گنجور

۹- آیات ۳۵ تا ۳۹

أَمْ أَنْزَلْنٰا عَلَیْهِمْ سُلْطٰاناً فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمٰا کٰانُوا بِهِ یُشْرِکُونَ (۳۵) وَ إِذٰا أَذَقْنَا اَلنّٰاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهٰا وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمٰا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذٰا هُمْ یَقْنَطُونَ (۳۶) أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّ اَللّٰهَ یَبْسُطُ اَلرِّزْقَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۳۷) فَآتِ ذَا اَلْقُرْبیٰ حَقَّهُ وَ اَلْمِسْکِینَ‌ وَ اِبْنَ اَلسَّبِیلِ ذٰلِکَ خَیْرٌ لِلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (۳۸) وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ رِباً لِیَرْبُوَا فِی أَمْوٰالِ اَلنّٰاسِ فَلاٰ یَرْبُوا عِنْدَ اَللّٰهِ وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ زَکٰاةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ فَأُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُضْعِفُونَ (۳۹)

یا فرو فرستادیم بر ایشان حجتی پس او سخن کند بآنچه هستند که بآن شرک می‌آورند (۳۵) و چون چشانیم مردمان را رحمتی شاد شوند بآن و اگر برسد ایشان را سختی بسبب آنچه پیش فرستاده دستهاشان آن‌گاه ایشان نومید می‌شوند (۳۶) آیا ندیدند که خدا گشاده می‌گرداند روزی را برای آنکه می‌خواهد و تنگ می‌گرداند بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌گروند (۳۷) پس بده صاحب قرابت را حقش و درمانده و ابن سبیل را آن بهتر است مر آنان را که می‌خواهند خشنودی و قرب خدا را و آن گروه ایشانند رستگاران (۳۸) و آنچه می‌دهید از زیادتی تا بیفزاید در مالهای مردمان پس افزون نمی‌شود نزد خدا و آنچه دادید از زکاتی که می‌خواهید خوشنودی خدا را پس آنها ایشانند افزون‌کنندگان (۳۹)

ما فرستادیم آیا حجتی
یا کتابی کافران را نوبتی
پس تکلّم او کند بر نطق و لب
زآنچه شرک آرند ایشان زآن سبب
یعنی اندر صحت اطوارشان
ناطق آن حجت شود در کارشان
حاصل آنکه آمد آیا نوبتی
در فعال بت پرستان حجتی
مردمان را چون چشانیم از نشان
رحمتی، گردند بر آن شادمان
ور رسدشان محنتی کم یا که بیش
دستهاشان زآنچه بفرستاده پیش
یعنی از آن سیئات بی حساب
که بود پاداش آ ن رنج و عذاب
می شوند ایشان همان دم نا امید
زآنچه ایشا ن را ز رنج و غم رسید
این ندیدستند آیا که خداست
رزق بگشاینده بر هر کس که خواست
تنگ سازد هم چو خواهد واندر این
هست آیت ها ز بهر مؤمنین

« در بیان سبب بخشیدن فدک به حضرت صدّیقه طاهره(س) »

پس به ذی القربی بده تو حقّ او
قصد زین اعطای خمس آمد نکو
گفته اند آمد چو این امر از خدا
داد بر زهراء(س) فدک را مصطفی(ص)
هم به مسکین آنکه او بر قوت سال
نیست قادر دِه مر او را تو ز مال
همچنین ابن السبیل رهگذر
شرح اینها گفته ایم از پیشتر
هست این ایتاء خود از اعمال نیک
نزد آن پروردگار بی شریک
آن کسانی را که خواهند از خصال
ذات حق یعنی رضای ذوالجلال
رستگارانند خود این منفقان
باشد انفاق اندر آئین امتحان
وآنچه از ربوا دهند اندر عطا
تا فزایدشان در اموال آن عطا
پس زیاد آن می نگردد نزد حق
خیر و برکت خیزد از وی در نسق
وآنچه بدهید از زکات واجبه
همچنین از صدقه ها بی شائبه
زآن ثوابِ حق شما خواهید و بس
نیست ز اغراض و ریاء، یا از هوس
آن گُره پس صاحب افزونیند
که یکی را ألف و صد یابند چند
