گنجور

۱۰- آیات ۴۰ تا ۴۵

اَللّٰهُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکٰائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذٰلِکُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ سُبْحٰانَهُ وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۴۰) ظَهَرَ اَلْفَسٰادُ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ بِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِی اَلنّٰاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ اَلَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (۴۱) قُلْ سِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلُ کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُشْرِکِینَ (۴۲) فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ اَلْقَیِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لاٰ مَرَدَّ لَهُ مِنَ اَللّٰهِ یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ (۴۳) مَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ‌ صٰالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ یَمْهَدُونَ (۴۴) لِیَجْزِیَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لاٰ یُحِبُّ اَلْکٰافِرِینَ (۴۵)

خدا آنست که آفرید شما را پس روزی داد شما را پس بمیراند شما را پس زنده کند شما را آیا از شریکان شما هست کسی که بکند از آن هیچ چیز منزه است او و برتر است از آنچه شرک می‌آورند (۴۰) ظاهر شد تباهی در بر و بحر بسبب آنچه کسب کردند دستهای مردمان تا بچشاند ایشان را برخی از آنچه کردند باشد که ایشان برگردند (۴۱) بگو سیر کنید در زمین پس بنگرید که چگونه بود انجام کار آنها که بودند از پیش بودند اکثر ایشان مشرکان (۴۲) پس راست دار رویت را برای دین راست و درست پیش از آنکه بیاید روزی که نیست باز گردانیدن مر او را از خدا روزی چنین جدا می‌شوند (۴۳) آنکه کافر شد پس بر اوست کفرش و آنکه کرد کار شایسته برای خودهاشان آماده می‌کنند (۴۴) تا جزا دهد آنان را که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته از فضل و کرمش بدرستی که او دوست نمی‌دارد کافران را (۴۵)

حق بود آن کو شما را آفرید
رزقتان پس داد هم تا زنده اید
پس بمیراند شما را جمله نیز
پس نماید زنده اندر رستخیز
هست آیا کس ز انبازانتان
که کند از هیچ چیز اینها عیان
هست یعنی آنکه بتواند نمود
خلق و احیاء و اماته در شهود
پاک و برتر باشد آن خلاّق حی
زآنکه شرک آرند از وجهی به وی
شد تباهی ظاهر اندر بحر و بر
دستهاشان کسب کرد آنچه ز شر
در زمین از قتل و اَسر و هدم و حرق
در بحور از آفتِ طوفان و غرق
باشد این از شومی کردارشان
وز فساد نفس استمکارشان
تا چشاندشان به پاداش عمل
پاره ای از آنچه کردند از دغل
تا که شاید آن کسان آیند باز
سوی عجز و بندگی از کبر و ناز
گو روید ای مشرکان اندر زمین
پس چگونه بوده بینید از یقین
آخر آنانکه می بودند پیش
زین گروه از مشرکین بودند بیش
آن بناها و عمارات و قصور
گشته بی عین و اثر یکجا قبور
روی خود پس راست گردان از وجوه
بهر دین استوار با شکوه
که رسیده ز استقامت بر کمال
باش ثابت در وی اندر کل حال
پیشتر از آنکه یوم لَّامرَد
بر تو آید از خداوند احد
آید آن روزی که نتوانید هیچ
بازگردانید او را در بسیج
باز آن را یا نگرداند خدا
کآن بود ثابت به علمش ز اقتضا
روزی آن کز هم جدا گردند باز
اهل جنّت و اهل نار از امتیاز
هر که کافر گشت پس بر وی رسد
مر جزای کفر او و اعمال بد
وآنکه نیکی کرد بهر خود ز پیش
گسترانند آن کسان مأوای خویش
می کنند اعنی که تمهید فراش
در بهشت جاودان بی اغتشاش
تا که بدهد حق جزای مؤمنان
زآنچه کردند از نکویی در جهان
قدر استحقاقشان بدهد جزاء
حق ز بخششهای خود بر اقتضاء
کافران را حق ندارد هیچ دوست
هم به مؤمن این ز بخششهای اوست
