گنجور

۵۵- آیات ۱۸۵ تا ۱۸۹

کُلُّ نَفْسٍ ذٰائِقَةُ اَلْمَوْتِ وَ إِنَّمٰا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ اَلنّٰارِ وَ أُدْخِلَ اَلْجَنَّةَ فَقَدْ فٰازَ وَ مَا اَلْحَیٰاةُ اَلدُّنْیٰا إِلاّٰ مَتٰاعُ اَلْغُرُورِ (۱۸۵) لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوٰالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذیً کَثِیراً وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذٰلِکَ مِنْ عَزْمِ اَلْأُمُورِ (۱۸۶) وَ إِذْ أَخَذَ اَللّٰهُ مِیثٰاقَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنّٰاسِ وَ لاٰ تَکْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرٰاءَ ظُهُورِهِمْ وَ اِشْتَرَوْا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً فَبِئْسَ مٰا یَشْتَرُونَ (۱۸۷) لاٰ تَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمٰا أَتَوْا وَ یُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِمٰا لَمْ یَفْعَلُوا فَلاٰ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفٰازَةٍ مِنَ اَلْعَذٰابِ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۱۸۸) وَ لِلّٰهِ مُلْکُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۸۹)

هر تنی چشنده است مرگ را و جز این نیست تمام داده می‌شوید اجرهاتان را روز قیامت پس آنکه دور کرده شد از آتش در آورده شد در بهشت پس بمراد رسید و نیست زندگانی دنیا مگر متاع فریب (۱۸۵) هر آینه آزموده می‌شوید در مالهاتان و نفسهاتان و هر آینه خواهید شنید از آنان که داده شدند کتاب را پیش از شما و از آنان که شرک آوردند ناخوش بسیار و اگر صبر کنید و بپرهیزید پس بدرستی که آن از عزم امور است (۱۸۶) و هنگامی که گرفت خدا پیمان آنان که داده شدند کتاب را که هر آینه بیان کنند آن را برای مردم و نه پوشند آن را پس انداختندش پس پشتهاشان و عوض گرفتند بآن بهای اندک را پس بد است آنچه عوض می‌گیرند (۱۸۷) مپندار البته آن کسانی که شاد می‌شوند بآنچه آوردند و دوست می‌دارند که ستوده شوند بچیزی که بجا نمی‌آورند پس مپندار البته ایشان را در مقام رستگاری از عذاب و از برای ایشانست عذابی دردناک (۱۸۸) و مر خدا راست پادشاهی آسمانها و زمین و خدا بر همه چیز تواناست (۱۸۹)

هر تنی خواهد چشیدن طعم مرگ
ریزد از نخل حیاتش بار و برگ
اجرها واندر قیامت بالتمام
داده خواهد شد شما را یا کرام
پس هر آن کز آتش او گردد به دور
واندر آید در بهشت و قصر نور
پس به تحقیق ، اوست از حق رستگار
تا چه باشد زین حیاتش اختیار
وین حیات دنیوی بر ذو نصیب
نیست هیچ الاّ سرابی یا فریب
آزموده تا شوید و ممتحن
اندر امو ال و نفوس خویشتن
بشنوید از مشرکان و اهل کتاب
طعن و هجو بیشمار و بیحساب
از یهودان یاوه گویی بَد زبان
کرد هجو مصطفی (ص) و مؤمنان
کُشت او را مسلمی از غیرتش
آمد آیت بر رسول از حضرتش
که دهند ار خلق رنجت شو صبور
این بود بهتر شما را در امور
گر بپرهیزید و صبر آرید بیش
به که اجر اندک برید از خشم خویش
چونکه حق بگرفت پیمان در خطاب
زآن کسان که داد ایشان را کتاب
تا کنند آن را به مردم آشکار
می نپوشندش ز اغراض و عثار
پس به پشت آن را فکندند آن رمه
بر بهای کم خریدند آن همه
حبّ جاه و مالشان آمد حجاب
از نشان احمد(ص) کامل نصاب
نیست نیکو جان به تن بفروختن
بهر دنیا چشم از حق دوختن
می نپندارند آنهایی که داد
حق بر ایشان مال و زآن باشند شاد
دوست دارند آنکه بستایندشان
زآنچه ناکردند آن بی دانشان
نام احمد (ص) بود یعنی ناگوار
بهر ایشان که نمایند آشکار
مدح پندارند آن را بهر خویش