۸- آیات ۳۱ تا ۳۴: مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَ اِتَّقُوهُ وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاٰةَ وَ لاٰ تَکُونُوا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ (۳۱) مِنَ اَلَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کٰانُوا شِیَعاً کُلُّ حِزْبٍ بِمٰا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ (۳۲) وَ إِذٰا مَسَّ اَلنّٰاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِیبِینَ إِلَیْهِ ثُمَّ إِذٰا أَذٰاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذٰا فَرِیقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ (۳۳) لِیَکْفُرُوا بِمٰا آتَیْنٰاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۳۴)۱۰- آیات ۴۰ تا ۴۵: اَللّٰهُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکٰائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذٰلِکُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ سُبْحٰانَهُ وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۴۰) ظَهَرَ اَلْفَسٰادُ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ بِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِی اَلنّٰاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ اَلَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (۴۱) قُلْ سِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلُ کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُشْرِکِینَ (۴۲) فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ اَلْقَیِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لاٰ مَرَدَّ لَهُ مِنَ اَللّٰهِ یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ (۴۳) مَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ‌ صٰالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ یَمْهَدُونَ (۴۴) لِیَجْزِیَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لاٰ یُحِبُّ اَلْکٰافِرِینَ (۴۵)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَمْ أَنْزَلْنٰا عَلَیْهِمْ سُلْطٰاناً فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمٰا کٰانُوا بِهِ یُشْرِکُونَ (۳۵) وَ إِذٰا أَذَقْنَا اَلنّٰاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهٰا وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمٰا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذٰا هُمْ یَقْنَطُونَ (۳۶) أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّ اَللّٰهَ یَبْسُطُ اَلرِّزْقَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۳۷) فَآتِ ذَا اَلْقُرْبیٰ حَقَّهُ وَ اَلْمِسْکِینَ‌ وَ اِبْنَ اَلسَّبِیلِ ذٰلِکَ خَیْرٌ لِلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (۳۸) وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ رِباً لِیَرْبُوَا فِی أَمْوٰالِ اَلنّٰاسِ فَلاٰ یَرْبُوا عِنْدَ اَللّٰهِ وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ زَکٰاةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ فَأُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُضْعِفُونَ (۳۹)
هوش مصنوعی: آیا ما بر آن‌ها سلطه‌ای نازل کرده‌ایم تا از طریق آن با چیزهایی که به آن‌ها شرک می‌ورزند، صحبت کنند؟ و هنگامی که ما به مردم رحمتی می‌چشانیم، خوشحال می‌شوند، اما اگر به خاطر اعمالشان به آن‌ها آسیبی برسد، ناامید می‌شوند. آیا آن‌ها نمی‌بینند که خداوند روزی را برای هر کس که بخواهد گسترش می‌دهد و برای هر کس که بخواهد محدود می‌کند؟ در این موضوع، نشانه‌هایی برای مردمی که ایمان می‌آورند وجود دارد. پس حق خویشاوندان را بدهید و به مسکینان و کسانی که در راه مانده‌اند، کمک کنید؛ این برای کسانی که می‌خواهند رضایت خداوند را به دست آورند، بهتر است و این‌ها رستگاران هستند. و آنچه از ربا می‌گیرید تا اموال مردم افزایش یابد، چون در نزد خداوند افزایش نمی‌یابد، و آنچه از زکات می‌دهید تا رضایت خدا را جلب کنید، تنها همین‌ها هستند که دارای برکت خواهند بود.
