گنجور

۱۱- آیات ۴۱ تا ۴۴

مَثَلُ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ أَوْلِیٰاءَ کَمَثَلِ اَلْعَنْکَبُوتِ اِتَّخَذَتْ بَیْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ اَلْبُیُوتِ لَبَیْتُ اَلْعَنْکَبُوتِ لَوْ کٰانُوا یَعْلَمُونَ (۴۱) إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۴۲) وَ تِلْکَ اَلْأَمْثٰالُ نَضْرِبُهٰا لِلنّٰاسِ وَ مٰا یَعْقِلُهٰا إِلاَّ اَلْعٰالِمُونَ (۴۳) خَلَقَ اَللّٰهُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِلْمُؤْمِنِینَ (۴۴)

مثل آنها که فرا گرفتند از غیر خدا دوستان مانند مثل عنکبوتست که گرفت برای خود خانه را و بدرستی که سست‌ترین خانه‌ها هر آینه خانه عنکبوت است اگر باشند که بدانند (۴۱) بدرستی که خدا می‌داند آنچه را می‌خوانند از غیر او از چیزی و اوست غالب درست‌کردار (۴۲) و این مثلها می‌زنیم آنها را برای مردمان و نمی‌یابند بعقل آن را مگر دانایان (۴۳) آفرید خدا آسمانها و زمین را بر راستی بدرستی که در آن هر آینه آیتی است از برای گروندگان (۴۴)