۹- آیات ۳۵ تا ۳۹: أَمْ أَنْزَلْنٰا عَلَیْهِمْ سُلْطٰاناً فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمٰا کٰانُوا بِهِ یُشْرِکُونَ (۳۵) وَ إِذٰا أَذَقْنَا اَلنّٰاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهٰا وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمٰا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذٰا هُمْ یَقْنَطُونَ (۳۶) أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّ اَللّٰهَ یَبْسُطُ اَلرِّزْقَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۳۷) فَآتِ ذَا اَلْقُرْبیٰ حَقَّهُ وَ اَلْمِسْکِینَ‌ وَ اِبْنَ اَلسَّبِیلِ ذٰلِکَ خَیْرٌ لِلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (۳۸) وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ رِباً لِیَرْبُوَا فِی أَمْوٰالِ اَلنّٰاسِ فَلاٰ یَرْبُوا عِنْدَ اَللّٰهِ وَ مٰا آتَیْتُمْ مِنْ زَکٰاةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اَللّٰهِ فَأُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُضْعِفُونَ (۳۹)۱۱- آیات ۴۶ تا ۴۹: وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ اَلرِّیٰاحَ مُبَشِّرٰاتٍ وَ لِیُذِیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ اَلْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۴۶) وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ رُسُلاً إِلیٰ قَوْمِهِمْ فَجٰاؤُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَانْتَقَمْنٰا مِنَ اَلَّذِینَ أَجْرَمُوا وَ کٰانَ حَقًّا عَلَیْنٰا نَصْرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (۴۷) اَللّٰهُ اَلَّذِی یُرْسِلُ اَلرِّیٰاحَ فَتُثِیرُ سَحٰاباً فَیَبْسُطُهُ فِی اَلسَّمٰاءِ کَیْفَ یَشٰاءُ وَ یَجْعَلُهُ کِسَفاً فَتَرَی اَلْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلاٰلِهِ فَإِذٰا أَصٰابَ بِهِ مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ إِذٰا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ (۴۸) وَ إِنْ کٰانُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ یُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسِینَ (۴۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اَللّٰهُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکٰائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذٰلِکُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ سُبْحٰانَهُ وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۴۰) ظَهَرَ اَلْفَسٰادُ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ بِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِی اَلنّٰاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ اَلَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (۴۱) قُلْ سِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلُ کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُشْرِکِینَ (۴۲) فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ اَلْقَیِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لاٰ مَرَدَّ لَهُ مِنَ اَللّٰهِ یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ (۴۳) مَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ‌ صٰالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ یَمْهَدُونَ (۴۴) لِیَجْزِیَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لاٰ یُحِبُّ اَلْکٰافِرِینَ (۴۵)
هوش مصنوعی: خداوندی که شما را آفرید، سپس رزق و روزی شما را تأمین کرد، سپس شما را می‌میراند و دوباره زنده‌تان می‌کند. آیا از شریکان شما کسی هست که بتواند چنین کارهایی انجام دهد؟ او از هر آنچه که به او شریک می‌سازند، منزه و بلندمرتبه است. فساد در خشکی و دریا به خاطر اعمال دست‌های مردم بروز کرده است تا بخشی از آنچه را که انجام داده‌اند به آن‌ها بچشاند، شاید که بازگردند. بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید عاقبت کسانی که پیش از شما بودند چه شد، که بیشتر آن‌ها مشرک بودند. پس روی خود را به سوی دین صحیح بگردان پیش از این که روزی بیاید که هیچ بازگشتی برای آن نیست، روزی که آنان متفرق خواهند شد. هرکس کافر شود، کفرش بر اوست و هرکس کار شایسته‌ای انجام دهد، برای خودشان زمینه‌سازی می‌کنند. تا پاداش دهد کسانی را که ایمان آورده و کارهای صالح انجام داده‌اند از فضل خود؛ زیرا او کافران را دوست ندارد.
