گنجور

۵۱- آیات ۱۶۱ تا ۱۶۶

وَ مٰا کٰانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمٰا غَلَّ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ ثُمَّ تُوَفّٰی کُلُّ نَفْسٍ مٰا کَسَبَتْ وَ هُمْ لاٰ یُظْلَمُونَ (۱۶۱) أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۱۶۲) هُمْ دَرَجٰاتٌ عِنْدَ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ بَصِیرٌ بِمٰا یَعْمَلُونَ (۱۶۳) لَقَدْ مَنَّ اَللّٰهُ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیٰاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ إِنْ کٰانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۱۶۴) أَ وَ لَمّٰا أَصٰابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهٰا قُلْتُمْ أَنّٰی هٰذٰا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۶۵) وَ مٰا أَصٰابَکُمْ یَوْمَ اِلْتَقَی اَلْجَمْعٰانِ فَبِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ لِیَعْلَمَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۶۶)

و نیست مر پیغمبر را که خیانت کند و کسی که خیانت کند بیاید بآنچه خیانت کرده روز رستخیز پس تمام داده شود هر تنی را جزای آنچه کسب کرده و ایشان ستم کرده نشوند (۱۶۱) آیا پس کسی که پیروی کرد رضای خدا را چون کیست که بازگشت کرد بخشمی از خدا و جایگاه او دوزخ است و بد است آنجا بازگشت (۱۶۲) ایشان را مرتبه‌هاست نزد خدا و خدا بیناست بآنچه می‌کنند (۱۶۳) بحقیقت منت گذاشت خدا برا گروندگان چون برانگیخت در ایشان رسولی از خودشان که بخواند بر ایشان آیتهای او را و پاک کندشان و بیاموزدشان کتاب و حکمت را و اگر چه بودند از پیش هر آینه در گمراهی روشن (۱۶۴) آیا و چون رسید شما را مصیبتی که بحقیقت رسانیدید دو چندان را گفتند از کجا بود این بگو آن باشد از نزد خودتان به درستی که خدا بر همه چیزی تواناست (۱۶۵) و آنچه رسید شما را روزی که روبرو شدند دو جماعت پس باذن خداست و تا بداند گروندگان را (۱۶۶)

وآنکه آید بر وی از ناراستی
راستی ناید بر او جز کاستی
میرسد بر وی به مثل آن عمل
روز رستاخیز از غل و دغل
میرسد بر هر کس آنچه کرده کسب
بر کسی ناید ستم بر قسم و حسب
آنکه آیا خواست خوشنودیِ حق
هست چون دارای خشم از ماسبق
یعنی از حق تافته بر خشم رو
دوزخ است و جای بد مأوای او
رتبه ها دارند آنها بر نشان
نزد حق هر رتبه ای باشد عیان
اوست بینا بر همه اعمالشان
وآنچه باشد در امور آمالشان
از خدا منّت بود بر مؤمنان
مؤمنان را هم بود زین امتنان
که ز خودهاشان در ایشان مرسلی
می برانگیزاند فرد و افضلی
بهر ایشان خواند آیات خدا
پاکشان سازد ز ارجاس هوی
هم کتاب و حکمت آموزاند او
خود بر ایشان ز امر حق بیگفتگو
گر که می بودند چون ما قبلشان
جز به گمراهی نبودند از نشان
بر شما آیا رسد چون یک محن
که دو چندان مثلش آمد در علن
از کجا گفتید این آمد به ما
گو که بود آن وارد از نفس شما
ترک امر حق و فرمان رسول
شد بر این خواری سبب بعد از قبول
حق به هر چیزی است قادر در امور
نیست هیچ از بهر او عجز و قصور
در اُحد هم داشت یعنی قدرت او
که شما را غالب آرد بر عدو
لیک هم می بود موقوف آن مهم
که نگردید از نهیبی منهزم
دیده را بر هم نهی گوئی چرا
من ندیدم این است از جهل و عمی
چون شما با مشرکین اندر اُحد
رو به رو گشتید و شد چیزی که شد
آن اصابت پس به اذن حق رسید
بر شما دانند آن را اهل دید
چشم چون بر هم نهی امر خداست
که نبینی آنچه میدیدی تو راست
دیده بگشا تا که آید اذن حق
پس ببینی نقشها را بر ورق
کس ز خصم ار در غزا، هارب شود
نیست فرمان که بر او غالب شود
نادر است ار کس شود غالب به حرب
با وجود ترس و بیم از قتل و ضرب
هارب ارچه مؤمن است و حق طلب
گر شود غالب نباشد بی سبب
