گنجور

۳- آیات ۱۱ تا ۱۹

اَللّٰهُ یَبْدَؤُا اَلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۱۱) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یُبْلِسُ اَلْمُجْرِمُونَ (۱۲) وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَکٰائِهِمْ شُفَعٰاءُ وَ کٰانُوا بِشُرَکٰائِهِمْ کٰافِرِینَ (۱۳) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ (۱۴) فَأَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ (۱۵) وَ أَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا وَ لِقٰاءِ اَلْآخِرَةِ فَأُولٰئِکَ فِی اَلْعَذٰابِ مُحْضَرُونَ (۱۶) فَسُبْحٰانَ اَللّٰهِ‌ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ (۱۷) وَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ (۱۸) یُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ یُحْیِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا وَ کَذٰلِکَ تُخْرَجُونَ (۱۹)

خدا می‌آفریند خلق را پس اعاده می‌کندش پس بسوی او برگردانیده می‌شوید (۱۱) و روزی که قایم شود قیامت نومید شوند گناهکاران مشرکان (۱۲) و نباشد مر ایشان را از شریکان شفیعان و باشند بشریکانشان انکارورزندگان (۱۳) و روزی که قایم می‌شود قیامت روزی چنین متفرق می‌شوند یعنی مؤمنان و کافران از هم جدا می‌شوند (۱۴) پس اما آنان که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته پس ایشانند در چمنی که مسرور می‌شوند (۱۵) و اما آنان که کافر شدند و تکذیب کردند آیتهای ما را و ملاقات آخرت را پس آنانند در عذاب حاضرکردگان (۱۶) پس تسبیح خدا هنگامی که شبانگاه می‌کنید و هنگامی که بامداد می‌کنند (۱۷) و مر او راست ستایش در آسمانها و زمین و طرف آخر روز و هنگامی که ظهر می‌کنند (۱۸) بیرون می‌آورد زنده را از مرده و بیرون می‌آورد مرده را از زنده و زنده می‌گرداند زمین را پس از موت آن و همچنین بیرون آورده می‌شوید (۱۹)

آفرید او خلق را از ابتدا
عود بدهد بعد مرگ آن جمله را
پس به سویش جمله می گردند باز
بر حقیقت رجعت آرند از مجاز
اندر آن روزی که بنماید قیام
مر قیامت مجرمان اندر مقام
جمله می گردند از حیرت خموش
ناامید از حال خود بی عقل و هوش
شافعی نبود مر ایشان را به راست
هم ز انبازانشان در بازخواست
کافر ایشان خود به انبازان بوند
یا شریکانشان بری ز ایشان شوند
گردد آن روزی قیامت که بپا
مردمان از هم شوند آن دم جدا
پس خود اما بگرویدند آنکه هم
کارها شایسته کردند از امم
پس بوند ایشان به روضه شاد و خوش
فارغ و آسوده از رنج و طپش
پس خود اما نگرویدند آنکه باز
بودشان تکذیب آیات از مجاز
هم لقای آخرت پس آن گروه
فِی الْعذَابِ محضَرُون اند از وجوه
پس ورا تسبیح گویید از فزون
حِینَ تُمسونَ و حِینَ تُصبِحون
یعنی اندر بامداد و وقت شام
بر نماز آورد می باید قیام
حمد مر او راست در ارض و سما
می بوند اندر سپاسش ماسوی
وقت عصر و وقت ظهر آرید رو
از پی تسبیح و حمد ذات او
یا به هر حالی نهان و آشکار
حمد و تسبیحش کنید از اختیار
زنده را آرد برون از میّت او
همچو انسان را ز نطفه تو به تو
یا که عالم را ز جاهل در نژاد
یا موحد را خود از مشرک نهاد
همچنین میّت ز حی آرد برون
برخلاف آنچه شد ذکر از شئون
مر زمین را زنده سازد بعد موت
همچنین آرد برونتان بعد فوت
۲- آیات ۶ تا ۱۰: وَعْدَ اَللّٰهِ لاٰ یُخْلِفُ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّٰاسِ لاٰ یَعْلَمُونَ (۶) یَعْلَمُونَ ظٰاهِراً مِنَ اَلْحَیٰاةِ‌ اَلدُّنْیٰا وَ هُمْ عَنِ اَلْآخِرَةِ هُمْ غٰافِلُونَ (۷) أَ وَ لَمْ یَتَفَکَّرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا إِلاّٰ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ اَلنّٰاسِ بِلِقٰاءِ رَبِّهِمْ لَکٰافِرُونَ (۸) أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کٰانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثٰارُوا اَلْأَرْضَ وَ عَمَرُوهٰا أَکْثَرَ مِمّٰا عَمَرُوهٰا وَ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَمٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۹) ثُمَّ کٰانَ عٰاقِبَةَ اَلَّذِینَ أَسٰاؤُا اَلسُّوایٰ أَنْ کَذَّبُوا بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ کٰانُوا بِهٰا یَسْتَهْزِؤُنَ (۱۰)۴- آیات ۲۰ تا ۲۱: وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ إِذٰا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ (۲۰) وَ مِنْ آیٰاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوٰاجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْهٰا وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۲۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اَللّٰهُ یَبْدَؤُا اَلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۱۱) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یُبْلِسُ اَلْمُجْرِمُونَ (۱۲) وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَکٰائِهِمْ شُفَعٰاءُ وَ کٰانُوا بِشُرَکٰائِهِمْ کٰافِرِینَ (۱۳) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ (۱۴) فَأَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ (۱۵) وَ أَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا وَ لِقٰاءِ اَلْآخِرَةِ فَأُولٰئِکَ فِی اَلْعَذٰابِ مُحْضَرُونَ (۱۶) فَسُبْحٰانَ اَللّٰهِ‌ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ (۱۷) وَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ (۱۸) یُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ یُحْیِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا وَ کَذٰلِکَ تُخْرَجُونَ (۱۹)
هوش مصنوعی: خداوند آفرینش را آغاز می‌کند و دوباره آن را به وجود می‌آورد و در نهایت همه به سوی او باز می‌گردید. در روزی که قیامت برپا می‌شود، مجرمان دچار ناامیدی می‌شوند و هیچ شفیعی از شرکای خود نخواهند داشت و به آن‌ها کافر شده بودند. در آن روز، مردم از یکدیگر جدا خواهند شد. اما مؤمنان و کسانی که کارهای نیک انجام داده‌اند در بهشتی خوشنود خواهند بود. و اما کسانی که کافر بودند و نشانه‌های ما و ملاقات با آخرت را تکذیب کردند، در عذاب محضر خواهند بود. پس خداوند را در هنگام شب و صبح تسبیح گویید و در آسمان‌ها و زمین، در روز و در زمانی که ظاهر می‌شوید، او را شکر کنید. او زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده خارج می‌کند و زمین را پس از مرگش زنده می‌سازد؛ و بدین ترتیب شما نیز بیرون آورده خواهید شد.
خدا می‌آفریند خلق را پس اعاده می‌کندش پس بسوی او برگردانیده می‌شوید (۱۱) و روزی که قایم شود قیامت نومید شوند گناهکاران مشرکان (۱۲) و نباشد مر ایشان را از شریکان شفیعان و باشند بشریکانشان انکارورزندگان (۱۳) و روزی که قایم می‌شود قیامت روزی چنین متفرق می‌شوند یعنی مؤمنان و کافران از هم جدا می‌شوند (۱۴) پس اما آنان که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته پس ایشانند در چمنی که مسرور می‌شوند (۱۵) و اما آنان که کافر شدند و تکذیب کردند آیتهای ما را و ملاقات آخرت را پس آنانند در عذاب حاضرکردگان (۱۶) پس تسبیح خدا هنگامی که شبانگاه می‌کنید و هنگامی که بامداد می‌کنند (۱۷) و مر او راست ستایش در آسمانها و زمین و طرف آخر روز و هنگامی که ظهر می‌کنند (۱۸) بیرون می‌آورد زنده را از مرده و بیرون می‌آورد مرده را از زنده و زنده می‌گرداند زمین را پس از موت آن و همچنین بیرون آورده می‌شوید (۱۹)
هوش مصنوعی: خداوند انسان‌ها را خلق می‌کند و سپس آن‌ها را به سوی خود بازمی‌گرداند. در روز قیامت، گناهکاران و مشرکان ناامید می‌شوند و هیچ شفیعی ندارند که به آنان کمک کند. در آن روز، مؤمنان و کافران از یکدیگر جدا می‌شوند. مؤمنانی که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند، در باغ‌هایی شادمان خواهند بود، اما کسانی که کافر شده و آیات خدا را رد کرده‌اند، در عذاب خواهند بود. خدا را در شب و روز تسبیح و ستایش کنید، چرا که او در آسمان‌ها و زمین شایسته ستایش است. او زنده را از مرده بیرون می‌آورد و برعکس، و زمین را بعد از مردگی‌اش زنده می‌کند؛ همچنین شما نیز به همین شکل از قبرها بیرون می‌آیید.
آفرید او خلق را از ابتدا
عود بدهد بعد مرگ آن جمله را
هوش مصنوعی: خداوند انسان‌ها را از ابتدا خلق کرده است و پس از مرگ، دوباره همه آن‌ها را به زندگی باز می‌گرداند.
پس به سویش جمله می گردند باز
بر حقیقت رجعت آرند از مجاز
هوش مصنوعی: پس همه به سمت او باز می‌گردند و در واقعیت به حقیقتی که از آن دور شده‌اند، دوباره روی می‌آورند و به دنیای واقعی می‌رسند.