خدا آنست که آفرید شما را پس روزی داد شما را پس بمیراند شما را پس زنده کند شما را آیا از شریکان شما هست کسی که بکند از آن هیچ چیز منزه است او و برتر است از آنچه شرک می‌آورند (۴۰) ظاهر شد تباهی در بر و بحر بسبب آنچه کسب کردند دستهای مردمان تا بچشاند ایشان را برخی از آنچه کردند باشد که ایشان برگردند (۴۱) بگو سیر کنید در زمین پس بنگرید که چگونه بود انجام کار آنها که بودند از پیش بودند اکثر ایشان مشرکان (۴۲) پس راست دار رویت را برای دین راست و درست پیش از آنکه بیاید روزی که نیست باز گردانیدن مر او را از خدا روزی چنین جدا می‌شوند (۴۳) آنکه کافر شد پس بر اوست کفرش و آنکه کرد کار شایسته برای خودهاشان آماده می‌کنند (۴۴) تا جزا دهد آنان را که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته از فضل و کرمش بدرستی که او دوست نمی‌دارد کافران را (۴۵)
هوش مصنوعی: خداوندی است که شما را آفریده، روزی‌تان را می‌دهد، سپس شما را می‌میراند و دوباره زنده می‌کند. آیا کسی از شریکان شما وجود دارد که بتواند چنین کارهایی انجام دهد؟ او از آنچه که به او نسبت می‌دهند، منزه و برتر است. در نتیجه اعمال مردم، فساد در زمین و دریا بروز کرده است تا به آن‌ها قسمتی از آنچه را که کرده‌اند بچشاند، شاید بازگردند. به مردم بگویید که در زمین سیر کنند و ببینند عاقبت کار کسانی که پیش از آن‌ها بودند چگونه بوده است؛ بیشتر آن‌ها مشرک بودند. پس رویکرد خود را به سوی دین حق ثابت نگه‌دارید، پیش از آنکه روزی فرا برسد که بازگشتی در آن نخواهد بود. هر کس کافر باشد، بار کفرش بر دوش خود اوست و کسانی که اعمال شایسته انجام دهند، برای خودشان آماده می‌کنند؛ تا خدا آن‌ها را که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند، جزا دهد. او به راستی که کافران را دوست ندارد.
حق بود آن کو شما را آفرید
رزقتان پس داد هم تا زنده اید
هوش مصنوعی: خداوندی که شما را خلق کرده، روزی‌تان را نیز عطا کرده است و تا زمانی که زنده‌اید، به شما روزی می‌دهد.
پس بمیراند شما را جمله نیز
پس نماید زنده اندر رستخیز
هوش مصنوعی: پس از آنکه شما را به مرگ می‌رساند، در قیامت همگان را زنده می‌کند.
هست آیا کس ز انبازانتان
که کند از هیچ چیز اینها عیان
هوش مصنوعی: آیا کسی از دوستان شما هست که بتواند این چیزها را از هیچ چیز به وضوح نشان دهد؟
هست یعنی آنکه بتواند نمود
خلق و احیاء و اماته در شهود
هوش مصنوعی: هست به معنای وجود است؛ یعنی آن کسی که بتواند آفرینش و زندگی و مرگ را در مشاهده خود درک کند.
پاک و برتر باشد آن خلاّق حی
زآنکه شرک آرند از وجهی به وی
هوش مصنوعی: خلاق و آفریننده زندگی، به طوری پاک و والاست که برخی از مردم به دلیل نادانی یا دوری از حقیقت، او را با ویژگی‌های نادرستی نسبت می‌دهند.
شد تباهی ظاهر اندر بحر و بر
دستهاشان کسب کرد آنچه ز شر
هوش مصنوعی: در دریای زندگی، نمایان شدن ویرانی و خرابی، و کسانی که با دستان خود از ناپاکی‌ها و آسیب‌ها، چیزهایی کسب کردند.
در زمین از قتل و اَسر و هدم و حرق
در بحور از آفتِ طوفان و غرق
هوش مصنوعی: در زمین، ما با قتل و اسارت و ویرانی و آتش‌سوزی مواجه‌ایم و در دریاها، با بلای طوفان و غرق شدن روبه‌رو هستیم.
باشد این از شومی کردارشان
وز فساد نفس استمکارشان
هوش مصنوعی: این وضعیت ناشی از بدی اعمال آنها و فساد نفس آنهاست.
تا چشاندشان به پاداش عمل
پاره ای از آنچه کردند از دغل
هوش مصنوعی: برای کسانی که در کارهای ناپسند خود تلاش کردند، تا بخشی از عواقب کارهایشان را به آن‌ها نشان دهند.
