلطیدن است
هوش مصنوعی: نیت او دیدن چهره محبوبش است و در مقابل او باید با کمال تسلیم و آرامش به جان خودش شهادت دهد.
قصد عاشق ز امر جانان بندگی است
او چه بند مردگی و زندگی است
هوش مصنوعی: عاشق هدفش از عشق به معشوق، خدمت و بندگی است. او در این راه به تفاوت میان زندگی و مردگی توجهی ندارد و فقط به عشق و خدمت به محبوبش می‌اندیشد.
مر شما را چیست ای مردان کار
که نباشد میلتان بر کارزار
هوش مصنوعی: ای مردان کار، چه دلیلی دارد که به میدان نبرد نروید وقتی که تمایلی به جنگیدن ندارید؟
هم در استخلاص آن مستضعفین
که اسیر کافرانند و غمین
هوش مصنوعی: هم در نجات آن کسانی که در چنگال کافران گرفتارند و غمگین هستند.
از رجال و از نساء، خرد و کلان
تا که ایشانند اسیر کافران
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که مردان و زنان، بزرگ و کوچک، همگی در چنگال و تسلط کافران هستند.
کی شوید از رحمت حق بهره مند
خود شما آزاد و ایشان زیر بند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که شما از رحمت خدا بهره‌مند خواهید شد، به شرطی که خودتان تلاش کنید و از قید و بندهای دنیا آزاد شوید. آنهایی که در بند گرفتارند، نمی‌توانند از این نعمت‌ها بهره‌مند گردند.
ابر رحمت مؤمنان را فوق سر
خیمه زد لیکن نبارد یک مطر
هوش مصنوعی: ابر رحمت به بالای خیمه مؤمنان سایه انداخته، اما هیچ قطره بارانی نمی‌بارد.
تا نگردند آن گرفتاران خلاص
همچنین باشید عطشان عام و خاص
هوش مصنوعی: تا زمانی که آن گرفتار شدگان نجات نیابند، شما نیز باید به این حال باقی بمانید و تشنه بمانید، هم افراد عمومی و هم خاص.
کآن اسیران با خدا با درد و سوز
می بنالند از شبانگه تا به روز
هوش مصنوعی: این شعر به احساس عمیق و دردناکی اشاره دارد که عده‌ای از انسان‌ها در دل شب و در تنهایی خود با خداوند به فریاد و ناله پرداخته و احساسات‌شان را بیان می‌کنند. آنها در این لحظات سخت و پردرد، به دعا و نیایش پرداخته و سعی می‌کنند تسلی پیدا کنند.
کای خدا زین قریه ما را ده نجات
کاهل او باشند ظالم بر ثقات
هوش مصنوعی: ای خدا، از این روستا ما را نجات ده، زیرا انسان‌های سست‌عزم و ظالم بر واقعیات حاکم شده‌اند.
یا رب از این قریه کن ما را خلاص
منّتی بر ما گذار از اختصاص
هوش مصنوعی: خداوندا، ما را از این روستا نجات بده و بر ما منت گذار، از ویژه‌گی‌هایی که بر ما مترتب است، رهایمان کن.
بهر ما یک دوست از نزدیک خود
میبگردان تا کند ما را مدد
هوش مصنوعی: برای ما یک دوست از میان خودمان به دور بگردان تا به ما کمک کند.
هم بساز از نزد خود یاری که او
بهر ما باشد پناهی از عدو
هوش مصنوعی: از نزد خود کمکی پیدا کن که بتواند برای ما در برابر دشمن، سرپناهی باشد.
شد دعای آن جماعت مستجاب
کرد فتح مکه احمد (ص) با شتاب
هوش مصنوعی: دعای آن گروه به زودی به اجابت رسید و فتح مکه برای پیامبر (ص) با سرعت انجام شد.
آنکه اندر دست اعداء بد اسیر
شد بر اهل مکه ز امر حق امیر
هوش مصنوعی: شخصی که در دست دشمنان گرفتار شد، بر اهل مکه به دستور حق، فرمانروایی کرد.
آن کسان که بگرویدند آشکار
میکنند اندر ره حق کارزار
هوش مصنوعی: افرادی که به حقیقت پیوسته‌اند، در مسیر حق، با شجاعت و جدیت اقدام می‌کنند و راه خود را به‌روشنی نشان می‌دهند.
کافران هم می کنند از عقلِ تنگ
در ره طاغوت با اخیار جنگ
هوش مصنوعی: کافران با عقل محدود خود، در راه سرکشی و طغیان، با نیکان مبارزه می‌کنند.
پس برید از دوستان دیو سر
نیست هیچ از کید شیطان سست تر
هوش مصنوعی: از دوستان فاصله بگیر، زیرا هیج چیزی به اندازه نیرنگ شیطان ضعیف و بی‌پایه نیست.
آنچه بنماید نباشد جز فریب
میگریزد در نبرد از یک نهیب
هوش مصنوعی: هر آنچه که به چشم می‌آید ممکن است فریبنده باشد و در واقعیت وجود ندارد. در موقعیت‌های دشوار، چنین چیزهایی از برخورد و چالش واقعی فرار می‌کنند.
آنکه دائم در جهاد اکبر است
واقف از وسواس نفس ابتر است
هوش مصنوعی: کسی که همیشه در تلاش برای مبارزه با نفس خود است، به خوبی از وسوسه‌های بی‌اساس و بی‌نتیجه آگاه است.
در نظر دارد نمود شیر و ببر
چون کنی رو ، نیست غیر از نقش قبر
هوش مصنوعی: اگر به ظاهر و نمای شیر و ببر توجه کنی، در واقع چیزی جز نقشی از قبر نمی‌بینی.
اندکی گر پا فشاری در غزاش
نیست برجا هیچ جز اسم و عزاش
هوش مصنوعی: اگر اندکی بر روی غزل خود تأکید کند، در حقیقت چیزی جز نام و شهرتش باقی نخواهد ماند.
برگذشته، های و هویِ شیر و پیل
مانده است از پهلوان باد سبیل
هوش مصنوعی: زمانی که جنگ و هیاهوی شیر و فیل که نمایانگر قدرت و شجاعت است، به پایان رسیده، تنها یادگاری از آن، نشانه‌ای از دلاوری و شجاعت را به جا گذاشته است که به نوعی به باد رفته است.
فرّ و زورش در تقابل یک دم است
آنکه با آن دم شکیبد رستم است
هوش مصنوعی: شجاعت و قدرت او تنها به یک لحظه بستگی دارد، کسی که در آن لحظه می‌تواند همچون رستم مقاومت کند.
وآنکه باشد لغو عهد و سست بند
زود افتد آن کُپک را در کمند
هوش مصنوعی: کسی که عهد و پیمانش را زیر پا بگذارد و به سادگی از آن دست بکشد، به سرعت در دام مشکلات و سختی‌ها گرفتار خواهد شد.
مرد این میدان نباشد هر تنی
کو بگو حیدر دلی ، شیر افکنی
هوش مصنوعی: هر کسی که دلش جرأت و نیروی حیدر (علی) را نداشته باشد، نمی‌تواند در این میدان مانده و با شجاعت رفتار کند. تنها افرادی که در خود شجاعت و قدرت را احساس می‌کنند می‌توانند در این میدان از چالش‌ها عبور کنند.
گفته ام از رزم او صد بار و باز
گفت خواهم چون به او دارم نیاز
هوش مصنوعی: من بارها درباره جنگ و جدال او صحبت کرده‌ام، اما باز هم می‌گویم که وقتی به او احتیاج دارم، نمی‌توانم از او قطع امید کنم.