گنجور

۱۶- آیات ۵۷ تا ۶۱

وَ قٰالُوا إِنْ نَتَّبِعِ اَلْهُدیٰ مَعَکَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنٰا أَ وَ لَمْ نُمَکِّنْ لَهُمْ حَرَماً آمِناً یُجْبیٰ إِلَیْهِ ثَمَرٰاتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ رِزْقاً مِنْ لَدُنّٰا وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۵۷) وَ کَمْ أَهْلَکْنٰا مِنْ قَرْیَةٍ بَطِرَتْ مَعِیشَتَهٰا فَتِلْکَ مَسٰاکِنُهُمْ لَمْ تُسْکَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلاّٰ قَلِیلاً وَ کُنّٰا نَحْنُ اَلْوٰارِثِینَ (۵۸) وَ مٰا کٰانَ رَبُّکَ مُهْلِکَ اَلْقُریٰ حَتّٰی یَبْعَثَ فِی أُمِّهٰا رَسُولاً یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیٰاتِنٰا وَ مٰا کُنّٰا مُهْلِکِی اَلْقُریٰ إِلاّٰ وَ أَهْلُهٰا ظٰالِمُونَ (۵۹) وَ مٰا أُوتِیتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَمَتٰاعُ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ زِینَتُهٰا وَ مٰا عِنْدَ اَللّٰهِ خَیْرٌ وَ أَبْقیٰ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۶۰) أَ فَمَنْ وَعَدْنٰاهُ وَعْداً حَسَناً فَهُوَ لاٰقِیهِ کَمَنْ مَتَّعْنٰاهُ مَتٰاعَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا ثُمَّ هُوَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ مِنَ اَلْمُحْضَرِینَ (۶۱)

و گفتند اگر پیروی کنیم هدایت را با تو ربوده شویم از زمین خود آیا جای ندادیم مر ایشان را حرمی آمن که برده می‌شود بسوی آن ثمرهای همه چیز روزی از نزد ما و لیکن اکثر ایشان نمی‌دانند (۵۷) و بسا که هلاک گردانیدیم از قریه که بکفران انجامید معیشتش پس اینست مسکنهاشان که مسکون نشد از بعد ایشان مگر اندکی و هستیم ما وارثان (۵۸) و نباشد پروردگار تو که هلاک کند قریه‌ها را تا وقتی که برانگیزد در اصلش رسولی که بخواند بر ایشان آیتهای ما را و نیستیم ما هلاک گردانندگان قریه‌ها مگر و اهل آنها باشند ظالمان (۵۹) و آنچه داده شدید از چیزی پس مایه تعیش زندگانی دنیاست و پیرایه‌اش و آنچه نزد خداست بهتر و پاینده‌تر است آیا پس نمی‌یابید بعقل (۶۰) آیا پس کسی که وعده دادیمش وعدۀ خوب پس او یابنده آنست چون کسی است که دادیم او را مایۀ تعیش زندگانی دنیا پس اوست روز قیامت از حاضرکرده‌شدگان (۶۱)

آمد این آیت که گفتند آن فریق
گر شویمت تابع دین و طریق
راستی را با تو آییم از پسند
این گروه از ارضمان بیرون کنند
ما ربوده می شویم از خانمان
گر کنیم اظهار ایمان در عیان
در حرم با ایمنی آیا که جا
مر شما را ما ندادیم از عطا
آورند از هر کجا در وی ثمر
از هر آن چیزی که آید در نظر
رزقشان دادیم ما از نزد خود
این چنین با بت پرستی بی ز حد
در زمین غیر ذی زرع این چنین
رزق چون بدهیم ما بر مشرکین
پس کنند ار حرمت توحید ضمّ
مشرکان با احترامات حرم
در نیاریم آن کسان را پس چنان
از تخوّف وز تخطّف در امان
لیک بسیاری نمی دانند این
که بود روزی ز نزد ما یقین
پس سزاوار این بود کایشان ز رب
در عیان ترسند نز قهر عرب
ما هلاک از قریه ها کردیم بس
کز معیّشت بودشان بسیار پس
شاد بودند از تعیّش ها فزون
طاغی از نعمت شدند اندر قرون
یافت گیتی پس بر ایشان انقلاب
خانه هاشان گشت بشکسته و خراب
پس بود آن مسکن و مأوایشان
خالی ار جویی نشان از جایشان
بین دیار قوم لوط و قو م عاد
سرنگون تا چون شد اینسان آن بلاد
بعد از ایشان کس نشد ساکن مگر
اندکی گر هیچ داری در نظر
وارثان ماییم ز ایشان در زمین
بعد از ایشان نَحنُ کُنَّا وَارِثِین
نیست ربّت آنکه قومی را تباه
سازد از اهل قری بیگاه و گاه
