گنجور

۱۸- آیات ۶۸ تا ۷۰

وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ مٰا یَشٰاءُ وَ یَخْتٰارُ مٰا کٰانَ لَهُمُ اَلْخِیَرَةُ سُبْحٰانَ اَللّٰهِ وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۶۸) وَ رَبُّکَ یَعْلَمُ مٰا تُکِنُّ صُدُورُهُمْ وَ مٰا یُعْلِنُونَ (۶۹) وَ هُوَ اَللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلْأُولیٰ وَ اَلْآخِرَةِ وَ لَهُ اَلْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۷۰)

و پروردگار تو می‌آفریند آنچه می‌خواهد و اختیار می‌کند نباشد مر ایشان را اختیار دانم پاک بودن خدا را و برتر آمد از آنچه شریک می‌آوردند (۶۸) و پروردگار تو می‌داند آنچه را پنهان می‌دارد سینه‌هاشان و آنچه آشکار می‌کنند (۶۹) و اوست خدا نیست الهی مگر او مر او راست ستایش در دنیا و آخرت و مر او راست حکم و بسوی او برگردانیده می‌شوید (۷۰)

می کند خلق آنچه خواهد کردگار
هم نماید آنکه نیک است اختیار
بر رسالت برگزیند یعنی او
آنکه باشد بهتر اندر وصف و خو
تا نگوید هر خسیسی بوالفضول
کز چه کرده حق محمّد(ص) را رسول
از عرب باید نماید اختیار
دیگری را کوست با نام و تبار
همچنین هستند هر دور ای همام
که کنند ابلیس رویی با کرام
هر دمی آرند انکاری ز نو
چون سگی کز نور ماه آید به عو
من از این نامردمان بسیار چیز
دیده و بشنیده ام گاه ستیز
شرحی ار گویم از آن گفتارها
خیره از حیرت شود ابصارها
هست ظاهر نزد ارباب خرد
گفته ها که خیزد از حقد و حسد
درگذر زآن قابل تقریر نیست
این زمان جز نوبت تفسیر نیست
پاک از آن باشد خدای لم یزل
که کند بر اختیار کس عمل
هم بلند و برتر از آن کآورد
شرک بر وی بوالفضولی بی خرد
داند آن پررودگارت در صدور
آنچه می پوشند از حقد و شرور
هم بداند آنچه سازند آشکار
طعن قرآن و نبی را زآن گذار
وَ هُوَ الله لَآ إلَهَ غَیرِهُ
در دو دنیا حمد باشد بهر او
هم بود در حکم او فرمانروا
سوی او گردید راجع در جزا
۱۷- آیات ۶۲ تا ۶۷: وَ یَوْمَ یُنٰادِیهِمْ فَیَقُولُ أَیْنَ شُرَکٰائِیَ اَلَّذِینَ کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ (۶۲) قٰالَ اَلَّذِینَ حَقَّ عَلَیْهِمُ اَلْقَوْلُ رَبَّنٰا هٰؤُلاٰءِ اَلَّذِینَ أَغْوَیْنٰا أَغْوَیْنٰاهُمْ کَمٰا غَوَیْنٰا تَبَرَّأْنٰا إِلَیْکَ مٰا کٰانُوا إِیّٰانٰا یَعْبُدُونَ (۶۳) وَ قِیلَ اُدْعُوا شُرَکٰاءَکُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُمْ وَ رَأَوُا اَلْعَذٰابَ لَوْ أَنَّهُمْ کٰانُوا یَهْتَدُونَ (۶۴) وَ یَوْمَ یُنٰادِیهِمْ فَیَقُولُ مٰا ذٰا أَجَبْتُمُ اَلْمُرْسَلِینَ (۶۵) فَعَمِیَتْ عَلَیْهِمُ اَلْأَنْبٰاءُ یَوْمَئِذٍ فَهُمْ لاٰ یَتَسٰاءَلُونَ (۶۶) فَأَمّٰا مَنْ تٰابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صٰالِحاً فَعَسیٰ أَنْ یَکُونَ مِنَ اَلْمُفْلِحِینَ (۶۷)۱۹- آیات ۷۱ تا ۷۳: قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ جَعَلَ اَللّٰهُ عَلَیْکُمُ اَللَّیْلَ سَرْمَداً إِلیٰ یَوْمِ اَلْقِیٰامَةِ مَنْ إِلٰهٌ غَیْرُ اَللّٰهِ یَأْتِیکُمْ بِضِیٰاءٍ أَ فَلاٰ تَسْمَعُونَ (۷۱) قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ جَعَلَ اَللّٰهُ عَلَیْکُمُ اَلنَّهٰارَ سَرْمَداً إِلیٰ یَوْمِ اَلْقِیٰامَةِ مَنْ إِلٰهٌ غَیْرُ اَللّٰهِ یَأْتِیکُمْ بِلَیْلٍ تَسْکُنُونَ فِیهِ أَ فَلاٰ تُبْصِرُونَ (۷۲) وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَکُمُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهٰارَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۷۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ مٰا یَشٰاءُ وَ یَخْتٰارُ مٰا کٰانَ لَهُمُ اَلْخِیَرَةُ سُبْحٰانَ اَللّٰهِ وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۶۸) وَ رَبُّکَ یَعْلَمُ مٰا تُکِنُّ صُدُورُهُمْ وَ مٰا یُعْلِنُونَ (۶۹) وَ هُوَ اَللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلْأُولیٰ وَ اَلْآخِرَةِ وَ لَهُ اَلْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۷۰)
هوش مصنوعی: پروردگارت هر چه بخواهد می‌آفریند و آنچه را که می‌خواهد، انتخاب می‌کند. هیچ‌کس حق انتخاب ندارد. پاک و دور از هر نقضی است خداوند و بالاتر است از آنچه که شریک می‌سازند. پروردگارت به آنچه در دل‌هایشان پنهان است و آنچه را که آشکار می‌کنند، آگاه است. او تنها خداوند است و هیچ معبودی جز او وجود ندارد؛ ستایش مخصوص اوست در دنیا و آخرت. فرمانروایی از آن اوست و به سوی او بازگردانده می‌شوید.
و پروردگار تو می‌آفریند آنچه می‌خواهد و اختیار می‌کند نباشد مر ایشان را اختیار دانم پاک بودن خدا را و برتر آمد از آنچه شریک می‌آوردند (۶۸) و پروردگار تو می‌داند آنچه را پنهان می‌دارد سینه‌هاشان و آنچه آشکار می‌کنند (۶۹) و اوست خدا نیست الهی مگر او مر او راست ستایش در دنیا و آخرت و مر او راست حکم و بسوی او برگردانیده می‌شوید (۷۰)
هوش مصنوعی: خداوند هر چیزی را که بخواهد خلق می‌کند و اختیار دارد. او از هر چیزی که دیگران به او نسبت می‌دهند، پاک و برتر است. خداوند می‌داند آنچه را که انسان‌ها در دل‌هایشان پنهان می‌کنند و آنچه که به زبان می‌آورند. تنها اوست که شایسته پرستش است و در دنیا و آخرت ستایش اوست. حکم فقط از آنِ اوست و به سوی او بازمی‌گردید.
می کند خلق آنچه خواهد کردگار
هم نماید آنکه نیک است اختیار
هوش مصنوعی: مردم کارهایی را انجام می‌دهند که می‌خواهند و خدا نیز بر آنچه خوب است، اختیار دارد و آن را به نمایش می‌گذارد.
بر رسالت برگزیند یعنی او
آنکه باشد بهتر اندر وصف و خو
هوش مصنوعی: کسی که شایسته باشد برای رسالت، به معنای این است که او بهترین‌ها را در چهره و رفتار دارد.
تا نگوید هر خسیسی بوالفضول
کز چه کرده حق محمّد(ص) را رسول
هوش مصنوعی: این شعر به ما یادآوری می‌کند که نباید اجازه دهیم هر شخصی که علم و دانش کافی ندارد درباره حقایق بزرگ و مقدس صحبت کند. باید مراقب باشیم که کسانی که درک درست و عمیق از مسایل مذهبی ندارند، نتوانند به راحتی درباره پیامبر اسلام (ص) و مقام او اظهارنظر کنند.