داستان آن کسان که دوستان
جز خدا بگرفته اند از این و آن
در مثل باشند همچون عنکبوت
که فرا گیرد ز بهر خود بیوت
سست تر بیت آنچه بینی از بیوت
می نباشد خود ز بیت عنکبوت
نه ورا سقف است و دیوار و ستون
نه پناه از حرّ و بَرد اندر سکون
نیم بادی گر وزد او را برد
تار تارش جمله را از هم دَرَد
هیچ اگر باشند دانا در عمل
هست با دینشان موافق در مثل
هر چه را جز حق تو گیری یار و دوست
همچو بیت عنکبوت آن حبّ اوست
حق بداند آنچه را خوانند باز
از هر آن چیزی جز او بی امتیاز
او به ملک خود عزیز است و حکیم
غالب و استوده کردار از قدیم
این مثلها می زنیم از بهر ناس
غیر دانایان نفهمند از شناس
آفرید ارض و سماء را او به حق
مؤمنین را آیت است این در نسق
۱۰- آیات ۳۶ تا ۴۰: وَ إِلیٰ مَدْیَنَ أَخٰاهُمْ شُعَیْباً فَقٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ وَ اُرْجُوا اَلْیَوْمَ اَلْآخِرَ وَ لاٰ تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ (۳۶) فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ اَلرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِی دٰارِهِمْ جٰاثِمِینَ (۳۷) وَ عٰاداً وَ ثَمُودَ وَ قَدْ تَبَیَّنَ لَکُمْ مِنْ مَسٰاکِنِهِمْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ اَلشَّیْطٰانُ أَعْمٰالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ اَلسَّبِیلِ وَ کٰانُوا مُسْتَبْصِرِینَ (۳۸) وَ قٰارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هٰامٰانَ وَ لَقَدْ جٰاءَهُمْ مُوسیٰ بِالْبَیِّنٰاتِ فَاسْتَکْبَرُوا فِی اَلْأَرْضِ وَ مٰا کٰانُوا سٰابِقِینَ (۳۹) فَکُلاًّ أَخَذْنٰا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنٰا عَلَیْهِ حٰاصِباً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ اَلصَّیْحَةُ وَ مِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنٰا بِهِ اَلْأَرْضَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنٰا وَ مٰا کٰانَ اَللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۴۰)۱۲- آیات ۴۵ تا ۴۷: اُتْلُ مٰا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ اَلْکِتٰابِ وَ أَقِمِ اَلصَّلاٰةَ إِنَّ اَلصَّلاٰةَ تَنْهیٰ عَنِ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اَللّٰهِ أَکْبَرُ وَ اَللّٰهُ یَعْلَمُ مٰا تَصْنَعُونَ (۴۵) وَ لاٰ تُجٰادِلُوا أَهْلَ اَلْکِتٰابِ إِلاّٰ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِلاَّ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَ قُولُوا آمَنّٰا بِالَّذِی أُنْزِلَ إِلَیْنٰا وَ أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَ إِلٰهُنٰا وَ إِلٰهُکُمْ وٰاحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (۴۶) وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰا إِلَیْکَ اَلْکِتٰابَ فَالَّذِینَ آتَیْنٰاهُمُ اَلْکِتٰابَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مِنْ هٰؤُلاٰءِ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ وَ مٰا یَجْحَدُ بِآیٰاتِنٰا إِلاَّ اَلْکٰافِرُونَ (۴۷)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مَثَلُ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ أَوْلِیٰاءَ کَمَثَلِ اَلْعَنْکَبُوتِ اِتَّخَذَتْ بَیْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ اَلْبُیُوتِ لَبَیْتُ اَلْعَنْکَبُوتِ لَوْ کٰانُوا یَعْلَمُونَ (۴۱) إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۴۲) وَ تِلْکَ اَلْأَمْثٰالُ نَضْرِبُهٰا لِلنّٰاسِ وَ مٰا یَعْقِلُهٰا إِلاَّ اَلْعٰالِمُونَ (۴۳) خَلَقَ اَللّٰهُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِلْمُؤْمِنِینَ (۴۴)
هوش مصنوعی: مثل کسانی که غیر از خدا دوستانی برای خود انتخاب کرده‌اند، مانند عنکبوت است که خانه‌ای برای خود درست کرده است. و بی‌شک ضعیف‌ترین خانه‌ها خانه عنکبوت است، اگر می‌دانستند. خداوند می‌داند آنچه را که غیر از خود می‌خوانند و اوست که عزیز و حکیم است. این مثال‌ها را برای مردم بیان می‌کنیم و جز دانشمندان هیچ‌کس آن‌ها را درک نمی‌کند. خداوند آسمان‌ها و زمین را به حق خلق کرده است و در این امر برای مؤمنان نشانه‌ای است.
مثل آنها که فرا گرفتند از غیر خدا دوستان مانند مثل عنکبوتست که گرفت برای خود خانه را و بدرستی که سست‌ترین خانه‌ها هر آینه خانه عنکبوت است اگر باشند که بدانند (۴۱) بدرستی که خدا می‌داند آنچه را می‌خوانند از غیر او از چیزی و اوست غالب درست‌کردار (۴۲) و این مثلها می‌زنیم آنها را برای مردمان و نمی‌یابند بعقل آن را مگر دانایان (۴۳) آفرید خدا آسمانها و زمین را بر راستی بدرستی که در آن هر آینه آیتی است از برای گروندگان (۴۴)
هوش مصنوعی: افرادی که به غیر از خدا دوستانی را انتخاب می‌کنند، مانند عنکبوت هستند که برای خود خانه‌ای می‌سازد. و به‌راستی سست‌ترین خانه‌ها، خانه عنکبوت است اگر کسی بداند. خداوند به خوبی می‌داند چه چیزی را غیر از خود می‌خوانند و او قوی و درستکار است. این مثال‌ها را ما برای مردم می‌زنیم و جز دانشمندان کسی نمی‌تواند به حقیقت آن پی ببرد. خداوند آسمان‌ها و زمین را به حق آفریده و همانا در آن برای ایمان‌آورندگان نشانه‌هایی وجود دارد.
داستان آن کسان که دوستان
جز خدا بگرفته اند از این و آن
هوش مصنوعی: داستان افرادی که برای خود، علاوه بر خداوند، دوستانی از دیگران انتخاب کرده‌اند و به آنها تکیه کرده‌اند به همین موضوع اشاره دارد.
در مثل باشند همچون عنکبوت
که فرا گیرد ز بهر خود بیوت
هوش مصنوعی: عنکبوت به خاطر نیاز خود، خانه‌هایی را در مکان‌های مختلف می‌سازد و تمام تلاشش را می‌کند تا از آن‌ها بهره‌مند شود.
سست تر بیت آنچه بینی از بیوت
می نباشد خود ز بیت عنکبوت
هوش مصنوعی: آنچه در خانه‌ها و مکان‌های ناپایدار می‌بینی، سست‌تر از خانه عنکبوت نیست. این اشاره به این است که برخی مکان‌ها، به ظاهر محکم به نظر می‌رسند، اما در واقعیت بسیار آسیب‌پذیر و ناپایدار هستند.
نه ورا سقف است و دیوار و ستون
نه پناه از حرّ و بَرد اندر سکون
هوش مصنوعی: نه سقف و دیوار و ستونی وجود دارد که کسی را در برابر گرما و سرما محافظت کند، بلکه آرامش واقعی در جای دیگری نهفته است.
نیم بادی گر وزد او را برد
تار تارش جمله را از هم دَرَد
هوش مصنوعی: اگر نسیمی بوزد، او را به شدت از هم می‌پاشد و ریشه‌هایش را به هم می‌ریزد.
هیچ اگر باشند دانا در عمل
هست با دینشان موافق در مثل
هوش مصنوعی: اگر افراد دانا در عمل وجود داشته باشند، به دلیل هماهنگی کارهایشان با دین، شایسته‌ی توجه و احترام هستند.
هر چه را جز حق تو گیری یار و دوست
همچو بیت عنکبوت آن حبّ اوست
هوش مصنوعی: هر چیزی که غیر از حقیقت تو به دست آوری، دوستان و یارانت فقط مانند تارهای عنکبوت به عشق او هستند.
حق بداند آنچه را خوانند باز
از هر آن چیزی جز او بی امتیاز
هوش مصنوعی: هر چیزی که به آن خوانده شود، باید به حق به او تعلق بگیرد و هیچ چیز دیگری نمی‌تواند با او مقایسه شود.
او به ملک خود عزیز است و حکیم
غالب و استوده کردار از قدیم
هوش مصنوعی: او در سرزمین خود مقام بلند و ارزشمندی دارد و مانند یک حکیم، رفتار و کردار او از زمان‌های قدیم مورد ستایش بوده است.
این مثلها می زنیم از بهر ناس
غیر دانایان نفهمند از شناس
هوش مصنوعی: ما این مثال‌ها را می‌آوریم تا عده‌ای ناآگاه و نادان نتوانند مفهوم واقعی آنها را درک کنند.
آفرید ارض و سماء را او به حق
مؤمنین را آیت است این در نسق
هوش مصنوعی: او زمین و آسمان را خلق کرده و به حقیقت، مؤمنان نشانه‌ای از این خلق هستند.