گنجور

۲- آیات ۶ تا ۱۰

وَعْدَ اَللّٰهِ لاٰ یُخْلِفُ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّٰاسِ لاٰ یَعْلَمُونَ (۶) یَعْلَمُونَ ظٰاهِراً مِنَ اَلْحَیٰاةِ‌ اَلدُّنْیٰا وَ هُمْ عَنِ اَلْآخِرَةِ هُمْ غٰافِلُونَ (۷) أَ وَ لَمْ یَتَفَکَّرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا إِلاّٰ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ اَلنّٰاسِ بِلِقٰاءِ رَبِّهِمْ لَکٰافِرُونَ (۸) أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کٰانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثٰارُوا اَلْأَرْضَ وَ عَمَرُوهٰا أَکْثَرَ مِمّٰا عَمَرُوهٰا وَ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَمٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۹) ثُمَّ کٰانَ عٰاقِبَةَ اَلَّذِینَ أَسٰاؤُا اَلسُّوایٰ أَنْ کَذَّبُوا بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ کٰانُوا بِهٰا یَسْتَهْزِؤُنَ (۱۰)

وعده کردن خداست خلاف نمی‌کند خدا وعده‌اش را و لیکن بیشترین مردمان نمی‌دانند (۶) می‌دانند ظاهری را از زندگانی دنیا یعنی محسوسات و مشتبهات و ایشان از آخرت ایشانند غافلان (۷) آیا تفکر نمی‌کنند در خودهاشان که نیافرید خدا آسمانها و زمین را و آنچه میان آن دو است مگر بحق و مدتی نام برده شده و بدرستی که بسیاری از مردمان بملاقات پروردگارشان هر آینه کافرانند (۸) آیا نرفتند در زمین پس بنگرید چگونه بود انجام کار آنان که بودند پیش از ایشان بودند سخت‌تر ایشان در توانایی و برگردانیدند زمین را و آباد کردند آن را بسیارتر از آنچه آباد کردندش و آمد ایشان را رسولانشان با معجزات روشن پس نبود خدا که ظلم کند بر ایشان و لیکن بودند که بر خودهاشان ستم می‌کردند (۹) پس باشد عاقبت آنان که بد کردند بدتر که تکذیب کردند آیتهای خدا را و بودند که بآن استهزا می‌کردند (۱۰)

وعده حق فرمود و ننماید خلاف
وعده خود را بدون اختلاف
لیک مردم این ندانند اکثری
که ندارند از بهار جان بری
می بدانند آنچه باشد آشکار
از حیات دنیوی در روزگار
یعنی از امر معاش و زندگی
نی ز معقولات و حسن بندگی
غافلند از آخرت وز کار آن
آگه از ظاهر ز معنی بی نشان
فکر اندر نفس های خویشتن
نیستشان آیا که بر وجهی حسن
حق سماوات و زمین را نافرید
وآنچه باشد بین این هر دو پدید
جز به حق یعنی به حکمت زآنچه خواست
هم به مقصود صحیح آن کرد راست
از پی وقتی معیّن از زمان
که ز حکمت نام برده گشته آن
بر لقای رب خویش اکثر ز ناس
کافران باشند و دور و ناشناس
سیر ننمودند آیا در زمین
پس ببینند از مآل سابقین
تا چگونه بوده است انجامشان
پیش از ایشان از نشان و نامشان
بوده اند آنها از ایشان سخت تر
در توانایی و قوّت سر به سر
و آثَار و الْأرض یعنی منقلب
ساختند آن را فزون از مایجِب
همچنین کردند تعمیر اندر آن
پیش از آنچه کرده اند آن مکیان
از بساتین وز بیوت و کاخ و قصر
غرس اشجار و قنات و جو به حصر
آمد ایشان را ز نزد حق رسل
با بیان و بیّنات از جزء و کل
پس نبود آنکه خدا از بیش و کم
کرده باشد هیچ بر ایشان ستم
لیک بودند آن کسان ظالم به خویش
بود فعل زشتشان ز اندازه بیش
