گنجور

۴۳- آیات ۱۳۰ تا ۱۳۲

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَأْکُلُوا اَلرِّبَوا أَضْعٰافاً مُضٰاعَفَةً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (۱۳۰) وَ اِتَّقُوا اَلنّٰارَ اَلَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکٰافِرِینَ (۱۳۱) وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ اَلرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ (۱۳۲) ای آن کسانی که ایمان آوردید مخورید ربا را زیادتیهای بر هم افزوده شده و بترسید از خدا باشد که شما رستگار شوید (۱۳۰)

و بترسید از آتشی که مهیا کرده شده برای کافران (۱۳۱) و فرمان برید خدا و رسول را باشد که شما رحمت کرده شوید (۱۳۲)

« در بیان قباحت ربا »

ای گروه مؤمنان اکل ربا
بر دو چندان نیست جایز بر شما
چیست اضعاف مضاعف کو فزود
نفع اندر نفع و سود اندر به سود
چونکه مدت منقضی گردد تمام
فرع شد بر اصل زاید بی کلام
باز فرعی می شود افزون به فرع
وین حرام اندر حرام آمد به شرع
داند او خود وجه این تحریم را
که نموده خلق، زرّ و سیم را
لیک چندین وجه در وی گشته ذکر
هم تو یابی گر کنی یک لحظه فکر
اول آنکه راه بیع از هر گذر
تنگ گردد بر خلایق در اثر
وین خلاف نظم ملک است و معاش
یافت ره در دین و دنیا اغتشاش
دیگر آن که از سودها برنا و پیر
زود گردد خلق مسکین و فقیر
دیگر، افزاید قساوتها به دل
شرک زاد ار شد قساوت متصل
عدل بر ظلم و ستم گردد بَدل
منعکس بر ضد شود علم و عمل
چون مروّت رفت و انصاف از میان
مرد شیطانی شود ظالم نشان
زآنکه آدم زاده بر انصاف زاد
وآن بلیس از حقد و از اجحاف زاد
پس رباخوار آدمی نی دیگر است
صد هزاران ره ز حیوان کمتر است
خواند او را مار و عقرب گر کسی
مظلمۀ آنها بر او باشد بسی
زآنکه کرده ظلم بر افعی و مار
مار از او نالد به حق، روز شمار
کاین رباخوار دنی را در عمل
بر من استیزه رو می زد مثل
من نخوردم در حیات الاّ که خاک
خون مردم بُد نه رزقم در مغاک
بود نادر گر زدم نیشی به کس
آن هم از امر تو بود ای دادرس
کی بدون ا مر حق جنبد رگی
یا هراسد آهوی لنگ از سگی
پس بود بی شک رباخوار خسیس
جامع اخلاق بد همچون بلیس
زآنکه باشد ظلم ، اصل خوی بد
مابقی فرعند او را در سند
پس بپرهیزید از ناری که آن
شد مهیّا باز بهر کافران
از خدا و مصطفی (ص) در دعوتش
پیروی گیرید بهر رحمتش
۴۲- آیات ۱۲۳ تا ۱۲۹: وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اَللّٰهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اَللّٰهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۲۳) إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاٰثَةِ آلاٰفٍ مِنَ اَلْمَلاٰئِکَةِ مُنْزَلِینَ (۱۲۴) بَلیٰ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هٰذٰا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلاٰفٍ مِنَ اَلْمَلاٰئِکَةِ مُسَوِّمِینَ (۱۲۵) وَ مٰا جَعَلَهُ اَللّٰهُ إِلاّٰ بُشْریٰ لَکُمْ وَ لِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَ مَا اَلنَّصْرُ إِلاّٰ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ (۱۲۶) لِیَقْطَعَ طَرَفاً مِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَوْ یَکْبِتَهُمْ فَیَنْقَلِبُوا خٰائِبِینَ (۱۲۷) لَیْسَ لَکَ مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْ‌ءٌ أَوْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ أَوْ یُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظٰالِمُونَ (۱۲۸) وَ لِلّٰهِ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ یَغْفِرُ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشٰاءُ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۲۹)۴۴- آیات ۱۳۳ تا ۱۳۴: وَ سٰارِعُوا إِلیٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ (۱۳۳) اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی اَلسَّرّٰاءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ وَ اَلْکٰاظِمِینَ اَلْغَیْظَ وَ اَلْعٰافِینَ عَنِ اَلنّٰاسِ وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُحْسِنِینَ (۱۳۴)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَأْکُلُوا اَلرِّبَوا أَضْعٰافاً مُضٰاعَفَةً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (۱۳۰) وَ اِتَّقُوا اَلنّٰارَ اَلَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکٰافِرِینَ (۱۳۱) وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ اَلرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ (۱۳۲) ای آن کسانی که ایمان آوردید مخورید ربا را زیادتیهای بر هم افزوده شده و بترسید از خدا باشد که شما رستگار شوید (۱۳۰)
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خوردن ربا که به صورت چند برابر افزایش یافته است، بپرهیزید و از خدا بترسید تا شاید رستگار شوید. و از آتشی که برای کافران آماده شده است، بترسید. و از خدا و پیامبر او اطاعت کنید تا مورد رحمت قرار گیرید.
و بترسید از آتشی که مهیا کرده شده برای کافران (۱۳۱) و فرمان برید خدا و رسول را باشد که شما رحمت کرده شوید (۱۳۲)
هوش مصنوعی: از آتش جهنم بترسید که برای کافران آماده شده است و از خدا و پیامبرش اطاعت کنید تا مورد رحمت قرار گیرید.
« در بیان قباحت ربا »
هوش مصنوعی: در توضیح زشتی ربا، باید گفت که این عمل از دیدگاه اخلاقی و اجتماعی به شدت ناپسند است. ربا باعث نابرابری و فشار مالی بر افراد نیازمند می‌شود و موجب بروز مشکلات اقتصادی در جامعه می‌گردد. این رفتار نه تنها منجر به نارضایتی افراد و خانواده‌ها می‌شود، بلکه روحیه تعاون و کمک به یکدیگر را در جامعه تضعیف می‌کند. در نتیجه، ربا به عنوان یک عامل مخرب در روابط انسانی و ساختار اقتصادی شناخته می‌شود.
ای گروه مؤمنان اکل ربا
بر دو چندان نیست جایز بر شما
هوش مصنوعی: ای مؤمنان، خوردن ربا بر شما حرام است و اجازه‌ای برای انجام آن وجود ندارد.
چیست اضعاف مضاعف کو فزود
نفع اندر نفع و سود اندر به سود
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که چه چیزی می‌تواند به گونه‌ای افزایش یابد که منفعت و سود را به طور قابل توجهی بیشتر کند. به عبارتی، آیا چیزی وجود دارد که بتواند سود و منفعت را به شکل تصاعدی افزایش دهد؟
چونکه مدت منقضی گردد تمام
فرع شد بر اصل زاید بی کلام
هوش مصنوعی: زمانی که دوره من به پایان برسد، تمام جزئیات و تبعات آن بر پایه‌ای که در ابتدا بود، بار می‌شود، بدون اینکه لازم باشد توضیحی ارائه شود.
باز فرعی می شود افزون به فرع
وین حرام اندر حرام آمد به شرع
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که فرعی به‌طور بیشتری به فرع می‌پیوندد و این حرام در حرام به قوانین دینی مربوط می‌شود.
داند او خود وجه این تحریم را
که نموده خلق، زرّ و سیم را
هوش مصنوعی: او خود می‌داند که دلیل این ممنوعیت چیست که مردم در مورد طلا و نقره قضاوت کرده‌اند.
لیک چندین وجه در وی گشته ذکر
هم تو یابی گر کنی یک لحظه فکر
هوش مصنوعی: اما در او جنبه‌ها و نشانه‌های بسیاری وجود دارد که اگر کمی فکر کنی، می‌توانی آنها را پیدا کنی.
