گنجور

۱۹- آیات ۵۹ تا ۶۳

إِنَّ مَثَلَ عِیسیٰ عِنْدَ اَللّٰهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ قٰالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۵۹) اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلاٰ تَکُنْ مِنَ اَلْمُمْتَرِینَ (۶۰) فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَکَ مِنَ اَلْعِلْمِ فَقُلْ تَعٰالَوْا نَدْعُ أَبْنٰاءَنٰا وَ أَبْنٰاءَکُمْ وَ نِسٰاءَنٰا وَ نِسٰاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنٰا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّٰهِ عَلَی اَلْکٰاذِبِینَ (۶۱) إِنَّ هٰذٰا لَهُوَ اَلْقَصَصُ اَلْحَقُّ وَ مٰا مِنْ إِلٰهٍ إِلاَّ اَللّٰهُ وَ إِنَّ اَللّٰهَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۲) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ بِالْمُفْسِدِینَ (۶۳)

بدرستی که مثل عیسی نزد خدا چون مثل آدم است ساختش از خاک پس گفت مر او را بشو پس شد (۵۹) حق از پروردگار تو است پس مباش از شک‌کنندگان (۶۰) پس کسی که مجادله کند ترا در آن پس از آنچه آمد ترا از دانش پس بگو بیائید بخوانیم پسرانمان را و پسرانتان را و زنانمان را و زنانتان را و نفسهامان را و نفسهاتان را پس زاری نمائیم پس بگردانیم لعنت خدا را بر دروغگویان (۶۱) بدرستی که این هر آینه آن قصه‌های راست است و نیست هیچ خدایی مگر خدا و بدرستی که خدا هر آینه اوست غالب درست کار (۶۲) پس اگر برگردند پس بدرستی که خدا داناست بتباهکاران (۶۳)

« در بیان خلقت عیسی علیه السلام »

هست عیسی همچو آدم در مثال
کز ترابی کرد خلقش ذوالجلال
گفت او را باش پس شد همچنان
این نباشد زآن عجب تر در نشان
پیش از آدم کس نگشت از خاک خلق
کرد در بر او نخست از خاک دلق
چونکه ترکیبش تمام از خاک کرد
در زمانش زنده و چالاک کرد
بی پدر، بی مادر آمد در وجود
زآن عجب تر نیست عیسی در شهود
راستی می باشد از پروردگار
پس مباش از مُمتَرِین او را به کار
هر یک از افعالش ار باشی به هوش
اعجب است از دیگری بی روی پوش
خلقت عیسی و آدم در شمار
بود یک فعل از هزار و صد هزار
زین عجایب تر بسی در خلقت است
گر که عقلی بی ز عیب و علت است
چشم تو بر هم نهی احمق شوی
غافل از آن قدرت مطلق شوی
شک نمایی در مسیح حق نظر
کو چسان آمد به دنیا بی پدر

« در بیان مباهله پیغمبر با نصاری »

ای محمّد (ص) پس هر آن کو احتجاج
با تو کرد از بی تمیزی یا لجاج
گفت عیسی را که او ابن الله است
گوید این، کز راه دانش گمره است
بعد از آن کآمد تو را از حق تمام
علم و برهان از حقایق وز مقام
یافتی که حق بود پاک از ولد
بوده زو عیسی رسولی معتمد
گو بیایید ای نصاری نک به راست
تا بخوانیم آنکه را خلاّق ماست
از زنان ما و فرزندانمان
هم شما آرید فرزند و زنان
نفسهای ما که هم جان و تنیم
در ظهور از نور واحد روشنیم
هم شما گر یک تنید از نفس ها
تا که حق با ما بود یا با شما
ای موحد هیچ اگر باشی به هوش
نیک دریاب آنچه بشنیدی به گوش
من نگویم فاش، کو سربسته گفت
کی مقیّد یابد آن کآن رسته گفت
این کنایت ابلغ از تصریح بود
لیک سامع غافل از توضیح بود
نشنود گر هر چه را گویی به جاش
حرف اگر سربسته باشد ور که فاش
بگذر از این ، گفت حیدر با من است
