صفی علیشاه۱- آیات ۱ تا ۵
بسم االله الرحمن الرحیم
الم (۱) غُلِبَتِ اَلرُّومُ (۲) فِی أَدْنَی اَلْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ (۳) فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلّٰهِ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ اَلْمُؤْمِنُونَ (۴) بِنَصْرِ اَللّٰهِ یَنْصُرُ مَنْ یَشٰاءُ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۵)
بنام خداوند بخشاینده مهربان
الم ، سوگند باین حروف (۱) مغلوب شدند روم (۲) در نزدیکترین زمین و ایشان از بعد مغلوب شدنشان بزودی غالب می‌شوند (۳) در چند سال مر خدا راست امر از پیش و از پس و روزی چنین شاد می‌شوند گروندگان (۴) بیاری خدا یاری می‌کنند آن را که خواهد و اوست غالب مهربان (۵)
بعد بسم االله الرحمن الرحیم
بازگویم از الف وز لام و میم
مر الف باشد اشارت بر احد
نیست او را اول و آخر به حد
لام یعنی گشت لایح شمس حق
در مرایای وجود ماخَلَق
میم یعنی مالک است و مقتدر
بر ملوک و ملک اندر جهر و سرّ
هر که را خواهد کند مغلوب و پست
همچو روم از فارس هنگام شکست
رومیان مغلوب گشتند از بتر
در زمینی بر عرب نزدیک تر
بعد مغلوبی دگر غالب شوند
زود در بِضْعِ سِنِین بیچون و چند
یعنی از سه تا به نه از سالها
منقلب گردد بر ایشان حالها
« در بیان محاربۀ عجم با رومیان »
بر عجم گشتند مغلوب از خبر
باز هم یابند بر ایشان ظفر
هست از تفسیر و تاریخ این یقین
شرح و تفسیر این حکایت را چنین
گشت از پرویز، شهریران روان
سوی روم از بهر جنگ رومیان
بود شهریران شجاعی از عجم
شد به سرداری به سوی روم هم
رومیان را کرد مغلوب او به جنگ
بُد نهم سال این ز مبعث بیدرنگ
چون شکست رومیان را بر رسول
باز گفتند او شد از این ره ملول
رومیان بودند چون ز اهل کتاب
فارسی مردم مجوس از شیخ و شاب
مشرکان گشتند شاد از این خبر
مژده می دادند زین بر یکدگر
مر شماتت بودشان بر اهل دین
که شما اهل کتابید از یقین
وین چنین گشتید مغلوب و نژند
بر علوّ خود تفأل می زدند
« در بیان گرو بستن ابی ابن خلف با ابوبکر در باب غلبۀ روم با عجم »
گفت از غیرت ابوبکر صدیق
شاد زین معنی نباشید ای فریق
چشمتان روشن مباد از این خبر
رومیان گردند هم غالب دگر
از کجا گفتند گویی این سخن
گفت از قول رسول مؤتمن
بن خلف کو را نبود از دین فروغ
گفت باشد یا ابا الفضل این دروغ
با ابی فرمود صدّیق امین
کای عدو االله دروغ از توست هین
گفت ابی گر راست باشد حرف تو
کن معیّن وقتی از بهر گرو
گفت صدّیق نکوفر تا سه سال
رومیان گردند غالب بی سئوال
پس گرو بر ده شتر بستند تام
گفت این صدّیق با خیر الانام
گفت پیغمبر خطاء کردی تو این
بین سه تا نه بود بِضْعِ سِنِین
رو به مال و مدت افزا در گرو
پس یقین صدق است وعده و قول تو
رفت و کرد او سال را نُه بد ، نَه صد
پس گرو برد او ز صدق گفت خود
روز بدر آمد خبر بر مؤمنان
بر عجم گشتند غالب رومیان
شرح آن را اهل تاریخ این چنین
خود رقم کردند از کلک متین
چونکه غالب گشته شهریران به روم
کرد ویران سر به سر آن مرز و بوم
با برادرش آنکه فرخان داشت نام
داشت اندر بزم شربی او مقام
گفت فرخان خواب دیدم من چنان
که بد اندر تخت پرویزم مکان
شد خبر خسرو به شهریران نوشت
