گنجور

۳۹- آیات ۱۱۷ تا ۱۱۸

مَثَلُ مٰا یُنْفِقُونَ فِی هٰذِهِ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهٰا صِرٌّ أَصٰابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَ مٰا ظَلَمَهُمُ اَللّٰهُ وَ لٰکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۱۱۷) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَتَّخِذُوا بِطٰانَةً‌ ۱۱۶مِنْ دُونِکُمْ لاٰ یَأْلُونَکُمْ خَبٰالاً وَدُّوا مٰا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ اَلْبَغْضٰاءُ مِنْ أَفْوٰاهِهِمْ وَ مٰا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنّٰا لَکُمُ اَلْآیٰاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ (۱۱۸)

مثل آنچه انفاق می‌کنند در این زندگانی دنیا چون داستان بادیست که در آن باشد سرمای سخت که برسد بکشت زار قومی که ستم کردند بر خودشان پس نابود کرد آن را و ستم نکرد ایشان را خدا و لیکن بر خودشان ستم می‌کردند (۱۱۷) ای آن کسانی که گرویدند مگیرید همراز از غیرتان کوتاهی نمی‌کنند با شما در فساد دوست داشتند رنج داشتن شما را بدرستی که ظاهر دشمنی از دهنهای ایشان و آنچه پنهان دارد سینه‌های ایشان بزرگتر است بدرستی که بیان کردیم برای شما آیتها را اگر باشید شما که دریابید بعقل (۱۱۸)

« در بیان انفاق اهل نفاق »