تا برانگیزد رسولی ذی سداد
اندر آن شهری که هست اعظم بلاد
تا بر آنها خواند آیت های ما
هم کند اتمام حجتهای ما
ما نبودیم ایچ مهلک زآن بلاد
جز که بودند اهل آن ظالم نهاد
آنچه را داده شدید از هیچ شیء
جز متاع دنیوی پس نیست وی
نیست برخورداری الاّ زین جهان
مر شما را یا که زینت های آن
وآنچه باشد نزد حق بس اظهر است
کآن شما را بهتر و باقی تر است
پس شما آیا نیندیشید هیچ
گر به سر دارید عقل و دید هیچ
پس کسی که وعده آیا داده ایم
وعدة نیکو ورا بی خوف و بیم
اوست پس یابنده آن موعود را
یابد از حق وعده محمود را
چون کسی باشد که او را بهره مند
کرده ایم از مال دنیا روز چند
پس بود روز قیامت بر عذاب
او ز حاضر گشتگان یا در حساب

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ قٰالُوا إِنْ نَتَّبِعِ اَلْهُدیٰ مَعَکَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنٰا أَ وَ لَمْ نُمَکِّنْ لَهُمْ حَرَماً آمِناً یُجْبیٰ إِلَیْهِ ثَمَرٰاتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ رِزْقاً مِنْ لَدُنّٰا وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۵۷) وَ کَمْ أَهْلَکْنٰا مِنْ قَرْیَةٍ بَطِرَتْ مَعِیشَتَهٰا فَتِلْکَ مَسٰاکِنُهُمْ لَمْ تُسْکَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلاّٰ قَلِیلاً وَ کُنّٰا نَحْنُ اَلْوٰارِثِینَ (۵۸) وَ مٰا کٰانَ رَبُّکَ مُهْلِکَ اَلْقُریٰ حَتّٰی یَبْعَثَ فِی أُمِّهٰا رَسُولاً یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیٰاتِنٰا وَ مٰا کُنّٰا مُهْلِکِی اَلْقُریٰ إِلاّٰ وَ أَهْلُهٰا ظٰالِمُونَ (۵۹) وَ مٰا أُوتِیتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَمَتٰاعُ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ زِینَتُهٰا وَ مٰا عِنْدَ اَللّٰهِ خَیْرٌ وَ أَبْقیٰ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۶۰) أَ فَمَنْ وَعَدْنٰاهُ وَعْداً حَسَناً فَهُوَ لاٰقِیهِ کَمَنْ مَتَّعْنٰاهُ مَتٰاعَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا ثُمَّ هُوَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ مِنَ اَلْمُحْضَرِینَ (۶۱)
هوش مصنوعی: آنها گفتند: اگر ما از هدایت تو پیروی کنیم، از سرزمین خود دگرگون خواهیم شد. آیا ما به آنها مکانی امن نداده‌ایم که میوه‌ها از هر نقطه به آنجا بیاورند، رزق و روزی‌ای که از جانب ماست؟ اما بیشترشان نمی‌دانند. و چندین قوم را که از نعمت‌های زندگی خود غافل بودند، هلاک کردیم؛ اکنون خانه‌هایشان بعد از آن‌ها خالی شده و ما وارث آن‌ها هستیم. و پروردگارت هیچ گاه شهرستان‌ها را هلاک نمی‌کند تا اینکه پیامی برای آن‌ها بفرستد که آیات ما را بخواند و ما هیچ گاه شهرستان‌ها را هلاک نمی‌کنیم مگر آنکه اهل آن‌ها ظالم باشند. و آنچه به شما داده شده، تنها زینت زندگی دنیا و متاع آن است، ولی آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است. آیا نمی‌اندیشید؟ آیا کسی که به او وعده‌ی خوبی داده‌ایم، آیا او به آن وعده می‌رسد، مثل کسی که فقط از متاع زندگی دنیا بهره‌مند شده و در روز قیامت در صف محشورشدگان قرار می‌گیرد؟
و گفتند اگر پیروی کنیم هدایت را با تو ربوده شویم از زمین خود آیا جای ندادیم مر ایشان را حرمی آمن که برده می‌شود بسوی آن ثمرهای همه چیز روزی از نزد ما و لیکن اکثر ایشان نمی‌دانند (۵۷) و بسا که هلاک گردانیدیم از قریه که بکفران انجامید معیشتش پس اینست مسکنهاشان که مسکون نشد از بعد ایشان مگر اندکی و هستیم ما وارثان (۵۸) و نباشد پروردگار تو که هلاک کند قریه‌ها را تا وقتی که برانگیزد در اصلش رسولی که بخواند بر ایشان آیتهای ما را و نیستیم ما هلاک گردانندگان قریه‌ها مگر و اهل آنها باشند ظالمان (۵۹) و آنچه داده شدید از چیزی پس مایه تعیش زندگانی دنیاست و پیرایه‌اش و آنچه نزد خداست بهتر و پاینده‌تر است آیا پس نمی‌یابید بعقل (۶۰) آیا پس کسی که وعده دادیمش وعدۀ خوب پس او یابنده آنست چون کسی است که دادیم او را مایۀ تعیش زندگانی دنیا پس اوست روز قیامت از حاضرکرده‌شدگان (۶۱)