حق بود با هر که صادق در فن است
هست با من آدم و نوح و ذبیح
در گواهی هم کلیم و هم مسیح
جمله حق بودند و حق یار من است
شش تو بینی روح واحد بی تن است
ظاهرش تن های پاک انبیاست
باطن او یک حقیقت در ولاست
وآن حقیقت عین وحدانیّت است
با خلایق هر زمان هم صورت است
آمدم من با علی و ابنای خویش
هم شما آیید با تن های خویش
تا ز حق جوییم در حجت فروغ
راستی ها ظاهر آید از دروغ
لعنت از حق تا رسد بر کاذبین
کاذب آن کو آورد ناحق به دین
گفت اُسقف گر کنند ایشان دعا
یک نفر باقی نمی ماند ز ما
بل نماند یک نصارا در جهان
از رجال و از نساء، پیر و جوان
زآنکه می آید چنان بهر دعاء
کآمدند از بهر زاری انبیاء
نیست ما را اندر این زاری فلاح
نیست جز در صلحمان خیر و صلاح
صلح پس کردند با اسلامیان
زآنکه می دیدند در زاری زیان
این بود از قصه های صدق راست
که تو را در امر عیسی وحی ماست
مر خدایی را نباشد کس سزا
جز خدایی که جز او نبود خدا
بر کسی اطلاق این معنی خطاست
غیر آن کو خالق این ماسوا ست
عیسی از وی بُد رسول و بنده ای
بر حیات خود ز حق پاینده ای
آنکه قائل سه خدا شد مشرک است
عقل و فهمش نزد دانا اندک است
نیست معبود حقیقی جز یکی
این بود مشهود بر هر مدرکی
بر پرستش نیست کس لایق جز او
بر وجود ماسوی فائق جز او
هم به تحقیق او عزیز است و حکیم
قادر اعنی بر کمالات از قدیم
هست قادر که مسیحی بی پدر
آرد و سازد ورا خیرالبشر
هم بود در قول و فعل از آنچه خواست
هم به تقدیرات و تدبیرات راست
ور بگردانَد کسی رو ای سلیم
پس خدا بر مفسدان باشد علیم
یعنی ار ز آیات حق پوشید چشم
حق درآید در مجازاتش به خشم

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنَّ مَثَلَ عِیسیٰ عِنْدَ اَللّٰهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ قٰالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۵۹) اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلاٰ تَکُنْ مِنَ اَلْمُمْتَرِینَ (۶۰) فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَکَ مِنَ اَلْعِلْمِ فَقُلْ تَعٰالَوْا نَدْعُ أَبْنٰاءَنٰا وَ أَبْنٰاءَکُمْ وَ نِسٰاءَنٰا وَ نِسٰاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنٰا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّٰهِ عَلَی اَلْکٰاذِبِینَ (۶۱) إِنَّ هٰذٰا لَهُوَ اَلْقَصَصُ اَلْحَقُّ وَ مٰا مِنْ إِلٰهٍ إِلاَّ اَللّٰهُ وَ إِنَّ اَللّٰهَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۲) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ بِالْمُفْسِدِینَ (۶۳)
هوش مصنوعی: مَثَل عیسی در نزد خدا همانند مَثَل آدم است. او را از خاک آفرید و سپس به او گفت: «باش» و او وجود پیدا کرد. این حقیقتی است از سوی پروردگارت، پس شک نکن. اگر کسی بعد از آگاهی‌اتی که به تو رسیده با تو درباره‌اش مجادله کرد، به آنها بگو: «بیایید، فرزندان‌مان و فرزندان شما، زنان‌مان و زنان شما و نفس‌های‌مان و نفس‌های شما را دعوت کنیم، سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را به دروغ‌گویان بفرستیم.» این داستان حقیقت دارد و هیچ خدایی جز خدا وجود ندارد و خدا همواره عزیز و حکیم است. اگر آنها روی برگردانند، خداوند به فسادکنندگان آگاه است.