چونکه بنشینند با هم در عریش
بیخبر باشند از آن کآفتاب
چون شود ظاهر بدرّد صد حجاب
کی توان پوشید نورش را به گِل
سر زند از پرده های متصل
آنکه پوشد باشد از بی شرمی اش
یا بُد اعمی هم نشان از گرمی اش
همچنین هر کوکبی کاحمد رخ است
طالع از آن مشرق است و فرخ است
نور او هرگز نگردد منتفی
سجده گو نارد بلیسی بر صفی
اهل حق گشتند اسیر و در به در
نورشان هر لحظه بُد تابنده تر
تا نپنداری که ایشان از هلاک
میرهند و از عذاب دردناک
رستگاری نیست هرگز بهر آن
که بپوشد حق به باطل در عیان
شاهی ارض و سماوات از خداست
کو توانا بر تمام ماسواست
نیستش بر شیء از وجهی نیاز
جمله محتاجند بر وی لیک باز
۵۴- آیات ۱۸۰ تا ۱۸۴: وَ لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ یَبْخَلُونَ بِمٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْراً لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ مٰا بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَ لِلّٰهِ مِیرٰاثُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ (۱۸۰) لَقَدْ سَمِعَ اَللّٰهُ قَوْلَ اَلَّذِینَ قٰالُوا إِنَّ اَللّٰهَ فَقِیرٌ وَ نَحْنُ أَغْنِیٰاءُ سَنَکْتُبُ مٰا قٰالُوا وَ قَتْلَهُمُ اَلْأَنْبِیٰاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَ نَقُولُ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ (۱۸۱) ذٰلِکَ بِمٰا قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ لَیْسَ بِظَلاّٰمٍ لِلْعَبِیدِ (۱۸۲) اَلَّذِینَ قٰالُوا إِنَّ اَللّٰهَ عَهِدَ إِلَیْنٰا أَلاّٰ نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتّٰی یَأْتِیَنٰا بِقُرْبٰانٍ تَأْکُلُهُ اَلنّٰارُ قُلْ قَدْ جٰاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّنٰاتِ وَ بِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ (۱۸۳) فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ جٰاؤُ بِالْبَیِّنٰاتِ وَ اَلزُّبُرِ وَ اَلْکِتٰابِ اَلْمُنِیرِ (۱۸۴)۵۶- آیات ۱۹۰ تا ۱۹۲: إِنَّ فِی خَلْقِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلاٰفِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهٰارِ لَآیٰاتٍ لِأُولِی اَلْأَلْبٰابِ (۱۹۰) اَلَّذِینَ‌ یَذْکُرُونَ اَللّٰهَ قِیٰاماً وَ قُعُوداً وَ عَلیٰ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ رَبَّنٰا مٰا خَلَقْتَ هٰذٰا بٰاطِلاً سُبْحٰانَکَ فَقِنٰا عَذٰابَ اَلنّٰارِ (۱۹۱) رَبَّنٰا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ اَلنّٰارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَ مٰا لِلظّٰالِمِینَ مِنْ أَنْصٰارٍ (۱۹۲)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کُلُّ نَفْسٍ ذٰائِقَةُ اَلْمَوْتِ وَ إِنَّمٰا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ اَلنّٰارِ وَ أُدْخِلَ اَلْجَنَّةَ فَقَدْ فٰازَ وَ مَا اَلْحَیٰاةُ اَلدُّنْیٰا إِلاّٰ مَتٰاعُ اَلْغُرُورِ (۱۸۵) لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوٰالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذیً کَثِیراً وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذٰلِکَ مِنْ عَزْمِ اَلْأُمُورِ (۱۸۶) وَ إِذْ أَخَذَ اَللّٰهُ مِیثٰاقَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتٰابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنّٰاسِ وَ لاٰ تَکْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرٰاءَ ظُهُورِهِمْ وَ اِشْتَرَوْا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً فَبِئْسَ مٰا یَشْتَرُونَ (۱۸۷) لاٰ تَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمٰا أَتَوْا وَ یُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِمٰا لَمْ یَفْعَلُوا فَلاٰ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفٰازَةٍ مِنَ اَلْعَذٰابِ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۱۸۸) وَ لِلّٰهِ مُلْکُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۸۹)