هوش مصنوعی: آنها گفتند اگر از تو پیروی کنیم، از زمین خود رانده خواهیم شد. آیا ما مکانی امن برای آن‌ها نداشتیم که از آنجا بهره‌مند شوند و روزی‌های فراوانی به آن‌ها داده شود؟ اما بیشتر آن‌ها نمی‌دانند. و بسیاری از شهرها را به خاطر کفر و ناسپاسی اهالی‌شان نابود کردیم. اکنون خانه‌های آن‌ها خالی است و فقط عده کمی از آن‌ها باقی مانده‌اند و ما وارثان آن‌ها هستیم. پروردگارت هرگز یک شهری را نابود نمی‌کند تا زمانی که در آن رسولی مبعوث کند که آیات ما را بر آن‌ها تلاوت کند. و ما شهرها را جز در صورتی که مردم آن‌ها ظالم باشند، نابود نمی‌کنیم. آنچه به شما داده شده، مایه زندگی دنیوی است و زینت آن، ولی آنچه در پیش خداست بهتر و پایدارتر است. آیا عاقلانه فکر نمی‌کنید؟ آیا کسی که به او وعده نیکو داده‌ایم، همانند کسی است که تنها مایه زندگی دنیوی به او داده‌ایم و در روز قیامت از حاضرین خواهد بود؟
آمد این آیت که گفتند آن فریق
گر شویمت تابع دین و طریق
هوش مصنوعی: این آیه آمده که گفته‌اند اگر پیرو دین و روش ما شوی، به ما ملحق خواهی شد.
راستی را با تو آییم از پسند
این گروه از ارضمان بیرون کنند
هوش مصنوعی: بیایید به حقیقت نزدیک شویم و از پسند و نظر این جمع، از سرزمین خود خارج شویم.
ما ربوده می شویم از خانمان
گر کنیم اظهار ایمان در عیان
هوش مصنوعی: اگر ما به طور علنی ایمان خود را ابراز کنیم، ممکن است از خانه و زندگی‌مان رانده شویم.
در حرم با ایمنی آیا که جا
مر شما را ما ندادیم از عطا
هوش مصنوعی: در حرم امن و آسوده، آیا از ما جایی نخواسته‌اید که به شما عطا کنیم؟
آورند از هر کجا در وی ثمر
از هر آن چیزی که آید در نظر
هوش مصنوعی: از هر جا که بذر خُوبی بیفتد، در دل انسان میوه‌ای از زیبایی و خوبی به بار می‌آید. هر آنچه که در ذهن و دید ما قرار گیرد، می‌تواند ثمری مثبت و ارزشمند به همراه داشته باشد.
رزقشان دادیم ما از نزد خود
این چنین با بت پرستی بی ز حد
هوش مصنوعی: ما به آنها از سوی خود روزی دادیم، اما به صورت افراطی به بت‌پرستی مشغول شدند.
در زمین غیر ذی زرع این چنین
رزق چون بدهیم ما بر مشرکین
هوش مصنوعی: اگر ما در زمینی که محصولی نمی‌دهد، اینگونه روزی به مشرکین بدهیم، چگونه خواهد بود؟
پس کنند ار حرمت توحید ضمّ
مشرکان با احترامات حرم
هوش مصنوعی: اگر حرمت و احترام به یکتایی خداوند شکسته شود و مشرکان در کنار آن قرار گیرند، پس چه احترامی برای حرمت مقدس وجود دارد؟
در نیاریم آن کسان را پس چنان
از تخوّف وز تخطّف در امان
هوش مصنوعی: ما نمی‌خواهیم آن افراد را به خودمان نزدیک کنیم، پس به صورت طبیعی از هرگونه ترس و آسیب مصون خواهیم بود.
لیک بسیاری نمی دانند این
که بود روزی ز نزد ما یقین
هوش مصنوعی: اما بسیاری از مردم نمی‌دانند که روزی از نزد ما حقیقتی بود.
پس سزاوار این بود کایشان ز رب
در عیان ترسند نز قهر عرب
هوش مصنوعی: بنابراین شایسته بود که آن‌ها از خشم خداوند به صراحت بترسند، نه از خشم عرب‌ها.
ما هلاک از قریه ها کردیم بس
کز معیّشت بودشان بسیار پس
هوش مصنوعی: ما آسیب‌های زیادی از روستاها دیدیم، زیرا آنها به شدت وابسته به معیشت خویش بودند.