ظلمشان گردید بر خسران سبب
بهر خود کردند آن خواری طلب
حق نخواهد جز نکویی بهر خلق
لیک خار آن کو خورد گیرد به حلق
پس بود انجام بدکاران بدی
بر بدان آید عذاب ایزدی
آنکه بشمردند آیت های حق
کذب و میکردند استهزاء و دق
۱- آیات ۱ تا ۵: بسم االله الرحمن الرحیم۳- آیات ۱۱ تا ۱۹: اَللّٰهُ یَبْدَؤُا اَلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۱۱) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یُبْلِسُ اَلْمُجْرِمُونَ (۱۲) وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَکٰائِهِمْ شُفَعٰاءُ وَ کٰانُوا بِشُرَکٰائِهِمْ کٰافِرِینَ (۱۳) وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ (۱۴) فَأَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ (۱۵) وَ أَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا وَ لِقٰاءِ اَلْآخِرَةِ فَأُولٰئِکَ فِی اَلْعَذٰابِ مُحْضَرُونَ (۱۶) فَسُبْحٰانَ اَللّٰهِ‌ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ (۱۷) وَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ (۱۸) یُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ یُحْیِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا وَ کَذٰلِکَ تُخْرَجُونَ (۱۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَعْدَ اَللّٰهِ لاٰ یُخْلِفُ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّٰاسِ لاٰ یَعْلَمُونَ (۶) یَعْلَمُونَ ظٰاهِراً مِنَ اَلْحَیٰاةِ‌ اَلدُّنْیٰا وَ هُمْ عَنِ اَلْآخِرَةِ هُمْ غٰافِلُونَ (۷) أَ وَ لَمْ یَتَفَکَّرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا إِلاّٰ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ اَلنّٰاسِ بِلِقٰاءِ رَبِّهِمْ لَکٰافِرُونَ (۸) أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کٰانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثٰارُوا اَلْأَرْضَ وَ عَمَرُوهٰا أَکْثَرَ مِمّٰا عَمَرُوهٰا وَ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَمٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۹) ثُمَّ کٰانَ عٰاقِبَةَ اَلَّذِینَ أَسٰاؤُا اَلسُّوایٰ أَنْ کَذَّبُوا بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ کٰانُوا بِهٰا یَسْتَهْزِؤُنَ (۱۰)
هوش مصنوعی: خداوند هرگز وعده‌اش را نقض نمی‌کند، اما بیشتر مردم از این حقیقت بی‌خبرند. آن‌ها تنها ظواهر زندگی دنیوی را می‌شناسند و نسبت به آخرت غافلند. آیا آن‌ها در خودشان تأمل نمی‌کنند که خدا آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست را جز با حق و در زمان معین خلق کرده است؟ و بسیاری از مردم به دیدار پروردگارشان کافرند. آیا آن‌ها در زمین سفر نکرده‌اند و نمی‌بینند که سرنوشت کسانی که پیش از آن‌ها بودند چگونه بود؟ آن‌ها از آن‌ها قوی‌تر بودند و زمین را بیشتر آباد کرده بودند. پیام‌برانشان با نشانه‌های روشن به سراغشان آمدند، اما خداوند هرگز به آن‌ها ظلم نکرد، بلکه خودشان به خود ظلم می‌کردند. و سرنوشت کسانی که بدی کردند، اینگونه بود که آیات خدا را انکار کردند و به آن‌ها تمسخر کردند.
