گنجور

۱۰- آیات ۲۸ تا ۳۰

لاٰ یَتَّخِذِ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اَللّٰهِ فِی شَیْ‌ءٍ إِلاّٰ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقٰاةً وَ یُحَذِّرُکُمُ اَللّٰهُ نَفْسَهُ وَ إِلَی اَللّٰهِ اَلْمَصِیرُ (۲۸) قُلْ إِنْ تُخْفُوا مٰا فِی صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمْهُ اَللّٰهُ وَ یَعْلَمُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ اَللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۲۹) یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ مٰا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ مٰا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهٰا وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعِیداً وَ یُحَذِّرُکُمُ اَللّٰهُ نَفْسَهُ وَ اَللّٰهُ رَؤُفٌ بِالْعِبٰادِ (۳۰)

باید نگیرند گروگان کافران را دوستان از جز گروندگان و آنکه می‌کند آن را پس نیست از خدا در چیزی مگر آنکه بپرهیزید از ایشان پرهیز کردنی و می‌ترساند شما را خدا از خود و بسوی خداست بازگشت (۲۸) بگو اگر پنهان دارید آنچه در سینه‌های شماست یا آشکار کنید آن را می‌داندش خدا و می‌داند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است و خدا بر همه چیزی تواناست (۲۹) روزی که می‌یابد هر تنی آنچه را کرده از خوبی حاضر کرده و آنچه را کرده از بدی آرزو می‌کند که کارش بود میانه آن و میانه او مسافتی دور و می‌ترساند شما را خدا از خود و خدا مهربانست به بندگان (۳۰)

مؤمنان کفار را بر خویش دوست
می نگیرند این نه اندر دین نکوست
آنکه در دین مر شما را نیست یار
دوستی با او بود دور از شعار
دوستی با غیر مؤمن نارواست
کو در آئین و عمل دور از شماست
انگبینی کو به زهر آلوده است
گر خورد کس دشمن خود بوده است
هر که کرد این، از خدا بیگانه است
نیستش چیزی ز دین دیوانه است
از ولای حق ندارد بهره او
این کند با حق کسی غیر از عدو
یار دل شو نفس خونی را بهل
گردی از آن، رو سفید از این خجل
لذت نفس است مانند سراب
میبرد بر خشک تیهت، نی بر آب
مینماید چون سرابت شادی ای
زار میری پس میان وادی ای
زاغ را گیری گذاری باز را
یار خوانی نفس حیلت باز را
سوی گورستان بَرد زاغ از رهت
باز بکشد جانب شاهنشهت
زنده کی با مرده هرگز یار شد
جز مگر وقتی که خود مردار شد
مردگان با هم به گورستان خوشند
مهوشانِ زنده یارِ مهوشند
زنده ای از مرده گر جوید فلاح
یا شود یار ، از تقیّه است و صلاح
مؤمن ار مغلوب و کافر غالب است
عیب نبود بل تقیّه واجب است
هست اظهار مودت با زبان
لازم اندر موقع خوف و زیان
می بترساند شما را حق ز خود
هم بر او برگشت خُلق از نیک و بد
گو کنید ار ظاهر ار پنهان خدا
داند آنچه با شد اندر سینه ها
هم بداند آنچه در ارض و سماست
هم به هر چیزی توانا ز اقتضاست
نفسها یابند در یوم النشور
آنچه کردند از نکویی در حضور
همچنین اعمال بد کآن ظاهر است
پیش روی او یکایک حاضر است
دوست دارد بین او و اعمال بد
فرق باشد تا نیاید در عدد
آن عملها جمله باشد پیش رو
می نماید بُعد آن را آرزو
میدهد حق بیمتان از خویشتن
تا بدانید این یقین خواهد شدن
نیس ت انذارش جز از لطف و وداد
چون رئوف است او به هر جا بر عباد
۹- آیات ۲۶ تا ۲۷: قُلِ اَللّٰهُمَّ مٰالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ مَنْ تَشٰاءُ وَ تَنْزِعُ اَلْمُلْکَ مِمَّنْ تَشٰاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشٰاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشٰاءُ بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ إِنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۲۶) تُولِجُ اَللَّیْلَ فِی اَلنَّهٰارِ وَ تُولِجُ اَلنَّهٰارَ فِی اَللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشٰاءُ بِغَیْرِ حِسٰابٍ (۲۷)۱۱- آیات ۳۱ تا ۳۴: قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّٰهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّٰهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۳۱) قُلْ‌ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ اَلرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ اَلْکٰافِرِینَ (۳۲) إِنَّ اَللّٰهَ اِصْطَفیٰ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْرٰاهِیمَ وَ آلَ عِمْرٰانَ عَلَی اَلْعٰالَمِینَ (۳۳) ذُرِّیَّةً بَعْضُهٰا مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّٰهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۳۴)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