هوش مصنوعی: هر نفسی طعم مرگ را خواهد چشید و شما تنها در روز قیامت پاداش خود را به طور کامل دریافت خواهید کرد. کسی که از آتش دور شود و به بهشت وارد گردد، به راستی رستگار شده است و زندگی دنیا جز یک متاع فریبنده نیست. قطعاً شما در اموال و جان‌هایتان آزمایش خواهید شد و از افرادی که قبل از شما به آنان کتاب داده شده و نیز از مشرکان، آزارهای زیادی خواهید شنید. اگر صبر کنید و تقوا پیشه کنید، این امر از اقدامات مهم و ضروری است. زمانی که خداوند از کسانی که به آنان کتاب داده شده، پیمان گرفت، آنان موظف بودند که آن را برای مردم بیان کنند و نباید آن را پنهان سازند؛ اما آنان آن را پشت سر خود رها کرده و در ازای آن بهای ناچیزی را خریدند که بسیار بد است. فکر نکنید کسانی که از آنچه به دست آورده‌اند شادمان هستند و دوست دارند به خاطر کارهایی که نکرده‌اند ستایش شوند، در امان از عذاب هستند؛ بلکه برای آنان عذابی دردناک خواهد بود. برای خداوند سلطنت آسمان‌ها و زمین است و او بر هر چیزی تواناست.
هر تنی چشنده است مرگ را و جز این نیست تمام داده می‌شوید اجرهاتان را روز قیامت پس آنکه دور کرده شد از آتش در آورده شد در بهشت پس بمراد رسید و نیست زندگانی دنیا مگر متاع فریب (۱۸۵) هر آینه آزموده می‌شوید در مالهاتان و نفسهاتان و هر آینه خواهید شنید از آنان که داده شدند کتاب را پیش از شما و از آنان که شرک آوردند ناخوش بسیار و اگر صبر کنید و بپرهیزید پس بدرستی که آن از عزم امور است (۱۸۶) و هنگامی که گرفت خدا پیمان آنان که داده شدند کتاب را که هر آینه بیان کنند آن را برای مردم و نه پوشند آن را پس انداختندش پس پشتهاشان و عوض گرفتند بآن بهای اندک را پس بد است آنچه عوض می‌گیرند (۱۸۷) مپندار البته آن کسانی که شاد می‌شوند بآنچه آوردند و دوست می‌دارند که ستوده شوند بچیزی که بجا نمی‌آورند پس مپندار البته ایشان را در مقام رستگاری از عذاب و از برای ایشانست عذابی دردناک (۱۸۸) و مر خدا راست پادشاهی آسمانها و زمین و خدا بر همه چیز تواناست (۱۸۹)
هوش مصنوعی: هر انسانی مرگ را تجربه خواهد کرد و در روز قیامت، همه شما به پاداش‌های خود خواهید رسید. کسی که از آتش دور شود و به بهشت وارد گردد، به آرزوهایش خواهد رسید. زندگی دنیا فقط کالایی فریبنده است. به یقین، شما در مال‌ها و جان‌های خود آزمایش خواهید شد و شنوندهٔ صداهایی خواهید بود که از کسانی که قبل از شما کتاب به آنها داده شده و همچنین از مشرکان به شما می‌رسد. اگر صبور باشید و خود را از گناهان دور نگه دارید، این کار از جملهٔ امور مهم است. خدا از کسانی که به آنها کتاب داده شده، پیمان گرفت که آن را برای مردم بیان کنند و آن را پنهان نکنند، ولی برخی آن را پشت سر انداختند و به بهایی اندک راضی شدند. چه بد است آنچه را که به دست می‌آورند! نباید تصور کنید که کسانی که به آنچه آورده‌اند شاد می‌شوند و دوست دارند ستوده شوند برای کارهایی که انجام نمی‌دهند، در ایمنی از عذاب قرار دارند. برای آنان عذابی دردناک خواهد بود. و خداوند، مالک آسمان‌ها و زمین است و بر همه چیز تواناست.