اندر آن روزی که بنماید قیام
مر قیامت مجرمان اندر مقام
هوش مصنوعی: در آن روزی که قیامت برپا می‌شود، مجرمان در جایگاه خاصی قرار خواهند گرفت.
جمله می گردند از حیرت خموش
ناامید از حال خود بی عقل و هوش
هوش مصنوعی: همه به خاطر حیرت و شگفتی ساکت شده‌اند و از وضعیت خود ناامیدند، در حالی که نه عقل دارند و نه هوش.
شافعی نبود مر ایشان را به راست
هم ز انبازانشان در بازخواست
هوش مصنوعی: افراد مورد نظر، در محاکمه و پاسخگویی به مسائل، به دلیل همراهان و دوستان خود، از انصاف و عدالت بی‌بهره بودند.
کافر ایشان خود به انبازان بوند
یا شریکانشان بری ز ایشان شوند
هوش مصنوعی: افرادی که به کفر روی می‌آورند، یا به کسانی که شریکان یا داوران خود در امور می‌دانند، در نهایت از آن‌ها جدا خواهند شد.
گردد آن روزی قیامت که بپا
مردمان از هم شوند آن دم جدا
هوش مصنوعی: در آن روز قیامت، مردم از یکدیگر جدا خواهند شد.
پس خود اما بگرویدند آنکه هم
کارها شایسته کردند از امم
هوش مصنوعی: بنابراین، افرادی که کارهای شایسته و درست را انجام دادند، در نهایت به حقیقت و درستکاری دست یافتند.
پس بوند ایشان به روضه شاد و خوش
فارغ و آسوده از رنج و طپش
هوش مصنوعی: آن‌ها در باغی شاد و خوش زندگی می‌کنند و از رنج و نگرانی‌های دنیا در آرامش و راحتی به سر می‌برند.
پس خود اما نگرویدند آنکه باز
بودشان تکذیب آیات از مجاز
هوش مصنوعی: آنهایی که به آیات الهی پاسخ منفی می‌دهند، به دلیل خودخواهی و نداشتن درک صحیح، جاودان در نادانی باقی می‌مانند و از حقیقت دور می‌مانند.
هم لقای آخرت پس آن گروه
فِی الْعذَابِ محضَرُون اند از وجوه
هوش مصنوعی: آن گروهی که در عذاب به سر می‌برند، در روز قیامت به نحوی حاضر خواهند بود که چهره‌هایشان بازتابی از وضعیتشان را نشان می‌دهد.
پس ورا تسبیح گویید از فزون
حِینَ تُمسونَ و حِینَ تُصبِحون
هوش مصنوعی: بنابراین در هنگام شب و صبح، او را با ذکر و تمجید یاد کنید.
یعنی اندر بامداد و وقت شام
بر نماز آورد می باید قیام
هوش مصنوعی: در صبح زود و در هنگام شام، باید برای نماز ایستاد و به حضور خداوند توجه کرد.
حمد مر او راست در ارض و سما
می بوند اندر سپاسش ماسوی
هوش مصنوعی: مدح و ستایش خاص اوست در زمین و آسمان و همه موجودات در سپاس و شکرگزاری او به سر می‌برند.
وقت عصر و وقت ظهر آرید رو
از پی تسبیح و حمد ذات او
هوش مصنوعی: وقت عصر و ظهر، زمانی است که باید به یاد خدا باشید و با ذکر تسبیح و حمد او به عبادت بپردازید.
یا به هر حالی نهان و آشکار
حمد و تسبیحش کنید از اختیار
هوش مصنوعی: در هر شرایطی، چه در دل و چه به زبان، ستایش و تسبیح خداوند را انجام دهید و این کار را از روی اختیار و اراده خودتان انجام دهید.
زنده را آرد برون از میّت او
همچو انسان را ز نطفه تو به تو
هوش مصنوعی: انسان زنده را از بدن مرده جدا می‌کند، همان‌طور که او را از نطفه به وجود می‌آورد.
یا که عالم را ز جاهل در نژاد
یا موحد را خود از مشرک نهاد
هوش مصنوعی: یا اینکه عالم از جاهل در نژاد و ریشه‌اش جداست یا اینکه موحد از مشرک و ناچیز می‌انگارند.
همچنین میّت ز حی آرد برون
برخلاف آنچه شد ذکر از شئون
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی انسان به زندگی پایان می‌دهد و جان از بدنش جدا می‌شود، برخلاف آنچه که درباره‌ی ویژگی‌ها و خصوصیات او بیان می‌شود، روح او به دنیای دیگر منتقل می‌شود. در واقع، آنچه در زندگی گفته می‌شود، ممکن است با واقعیت پس از مرگ او متفاوت باشد.
مر زمین را زنده سازد بعد موت
همچنین آرد برونتان بعد فوت
هوش مصنوعی: زمین پس از مرگش زنده می‌شود و همچنین انسان‌ها نیز بعد از فوتشان به گونه‌ای دیگر حیات پیدا می‌کنند.