بدرستی که مثل عیسی نزد خدا چون مثل آدم است ساختش از خاک پس گفت مر او را بشو پس شد (۵۹) حق از پروردگار تو است پس مباش از شک‌کنندگان (۶۰) پس کسی که مجادله کند ترا در آن پس از آنچه آمد ترا از دانش پس بگو بیائید بخوانیم پسرانمان را و پسرانتان را و زنانمان را و زنانتان را و نفسهامان را و نفسهاتان را پس زاری نمائیم پس بگردانیم لعنت خدا را بر دروغگویان (۶۱) بدرستی که این هر آینه آن قصه‌های راست است و نیست هیچ خدایی مگر خدا و بدرستی که خدا هر آینه اوست غالب درست کار (۶۲) پس اگر برگردند پس بدرستی که خدا داناست بتباهکاران (۶۳)
هوش مصنوعی: به‌درستی عیسی در نزد خدا مانند آدم است، زیرا او را از خاک آفرید و سپس به او گفت به وجود بیا، و او به وجود آمد. این حقیقت از پروردگار توست، پس نباید از شک‌کنندگان باشی. اگر کسی با تو در این موضوع مجادله کند، از آنچه که به تو رسیده و بر دانش تو است، بگو بیایید، پسرانمان، پسرانتان، زنانمان و زنانتان و نفس‌هایمان و نفس‌هایتان را بخوانیم و دعا کنیم، سپس لعنت خدا را بر دروغگویان بگردانیم. به‌درستی که این داستان‌ها حقیقت دارد و هیچ خدایی جز خدا نیست و خداوند همواره غالب و درستکار است. اگر (کافرین) برگردند، بدین معنا که خداوند به فسادکاران آگاه است.
« در بیان خلقت عیسی علیه السلام »
هوش مصنوعی: «در مورد آفرینش عیسی علیه‌السلام»
هست عیسی همچو آدم در مثال
کز ترابی کرد خلقش ذوالجلال
هوش مصنوعی: عیسی همانند آدم است، چرا که آفریده‌ای است از خاک و این نشان‌دهنده‌ی عظمت و شکوهر خداوند است.
گفت او را باش پس شد همچنان
این نباشد زآن عجب تر در نشان
هوش مصنوعی: او گفت که هرگز چنین چیزی نبوده است، اما در واقع این موضوع عجیب‌تر از آن است که به نظر می‌رسد.
پیش از آدم کس نگشت از خاک خلق
کرد در بر او نخست از خاک دلق
هوش مصنوعی: قبل از اینکه آدم به وجود بیاید، کسی از خاک خلق نشد. در واقع، پیش از او، خداوند نخست لباس وجود را از خاک تهیه کرد.
چونکه ترکیبش تمام از خاک کرد
در زمانش زنده و چالاک کرد
هوش مصنوعی: زیرا ترکیب او به طور کامل از خاک است، در زمان خود زندگی و نشاطی به او بخشیده است.
بی پدر، بی مادر آمد در وجود
زآن عجب تر نیست عیسی در شهود
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که عیسی بدون والدین به دنیا آمد، و این امر خود شگفت‌انگیز نیست، زیرا وجود او در عالم واقعیات به همین شکل بوده است.
راستی می باشد از پروردگار
پس مباش از مُمتَرِین او را به کار
هوش مصنوعی: راستی از جانب خداوند است، پس در مورد آن تردید نکن و به شک اندیشه نکن.
هر یک از افعالش ار باشی به هوش
اعجب است از دیگری بی روی پوش
هوش مصنوعی: هر کدام از کارهای او، اگر به دقت نگاه کنی، شگفت‌انگیزتر از کار دیگری‌ست که بی‌پرده و بدون تظاهر انجام می‌شود.