هست انفاق خسیسان در مثل
همچو بادی سرد بر کِشت عمل
میکنند انفاق بر ضد رسول
کی شود انفاق غدّاران قبول
در حیات دنیوی انفاقشان
زشت و نابود است چون اخلاقشان
یا چو بادی کآن زند بر کِشته ها
سوزد و از کف رود سررشته ها
کِشته های ظالمان گردد تباه
از سموم گرم یا سرد و سیاه
ور که انفاقی بود از عدل و دین
کِشته ها را شد چو باد فرودین
حق نکرده هیچ بر ایشان ستم
بل ستم بر نفس خود کردند هم
می نگیرید ای گروه مؤمنان
محرم رازی سوای خود عیان
غیر هم کیشان خود یعنی که یار
حزم نبود گر کند کس اختیار
تا که در روز تباهی کوتهی
ناید از ایشان پدید از همرهی
یار آن باشد که تا آخر نفس
با شما همره بود دور از هوس
وآن اگر همدین نباشد مشکل است
نه رفیق ره نه یار منزل است
رنجتان را دوست دارند از فساد
وز دهانهاشان پدید آید عناد
وآنچه می دارند پنهان در صدور
اکبر است از آنچه آید در ظهور
هست یعنی بغض پنهانشان فزون
زآنچه آید از دهان و لب برون
تا که از دین شما بیگانه اند
خصم جانند ارچه یار خانه اند
بر شما حق کرد این راز آشکار
تا بیابید از تعقل و اعتبار
۳۸- آیات ۱۱۳ تا ۱۱۶: لَیْسُوا سَوٰاءً مِنْ أَهْلِ اَلْکِتٰابِ أُمَّةٌ قٰائِمَةٌ یَتْلُونَ آیٰاتِ اَللّٰهِ آنٰاءَ اَللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ (۱۱۳) یُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یُسٰارِعُونَ فِی اَلْخَیْرٰاتِ وَ أُولٰئِکَ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ (۱۱۴) وَ مٰا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ (۱۱۵) إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوٰالُهُمْ وَ لاٰ أَوْلاٰدُهُمْ مِنَ اَللّٰهِ شَیْئاً وَ أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلنّٰارِ هُمْ فِیهٰا خٰالِدُونَ (۱۱۶)۴۰- آیات ۱۱۹ تا ۱۲۰: هَٰٓأَنتُمۡ أُوْلَآءِ تُحِبُّونَهُمۡ وَلَا یُحِبُّونَکُمۡ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱلۡکِتَٰبِ کُلِّهِۦ وَإِذَا لَقُوکُمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوۡاْ عَضُّواْ عَلَیۡکُمُ ٱلۡأَنَامِلَ مِنَ ٱلۡغَیۡظِۚ قُلۡ مُوتُواْ بِغَیۡظِکُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ (۱۱۹) إِن تَمۡسَسۡکُمۡ حَسَنَةࣱ تَسُؤۡهُمۡ وَإِن تُصِبۡکُمۡ سَیِّئَةࣱ یَفۡرَحُواْ بِهَاۖ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لَا یَضُرُّکُمۡ کَیۡدُهُمۡ شَیًۡٔاۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا یَعۡمَلُونَ مُحِیطࣱ (۱۲۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مَثَلُ مٰا یُنْفِقُونَ فِی هٰذِهِ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهٰا صِرٌّ أَصٰابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَ مٰا ظَلَمَهُمُ اَللّٰهُ وَ لٰکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۱۱۷) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَتَّخِذُوا بِطٰانَةً‌ ۱۱۶مِنْ دُونِکُمْ لاٰ یَأْلُونَکُمْ خَبٰالاً وَدُّوا مٰا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ اَلْبَغْضٰاءُ مِنْ أَفْوٰاهِهِمْ وَ مٰا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنّٰا لَکُمُ اَلْآیٰاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ (۱۱۸)
هوش مصنوعی: سخنی که درباره افرادی که در این زندگی دنیوی هزینه می‌کنند، می‌شود به مانند طوفانی است که به زراعت کسانی می‌رسد که به خودشان ظلم کرده‌اند. این طوفان آن زراعت را نابود می‌کند و خداوند هیچ ظلمی به آنها نکرده است، بلکه خودشان به خود ظلم می‌کنند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از غریبه‌ها دوستانی نگیرید که هرگز از ضرر رساندن به شما دست برنمی‌دارند. آنها آرزوی بدی برای شما دارند و کینه در دل دارند و آنچه در دلشان است از آنچه به زبان می‌آورند بزرگ‌تر است. ما آیات را برای شما روشن کرده‌ایم اگر عاقل باشید.
مثل آنچه انفاق می‌کنند در این زندگانی دنیا چون داستان بادیست که در آن باشد سرمای سخت که برسد بکشت زار قومی که ستم کردند بر خودشان پس نابود کرد آن را و ستم نکرد ایشان را خدا و لیکن بر خودشان ستم می‌کردند (۱۱۷) ای آن کسانی که گرویدند مگیرید همراز از غیرتان کوتاهی نمی‌کنند با شما در فساد دوست داشتند رنج داشتن شما را بدرستی که ظاهر دشمنی از دهنهای ایشان و آنچه پنهان دارد سینه‌های ایشان بزرگتر است بدرستی که بیان کردیم برای شما آیتها را اگر باشید شما که دریابید بعقل (۱۱۸)