وعده کردن خداست خلاف نمی‌کند خدا وعده‌اش را و لیکن بیشترین مردمان نمی‌دانند (۶) می‌دانند ظاهری را از زندگانی دنیا یعنی محسوسات و مشتبهات و ایشان از آخرت ایشانند غافلان (۷) آیا تفکر نمی‌کنند در خودهاشان که نیافرید خدا آسمانها و زمین را و آنچه میان آن دو است مگر بحق و مدتی نام برده شده و بدرستی که بسیاری از مردمان بملاقات پروردگارشان هر آینه کافرانند (۸) آیا نرفتند در زمین پس بنگرید چگونه بود انجام کار آنان که بودند پیش از ایشان بودند سخت‌تر ایشان در توانایی و برگردانیدند زمین را و آباد کردند آن را بسیارتر از آنچه آباد کردندش و آمد ایشان را رسولانشان با معجزات روشن پس نبود خدا که ظلم کند بر ایشان و لیکن بودند که بر خودهاشان ستم می‌کردند (۹) پس باشد عاقبت آنان که بد کردند بدتر که تکذیب کردند آیتهای خدا را و بودند که بآن استهزا می‌کردند (۱۰)
هوش مصنوعی: خدا همیشه به وعده‌هایش وفا می‌کند، ولی بیشتر مردم از این موضوع بی‌خبرند. آن‌ها فقط به جنبه‌های ظاهری زندگی دنیا توجه دارند و از آخرت غافلند. آیا در خودشان فکر نمی‌کنند که خدا آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست را به حق و برای مدتی مشخص آفریده است؟ واقعاً بسیاری از مردم به دیدار پروردگارشان کافرند. آیا آن‌ها در زمین گردش نکرده‌اند و به این فکر نکرده‌اند که پایان کار اقوام گذشته چگونه بوده است؟ آن‌ها قوی‌تر و توانمندتر از این‌ها بودند و زمین را به خوبی آباد کردند. پیامبران با معجزات روشن برایشان آمدند و خدا بر آن‌ها ظلم نکرد، بلکه خودشان بر خود ظلم کردند. سرنوشت کسانی که کارهای بد کرده‌اند، بدتر خواهد بود، چرا که نشانه‌های خدا را انکار کردند و مورد تمسخر قرار دادند.
وعده حق فرمود و ننماید خلاف
وعده خود را بدون اختلاف
هوش مصنوعی: خداوند وعده داده است و هرگز در وعده‌اش تخلف نخواهد کرد و در این میان هیچ شک و تردیدی وجود ندارد.
لیک مردم این ندانند اکثری
که ندارند از بهار جان بری
هوش مصنوعی: اما مردم این را نمی‌دانند، زیرا اکثریت آنچه را که از زندگی و نشاط بهاری است، ندارند.
می بدانند آنچه باشد آشکار
از حیات دنیوی در روزگار
هوش مصنوعی: می‌دانند آنچه در زندگی دنیوی و در روزگار پیداست.
یعنی از امر معاش و زندگی
نی ز معقولات و حسن بندگی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در زندگی و تأمین معاش، نمی‌توان فقط به عقل و منطق یا کارهای نیک و بندگی اکتفا کرد.
غافلند از آخرت وز کار آن
آگه از ظاهر ز معنی بی نشان
هوش مصنوعی: آن‌ها از آخرت غافلند و از کار آن آگاه نیستند. فقط به ظاهر و بدون درک عمیق به معانی چیزها نگاه می‌کنند.
فکر اندر نفس های خویشتن
نیستشان آیا که بر وجهی حسن
هوش مصنوعی: آیا در افکار و نفس‌های خود دلیلی برای زیبایی نمی‌بینند؟
حق سماوات و زمین را نافرید
وآنچه باشد بین این هر دو پدید
هوش مصنوعی: خداوند آسمان‌ها و زمین را خلق کرده و هر چیزی که در میان این دو وجود دارد نیز از آفریده‌های اوست.
جز به حق یعنی به حکمت زآنچه خواست
هم به مقصود صحیح آن کرد راست
هوش مصنوعی: تنها با حکمت و حقیقت می‌توان به خواسته‌ها دست یافت و در انجام هر کاری به هدف درست رسید.