اول آنکه راه بیع از هر گذر
تنگ گردد بر خلایق در اثر
هوش مصنوعی: نخستین نکته این است که مسیر تجارت برای مردم به دلیل چه چیزهایی محدود و دشوار می‌شود.
وین خلاف نظم ملک است و معاش
یافت ره در دین و دنیا اغتشاش
هوش مصنوعی: این وضعیت برعکس نظم و ترتیب سلطنت است و زندگی کردن در این شرایط باعث به وجود آمدن آشفتگی در دین و دنیای مردم شده است.
دیگر آن که از سودها برنا و پیر
زود گردد خلق مسکین و فقیر
هوش مصنوعی: دیگر اینکه، از منافع و ثروت‌ها، هم جوانان و هم پیرها به سرعت به حالتی می‌رسند که افراد فقیر و بی‌بضاعت می‌شوند.
دیگر، افزاید قساوتها به دل
شرک زاد ار شد قساوت متصل
هوش مصنوعی: اگر دشمنی‌ها و سختی‌ها در دل انسان بیشتر شود، این قساوت و سختی قلبش را به سمت کفر و شرک می‌کشاند.
عدل بر ظلم و ستم گردد بَدل
منعکس بر ضد شود علم و عمل
هوش مصنوعی: اگر عدالت بر ظلم و ستم غلبه کند، همه چیز به عکس آنچه که باید باشد خواه نهاد. علم و عمل نیز در چنین شرایطی به سمت ضد خود حرکت خواهند کرد.
چون مروّت رفت و انصاف از میان
مرد شیطانی شود ظالم نشان
هوش مصنوعی: زمانی که اخلاق و انصاف از بین برود، انسان به موجودی شیطانی و ظالم تبدیل می‌شود.
زآنکه آدم زاده بر انصاف زاد
وآن بلیس از حقد و از اجحاف زاد
هوش مصنوعی: آدم به دلیل انصاف و عدالت به دنیا آمد، اما ابلیس به خاطر کینه و ظلم به وجود آمد.
پس رباخوار آدمی نی دیگر است
صد هزاران ره ز حیوان کمتر است
هوش مصنوعی: رباخواری انسان، نشان‌دهنده سقوط او به درجاتی پایین‌تر از حیوانات است و او را به سمت شیوه‌هایی می‌برد که بسیار ناقص‌تر و ضعیف‌تر از آنچه که حیوانات انجام می‌دهند، می‌سازد.
خواند او را مار و عقرب گر کسی
مظلمۀ آنها بر او باشد بسی
هوش مصنوعی: اگر کسی به ستم مار و عقرب دچار شود، باید او را بخواند و یاری طلبد.
زآنکه کرده ظلم بر افعی و مار
مار از او نالد به حق، روز شمار
هوش مصنوعی: کسی که بر افعی و مار ظلم کرده، باید بداند که این موجودات به حق از او گله‌مند هستند و روزها را می‌شمارند.
کاین رباخوار دنی را در عمل
بر من استیزه رو می زد مثل
هوش مصنوعی: این رباخوار دنیا به گونه‌ای عمل می‌کند که تمام فعالیت‌ها و کارهایش به صورت پنهانی و در حال کمین کردن به سمت من است.
من نخوردم در حیات الاّ که خاک
خون مردم بُد نه رزقم در مغاک
هوش مصنوعی: من در زندگی چیزی جز خاک و خون مردم نخورده‌ام، نه اینکه روزی در دل گودال (مغاک) داشته باشم.
بود نادر گر زدم نیشی به کس
آن هم از امر تو بود ای دادرس
هوش مصنوعی: اگر من به کسی آسیب برسانم یا سخنی بگویم، این ایراد به خودم نیست بلکه به فرمان توست، ای دادگر.
کی بدون ا مر حق جنبد رگی
یا هراسد آهوی لنگ از سگی
هوش مصنوعی: کسی بدون فرمان حق هرگز حرکتی نخواهد کرد، مانند اینکه آهوی لنگ از موجودی ترسناک، مثل سگ می‌ترسد.
پس بود بی شک رباخوار خسیس
جامع اخلاق بد همچون بلیس
هوش مصنوعی: این شخص، بدون تردید، رباخوار و بخیلی است که دارای اخلاقی زشت است، مانند شیطانی که به بدی معروف است.
زآنکه باشد ظلم ، اصل خوی بد
مابقی فرعند او را در سند
هوش مصنوعی: اگر ظلمی وجود داشته باشد، ریشه‌ی خوی بد همین ظلم است و باقی ویژگی‌های منفی او شعبه‌ها و فرع‌های این ریشه‌اند.
پس بپرهیزید از ناری که آن
شد مهیّا باز بهر کافران
هوش مصنوعی: پس از آتش جهنم دوری کنید که برای کافران آماده شده است.
از خدا و مصطفی (ص) در دعوتش
پیروی گیرید بهر رحمتش
هوش مصنوعی: دعوت خدا و پیامبر اسلام را دنبال کنید تا از رحمت آن‌ها بهره‌مند شوید.