گرچه بس نادر بود لیک اندر آن
باعثی باشد هویدا یا نهان
بود حیدر(ع) بی مهابا در نبرد
زآن نشد مغلوب از مردان مرد
گر که میدان پر ز ببر و شیر بود
بهر او چون عرصۀ نخجیر بود
می شدی تنها و خندان سوی رزم
همچو شه با شاهدی در عیش و بزم
لاجرم فرمان حق بود آنکه او
غالب آید روز میدان بر عدو
۵۰- آیات ۱۵۵ تا ۱۶۰: إِنَّ اَلَّذِینَ تَوَلَّوْا مِنْکُمْ یَوْمَ اِلْتَقَی اَلْجَمْعٰانِ إِنَّمَا اِسْتَزَلَّهُمُ اَلشَّیْطٰانُ بِبَعْضِ مٰا کَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اَللّٰهُ عَنْهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ (۱۵۵) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَکُونُوا کَالَّذِینَ کَفَرُوا وَ قٰالُوا لِإِخْوٰانِهِمْ إِذٰا ضَرَبُوا فِی اَلْأَرْضِ أَوْ کٰانُوا غُزًّی لَوْ کٰانُوا عِنْدَنٰا مٰا مٰاتُوا وَ مٰا قُتِلُوا لِیَجْعَلَ اَللّٰهُ ذٰلِکَ حَسْرَةً فِی قُلُوبِهِمْ وَ اَللّٰهُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ اَللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ (۱۵۶) وَ لَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اَللّٰهِ وَ رَحْمَةٌ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ (۱۵۷) وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اَللّٰهِ تُحْشَرُونَ (۱۵۸) فَبِمٰا رَحْمَةٍ مِنَ اَللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ اَلْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شٰاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ فَإِذٰا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ یُحِبُّ اَلْمُتَوَکِّلِینَ (۱۵۹) إِنْ یَنْصُرْکُمُ اَللّٰهُ فَلاٰ غٰالِبَ لَکُمْ وَ إِنْ یَخْذُلْکُمْ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَنْصُرُکُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۶۰)۵۲- آیات ۱۶۷ تا ۱۷۱: وَ لِیَعْلَمَ اَلَّذِینَ نٰافَقُوا وَ قِیلَ لَهُمْ تَعٰالَوْا قٰاتِلُوا فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ أَوِ اِدْفَعُوا قٰالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتٰالاً لاَتَّبَعْنٰاکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِیمٰانِ یَقُولُونَ بِأَفْوٰاهِهِمْ مٰا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِمٰا یَکْتُمُونَ (۱۶۷) اَلَّذِینَ قٰالُوا لِإِخْوٰانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطٰاعُونٰا مٰا قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِکُمُ اَلْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ (۱۶۸) وَ لاٰ تَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ أَمْوٰاتاً بَلْ أَحْیٰاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ (۱۶۹) فَرِحِینَ بِمٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاّٰ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لاٰ هُمْ یَحْزَنُونَ (۱۷۰) یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ فَضْلٍ وَ أَنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُضِیعُ أَجْرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۷۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا کٰانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمٰا غَلَّ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ ثُمَّ تُوَفّٰی کُلُّ نَفْسٍ مٰا کَسَبَتْ وَ هُمْ لاٰ یُظْلَمُونَ (۱۶۱) أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۱۶۲) هُمْ دَرَجٰاتٌ عِنْدَ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ بَصِیرٌ بِمٰا یَعْمَلُونَ (۱۶۳) لَقَدْ مَنَّ اَللّٰهُ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیٰاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ إِنْ کٰانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۱۶۴) أَ وَ لَمّٰا أَصٰابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهٰا قُلْتُمْ أَنّٰی هٰذٰا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۶۵) وَ مٰا أَصٰابَکُمْ یَوْمَ اِلْتَقَی اَلْجَمْعٰانِ فَبِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ لِیَعْلَمَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۶۶)
هوش مصنوعی: هیچ پیامبری اجازه ندارد خیانت کند و هر کس خیانت کند، در قیامت چیزی که به سرقت برده را به همراه خواهد آورد و به هر فردی آنچه را که به دست آورده به عطا خواهد شد و به آنان هیچ ظلمی نخواهد شد. آیا کسی که به رضایت خدا پیروی کند، مانند کسی است که مورد خشم خدا قرار گرفته و سرانجامش جهنم است و چه بد سرنوشتی. برای آنها درجاتی در پیشگاه خدا وجود دارد و خدا به آنچه انجام می‌دهند بیناست. خدا بر مؤمنان منت نهاد که در میان آنها پیامبری از خودشان را فرستاد که آیات او را برایشان بخواند و آنها را پاکیزه کند و کتاب و حکمت بیاموزد، در حالی که قبل از آن در گمراهی آشکاری بودند. آیا زمانی که مصیبتی شما را دربرگرفت و شما نیز دو برابر آن را تجربه کردید، گفتید این از کجا آمده است؟ بگو این از سوی خودتان است؛ زیرا خدا بر هر چیزی توانمند است. و آنچه در روز برخورد دو گروه به شما رسید به اذن خدا بود تا مؤمنان را به آزمایش کشد.
و نیست مر پیغمبر را که خیانت کند و کسی که خیانت کند بیاید بآنچه خیانت کرده روز رستخیز پس تمام داده شود هر تنی را جزای آنچه کسب کرده و ایشان ستم کرده نشوند (۱۶۱) آیا پس کسی که پیروی کرد رضای خدا را چون کیست که بازگشت کرد بخشمی از خدا و جایگاه او دوزخ است و بد است آنجا بازگشت (۱۶۲) ایشان را مرتبه‌هاست نزد خدا و خدا بیناست بآنچه می‌کنند (۱۶۳) بحقیقت منت گذاشت خدا برا گروندگان چون برانگیخت در ایشان رسولی از خودشان که بخواند بر ایشان آیتهای او را و پاک کندشان و بیاموزدشان کتاب و حکمت را و اگر چه بودند از پیش هر آینه در گمراهی روشن (۱۶۴) آیا و چون رسید شما را مصیبتی که بحقیقت رسانیدید دو چندان را گفتند از کجا بود این بگو آن باشد از نزد خودتان به درستی که خدا بر همه چیزی تواناست (۱۶۵) و آنچه رسید شما را روزی که روبرو شدند دو جماعت پس باذن خداست و تا بداند گروندگان را (۱۶۶)
هوش مصنوعی: پیغمبر خیانت نمی‌کند و کسانی که خیانت کنند، در روز قیامت با اعمال خود مواجه می‌شوند و هر کس جزای کارهایش را دریافت می‌کند و به ایشان ستم نخواهد شد. آیا کسی که از خداوند و رضایت او پیروی کند، مانند کسی است که به عذاب خداوند بازگشته و جایگاهش دوزخ است که بازگشت بدی است؟ نزد خداوند برای آنها درجاتی است و او به آنچه انجام می‌دهند، بیناست. خداوند به مؤمنان منت گذاشته است که از میان خودشان پیامبری برانگیخته تا آیات او را بر آنها بخواند، آنها را پاک کند و به آنها کتاب و حکمت بیاموزد، در حالی که پیش از آن در گمراهی روشن بودند. و وقتی به شما مصیبتی می‌رسد، به خاطر چیزهایی است که خودتان انجام داده‌اید، به درستی که خداوند بر همه چیز تواناست. و آنچه در روز مواجهه دو گروه به شما می‌رسد، به اذن خداوند است تا مؤمنان را بشناسد.
وآنکه آید بر وی از ناراستی
راستی ناید بر او جز کاستی
هوش مصنوعی: هر کسی که بر او ظلم و نادرستی وارد شود، از او انتظار نداشته باشید که بتواند به درستی رفتار کند، زیرا این ظلم و نادرستی باعث کم و کاستی در او می‌شود.