خلقت عیسی و آدم در شمار
بود یک فعل از هزار و صد هزار
هوش مصنوعی: آفرینش عیسی و آدم، یکی از هزارها و صدها عمل الهی به حساب می‌آید.
زین عجایب تر بسی در خلقت است
گر که عقلی بی ز عیب و علت است
هوش مصنوعی: در آفرینش چیزهایی وجود دارد که به مراتب بیشتر از این شگفتی‌ها هستند، اگر که عقل خالی از نقص و دلیل باشد.
چشم تو بر هم نهی احمق شوی
غافل از آن قدرت مطلق شوی
هوش مصنوعی: اگر چشمانت را ببندی، احمق می‌شوی و از آن قدرت عظیم غافل خواهی ماند.
شک نمایی در مسیح حق نظر
کو چسان آمد به دنیا بی پدر
هوش مصنوعی: شما نمایی از حقیقت را نشان می‌دهید. آیا می‌دانید چطور مسیح بدون پدر به دنیا آمد؟
« در بیان مباهله پیغمبر با نصاری »
هوش مصنوعی: در زمان توضیح مباهله پیامبر با نصاری، واقعیتی جالب نمایان می‌شود. پیامبر اسلام با گروهی از مسیحیان وارد بحث و گفت‌وگو شد که در نهایت به یک توافق و ظرفیت برای مباهله رسیدند. این عمل به معنای درخواست از خداوند برای برقراری حق و حقیقت بود، تا با شفافیت و صداقت، راست و دروغ مشخص شود. این واقعه نشان‌دهنده اعتماد به نفس پیامبر و ایمان عمیق او به حقانیت پیامش است.
ای محمّد (ص) پس هر آن کو احتجاج
با تو کرد از بی تمیزی یا لجاج
هوش مصنوعی: ای محمد (ص)، هر کسی که با تو به بحث و جدل بپردازد به خاطر ناپاکی یا اصرار بر اشتباه خود، باید بداند که در این کار نادرست است.
گفت عیسی را که او ابن الله است
گوید این، کز راه دانش گمره است
هوش مصنوعی: عیسی به کسانی که می‌گویند او پسر خداست پاسخ می‌دهد که این نظر ناشی از ناآگاهی و نادانی آنهاست.
بعد از آن کآمد تو را از حق تمام
علم و برهان از حقایق وز مقام
هوش مصنوعی: پس از آن به تو رسید که از حق، تمامی علم و دلیل بر حقایق و مقام‌ها را به دست آورده‌ای.
یافتی که حق بود پاک از ولد
بوده زو عیسی رسولی معتمد
هوش مصنوعی: یافتی که حقیقت خالص و پاک از زایش بوده است و عیسی به عنوان رسولی مورد اعتماد است.
گو بیایید ای نصاری نک به راست
تا بخوانیم آنکه را خلاّق ماست
هوش مصنوعی: بیایید ای مسیحی‌ها به سوی ما تا با هم کسی را که آفریننده‌ی ماست، بخوانیم.
از زنان ما و فرزندانمان
هم شما آرید فرزند و زنان
هوش مصنوعی: از جملات پسران و دختران ما و همسرانمان هم شما می‌توانید فرزند و همسر بگیرید.
نفسهای ما که هم جان و تنیم
در ظهور از نور واحد روشنیم
هوش مصنوعی: نفس‌های ما که جان و بدن را تشکیل می‌دهند، در تجلی و ظهور از نور واحد، درخشان و روشن هستند.
هم شما گر یک تنید از نفس ها
تا که حق با ما بود یا با شما
هوش مصنوعی: اگر شما همگی یک نفس باشید و یکپارچه عمل کنید، چه فرقی می‌کند که حق با ما باشد یا با شما؟
ای موحد هیچ اگر باشی به هوش
نیک دریاب آنچه بشنیدی به گوش
هوش مصنوعی: ای کسی که به یکتایی خدا ایمان داری، اگر هوشیار و آگاه باشی، خوب درک کن آنچه را که با گوش خود شنیده‌ای.