که بکش او را که دید این خواب زشت
شد مکرر بینشان این گفتگو
عذر بر قتل برادر گفت او
این ز شهریران به دل بگرفت شاه
نامه بر فرخان نوشت او کینه خواه
گر برادر را کشی بنوازمت
جای او بر فارس والی سازمت
او به شهریران بگفت این ماجرا
هر دو را دل بد شد از شه زین خطا
نامه بنوشتند بر سلطان روم
که ز ما ویران تو را شد مرز و بوم
نک به ما پرویز داد اینسان جزا
گر که خواهی هم دهیم او را سزا
لشکری بفرست و بین تا چون کنیم
ملک را از دست او بیرون کنیم
گشت شاد او زین خبر اندر زمان
لشکری آراسته کرد او روان
تاخت شهریران به پرویز از شتاب
برشکست و کرد ملکش را خراب
رومیان گشتند غالب زآن سبب
در زمینی کآن بد اقرب بر عرب
حق تعالی داد زین قصه خبر
وین بود ز اعجاز قرآن در نظر
« در تأویل آیۀ مبارکه مذکوره »
چونکه از تفسیر گشتی بهره یاب
نک شنو تأویل آیت بر صواب
روم باشد نیست گر فهم تو پست
آن قوی کاندر بدن روحانی است
باشد آن مغلوب در اقرب زمین
از زمین نفس و صدر است آن یقین
بعد مغلوبی شود غالب همی
بر قوای نفسِ پستِ اعجمی
در ظهور قلب هنگام رجوع
سوی حق وین بی شکی یابد وقوع
چیست آن بِضْعِ سِنِین اطوار و حال
کاندر آن باشد ترقی بر کمال
امر و اذن از قبل و بعد آمد ز حق
کوست مبدی هم معید ماخَلَق
حکم باشد جمله از پروردگار
کارها او راست اندر اختیار
واندر آن روزی که غالب می شوند
رومیان بر فارسیان بعد چند
شاد آن روزند بی شک مؤمنین
که کند یاری خدا بر اهل دین
هر که را خواهد کند یاری خدا
غالب است و مهربان بر ماسوی
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
الم (۱) غُلِبَتِ اَلرُّومُ (۲) فِی أَدْنَی اَلْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ (۳) فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلّٰهِ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ اَلْمُؤْمِنُونَ (۴) بِنَصْرِ اَللّٰهِ یَنْصُرُ مَنْ یَشٰاءُ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۵)
هوش مصنوعی: رومی‌ها در نزدیکترین زمین شکست خوردند، اما بعد از این شکست، آنها در چند سال آینده پیروز خواهند شد. همواره امر خداوند قبل و بعد از این وقایع جاری است و در آن روز مؤمنان به پیروزی خداوند شاد خواهند شد. خداوند به هرکه بخواهد یاری می‌رساند و او علی‌الذکر و رحیم است.
الم ، سوگند باین حروف (۱) مغلوب شدند روم (۲) در نزدیکترین زمین و ایشان از بعد مغلوب شدنشان بزودی غالب می‌شوند (۳) در چند سال مر خدا راست امر از پیش و از پس و روزی چنین شاد می‌شوند گروندگان (۴) بیاری خدا یاری می‌کنند آن را که خواهد و اوست غالب مهربان (۵)
هوش مصنوعی: آ، یکی از حروف مقدس، سوگند به این حروف که رومی‌ها در نزدیکترین سرزمین شکست خوردند و به زودی پس از شکست خود پیروز خواهند شد. در چند سال آینده، خداوند آنچه را که از ابتدا و انتها مقدر کرده است، به وقوع خواهد پیوست و مومنان به زودی شاد خواهند شد. آنها به یاری خداوند کمک می‌کنند و هر که بخواهد، به او یاری می‌رسد و او همواره پیروز و مهربان است.
بعد بسم االله الرحمن الرحیم
بازگویم از الف وز لام و میم
هوش مصنوعی: پس از نام خداوند بخشنده و مهربان، می‌خواهم از الف و لام و میم سخن بگویم.