میرسد بر وی به مثل آن عمل
روز رستاخیز از غل و دغل
هوش مصنوعی: در روز رستاخیز، به انسان‌ها داده می‌شود که همانند اعمال و کارهایشان در دنیا به اوپرانده‌ی خود نگاه کنند، و اگر در زندگی به فریب یا نیرنگ رفتار کرده باشند، در آن زمان اثر آن بر آنها نمایان خواهد شد.
میرسد بر هر کس آنچه کرده کسب
بر کسی ناید ستم بر قسم و حسب
هوش مصنوعی: هر کسی به آنچه که خود به دست آورده می‌رسد و به کسی تجاوز نمی‌شود، نه بر اساس قسم و نژاد.
آنکه آیا خواست خوشنودیِ حق
هست چون دارای خشم از ماسبق
هوش مصنوعی: آیا کسی که می‌خواهد رضایت خداوند را جلب کند، باید از غضب و کینه‌های گذشته خود دوری کند؟
یعنی از حق تافته بر خشم رو
دوزخ است و جای بد مأوای او
هوش مصنوعی: یعنی کسی که از حقیقت فاصله بگیرد و به خشم روی آورد، به دوزخ خواهد رفت و مکان مناسبی برای او نخواهد بود.
رتبه ها دارند آنها بر نشان
نزد حق هر رتبه ای باشد عیان
هوش مصنوعی: آنها در نزد خداوند، هرکدام مقام و مرتبه‌ای دارند که برای او روشن و مشخص است.
اوست بینا بر همه اعمالشان
وآنچه باشد در امور آمالشان
هوش مصنوعی: او بر تمامی کارهای مردم آگاه است و به آرزوها و خواسته‌های آن‌ها نیز واقف است.
از خدا منّت بود بر مؤمنان
مؤمنان را هم بود زین امتنان
هوش مصنوعی: خداوند به مؤمنان لطف و کرم دارد و این نعمت و لطف، شامل حال دیگر مؤمنان نیز می‌شود.
که ز خودهاشان در ایشان مرسلی
می برانگیزاند فرد و افضلی
هوش مصنوعی: آن‌هایی که از خودشان منشأ برانگیختگی و برتری برخوردار هستند، به دیگران تأثیر می‌گذارند و رشد و ترقی را به وجود می‌آورند.
بهر ایشان خواند آیات خدا
پاکشان سازد ز ارجاس هوی
هوش مصنوعی: برای آن‌ها آیات خدا خوانده می‌شود تا از آلودگی‌های نفسانی پاک شوند.
هم کتاب و حکمت آموزاند او
خود بر ایشان ز امر حق بیگفتگو
هوش مصنوعی: او هم کتاب و علم را آموزش می‌دهد و هم خود بدون هیچ تردیدی از حقیقت به آنها می‌آموزد.
گر که می بودند چون ما قبلشان
جز به گمراهی نبودند از نشان
هوش مصنوعی: اگر افرادی که قبل از ما بودند، مانند ما می‌بودند، مسیرشان جز به گمراهی نمی‌انجامید.
بر شما آیا رسد چون یک محن
که دو چندان مثلش آمد در علن
هوش مصنوعی: آیا شما می‌توانید تحمل کنید وقتی که یکی از مشکلات به وجود می‌آید، در حالی که مشکلات مشابهی بیشتر و بیشتر در جلوی شما ظاهر می‌شوند؟
از کجا گفتید این آمد به ما
گو که بود آن وارد از نفس شما
هوش مصنوعی: این بیت به پرسش از منبعی می‌پردازد که یک خبر یا واقعه به ما رسانده شده است. پرسشگر می‌خواهد بداند که این اطلاعات از کجا و از کدام منبع به گوش ما رسیده و یا چه کسی این را برای ما مطرح کرده است. در واقع، او به دنبال دنبال کردن منبع سخن است.
ترک امر حق و فرمان رسول
شد بر این خواری سبب بعد از قبول
هوش مصنوعی: ترک کردن دستورهای خداوند و پیامبر باعث شد که این ذلت و حقارت بر انسان‌ها نازل شود، حتی پس از اینکه آن‌ها به حقانیت ایمان آورده بودند.
