گنجور

۵- آیات ۲۲ تا ۲۵

وَ مِنْ آیٰاتِهِ خَلْقُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلاٰفُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوٰانِکُمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِلْعٰالِمِینَ (۲۲) وَ مِنْ آیٰاتِهِ مَنٰامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهٰارِ وَ اِبْتِغٰاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (۲۳) وَ مِنْ آیٰاتِهِ یُرِیکُمُ اَلْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَیُحْیِی بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۲۴) وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ تَقُومَ اَلسَّمٰاءُ وَ اَلْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذٰا دَعٰاکُمْ دَعْوَةً مِنَ اَلْأَرْضِ إِذٰا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ (۲۵)

و از آیتهایش آفریدن آسمانهاست و زمین و اختلاف زبانهای شما و رنگهای شما بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای دانایان (۲۲) و از آیتهایش خواب شماست بشب و روز و جستن شماست از فضلش بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌شنوند (۲۳) و از آیتهایش آنکه می‌نماید شما را برق از راه بیم و امید و فرو می‌فرستد از آسمان آب را پس زنده می‌گرداند بآن زمین را بعد از موت آن بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌یابند بعقل (۲۴) و از آیتهایش آنکه بر پای می‌باشد آسمان و زمین بامرش پس چون خواند شما را خواندنی از زمین آن‌گاه شما بیرون می‌آئید (۲۵)

« در بیان اختلاف صوت و صورت »