لاٰ یَتَّخِذِ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اَللّٰهِ فِی شَیْ‌ءٍ إِلاّٰ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقٰاةً وَ یُحَذِّرُکُمُ اَللّٰهُ نَفْسَهُ وَ إِلَی اَللّٰهِ اَلْمَصِیرُ (۲۸) قُلْ إِنْ تُخْفُوا مٰا فِی صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمْهُ اَللّٰهُ وَ یَعْلَمُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ اَللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۲۹) یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ مٰا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ مٰا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهٰا وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعِیداً وَ یُحَذِّرُکُمُ اَللّٰهُ نَفْسَهُ وَ اَللّٰهُ رَؤُفٌ بِالْعِبٰادِ (۳۰)
هوش مصنوعی: مؤمنان نباید کفار را به جای مؤمنین دوستان خود قرار دهند و هرکس این کار را کند، در حقیقت از خدا هیچ سهمی ندارد، مگر اینکه به دلایلی از آن‌ها بترسند. خداوند شما را از خود ترسانده و سرانجام به سوی اوست. بگو: اگر چیزی را که در دل‌های مۆمنان است پنهان کنید یا آشکار کنید، خداوند آن را می‌داند و او همچنین از آنچه در آسمان‌ها و زمین است آگاه است و او بر هر چیزی تواناست. در روز قیامت، هر انسانی آنچه را که انجام داده است از خوبی و بدی، حاضر می‌بیند و آرزو می‌کند که ای کاش بین او و بدی‌ها برآمدی دور باشد. خداوند شما را از خود ترسانده و او نسبت به بندگانش مهربان است.
باید نگیرند گروگان کافران را دوستان از جز گروندگان و آنکه می‌کند آن را پس نیست از خدا در چیزی مگر آنکه بپرهیزید از ایشان پرهیز کردنی و می‌ترساند شما را خدا از خود و بسوی خداست بازگشت (۲۸) بگو اگر پنهان دارید آنچه در سینه‌های شماست یا آشکار کنید آن را می‌داندش خدا و می‌داند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است و خدا بر همه چیزی تواناست (۲۹) روزی که می‌یابد هر تنی آنچه را کرده از خوبی حاضر کرده و آنچه را کرده از بدی آرزو می‌کند که کارش بود میانه آن و میانه او مسافتی دور و می‌ترساند شما را خدا از خود و خدا مهربانست به بندگان (۳۰)
هوش مصنوعی: نباید دوستان مؤمن، کافران را به عنوان گروگان بگیرند و خداوند از این کار نهی کرده است. تنها موردی که می‌توانید از آنها پرهیز کنید، از خود آنهاست و خدا شما را از عذاب خویش می‌ترساند. همچنین بازگشت همه به سوی خداوند است. بگویید اگر آنچه در دل دارید پنهان کنید یا آن را افشا کنید، خداوند از آن باخبر است و او از همه چیز در آسمان‌ها و زمین آگاه است و قدرت او بی‌نهایت است. در روزی که هر انسانی آنچه را که در زندگی‌اش کرده، به چشم خواهد دید، از کارهای نیک خود شادمان خواهد بود و از کارهای بد خود حسرت می‌خورد و آرزو می‌کند که ای کاش فاصله‌ای بین او و آن اعمال بد بود. خداوند شما را از عذاب خویش می‌ترساند، اما او نسبت به بندگانش مهربان است.
مؤمنان کفار را بر خویش دوست
می نگیرند این نه اندر دین نکوست
هوش مصنوعی: مؤمنان با کفار رابطه دوستانه برقرار نمی‌کنند، زیرا این کار در دین خوب نیست.
آنکه در دین مر شما را نیست یار
دوستی با او بود دور از شعار
هوش مصنوعی: کسی که در دین شما را همراهی نمی‌کند و دوستی با او دارید، باید از شعار و ظواهر دور باشد.
دوستی با غیر مؤمن نارواست
کو در آئین و عمل دور از شماست
هوش مصنوعی: دوستی با افرادی که ایمان ندارند، نادرست است؛ زیرا آن‌ها از نظر باور و عملکرد، از شما فاصله دارند.
انگبینی کو به زهر آلوده است
گر خورد کس دشمن خود بوده است
هوش مصنوعی: اگر کسی شهدی که به زهر آغشته است را بخورد، در واقع به خود آسیب زده و دشمن خود شده است.
هر که کرد این، از خدا بیگانه است
نیستش چیزی ز دین دیوانه است
هوش مصنوعی: هر کسی که چنین کاری کند، از خدا دور است و در او نشانه‌ای از دین و ایمان وجود ندارد.