من نگویم فاش، کو سربسته گفت
کی مقیّد یابد آن کآن رسته گفت
هوش مصنوعی: من به وضوح بیان نمی‌کنم، زیرا کسی که به صورت پنهانی صحبت می‌کند، نمی‌تواند به آنچه که بیان شده، مقید باشد.
این کنایت ابلغ از تصریح بود
لیک سامع غافل از توضیح بود
هوش مصنوعی: این کنایه به مراتب سخن را بهتر و رساتر از بیان مستقیم می‌رساند، اما شنونده به دلیل ناآگاهی از توضیحات، آن را نمی‌فهمد.
نشنود گر هر چه را گویی به جاش
حرف اگر سربسته باشد ور که فاش
هوش مصنوعی: اگر کسی هر چه را که بگویی نشنیده بگیرد، در واقع معنای کلام تو را نمی‌فهمد، حتی اگر حرفت به طور مستقیم و روشن بیان شده باشد.
بگذر از این ، گفت حیدر با من است
حق بود با هر که صادق در فن است
هوش مصنوعی: از این مسائل عبور کن، حیدر به من می‌گوید که حقیقت همیشه با کسی است که در کارش صداقت دارد.
هست با من آدم و نوح و ذبیح
در گواهی هم کلیم و هم مسیح
هوش مصنوعی: در کنار من کسانی هستند که در تاریخ اهمیت زیادی دارند، از جمله آدم، نوح و ذبیح. همچنین در بین گواهی‌دهندگان، کلیم و مسیح نیز حضور دارند.
جمله حق بودند و حق یار من است
شش تو بینی روح واحد بی تن است
هوش مصنوعی: تمام موجودات حقیقت هستند و حقیقت همواره حامی من است. اگر خوب دقت کنی، می‌بینی که همه‌ی این روح‌ها درواقع یک روح هستند که بی‌تن وجود دارد.
ظاهرش تن های پاک انبیاست
باطن او یک حقیقت در ولاست
هوش مصنوعی: ظاهر این افراد، بدن‌های پاک و مطهری است که شبیه انبیاء هستند، اما در درونشان یک حقیقت عمیق و خاص از ولایت نهفته است.
وآن حقیقت عین وحدانیّت است
با خلایق هر زمان هم صورت است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که حقیقت واقعی، همان وحدت و یگانگی است که در هر زمانی با مخلوقات به صورت‌های مختلفی ظهور می‌کند. این نشان‌دهنده ارتباط و هماهنگی عمیق بین حقیقت و موجودات در جهان است.
آمدم من با علی و ابنای خویش
هم شما آیید با تن های خویش
هوش مصنوعی: من با علی و فرزندانش آمدم، شما هم بیایید با جسم‌هایتان.
تا ز حق جوییم در حجت فروغ
راستی ها ظاهر آید از دروغ
هوش مصنوعی: زمانی که از حقیقت طلب می‌کنیم، نور راستي‌ها از میان بی‌راستی‌ها پدیدار می‌شود.
لعنت از حق تا رسد بر کاذبین
کاذب آن کو آورد ناحق به دین
هوش مصنوعی: لعنت و نفرین خداوند بر دروغگویان باد، کسانی که ناحق را در دین مطرح می‌کنند.
گفت اُسقف گر کنند ایشان دعا
یک نفر باقی نمی ماند ز ما
هوش مصنوعی: اُسقف گفت اگر این‌ها دعا کنند، دیگر هیچ‌کس از ما باقی نخواهد ماند.
بل نماند یک نصارا در جهان
از رجال و از نساء، پیر و جوان
هوش مصنوعی: در دنیا هیچ یک از مسیحیان، اعم از مرد و زن، پیر و جوان، باقی نمانده است.