از پی وقتی معیّن از زمان
که ز حکمت نام برده گشته آن
هوش مصنوعی: زمانی مشخص از حکمت وجود دارد که نام آن به میان آمده است.
بر لقای رب خویش اکثر ز ناس
کافران باشند و دور و ناشناس
هوش مصنوعی: در نزد خداوند، بیشتر انسان‌ها کافر و دور از او هستند و به او ناشناخته‌اند.
سیر ننمودند آیا در زمین
پس ببینند از مآل سابقین
هوش مصنوعی: آیا در زمین سیر نکردند تا ببینند سرانجام پیشینیان چگونه بوده است؟
تا چگونه بوده است انجامشان
پیش از ایشان از نشان و نامشان
هوش مصنوعی: چطور می‌توان فهمید که پیش از این افراد، نشان و نامشان چه بوده است؟
بوده اند آنها از ایشان سخت تر
در توانایی و قوّت سر به سر
هوش مصنوعی: آنها افرادی بوده‌اند که از نظر توانایی و قدرت حتی از اینها نیز قوی‌تر و سخت‌تر بوده‌اند.
و آثَار و الْأرض یعنی منقلب
ساختند آن را فزون از مایجِب
هوش مصنوعی: آن‌ها زمین را به گونه‌ای تغییر داده‌اند که فراتر از انتظارات ما شده است.
همچنین کردند تعمیر اندر آن
پیش از آنچه کرده اند آن مکیان
هوش مصنوعی: در آنجا پیش از اینکه مکیان اقدام به تعمیر کنند، آنها نیز اقدام به اصلاح و مرمت کردند.
از بساتین وز بیوت و کاخ و قصر
غرس اشجار و قنات و جو به حصر
هوش مصنوعی: از باغ‌ها و خانه‌ها و کاخ‌ها و قصرها، درختان و قنات‌ها و جوی‌هایی را در محوطه‌ای محصور می‌کارند.
آمد ایشان را ز نزد حق رسل
با بیان و بیّنات از جزء و کل
هوش مصنوعی: پیامبران به دستور خداوند به سوی انسان‌ها آمدند و با کلام و نشانه‌های روشن، حقایق را از جزئیات تا کلیات برای آن‌ها بیان کردند.
پس نبود آنکه خدا از بیش و کم
کرده باشد هیچ بر ایشان ستم
هوش مصنوعی: پس خداوند هیچ گونه ستمی بر آنان روا نداشته و در کارش کم و کاستی وجود ندارد.
لیک بودند آن کسان ظالم به خویش
بود فعل زشتشان ز اندازه بیش
هوش مصنوعی: اما کسانی بودند که به خود ستم کردند و اعمال زشتشان از حد و مرز فراتر رفت.
ظلمشان گردید بر خسران سبب
بهر خود کردند آن خواری طلب
هوش مصنوعی: ظلم آنها باعث شد که به خودشان آسیب بزنند، زیرا برای نفع خود، به ذلت و حقارت روی آوردند.
حق نخواهد جز نکویی بهر خلق
لیک خار آن کو خورد گیرد به حلق
هوش مصنوعی: اگر کسی به دیگری نیکی کند، حق او را از او نمی‌گیرد و از او نمی‌خواهد که جز خوبی انجام دهد. اما اگر کسی بدی کند، حتماً پیامدهای ناگواری خواهد داشت و آن بدی به خود او برمی‌گردد.
پس بود انجام بدکاران بدی
بر بدان آید عذاب ایزدی
هوش مصنوعی: پس عاقبت بدکاران به عذاب خداوند دچار می‌شود و این بدی‌ها به خودشان بازمی‌گردد.
آنکه بشمردند آیت های حق
کذب و میکردند استهزاء و دق
هوش مصنوعی: کسی که نشانه‌های حق را شمرده و به آنها می‌خندید و آنها را مسخره می‌کرد.