یا فرو فرستادیم بر ایشان حجتی پس او سخن کند بآنچه هستند که بآن شرک می‌آورند (۳۵) و چون چشانیم مردمان را رحمتی شاد شوند بآن و اگر برسد ایشان را سختی بسبب آنچه پیش فرستاده دستهاشان آن‌گاه ایشان نومید می‌شوند (۳۶) آیا ندیدند که خدا گشاده می‌گرداند روزی را برای آنکه می‌خواهد و تنگ می‌گرداند بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌گروند (۳۷) پس بده صاحب قرابت را حقش و درمانده و ابن سبیل را آن بهتر است مر آنان را که می‌خواهند خشنودی و قرب خدا را و آن گروه ایشانند رستگاران (۳۸) و آنچه می‌دهید از زیادتی تا بیفزاید در مالهای مردمان پس افزون نمی‌شود نزد خدا و آنچه دادید از زکاتی که می‌خواهید خوشنودی خدا را پس آنها ایشانند افزون‌کنندگان (۳۹)
هوش مصنوعی: خدا بر بندگانش دلیلی فرستاده تا با آن دلیل درباره‌ی شرک و نادرستی‌هایی که انجام می‌دهند سخن بگویند. وقتی خدا رحمت و نعمت را به مردم می‌دهد، آن‌ها شاد می‌شوند، اما اگر سختی و مشقتی به سراغشان بیاید که به خاطر اعمال خودشان است، ناامید می‌شوند. آیا ننگریسته‌اند که خدا روزی را برای هر کس که بخواهد گشاده می‌کند یا تنگ می‌سازد؟ در این موضوع نشانه‌هایی برای کسانی که می‌اندیشند وجود دارد. پس باید حق خویشاوندان، نیازمندان و مسافران را بپردازید؛ این کار بهتر است برای کسانی که به دنبال رضایت و نزدیک شدن به خدا هستند و این افراد در حقیقت رستگارند. همچنین، آنچه به دیگران عطا می‌کنید و قصد افزایش در اموالشان را دارید، در پیشگاه خدا افزوده نمی‌شود، ولی زکاتی که با هدف جلب رضایت خدا می‌دهید، سبب افزایش آنچه دارید می‌شود.
ما فرستادیم آیا حجتی
یا کتابی کافران را نوبتی
هوش مصنوعی: ما آیا دلیلی یا کتابی به کافران فرستاده‌ایم که بتوانند ادعای خود را ثابت کنند؟
پس تکلّم او کند بر نطق و لب
زآنچه شرک آرند ایشان زآن سبب
هوش مصنوعی: او به زبان و گفتار درباره‌ی موضوعی صحبت خواهد کرد که به‌خاطر آن، دیگران او را به شرک متهم می‌کنند.
یعنی اندر صحت اطوارشان
ناطق آن حجت شود در کارشان
هوش مصنوعی: یعنی در درستی ویژگی‌های آن‌ها، سخنگوی پیرامون کارهایشان خواهد بود.
حاصل آنکه آمد آیا نوبتی
در فعال بت پرستان حجتی
هوش مصنوعی: نتیجه این که آیا زمان آن رسیده است که بت‌پرستان دلیلی برای فعالیت خود ارائه دهند؟
مردمان را چون چشانیم از نشان
رحمتی، گردند بر آن شادمان
هوش مصنوعی: وقتی به مردم نشانه‌ای از رحمت را نشان دهیم، آنها خوشحال می‌شوند و شادمان می‌گردند.
ور رسدشان محنتی کم یا که بیش
دستهاشان زآنچه بفرستاده پیش
هوش مصنوعی: اگر برایشان مشکلی پیش بیاید، خواه کم باشد یا زیاد، باید از آنچه که قبلاً ارسال کرده‌اند، کمک بگیرند.
یعنی از آن سیئات بی حساب
که بود پاداش آ ن رنج و عذاب
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اعمال بد و خطاها، که به هیچ وجه قابل شمارش نیستند، در نهایت پاداشی از رنج و عذاب را به همراه خواهند داشت.
می شوند ایشان همان دم نا امید
زآنچه ایشا ن را ز رنج و غم رسید
هوش مصنوعی: آن‌ها در لحظه‌ای ناامید می‌شوند از چیزی که از رنج و غم به آنها رسیده است.
این ندیدستند آیا که خداست
رزق بگشاینده بر هر کس که خواست
هوش مصنوعی: آیا آنها ندیدند که خداوند رزق را برای هر کسی که بخواهد، فراهم می‌کند؟
تنگ سازد هم چو خواهد واندر این
هست آیت ها ز بهر مؤمنین
هوش مصنوعی: در این دنیا، امور به طور طبیعی بر اساس خواسته‌ها و اراده‌ها شکل می‌گیرد و این نشانه‌ها و نشانه‌هایی که ما می‌بینیم، برای راهنمایی مؤمنان و مومنانی پرهیزکار در زندگی آن‌ها وجود دارد.