تا که شاید آن کسان آیند باز
سوی عجز و بندگی از کبر و ناز
هوش مصنوعی: شاید کسانی که به خاطر خودشیفتگی و غرور از بندگی و فروتنی دور شده‌اند، دوباره به سوی ضعف و خدمتگزاری برگردند.
گو روید ای مشرکان اندر زمین
پس چگونه بوده بینید از یقین
هوش مصنوعی: ای مشرکان، بروید و در زمین بگردید و بیندیشید که چگونه می‌توانید به یقین و یقین‌پذیری برسید.
آخر آنانکه می بودند پیش
زین گروه از مشرکین بودند بیش
هوش مصنوعی: در نهایت، کسانی که پیش از این گروه بودند، از مشرکین بودند و تعدادشان بیشتر بود.
آن بناها و عمارات و قصور
گشته بی عین و اثر یکجا قبور
هوش مصنوعی: ساختمان‌ها و قصرها که زمانی با grandeur و زیبایی وجود داشتند، حالا بدون نشانه و آثار ملموس، به مجموعه‌ای از قبرها تبدیل شده‌اند.
روی خود پس راست گردان از وجوه
بهر دین استوار با شکوه
هوش مصنوعی: به خاطر دین و ایمان شکوهمند خود، خودت را درست و مستقیم کن و به دیگران نشان بده.
که رسیده ز استقامت بر کمال
باش ثابت در وی اندر کل حال
هوش مصنوعی: اگر به نتیجه و کمالی دست یافته‌ای، با استقامت و پایداری به آن ادامه ده و در هر شرایطی به ثبات خود پایبند باش.
پیشتر از آنکه یوم لَّامرَد
بر تو آید از خداوند احد
هوش مصنوعی: قبل از آنکه روز قیامت به سوی تو بیاید، از خداوند یکتا بخواه.
آید آن روزی که نتوانید هیچ
بازگردانید او را در بسیج
هوش مصنوعی: روزهایی خواهند آمد که شما هیچ‌گونه توانایی برای بازگرداندن او در زمان بسیج نخواهید داشت.
باز آن را یا نگرداند خدا
کآن بود ثابت به علمش ز اقتضا
هوش مصنوعی: خداوند بار دیگر آن را به حال خود نمی‌گذارد، زیرا آنچه که ثابت است بر اساس علم او و اقتضای آن به وجود آمده است.
روزی آن کز هم جدا گردند باز
اهل جنّت و اهل نار از امتیاز
هوش مصنوعی: روزی خواهد آمد که اهل بهشت و اهل جهنم از یکدیگر جدا خواهند شد و مشخص خواهند شد که هر گروه به کجا تعلق دارد.
هر که کافر گشت پس بر وی رسد
مر جزای کفر او و اعمال بد
هوش مصنوعی: هر کسی که به کفر و نافرمانی روی آورد، به زودی عواقب کفر و کارهای بد او دچارش خواهد شد.
وآنکه نیکی کرد بهر خود ز پیش
گسترانند آن کسان مأوای خویش
هوش مصنوعی: کسی که برای خود خیر و خوبی کند، همان نیکوکاران هستند که به آرامش و جایگاه خود می‌رسند.
می کنند اعنی که تمهید فراش
در بهشت جاودان بی اغتشاش
هوش مصنوعی: در بهشت ابدی، بدون هیچ گونه اختلال و مشکلی، کارها به خوبی و ساماندهی شده است.
تا که بدهد حق جزای مؤمنان
زآنچه کردند از نکویی در جهان
هوش مصنوعی: تا زمانی که حق و پاداش مؤمنان به خاطر کارهای نیک و خوبی که در دنیا انجام داده‌اند، داده شود.
قدر استحقاقشان بدهد جزاء
حق ز بخششهای خود بر اقتضاء
هوش مصنوعی: هر کس بر اساس شایستگی‌اش پاداش می‌گیرد و این پاداش از نعمت‌ها و بخشش‌های خود او ناشی می‌شود که مطابق با نیازها و شایستگی‌ها تعلق می‌گیرد.
کافران را حق ندارد هیچ دوست
هم به مؤمن این ز بخششهای اوست
هوش مصنوعی: کافران حق ندارند کسی را به عنوان دوست بپذیرند و این از رحمت و بخشش‌های خداوند به مؤمنان است.