هوش مصنوعی: انفاقی که در این دنیا انجام می‌دهید شبیه به داستان بادی است که سرمای شدیدی دارد و به زراعت قومی که بر خود ستم کرده‌اند، آسیب می‌زند. خداوند بر آن‌هاستم نکرد، بلکه خودشان بر خود ستم کردند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، با کسانی که غیر از شما هستند، همراز نشوید، زیرا آن‌ها در فساد کوتاهی نخواهند کرد و تمایل دارند شما را به زحمت بیندازند. دشمنی آن‌ها از زبانشان قابل مشاهده است و آنچه در دل دارند، خیلی بیشتر از آن چیزی است که می‌گویند. ما نشانه‌ها را برای شما بیان کردیم تا اگر عاقل هستید، این‌ها را درک کنید.
« در بیان انفاق اهل نفاق »
هوش مصنوعی: در مورد خرج کردن و انفاق افرادی که نفاق دارند، باید گفت که این افراد معمولاً برای جلب نظر دیگران یا در ظاهر به خاطر کمک به دیگران، پول و منابع خود را خرج می‌کنند. اما در واقع، نیت اصلی آن‌ها خالص نیست و بیشتر دغدغه آن‌ها حفظ اعتبار اجتماعی یا پنهان کردن نیت‌های واقعی خود است. به این ترتیب، انفاق آن‌ها بیشتر به خاطر نمایشی است تا نیت خیرخواهانه واقعی.
هست انفاق خسیسان در مثل
همچو بادی سرد بر کِشت عمل
هوش مصنوعی: انفاق افراد بخیل مشابه وزش باد سرد بر زراعت است؛ یعنی تأثیر آن بسیار کم و ناچیز است.
میکنند انفاق بر ضد رسول
کی شود انفاق غدّاران قبول
هوش مصنوعی: بعضی افراد به جای کمک و بخشش، بر علیه پیامبر عمل می‌کنند و با این کار، هدیه و نیکی آن‌ها پذیرفته نمی‌شود.
در حیات دنیوی انفاقشان
زشت و نابود است چون اخلاقشان
هوش مصنوعی: در زندگی دنیوی، کمک کردن و بخشش آن‌ها بی‌فایده و بی‌رمق است، چرا که شخصیت و رفتارشان نیز همین‌طور است.
یا چو بادی کآن زند بر کِشته ها
سوزد و از کف رود سررشته ها
هوش مصنوعی: مانند بادی که بر گیاهان آسیب‌دیده می‌وزد و آنها را می‌سوزاند، و سپس همان باد نیز می‌کِشَد و نشانه‌های آن‌ها را از بین می‌برد.
کِشته های ظالمان گردد تباه
از سموم گرم یا سرد و سیاه
هوش مصنوعی: محصولات و میوه‌های کسانی که ظلم می‌کنند به خاطر نیروهای مضر و داغ یا سرد و تاریک نابود می‌شود.
ور که انفاقی بود از عدل و دین
کِشته ها را شد چو باد فرودین
هوش مصنوعی: اگر کسی نیکوکاری کند و از روی انصاف و مذهب رفتار کند، مانند این است که در فصل بهار، بذرها را به زمین می‌افکند که باعث رشد و شکوفایی آنها می‌شود.
حق نکرده هیچ بر ایشان ستم
بل ستم بر نفس خود کردند هم
هوش مصنوعی: ایشان هیچ حقی را نقض نکرده‌اند و ظلمی در حق آن‌ها نیست؛ بلکه ظلمی که به آن‌ها وارد شده، در واقع از ناحیه خودشان و به خاطر کارهای خودشان است.
می نگیرید ای گروه مؤمنان
محرم رازی سوای خود عیان
هوش مصنوعی: ای مؤمنان، در ماه محرم رازهایی وجود دارد که فقط بین خودتان باید محفوظ بماند و نباید آنها را با دیگران در میان بگذارید.
غیر هم کیشان خود یعنی که یار
حزم نبود گر کند کس اختیار
هوش مصنوعی: بدون همراهی افرادی که هم‌فکر و هم‌کیش هستند، کسی که محتاط و با تدبیر باشد، نمی‌تواند انتخاب درستی داشته باشد.
تا که در روز تباهی کوتهی
ناید از ایشان پدید از همرهی
هوش مصنوعی: تا زمانی که در روزهای سخت و تاریک، حضور و هم‌نوازی آنان به خوبی آشکار نشود.
یار آن باشد که تا آخر نفس
با شما همره بود دور از هوس
هوش مصنوعی: یار واقعی کسی است که تا آخرین لحظه زندگی در کنار شما باشد و از خواسته‌های دنیاست.
وآن اگر همدین نباشد مشکل است
نه رفیق ره نه یار منزل است
هوش مصنوعی: اگر کسی هم‌نظر و هم‌اعتقاد نباشد، پیدا کردن همراهی برای سفر یا دوستی در زندگی کار دشواری است.
رنجتان را دوست دارند از فساد
وز دهانهاشان پدید آید عناد
هوش مصنوعی: رنج و درد شما را می‌پسندند، اما این مشکل از فساد و دشمنی‌هایی است که از دهان‌هایشان بروز می‌کند.
وآنچه می دارند پنهان در صدور
اکبر است از آنچه آید در ظهور
هوش مصنوعی: آنچه که در درون افراد به طور پنهان وجود دارد، در واقع در سطحی بزرگ‌تر و عمیق‌تر بروز پیدا می‌کند و آنچه که در ظاهر به نمایش درمی‌آید، تنها بخشی از آن است.
هست یعنی بغض پنهانشان فزون
زآنچه آید از دهان و لب برون
هوش مصنوعی: احساسات و ناراحتی‌های درونی آن‌ها بیشتر از چیزی است که به زبان می‌آورند یا از لب‌هایشان خارج می‌شود.
تا که از دین شما بیگانه اند
خصم جانند ارچه یار خانه اند
هوش مصنوعی: دشمنان، هرچند که در خانه‌تان به نظر دوست و یار برسند، اما اگر از اصول و اعتقادات شما بیگانه باشند، در واقع خطرناک و خصم جان شما به حساب می‌آیند.
بر شما حق کرد این راز آشکار
تا بیابید از تعقل و اعتبار
هوش مصنوعی: این راز به شما فاش شد تا با تفکر و توجه، به درک آن برسید.