مر الف باشد اشارت بر احد
نیست او را اول و آخر به حد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که الف به عنوان یک نشانه یا علامت است، اما نشان‌دهنده‌ی وجود یکی نیست. او هیچ آغاز و پایانی ندارد و از نظر وجودی فراتر از این مفاهیم قرار دارد.
لام یعنی گشت لایح شمس حق
در مرایای وجود ماخَلَق
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی به نشان دادن تجلیات نور الهی در دنیای وجود انسان‌ها اشاره دارد. لام، که نماد نور و روشنایی است، بیانگر تأثیرات مثبت و خالق بر زندگی ماست. در اینجا، شمس حق به معنای خورشید حقیقت و واقعیت است که در درون و وجود ما درخشندگی و روشنی می‌بخشد و ما را به شناخت و فهم عمیق‌تری از خود و جهان پیرامون می‌رساند.
میم یعنی مالک است و مقتدر
بر ملوک و ملک اندر جهر و سرّ
هوش مصنوعی: میم به معنای صاحب و سلطانی است که بر پادشاهان و سرزمین‌ها در آشکار و پنهان تسلط دارد.
هر که را خواهد کند مغلوب و پست
همچو روم از فارس هنگام شکست
هوش مصنوعی: هر کس را که بخواهد، به راحتی می‌تواند شکست دهد و او را در جایگاهی پایین‌تر قرار دهد، مانند روم که در هنگام شکست از فارس، به این حالت درآمد.
رومیان مغلوب گشتند از بتر
در زمینی بر عرب نزدیک تر
هوش مصنوعی: رومیان در جنگی شکست خوردند و این شکست در سرزمینی رخ داد که به عرب‌ها نزدیک‌تر بود.
بعد مغلوبی دگر غالب شوند
زود در بِضْعِ سِنِین بیچون و چند
هوش مصنوعی: پس از این که یک گروه شکست خورده است، به زودی گروه دیگری بر آنها پیروز خواهد شد، و این تغییر وضعیت در مدت کوتاهی خواهد بود، بدون شک و تردید.
یعنی از سه تا به نه از سالها
منقلب گردد بر ایشان حالها
هوش مصنوعی: یعنی در مدت زمان طولانی، وضعیت و حال افراد به طور کلی تغییر می‌کند و از وضعیتی به وضعیت دیگری می‌رود.
« در بیان محاربۀ عجم با رومیان »
هوش مصنوعی: در این متن به توصیف جنگ‌ها و نبردهای بین عجم و رومیان پرداخته می‌شود. این نبردها نشان‌دهنده‌ی تنش‌ها و درگیری‌های تاریخی میان این دو قوم است و تأثیرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آنها بر یکدیگر را بررسی می‌کند.
بر عجم گشتند مغلوب از خبر
باز هم یابند بر ایشان ظفر
هوش مصنوعی: عرب‌ها که بر عجم (ایرانیان) پیروزی یافته‌اند، همچنان از اخبار پیروزی‌های جدید خود مطلع می‌شوند و بار دیگر بر آنها غلبه می‌کنند.
هست از تفسیر و تاریخ این یقین
شرح و تفسیر این حکایت را چنین
هوش مصنوعی: این جمله به ما می‌گوید که از تفسیر و تاریخ می‌توان به یقین رسید و ما می‌توانیم شرح و توضیح این داستان را به این شکل بیان کنیم.
گشت از پرویز، شهریران روان
سوی روم از بهر جنگ رومیان
هوش مصنوعی: پرویز، پادشاه ایران، به سوی روم راهی شد تا با رومی‌ها به جنگ بپردازد.
بود شهریران شجاعی از عجم
شد به سرداری به سوی روم هم
هوش مصنوعی: یک مرد شجاع از سرزمین عجم به عنوان فرماندهی به سوی روم رفت.
رومیان را کرد مغلوب او به جنگ
بُد نهم سال این ز مبعث بیدرنگ
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که او (شخصی به نام) در سال نهم از آغاز رسالت محمد (ص) به جنگ رومیان رفت و آنها را شکست داد.