هر تنی خواهد چشیدن طعم مرگ
ریزد از نخل حیاتش بار و برگ
هوش مصنوعی: هر انسانی به نوعی باید طعم مرگ را بچشد و در این مسیر، زندگی‌اش به تدریج برداشت و خروجی‌هایی خواهد داشت.
اجرها واندر قیامت بالتمام
داده خواهد شد شما را یا کرام
هوش مصنوعی: در روز قیامت، به طور کامل پاداش‌هایتان به شما داده خواهد شد، ای بزرگواران.
پس هر آن کز آتش او گردد به دور
واندر آید در بهشت و قصر نور
هوش مصنوعی: هر کسی که از آتش عشق او دور شود، به بهشت و کاخ‌های نورانی راه پیدا می‌کند.
پس به تحقیق ، اوست از حق رستگار
تا چه باشد زین حیاتش اختیار
هوش مصنوعی: بنابراین، روشن است که او به حقیقت نجات یافته است و زندگی‌اش به اختیار خودش وابسته است.
وین حیات دنیوی بر ذو نصیب
نیست هیچ الاّ سرابی یا فریب
هوش مصنوعی: زندگی دنیوی برای کسی نصیبی ندارد، جز اینکه مانند سراب یا یک فریب به نظر می‌رسد.
آزموده تا شوید و ممتحن
اندر امو ال و نفوس خویشتن
هوش مصنوعی: آزموده و امتحان‌کشیده، تا در امور و ویژگی‌های خودتان به حقیقت بپیوندید.
بشنوید از مشرکان و اهل کتاب
طعن و هجو بیشمار و بیحساب
هوش مصنوعی: از سخنان افرادی که مشرک و اهل کتاب هستند، طعنه‌ها و کنایه‌های فراوان و بی‌شماری را بشنوید.
از یهودان یاوه گویی بَد زبان
کرد هجو مصطفی (ص) و مؤمنان
هوش مصنوعی: یهودیان با زبان ناپاک خود به پیامبر اسلام و مؤمنان تهمت زده و بدگویی می‌کنند.
کُشت او را مسلمی از غیرتش
آمد آیت بر رسول از حضرتش
هوش مصنوعی: یک مسلمان به خاطر غیرت خود، او را (خود را) از پای درآورد و این عمل او نشانه‌ای از مقام رسالتش بود.
که دهند ار خلق رنجت شو صبور
این بود بهتر شما را در امور
هوش مصنوعی: اگر مردم به تو زحمت می‌دهند، صبور باش؛ چون این بهتر است برای تو در کارهایت.
گر بپرهیزید و صبر آرید بیش
به که اجر اندک برید از خشم خویش
هوش مصنوعی: اگر از خشم خود دوری کنید و صبر بیشتری داشته باشید، بهتر است تا اینکه به خاطر خشم خود، پاداشی کم به دست آورید.
چونکه حق بگرفت پیمان در خطاب
زآن کسان که داد ایشان را کتاب
هوش مصنوعی: زمانی که خداوند پیمان را از کسانی که کتاب (وحی) را دریافت کرده بودند، گرفت و با آنها سخن گفت.
تا کنند آن را به مردم آشکار
می نپوشندش ز اغراض و عثار
هوش مصنوعی: آن را به مردم نشان می‌دهند و از انگیزه‌ها و موانع پنهان نمی‌کنند.
پس به پشت آن را فکندند آن رمه
بر بهای کم خریدند آن همه
هوش مصنوعی: پس آن رمه را به خاطر قیمت پایین‌تر خریدند و به پشت آن چیزی انداختند.