حق به هر چیزی است قادر در امور
نیست هیچ از بهر او عجز و قصور
هوش مصنوعی: خداوند در همه امور تواناست و در هیچ چیز نمی‌توان ناتوانی و کاستی را به او نسبت داد.
در اُحد هم داشت یعنی قدرت او
که شما را غالب آرد بر عدو
هوش مصنوعی: در واقعهٔ اُحد هم نشان داد که او توانایی دارد که شما را بر دشمنان پیروز کند.
لیک هم می بود موقوف آن مهم
که نگردید از نهیبی منهزم
هوش مصنوعی: اما در عین حال، موضوع اصلی به آن بستگی دارد که از یک تهدید یا آسیب جدی دور نمانده است.
دیده را بر هم نهی گوئی چرا
من ندیدم این است از جهل و عمی
هوش مصنوعی: اگر چشمانت را ببندی و بگویی چرا این را نمی‌بینم، بدان که این ناشی از نادانی و جهالت توست.
چون شما با مشرکین اندر اُحد
رو به رو گشتید و شد چیزی که شد
هوش مصنوعی: زمانی که شما با مشرکان در میدان احد روبرو شدید، اتفاقاتی افتاد که نتیجه‌اش چیزهای ناگواری بود.
آن اصابت پس به اذن حق رسید
بر شما دانند آن را اهل دید
هوش مصنوعی: آنچه بر شما گذشته، به اذن و خواست خداوند اتفاق افتاده است و تنها کسانی که بصیرت و بینش دارند، این موضوع را درک می‌کنند.
چشم چون بر هم نهی امر خداست
که نبینی آنچه میدیدی تو راست
هوش مصنوعی: وقتی چشمت را ببندی، اراده الهی است که آنچه را قبلاً می‌دیدی، دیگر نبینی.
دیده بگشا تا که آید اذن حق
پس ببینی نقشها را بر ورق
هوش مصنوعی: چشمانت را باز کن تا اجازه الهی بیاید، سپس می‌توانی نقش‌ها را بر روی کاغذ ببینی.
کس ز خصم ار در غزا، هارب شود
نیست فرمان که بر او غالب شود
هوش مصنوعی: اگر کسی در جنگ از دشمن بترسد و فرار کند، دیگر جایز نیست که بر او غالب شود.
نادر است ار کس شود غالب به حرب
با وجود ترس و بیم از قتل و ضرب
هوش مصنوعی: نادر است که کسی در برابر دشمنی به پیروزی برسد زمانی که از خطر مرگ و آسیب می‌ترسد.
هارب ارچه مؤمن است و حق طلب
گر شود غالب نباشد بی سبب
هوش مصنوعی: اگرچه انسان مومن و حق‌جو باشد، اما اگر به طور ناگهانی و بدون دلیل سستی کند، بر آن غالب نخواهد شد.
گرچه بس نادر بود لیک اندر آن
باعثی باشد هویدا یا نهان
هوش مصنوعی: هرچند چنین مواردی بسیار کم اتفاق می‌افتد، اما در آنها می‌تواند علتی وجود داشته باشد که آشکار یا پنهان باشد.
بود حیدر(ع) بی مهابا در نبرد
زآن نشد مغلوب از مردان مرد
هوش مصنوعی: حضرت علی (ع) در میدان جنگ با شجاعت و دلیری تمام حاضر بود و به همین دلیل هرگز از مردان واقعی مغلوب نشد.
گر که میدان پر ز ببر و شیر بود
بهر او چون عرصۀ نخجیر بود
هوش مصنوعی: اگر میدان پر از ببر و شیر باشد، برای او مانند عرصه‌ای است که می‌تواند شکار کند.
می شدی تنها و خندان سوی رزم
همچو شه با شاهدی در عیش و بزم
هوش مصنوعی: تو می‌توانستی به تنهایی و با لبخند به میدان جنگ بروی، مانند یک پادشاه که در جشن و شادمانی با یک معشوق خود حاضر است.
لاجرم فرمان حق بود آنکه او
غالب آید روز میدان بر عدو
هوش مصنوعی: بدین ترتیب، فرمان خداوند این است که در میدان نبرد، آن کس بر دشمن پیروز شود که حق بر او غالب باشد.