از عرب باید نماید اختیار
دیگری را کوست با نام و تبار
هوش مصنوعی: باید از عرب، کسی پیدا شود که انتخاب دیگری را نشان دهد، کسی که با نام و خانواده‌ای مشخص باشد.
همچنین هستند هر دور ای همام
که کنند ابلیس رویی با کرام
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که افرادی هستند که مانند ابلیس، در ظاهر خوب و محترم به نظر می‌رسند، اما باطنشان کوه تزویر و نیرنگ است. این افراد می‌توانند به راحتی دیگران را فریب دهند و در عین حال خود را به عنوان انسان‌های شریف و نیکو معرفی کنند.
هر دمی آرند انکاری ز نو
چون سگی کز نور ماه آید به عو
هوش مصنوعی: هر لحظه با یک انکار جدید مواجه می‌شویم، مانند سگی که در نور ماه می‌آید و از آن وحشت دارد.
من از این نامردمان بسیار چیز
دیده و بشنیده ام گاه ستیز
هوش مصنوعی: من از این انسان‌های بی‌وفا و نیکوکار خیلی چیزها دیده و شنیده‌ام و گاهی هم با آنها درگیر شده‌ام.
شرحی ار گویم از آن گفتارها
خیره از حیرت شود ابصارها
هوش مصنوعی: اگر بخواهم از آن سخنان بگویم، چنان شگفت‌انگیز است که چشم‌ها از حیرت حیران می‌شوند.
هست ظاهر نزد ارباب خرد
گفته ها که خیزد از حقد و حسد
هوش مصنوعی: آنچه که در ظاهر دیده می‌شود، نظر و قضاوت افرادی است که دارای عقل و فهم هستند؛ آنچه می‌گویند، از کینه و حسد برمی‌خیزد.
درگذر زآن قابل تقریر نیست
این زمان جز نوبت تفسیر نیست
هوش مصنوعی: این زمان به قدری پیچیده و قابل توصیف نیست که بخواهیم درباره‌اش صحبت کنیم، بنابراین تنها راهی که باقی می‌ماند، تفسیر و تحلیل آن است.
پاک از آن باشد خدای لم یزل
که کند بر اختیار کس عمل
هوش مصنوعی: خداوند از هرگونه خطا و ناپاکی پاک است و هیچ‌کس نمی‌تواند بدون اراده و اختیار او کاری انجام دهد.
هم بلند و برتر از آن کآورد
شرک بر وی بوالفضولی بی خرد
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که وجود او چنان والا و بی‌همتاست که هیچ گونه نقص یا اشتباهی نمی‌تواند به او نسبت داده شود. حتی بزرگترین بی‌خردی‌ها و عناصر شرک نمی‌توانند به مقام و جایگاه او لطمه بزنند.
داند آن پررودگارت در صدور
آنچه می پوشند از حقد و شرور
هوش مصنوعی: او می‌داند که در نهانی و در دل انسان‌ها، حسد و بدخواهی نسبت به یکدیگر وجود دارد.
هم بداند آنچه سازند آشکار
طعن قرآن و نبی را زآن گذار
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به اینکه کسی که به ساختن سخنانی شایسته و عمیق می‌پردازد، باید توجه داشته باشد که سخنان او ممکن است مورد انتقاد و دشنام قرار گیرد، به ویژه اگر به مسائل مذهبی و مقدس مربوط شود. بنابراین، آنها باید حواسمان را جمع کنیم که چه چیزی را بیان می‌کنیم و چگونه ممکن است دیگران به آن واکنش نشان دهند.
وَ هُوَ الله لَآ إلَهَ غَیرِهُ
در دو دنیا حمد باشد بهر او
هوش مصنوعی: خداوندی است که هیچ معبودی جز او وجود ندارد و شایسته ستایش در این دنیا و آن دنیا فقط اوست.
هم بود در حکم او فرمانروا
سوی او گردید راجع در جزا
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که او همچون یک حاکم در رفتار و تصمیماتش عمل می‌کند، و به همین دلیل، هنگامی که به عدالت نزدیک می‌شود، بر مخلوقات و اعمال آنها نظارت دارد و به پاداش و کیفرشان می‌پردازد.