چون شکست رومیان را بر رسول
باز گفتند او شد از این ره ملول
هوش مصنوعی: وقتی شکست رومیان را به پیامبر خبر دادند، او از این موضوع ناراحت و دلگیر شد.
رومیان بودند چون ز اهل کتاب
فارسی مردم مجوس از شیخ و شاب
هوش مصنوعی: رومیان مانند فارسی‌زبانان از اهل کتاب بودند و مردم مجوس از احوال شیخ و جوانان آگاه بودند.
مشرکان گشتند شاد از این خبر
مژده می دادند زین بر یکدگر
هوش مصنوعی: مشرکان از این خبر بسیار خوشحال شدند و به یکدیگر شادباش می‌گفتند.
مر شماتت بودشان بر اهل دین
که شما اهل کتابید از یقین
هوش مصنوعی: این جمله به انتقاد از افرادی اشاره دارد که به پیروان دین می‌گویند شما به کتاب‌های آسمانی ایمان دارید و این را به عنوان نقطه ضعفی برای آنها مطرح می‌کنند، در حالی که در واقع دین و ایمان به کتاب‌های آسمانی نشانه‌ای از یقین و اعتقاد عمیق است.
وین چنین گشتید مغلوب و نژند
بر علوّ خود تفأل می زدند
هوش مصنوعی: اینطور شد که شما دچار شکست و اندوه شدید و بر روی مقام و جایگاه خود آینده را پیش‌بینی می‌کردند.
« در بیان گرو بستن ابی ابن خلف با ابوبکر در باب غلبۀ روم با عجم »
هوش مصنوعی: در مورد توافق ابی ابن خلف با ابوبکر درباره پیروزی روم بر عجم، بحثی وجود دارد. این موضوع به روابط و توافق‌های آن دوران اشاره دارد که به نوعی نشان‌دهنده وضعیت جغرافیایی و سیاسی آن زمان است. در این زمینه، نظرات و دیدگاه‌های مختلفی مطرح می‌شود که می‌تواند به فهم بهتر تاریخ و تحولات فرهنگی و اجتماعی آن دوره کمک کند.
گفت از غیرت ابوبکر صدیق
شاد زین معنی نباشید ای فریق
هوش مصنوعی: ابوبکر صدیق به خاطر غیرت و ایمانش، خوشحالی و سربلندی را به ارمغان آورده است. پس ای قوم، نباید از این موضوع غافل باشید.
چشمتان روشن مباد از این خبر
رومیان گردند هم غالب دگر
هوش مصنوعی: چشمانتان روشن نباشد از این خبر که رومیان دوباره برتری پیدا کنند.
از کجا گفتند گویی این سخن
گفت از قول رسول مؤتمن
هوش مصنوعی: از کجا معلوم که این سخن از طرف پیامبر راستگو بیان شده است؟
بن خلف کو را نبود از دین فروغ
گفت باشد یا ابا الفضل این دروغ
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد بن خلف فردی است که در دین و ایمانش ضعیف است و شاید به او گفته شده که ابا الفضل او را دروغ‌گو می‌داند. درواقع، او از هر دو طرف تحت فشار قرار دارد و ممکن است به نظر بیاید که در بین دو گروه متضاد قرار گرفته است.
با ابی فرمود صدّیق امین
کای عدو االله دروغ از توست هین
هوش مصنوعی: ابی به صدّیق امین گفت: ای دشمن خدا، دروغی که می‌گویی، توجه کن که نادرست است.
گفت ابی گر راست باشد حرف تو
کن معیّن وقتی از بهر گرو
هوش مصنوعی: ابی گفت: اگر حرف تو درست باشد، پس در مورد گرو باید مشخص شود.
گفت صدّیق نکوفر تا سه سال
رومیان گردند غالب بی سئوال
هوش مصنوعی: صدیق گفت که اگر به مدت سه سال، رومیان بر دیگران غلبه پیدا کنند، نیازی به پرسش نیست.
پس گرو بر ده شتر بستند تام
گفت این صدّیق با خیر الانام
هوش مصنوعی: پس بر ده شتر بار بستند، تا بگویند این شخص درستکار با خوبی‌های انسان‌ها همراه است.