هم بود ز آیات او اندر یقین
در عیان خلق سماوات و زمین
واخْتِلَاف ألْسِنَت والْوانِتان
هم نشانی هاست بر خلق جهان
بود یکسان گر که صوت و شکل ناس
موجب آمد بر تجاهل و التباس
مصلحت را وین بسی بد بر خلاف
پس به وفق حکمت است این اختلاف
نیست دو صوت و دو صورت مثل هم
وین کمال صنع باشد زآن قلم
نیک گردی گر در این معنی دقیق
قدرت صانع بیابی ای رفیق
این نه کار طبع باشد یا مزاج
گر در ادراکت نباشد اعوجاج
بل طبیعت فعل او بر ضد این
باشد اندر نزد عقل خورده بین
از عناصر و از مزاج مؤتلف
کی پدید آید شئون مختلف
اختلاف ار هم پدید آید یکی
در مقامی نیست غیر از اندکی
نی بدینسان اختلاف بی ز حد
که در آن افتد به حیرانی خرد
این نیاید در وقوع ار ناظری
جز ز خلاقی حکیم قادری
هم دگر ز آیات او خواب شماست
در شب و روز و در این راحت قواست
هم شما را در مقام جستجو
جستن روزی ز بخشش های او
در شب اعنی استراحت شد قوا
روزتان تحصیل رزق است از خدا
واندر این باشد دلالت ها عیان
بهر قومی کاشنوند از گوش جان
وز علامتهای صنعش هر کجا
برق باشد که نماید بر شما
بر مسافر ز اوست خوف صاعقه
طمع باران بر مقیم از بارقه
می فرستد آب را از آسمان
ارض مرده زنده پس سازد بدان
اندر این باشد نشانها بی قصور
بهر ارباب تعقل در ظهور
وز نشان های توانایی او
بر فعال ممکنه در جستجو
این بود کاستاده است ارض و سما
ز امر او بی اُستن و آلت بپا
وین ز قدرت های او یک قدرت است
حافظ هر ممکنی در نسبت است
پس بخواند چون شما را خواندنی
از زمین آیید بیرون هر تنی
أخْرُجواْ یا أیها الْموتَی تمام
از قبور آیید بیرون لاکلام
۴- آیات ۲۰ تا ۲۱: وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ إِذٰا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ (۲۰) وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوٰاجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْهٰا وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۲۱)۶- آیات ۲۶ تا ۲۹: وَ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قٰانِتُونَ (۲۶) وَ هُوَ اَلَّذِی یَبْدَؤُا اَلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ وَ لَهُ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلیٰ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۲۷) ضَرَبَ لَکُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِکُمْ هَلْ لَکُمْ مِنْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ مِنْ شُرَکٰاءَ فِی مٰا رَزَقْنٰاکُمْ فَأَنْتُمْ فِیهِ سَوٰاءٌ تَخٰافُونَهُمْ کَخِیفَتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ کَذٰلِکَ نُفَصِّلُ اَلْآیٰاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۲۸) بَلِ اِتَّبَعَ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَهْوٰاءَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ فَمَنْ یَهْدِی مَنْ أَضَلَّ اَللّٰهُ وَ مٰا لَهُمْ مِنْ نٰاصِرِینَ (۲۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مِنْ آیٰاتِهِ خَلْقُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلاٰفُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوٰانِکُمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِلْعٰالِمِینَ (۲۲) وَ مِنْ آیٰاتِهِ مَنٰامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهٰارِ وَ اِبْتِغٰاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (۲۳) وَ مِنْ آیٰاتِهِ یُرِیکُمُ اَلْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَیُحْیِی بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۲۴) وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ تَقُومَ اَلسَّمٰاءُ وَ اَلْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذٰا دَعٰاکُمْ دَعْوَةً مِنَ اَلْأَرْضِ إِذٰا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ (۲۵)
هوش مصنوعی: از نشانه‌های او، آفرینش آسمان‌ها و زمین و اختلاف زبان‌ها و رنگ‌های شماست. بی‌شک در این‌ها نشانه‌هایی برای عالمان وجود دارد. و از نشانه‌های او خواب شما در شب و روز و درخواست شما از فضل اوست. بی‌شک در این‌ها نشانه‌هایی برای قومی که می‌شنوند وجود دارد. و از نشانه‌های او این است که به شما برق را به عنوان ترس و امید نشان می‌دهد و از آسمان آبی می‌فرستد تا زمین را پس از مرگش زنده کند. بی‌شک در این‌ها نشانه‌هایی برای قومی که تعقل می‌کنند وجود دارد. و از نشانه‌های او این است که آسمان و زمین به فرمان او برپا هستند. سپس وقتی او شما را از زمین بخواند، به یکباره شما از آن خارج می‌شوید.
و از آیتهایش آفریدن آسمانهاست و زمین و اختلاف زبانهای شما و رنگهای شما بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای دانایان (۲۲) و از آیتهایش خواب شماست بشب و روز و جستن شماست از فضلش بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌شنوند (۲۳) و از آیتهایش آنکه می‌نماید شما را برق از راه بیم و امید و فرو می‌فرستد از آسمان آب را پس زنده می‌گرداند بآن زمین را بعد از موت آن بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست برای گروهی که می‌یابند بعقل (۲۴) و از آیتهایش آنکه بر پای می‌باشد آسمان و زمین بامرش پس چون خواند شما را خواندنی از زمین آن‌گاه شما بیرون می‌آئید (۲۵)
هوش مصنوعی: آسمان‌ها و زمین از نشانه‌های خداوند هستند و همچنین تنوع زبان‌ها و رنگ‌های شما نیز نشانه‌هایی برای اهل دانش است. خواب شب و روز و جستجوی شما برای بهره‌مندی از نعمت‌های او نیز نشانه‌هایی است برای کسانی که می‌شنوند. همچنین، ظهور برق به عنوان نشانه‌ای از ترس و امید و بارانی که از آسمان نازل می‌شود تا زمین مرده را زنده کند، نشانه‌هایی دیگر هستند برای کسانی که به عقل خود می‌اندیشند. و نیز آسمان و زمین به فرمان او برقرارند و هنگامی که خدا شما را فراخواند، از زمین خارج خواهید شد.