از ولای حق ندارد بهره او
این کند با حق کسی غیر از عدو
هوش مصنوعی: او از حق بهره‌ای نمی‌برد و با کسی جز دشمنش ارتباطی ندارد.
یار دل شو نفس خونی را بهل
گردی از آن، رو سفید از این خجل
هوش مصنوعی: دوست عزیز، اگر به دل نزدیک شوی و احساسات عمیق خود را رها کنی، از شر خجالت و پشیمانی رهایی خواهی یافت و با اعتماد به نفس به زندگی ادامه خواهی داد.
لذت نفس است مانند سراب
میبرد بر خشک تیهت، نی بر آب
هوش مصنوعی: لذت نفس مانند سراب است که انسان را به سوی خود می‌کشد، اما در واقع تنها توهمی است که در دل صحرا رخ می‌دهد و نمی‌تواند او را به آب واقعی برساند.
مینماید چون سرابت شادی ای
زار میری پس میان وادی ای
هوش مصنوعی: او مانند سرابی از شادی به نظر می‌رسد، ای بیچاره، اما تو در دل سراب دلتنگی می‌زنی.
زاغ را گیری گذاری باز را
یار خوانی نفس حیلت باز را
هوش مصنوعی: وقتی که زاغ را بگیری، دیگر نمی‌توانی باز را دوست بنامی زیرا نفس نیرنگ و فریب دوباره باز را خواهد آورد.
سوی گورستان بَرد زاغ از رهت
باز بکشد جانب شاهنشهت
هوش مصنوعی: در مسیر گورستان، زاغی از راه تو منحرف می‌شود و به سمت شهریار می‌رود.
زنده کی با مرده هرگز یار شد
جز مگر وقتی که خود مردار شد
هوش مصنوعی: هیچ انسانی هرگز با مرده هم‌صحبت نمی‌شود، جز زمانی که خود به حالتی مشابه مرگ رسیده باشد.
مردگان با هم به گورستان خوشند
مهوشانِ زنده یارِ مهوشند
هوش مصنوعی: مرده‌ها در کنار هم در گورستان آرامش دارند، اما زنده‌ها همچنان در کنار یاران زیبا و دل‌نواز خود خوشحال هستند.
زنده ای از مرده گر جوید فلاح
یا شود یار ، از تقیّه است و صلاح
هوش مصنوعی: زندگی انسان ممکن است در جستجوی کامیابی از مرده‌ای باشد، یا از روی ملاحظه و مصلحت با او همکاری کند.
مؤمن ار مغلوب و کافر غالب است
عیب نبود بل تقیّه واجب است
هوش مصنوعی: اگر مؤمن شکست بخورد و کافر پیروز شود، ایرادی ندارد؛ بلکه در این شرایط، حفظ تقوا ضروری است.
هست اظهار مودت با زبان
لازم اندر موقع خوف و زیان
هوش مصنوعی: زمانی که انسان در موقعیت‌های ترس یا خطر قرار دارد، ابراز دوستی و محبت با کلام ضروری است.
می بترساند شما را حق ز خود
هم بر او برگشت خُلق از نیک و بد
هوش مصنوعی: حق شما را از خود می‌ترساند و این ترس از نیک و بد، خلق را نیز از شما دور می‌کند.
گو کنید ار ظاهر ار پنهان خدا
داند آنچه با شد اندر سینه ها
هوش مصنوعی: هر گونه که باشید، چه در ظاهر و چه در باطن، خداوند آنچه در دل های شما می‌گذرد را می‌داند.
هم بداند آنچه در ارض و سماست
هم به هر چیزی توانا ز اقتضاست
هوش مصنوعی: او به همۀ چیزهایی که در زمین و آسمان وجود دارد آگاه است و به خاطر اقتضای خود، به هر چیزی قدرت دارد.
نفسها یابند در یوم النشور
آنچه کردند از نکویی در حضور
هوش مصنوعی: در روز قیامت، نفس‌ها آنچه که در دنیا کرده‌اند را می‌یابند و نتیجه اعمال نیک خود را در برابر چشم خود مشاهده می‌کنند.
همچنین اعمال بد کآن ظاهر است
پیش روی او یکایک حاضر است
هوش مصنوعی: اعمال بدی که انجام داده‌ایم، به وضوح در مقابل ما قرار دارند و هر کدام از آن‌ها به‌صورت جداگانه قابل مشاهده است.
دوست دارد بین او و اعمال بد
فرق باشد تا نیاید در عدد
هوش مصنوعی: او دوست دارد که میان خود و کارهای ناپسند تفاوت وجود داشته باشد؛ تا اینکه در شمار افرادی که چنین اعمالی دارند قرار نگیرد.
آن عملها جمله باشد پیش رو
می نماید بُعد آن را آرزو
هوش مصنوعی: تمام کارها که انجام می‌شوند، در مقابل ما قرار دارند و فاصله‌ای که از آن‌ها داریم، به نوعی به آرزوهای ما مرتبط است.
میدهد حق بیمتان از خویشتن
تا بدانید این یقین خواهد شدن
هوش مصنوعی: او از خود بخشی را به شما می‌دهد تا بفهمید که این موضوع به حقیقت خواهد پیوست.
نیس ت انذارش جز از لطف و وداد
چون رئوف است او به هر جا بر عباد
هوش مصنوعی: تنها نشانه‌ی او رحمت و محبت است، زیرا او به هر جا که بندگانش باشند، مهربان است.