گفت پیغمبر خطاء کردی تو این
بین سه تا نه بود بِضْعِ سِنِین
هوش مصنوعی: پیامبر فرمود تو اشتباه کردی؛ چرا که این موضوع به سه سال مربوط نمی‌شود.
رو به مال و مدت افزا در گرو
پس یقین صدق است وعده و قول تو
هوش مصنوعی: به سوی wealth و کثرت زمان رو آورده‌ای، بنابراین به‌طور قطع می‌توان به صداقت وعده و قول تو اعتماد کرد.
رفت و کرد او سال را نُه بد ، نَه صد
پس گرو برد او ز صدق گفت خود
هوش مصنوعی: او مدت نه سال را بیرون رفت و نه دروغ گفت، حالا او از صدق و راستگویی خود بهره برد.
روز بدر آمد خبر بر مؤمنان
بر عجم گشتند غالب رومیان
هوش مصنوعی: روز روشنی درخشید و خبر خوشی به مؤمنان رسید، که بر غیر عرب، بر رومیان پیروز شدند.
شرح آن را اهل تاریخ این چنین
خود رقم کردند از کلک متین
هوش مصنوعی: اهل تاریخ به نوعی خاص و با دقت، قصه و سرگذشت آن را نوشته و ثبت کرده‌اند.
چونکه غالب گشته شهریران به روم
کرد ویران سر به سر آن مرز و بوم
هوش مصنوعی: زمانی که فرمانروایان بر روم غالب شدند، تمام آن سرزمین را به ویرانه تبدیل کردند.
با برادرش آنکه فرخان داشت نام
داشت اندر بزم شربی او مقام
هوش مصنوعی: در یک مهمانی شاد، برادری به نام فرخان حضور داشت و در آنجا جایگاه ویژه‌ای داشت.
گفت فرخان خواب دیدم من چنان
که بد اندر تخت پرویزم مکان
هوش مصنوعی: فرخان گفت: من خوابی دیدم که در آن در تخت پرویز نشسته بودم.
شد خبر خسرو به شهریران نوشت
که بکش او را که دید این خواب زشت
هوش مصنوعی: خسرو خبری به شهریار نوشت و از او خواست که آن شخص را بکشد، زیرا خواب بدی درباره‌اش دیده بود.
شد مکرر بینشان این گفتگو
عذر بر قتل برادر گفت او
هوش مصنوعی: در میان آنها همواره این بحث پیش می‌آمد که او برای قتل برادرش عذر و توجیهی آورد.
این ز شهریران به دل بگرفت شاه
نامه بر فرخان نوشت او کینه خواه
هوش مصنوعی: شاهی از زمین‌داران بزرگ، با دل پرخون، نامه‌ای به فرخان نوشت تا کینه‌اش را بیان کند.
گر برادر را کشی بنوازمت
جای او بر فارس والی سازمت
هوش مصنوعی: اگر برادرت را بکشی، من به تو درود می‌فرستم و برای تو مقام والی فارس را فراهم می‌کنم.
او به شهریران بگفت این ماجرا
هر دو را دل بد شد از شه زین خطا
هوش مصنوعی: او به شهریاران گفت که این ماجرا را، هر دو از اشتباه شاه ناراحت شدند.
نامه بنوشتند بر سلطان روم
که ز ما ویران تو را شد مرز و بوم
هوش مصنوعی: نامه‌ای به سلطان روم نوشتند و در آن اعلام کردند که سرزمین و وطن ما به خاطر تو ویران شده است.
نک به ما پرویز داد اینسان جزا
گر که خواهی هم دهیم او را سزا
هوش مصنوعی: اگر بخواهد، ما هم برای او پاداش می‌دهیم، چرا که پرویز به ما اینگونه جزا داده است.
لشکری بفرست و بین تا چون کنیم
ملک را از دست او بیرون کنیم
هوش مصنوعی: نیروهایی را بفرست و ببین که چگونه می‌توانیم این سرزمین را از دست او خارج کنیم.