زآنکه می آید چنان بهر دعاء
کآمدند از بهر زاری انبیاء
هوش مصنوعی: چون دعای انسان‌ها به خاطر ناله و طلب از خداوند است، به همین دلیل، وقتی که خداوند می‌خواهد به بندگانش رسیدگی کند، مثل انبیاء که به خاطر کمک و دعا به سراغ خدا می‌رفتند، به یاری آن‌ها می‌آید.
نیست ما را اندر این زاری فلاح
نیست جز در صلحمان خیر و صلاح
هوش مصنوعی: در این وضعیت غم‌انگیز ما کامیابی وجود ندارد و تنها در صلح و آرامش می‌توانیم به خیر و نیکی دست پیدا کنیم.
صلح پس کردند با اسلامیان
زآنکه می دیدند در زاری زیان
هوش مصنوعی: صلح را با مسلمانان برقرار کردند چون می‌دیدند که در وضع ناگوار به زیانشان است.
این بود از قصه های صدق راست
که تو را در امر عیسی وحی ماست
هوش مصنوعی: این داستان‌ها حقیقت دارند و بر اساس صداقت هستند و این که تو در ارتباط با عیسی، الهام ما را دریافت کرده‌ای.
مر خدایی را نباشد کس سزا
جز خدایی که جز او نبود خدا
هوش مصنوعی: هیچ کس را شایستگی پرستش نمی‌باشد جز خداوندی که جز او هیچ خدا دیگری وجود ندارد.
بر کسی اطلاق این معنی خطاست
غیر آن کو خالق این ماسوا ست
هوش مصنوعی: این مفهوم را نمی‌توان به هر کسی نسبت داد، جز آن کسی که خالق همه موجودات است.
عیسی از وی بُد رسول و بنده ای
بر حیات خود ز حق پاینده ای
هوش مصنوعی: عیسی پیامبری از آن خدا بود و بنده‌ای که حیاتش به عشق و فضل الهی وابسته بود.
آنکه قائل سه خدا شد مشرک است
عقل و فهمش نزد دانا اندک است
هوش مصنوعی: کسی که به وجود سه خدا اعتقاد دارد، در واقع کافر است و دانش و عقل او در نظر اهل علم بسیار کم است.
نیست معبود حقیقی جز یکی
این بود مشهود بر هر مدرکی
هوش مصنوعی: معبود واقعی تنها یکی است و این حقیقت بر هر نشانه و دلیلی روشن و نمایان است.
بر پرستش نیست کس لایق جز او
بر وجود ماسوی فائق جز او
هوش مصنوعی: هیچ‌کس جز او لایق پرستش نیست و هیچ‌کس جز او بر همه‌چیز برتری ندارد.
هم به تحقیق او عزیز است و حکیم
قادر اعنی بر کمالات از قدیم
هوش مصنوعی: او به راستی عزیز و حکیم است و همواره بر کمالات و فضایلش احاطه دارد.
هست قادر که مسیحی بی پدر
آرد و سازد ورا خیرالبشر
هوش مصنوعی: خداوند قادر است که کسی را بدون پدر به دنیا آورد و او را بهترین مخلوق ساخته و به بشر خیر و نیکی عطا کند.
هم بود در قول و فعل از آنچه خواست
هم به تقدیرات و تدبیرات راست
هوش مصنوعی: او در گفتار و عمل با آنچه می‌خواست، همواره با تقدیر و تدبیر درست رفتار می‌کرد.
ور بگردانَد کسی رو ای سلیم
پس خدا بر مفسدان باشد علیم
هوش مصنوعی: اگر کسی به تو بی‌احترامی کند و رو برگرداند، پس خداوند بر فسادکاران آگاه و داناست.
یعنی ار ز آیات حق پوشید چشم
حق درآید در مجازاتش به خشم
هوش مصنوعی: اگر کسی به آیات حق توجه نکند و از آن چشم بپوشد، در آن صورت خداوند به واسطه خشم و مجازات خود به او خواهد رسید.