شاد بودند از تعیّش ها فزون
طاغی از نعمت شدند اندر قرون
هوش مصنوعی: آنها به خاطر زندگی راحت و خوشی‌های بسیار شاد بودند، اما این نعمت‌ها باعث طغیان و سرکشی‌شان در گذر زمان شد.
یافت گیتی پس بر ایشان انقلاب
خانه هاشان گشت بشکسته و خراب
هوش مصنوعی: دنیا به حالت برعکس درآمد و خانه‌های آن‌ها ویران و خراب شد.
پس بود آن مسکن و مأوایشان
خالی ار جویی نشان از جایشان
هوش مصنوعی: اگر به دنبال نشانه‌ای از جایی باشید که آن‌ها زندگی می‌کردند، متوجه خواهید شد که آن مکان خالی و بی‌روح است.
بین دیار قوم لوط و قو م عاد
سرنگون تا چون شد اینسان آن بلاد
هوش مصنوعی: در بین سرزمین قوم لوط و قوم عاد، چه اتفاقی افتاد که این سرزمین‌ها به این حال و روز افتادند؟
بعد از ایشان کس نشد ساکن مگر
اندکی گر هیچ داری در نظر
هوش مصنوعی: بعد از آن‌ها کسی در اینجا قرار نگرفت، مگر به اندازه‌ای کم که اگر هم چیزی داشته باشی، به چشم نمی‌آید.
وارثان ماییم ز ایشان در زمین
بعد از ایشان نَحنُ کُنَّا وَارِثِین
هوش مصنوعی: ما جانشینان آنان در زمین هستیم، پس از آن‌ها ما بودیم که وارث شدیم.
نیست ربّت آنکه قومی را تباه
سازد از اهل قری بیگاه و گاه
هوش مصنوعی: هیچ کس نیست که بتواند گروهی را نابود کند، نه از اهل قریه در وقت بی‌وقتی و نه در زمان مناسب.
تا برانگیزد رسولی ذی سداد
اندر آن شهری که هست اعظم بلاد
هوش مصنوعی: دعای پیامبر بزرگی که در شهری با عظمت و اهمیت زیاد، برانگیخته شود.
تا بر آنها خواند آیت های ما
هم کند اتمام حجتهای ما
هوش مصنوعی: وقتی آیات ما را بر آنها بخواند، به این معناست که همه دلایل و نشانه‌های ما را به پایان می‌رساند.
ما نبودیم ایچ مهلک زآن بلاد
جز که بودند اهل آن ظالم نهاد
هوش مصنوعی: ما در آن سرزمین نبودیم که خطرناک باشد، جز اینکه اهل آنجا افرادی ظالم و ستمگر بودند.
آنچه را داده شدید از هیچ شیء
جز متاع دنیوی پس نیست وی
هوش مصنوعی: هر آنچه که به شما داده شده، تنها از چیزهایی است که به دنیا تعلق دارند و چیزی فراتر از آن وجود ندارد.
نیست برخورداری الاّ زین جهان
مر شما را یا که زینت های آن
هوش مصنوعی: تنها زیبایی و برخورداری از دنیا باعث خوشحالی و زینت زندگی شماست.
وآنچه باشد نزد حق بس اظهر است
کآن شما را بهتر و باقی تر است
هوش مصنوعی: آنچه که نزد خداوند وجود دارد، روشن‌تر و مشهودتر است و برای شما نیز بهتر و پایدارتر خواهد بود.
پس شما آیا نیندیشید هیچ
گر به سر دارید عقل و دید هیچ
هوش مصنوعی: آیا شما هرگز فکر نکرده‌اید که اگر عقل و بینش دارید، چطور ممکن است به این مسائل بی‌توجه باشید؟
پس کسی که وعده آیا داده ایم
وعدة نیکو ورا بی خوف و بیم
هوش مصنوعی: پس کسی که به او وعده‌ی نیکو داده‌ایم، بدون ترس و نگرانی آن را دریافت خواهد کرد.
اوست پس یابنده آن موعود را
یابد از حق وعده محمود را
هوش مصنوعی: او کسی است که موعود وعده داده شده را خواهد یافت و وعده نیکو از سوی حق را دریافت می‌کند.
چون کسی باشد که او را بهره مند
کرده ایم از مال دنیا روز چند
هوش مصنوعی: وقتی کسی را از نعمت‌های دنیوی بهره‌مند کرده‌ایم، مدت زمان کوتاهی از این مال دنیایی استفاده می‌کند.
پس بود روز قیامت بر عذاب
او ز حاضر گشتگان یا در حساب
هوش مصنوعی: در روز قیامت، عذاب او بر اساس اعمالی که از او در دنیا وجود دارد، توسط کسانی که حاضر هستند یا در حسابرسی شرکت می‌کنند، مشخص خواهد شد.