حبّ جاه و مالشان آمد حجاب
از نشان احمد(ص) کامل نصاب
هوش مصنوعی: علاقه به مقام و ثروت، مانع دیدن نشانه‌های وجود پیامبر اسلام (ص) شده است.
نیست نیکو جان به تن بفروختن
بهر دنیا چشم از حق دوختن
هوش مصنوعی: فروختن جان به تن به خاطر دنیا کار نیکویی نیست، زیرا این عمل به معنی بستن چشم بر حقیقت است.
می نپندارند آنهایی که داد
حق بر ایشان مال و زآن باشند شاد
هوش مصنوعی: افرادی که از جانب خداوند به آن‌ها نعمت‌ها و ثروت‌های مادی داده شده، نباید تصور کنند که این نعمت‌ها دلیل خوشحالی و رضایت زندگی آن‌هاست.
دوست دارند آنکه بستایندشان
زآنچه ناکردند آن بی دانشان
هوش مصنوعی: افرادی که نادان هستند، دوست دارند دیگران آنها را به خاطر کارهایی که انجام نداده‌اند، تحسین کنند.
نام احمد (ص) بود یعنی ناگوار
بهر ایشان که نمایند آشکار
هوش مصنوعی: نام احمد (ص) به معنای آن است که برای کسانی که به ایشان می‌نگرند و خود را نشان می‌دهند، چیزهای ناخوشایند و زشت است.
مدح پندارند آن را بهر خویش
چونکه بنشینند با هم در عریش
هوش مصنوعی: آنها خود را به ستایش می‌گیرند، زیرا زمانی که در کنار هم نشسته‌اند، احساس برتری دارند.
بیخبر باشند از آن کآفتاب
چون شود ظاهر بدرّد صد حجاب
هوش مصنوعی: آنها از این موضوع بی‌خبرند که وقتی خورشید ظاهر می‌شود، صد حجاب و پرده را می‌شکافد.
کی توان پوشید نورش را به گِل
سر زند از پرده های متصل
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌تواند نور آن را در خاک پنهان کند، زیرا این نور از میان پرده‌های مختلف به بیرون می‌زند.
آنکه پوشد باشد از بی شرمی اش
یا بُد اعمی هم نشان از گرمی اش
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر بی شرمی‌اش خود را پنهان می‌کند، حتی اگر نابینا باشد، نشانه‌ای از شور و شوق او در وجودش دیده می‌شود.
همچنین هر کوکبی کاحمد رخ است
طالع از آن مشرق است و فرخ است
هوش مصنوعی: هر ستاره‌ای که صورت و چهره‌اش مانند احمد است، طلوع آن از سمت مشرق بوده و خوش‌یمن و پر برکت است.
نور او هرگز نگردد منتفی
سجده گو نارد بلیسی بر صفی
هوش مصنوعی: نور او هرگز خاموش نمی‌شود، لذا سجده بر او استمرار دارد و حتی فرشتگان هم در برابر او تسلیم هستند.
اهل حق گشتند اسیر و در به در
نورشان هر لحظه بُد تابنده تر
هوش مصنوعی: پیروان حقیقت در یک وضعیت سخت و آشفته قرار گرفته‌اند، اما نور و روشنایی آنها هر روز بیشتر می‌درخشد.
تا نپنداری که ایشان از هلاک
میرهند و از عذاب دردناک
هوش مصنوعی: برای اینکه گمان نکنی که آن‌ها از نابودی و عذاب شدید در امان هستند.
رستگاری نیست هرگز بهر آن
که بپوشد حق به باطل در عیان
هوش مصنوعی: نجات هرگز برای کسی حاصل نمی‌شود که حقیقت را به راحتی در پشت باطل پنهان کند.
شاهی ارض و سماوات از خداست
کو توانا بر تمام ماسواست
هوش مصنوعی: سلطنت زمین و آسمان از آن خداست، که بر همه چیز توانایی دارد.
نیستش بر شیء از وجهی نیاز
جمله محتاجند بر وی لیک باز
هوش مصنوعی: هیچ شیء‌ای به خودی خود نیاز ندارد و همه چیز در واقع به نوعی وابسته به اوست، اما در عین حال او هم به نوعی از این وابستگی آزاد است.