« در بیان سبب بخشیدن فدک به حضرت صدّیقه طاهره(س) »
هوش مصنوعی: در توضیح دلیل اهدا کردن زمین فدک به حضرت فاطمه زهرا(س)
پس به ذی القربی بده تو حقّ او
قصد زین اعطای خمس آمد نکو
هوش مصنوعی: پس حقّ نزدیکان را به آنها بده، زیرا هدف از این بخشش خمس، همین است که به خوبی انجام شود.
گفته اند آمد چو این امر از خدا
داد بر زهراء(س) فدک را مصطفی(ص)
هوش مصنوعی: می‌گویند که وقتی این فرمان از سوی خدا صادر شد، حضرت محمد(ص) فدک را به حضرت زهرا(س) بخشید.
هم به مسکین آنکه او بر قوت سال
نیست قادر دِه مر او را تو ز مال
هوش مصنوعی: به آن بیچاره‌ای که حتی توان تأمین نان سالش را ندارد، از دارایی‌ات چیزی بده؛ تا بتواند کمی از مشکلش را برطرف کند.
همچنین ابن السبیل رهگذر
شرح اینها گفته ایم از پیشتر
هوش مصنوعی: ما پیش از این درباره این موضوعات توضیحاتی ارائه داده‌ایم که به نوعی به مسافران و رهگذران کمک می‌کند.
هست این ایتاء خود از اعمال نیک
نزد آن پروردگار بی شریک
هوش مصنوعی: این بخش از شعر می‌گوید که انجام این کار خیر و نیک، از نشانه‌های اعمال پسندیده در نزد پروردگار یکتاست.
آن کسانی را که خواهند از خصال
ذات حق یعنی رضای ذوالجلال
هوش مصنوعی: افرادی که می‌خواهند به ویژگی‌های ذات خداوند مانند رضایت و خشنودی او دست یابند، باید تلاش کنند.
رستگارانند خود این منفقان
باشد انفاق اندر آئین امتحان
هوش مصنوعی: کسانی که کمک و انفاق می‌کنند، در واقع خودشان رستگارند و این نوع انفاق بخشی از آزمون زندگی است.
وآنچه از ربوا دهند اندر عطا
تا فزایدشان در اموال آن عطا
هوش مصنوعی: اگر به کسی چیزی از طرف خداوند داده شود، این بخشش باعث افزایش اموال او خواهد شد.
پس زیاد آن می نگردد نزد حق
خیر و برکت خیزد از وی در نسق
هوش مصنوعی: بنابراین به‌خاطر داشته باش که زیاد بودن آن با اهمیت نیست، بلکه خیر و برکت از جانب او در جریان است.
وآنچه بدهید از زکات واجبه
همچنین از صدقه ها بی شائبه
هوش مصنوعی: آنچه که از زکات واجب و همچنین از صدقه‌ها به نیازمندان بدهید، بدون هیچ گونه نیت و شائبه‌ای انجام دهید.
زآن ثوابِ حق شما خواهید و بس
نیست ز اغراض و ریاء، یا از هوس
هوش مصنوعی: شما فقط به خاطر پاداش حقی که از خدا می‌خواهید، عمل می‌کنید و هیچ انگیزه‌ای از خواسته‌های نفسانی یا دوز و کلک در کار نیست.
آن گُره پس صاحب افزونیند
که یکی را ألف و صد یابند چند
هوش مصنوعی: آنچه در این بیت بیان شده، به این معناست که افرادی که صاحب ثروت و امکانات بیشتری هستند، ناخودآگاه به سمت خود جذب می‌کنند افرادی را که به نوعی از آنها بهره‌مند شوند. به عبارت دیگر، افرادی که دارای منابع و توانمندی‌های بیشتری هستند، عمومی‌تر و مؤثرتر در جلب افراد دیگر می‌شوند که منافع خود را از آنها دریافت کنند.