« در بیان اختلاف صوت و صورت »
هوش مصنوعی: در بیان تفاوت بین صوت و صورت، می‌توان گفت که صوت به صدای واقعی و شنیدنی اشاره دارد، در حالی که صورت به شکل و ظاهر یک چیز مربوط می‌شود. صوت چیزی است که ما می‌شنویم و می‌تواند شامل موسیقی، گفتار یا هر نوع صدا دیگری باشد، اما صورت به ویژگی‌های ظاهری یک شیء یا تصویر دلالت دارد. به این ترتیب، صوت و صورت دو جنبه متفاوت اما مکمل از تجربه ما از دنیای اطراف هستند.
هم بود ز آیات او اندر یقین
در عیان خلق سماوات و زمین
هوش مصنوعی: خداوند با نشانه‌های خود، یقین و علم را در خلق آسمان‌ها و زمین به نمایش گذاشته است.
واخْتِلَاف ألْسِنَت والْوانِتان
هم نشانی هاست بر خلق جهان
هوش مصنوعی: تنوع زبان‌ها و رنگ‌ها خود نشانه‌هایی از آفرینش و زیبایی‌های جهان است.
بود یکسان گر که صوت و شکل ناس
موجب آمد بر تجاهل و التباس
هوش مصنوعی: اگرچه صدا و ظاهر انسان‌ها متفاوت است، اما هرکسی می‌تواند به عمد خود را نادان نشان دهد یا در مواردی دچار سردرگمی شود.
مصلحت را وین بسی بد بر خلاف
پس به وفق حکمت است این اختلاف
هوش مصنوعی: منافع و مصلحت‌ها ممکن است در برخی موارد با هم سازگار نباشند، اما این اختلاف در واقع به خاطر رعایت حکمت و عقل هست.
نیست دو صوت و دو صورت مثل هم
وین کمال صنع باشد زآن قلم
هوش مصنوعی: هیچ صدایی و هیچ شکلی وجود ندارد که عین هم باشد و این نشان از کمال آفرینش و هنری است که در کار وجود دارد.
نیک گردی گر در این معنی دقیق
قدرت صانع بیابی ای رفیق
هوش مصنوعی: اگر به این موضوع به دقت بیندیشی، قدرت آفریننده را درک خواهی کرد، ای دوست.
این نه کار طبع باشد یا مزاج
گر در ادراکت نباشد اعوجاج
هوش مصنوعی: این موضوع نه به طبیعت یا حالت جسم مربوط می‌شود، بلکه اگر در درک تو انحرافی وجود داشته باشد، این مشکلات پیش می‌آید.
بل طبیعت فعل او بر ضد این
باشد اندر نزد عقل خورده بین
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ممکن است رفتار یا عملکرد طبیعی کسی بر خلاف آنچه که عقل و منطق تصور می‌کند، باشد. به عبارتی، ممکن است در نگاه اول مشکل یا ناهمخوانی وجود داشته باشد، ولی در واقعیت ممکن است دلایلی برای آن رفتار وجود داشته باشد که عقل قادر به درک آن نیست.
از عناصر و از مزاج مؤتلف
کی پدید آید شئون مختلف
هوش مصنوعی: با ترکیب عناصر و ویژگی‌های مختلف، آیا می‌توان ویژگی‌های گوناگون را به وجود آورد؟
اختلاف ار هم پدید آید یکی
در مقامی نیست غیر از اندکی
هوش مصنوعی: اگر میان افراد اختلافی هم پیش بیاید، در نهایت هیچ کس در شرایطی نخواهد بود جز اینکه تنها در سطحی محدود و کم اهمیت است.
نی بدینسان اختلاف بی ز حد
که در آن افتد به حیرانی خرد
هوش مصنوعی: اختلافی که تا این حد بی‌پایان است، باعث می‌شود عقل و فهم انسان در حالت سردرگمی و حیرت قرار بگیرد.
این نیاید در وقوع ار ناظری
جز ز خلاقی حکیم قادری
هوش مصنوعی: این اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه ناظر آن کسی باشد که خالق حکیمی قادر است.
هم دگر ز آیات او خواب شماست
در شب و روز و در این راحت قواست
هوش مصنوعی: شما در هر شب و روز تحت تأثیر آیات او هستید و این نشانه‌ای از آرامش و قوت شماست.
هم شما را در مقام جستجو
جستن روزی ز بخشش های او
هوش مصنوعی: شما در جستجوی روزی هستید که از نعمت‌ها و بخشش‌های او به دست می‌آید.
در شب اعنی استراحت شد قوا
روزتان تحصیل رزق است از خدا
هوش مصنوعی: در شب که زمان استراحت و آرامش است، روز برای کسب روزی و تلاش برای تأمین نیازهاست که از سوی خداوند برکت می‌یابد.
واندر این باشد دلالت ها عیان
بهر قومی کاشنوند از گوش جان
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که در این دنیا نشانه‌ها و نشانه‌گذاری‌ها به وضوح برای هر قومی وجود دارد که با گوش جان و دل خود به این نشانه‌ها توجه می‌کنند و از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند.
وز علامتهای صنعش هر کجا
برق باشد که نماید بر شما
هوش مصنوعی: هر جا که نشانه‌های آفرینش او برق زند، بدانید که او خود را به شما نشان می‌دهد.
بر مسافر ز اوست خوف صاعقه
طمع باران بر مقیم از بارقه
هوش مصنوعی: مسافر از ترس صاعقه هراسان است، اما کسی که در یک جا سکونت دارد، از دیدن نور باران خوشحال و امیدوار است.
می فرستد آب را از آسمان
ارض مرده زنده پس سازد بدان
هوش مصنوعی: آب را از آسمان می‌فرستد تا زمین مرده را زنده و شکوفا کند.
اندر این باشد نشانها بی قصور
بهر ارباب تعقل در ظهور
هوش مصنوعی: در این موضوع، نشانه‌هایی وجود دارد که برای افرادی که اهل فکر و تعقل هستند، بدون هیچ نقصی قابل مشاهده است.
وز نشان های توانایی او
بر فعال ممکنه در جستجو
هوش مصنوعی: از نشانه‌های قدرت او می‌توان فهمید که در جستجوی کارهایی که ممکن است، فعال است.
این بود کاستاده است ارض و سما
ز امر او بی اُستن و آلت بپا
هوش مصنوعی: زمین و آسمان به حکم او پدید آمده‌اند و هیچ‌چیز بدون اراده و قدرت او نمی‌تواند به پا بیفتد.
وین ز قدرت های او یک قدرت است
حافظ هر ممکنی در نسبت است
هوش مصنوعی: این یک نشانه از قدرت‌های الهی است که هر موجودی در هر نسبتی با او وجود دارد و زیر نظر اوست.
پس بخواند چون شما را خواندنی
از زمین آیید بیرون هر تنی
هوش مصنوعی: سپس به صدایی شما را فرا می‌خواند، پس از زمین بیرون بیایید هر کس که در این تن است.
أخْرُجواْ یا أیها الْموتَی تمام
از قبور آیید بیرون لاکلام
هوش مصنوعی: ای مردگان، از قبرها بیرون بیایید و دیگر سکوت نکنید.