گشت شاد او زین خبر اندر زمان
لشکری آراسته کرد او روان
هوش مصنوعی: او از این خبر خوشحال شد و در همان زمان، لشکری را آماده کرد و به حرکت درآمد.
تاخت شهریران به پرویز از شتاب
برشکست و کرد ملکش را خراب
هوش مصنوعی: پادشاهان به پرویز حمله کردند و به سرعت او را شکست دادند و کشورش را ویران کردند.
رومیان گشتند غالب زآن سبب
در زمینی کآن بد اقرب بر عرب
هوش مصنوعی: رومیان به خاطر این دلیل بر عرب غالب شدند که در سرزمین نزدیک‌تری قرار داشتند.
حق تعالی داد زین قصه خبر
وین بود ز اعجاز قرآن در نظر
هوش مصنوعی: خداوند از این ماجرا خبر داد و این نشان‌دهنده اعجاز قرآن است که به چشم می‌خورد.
« در تأویل آیۀ مبارکه مذکوره »
هوش مصنوعی: در تبیین آیه شریفه اشاره شده، توضیحاتی ارائه می‌شود.
چونکه از تفسیر گشتی بهره یاب
نک شنو تأویل آیت بر صواب
هوش مصنوعی: وقتی از تفسیر و تحلیل بهره‌مند می‌شوی، خوب است که تأویل و معنا را به درستی بشنوی و بفهمی.
روم باشد نیست گر فهم تو پست
آن قوی کاندر بدن روحانی است
هوش مصنوعی: اگر روح من به دور باشد، هیچ مهم نیست؛ زیرا اگر درک تو ضعیف باشد، آنچه در این بدن وجود دارد، روح واقعی است.
باشد آن مغلوب در اقرب زمین
از زمین نفس و صدر است آن یقین
هوش مصنوعی: آن کس که در دنیا مغلوب و شکست‌خورده است، در نزدیکترین مکان به زمین، در عمق نفس و دل، یقین و آگاهی او وجود دارد.
بعد مغلوبی شود غالب همی
بر قوای نفسِ پستِ اعجمی
هوش مصنوعی: پس از اینکه کسی شکست خورد، پیروزی بر نیروهای سرکش و پست نفس خود را به دست می‌آورد.
در ظهور قلب هنگام رجوع
سوی حق وین بی شکی یابد وقوع
هوش مصنوعی: زمانی که دل به سوی خدا باز می‌گردد، بدون شک وقوع این حالت را درک می‌کند.
چیست آن بِضْعِ سِنِین اطوار و حال
کاندر آن باشد ترقی بر کمال
هوش مصنوعی: این عبارت به توصیف حالاتی می‌پردازد که در طول مدت زمان معینی (چند سال) رخ می‌دهد و در آن زمان، پیشرفت و بهبود به کمال می‌رسد. به عبارت دیگر، این دوره زمانی شامل تغییراتی است که به تدریج حرکت به سوی یک وضعیت عالی‌تر را رقم می‌زند.
امر و اذن از قبل و بعد آمد ز حق
کوست مبدی هم معید ماخَلَق
هوش مصنوعی: فرمان و اجازه از جانب حق آمده است که آغاز و پایان همه چیز را در دست دارد. اوست که خالق و حمایت‌کننده همه چیز است.
حکم باشد جمله از پروردگار
کارها او راست اندر اختیار
هوش مصنوعی: همه چیز به خواست و اراده خداوند است و اوست که بر تمام کارها تسلط دارد و اختیار کامل دارد.
واندر آن روزی که غالب می شوند
رومیان بر فارسیان بعد چند
هوش مصنوعی: در آن روزی که رومیان بر فارسیان پیروز می‌شوند، بعد از مدتی.
شاد آن روزند بی شک مؤمنین
که کند یاری خدا بر اهل دین
هوش مصنوعی: مؤمنان در روزی شادمان خواهند بود که خداوند به یاری دین‌داران بشتابد.
هر که را خواهد کند یاری خدا
غالب است و مهربان بر ماسوی
هوش مصنوعی: هر کس را خدا بخواهد یاری کند، او بر دیگران تسلط دارد و بر آنها مهربان است.