گنجور

۳- آیات ۱۰ تا ۱۴

وَ أَلْقِ عَصٰاکَ فَلَمّٰا رَآهٰا تَهْتَزُّ کَأَنَّهٰا جَانٌّ وَلّٰی مُدْبِراً وَ لَمْ یُعَقِّبْ یٰا مُوسیٰ لاٰ تَخَفْ إِنِّی لاٰ یَخٰافُ لَدَیَّ اَلْمُرْسَلُونَ (۱۰) إِلاّٰ مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۱) وَ أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضٰاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ فِی تِسْعِ آیٰاتٍ إِلیٰ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ کٰانُوا قَوْماً فٰاسِقِینَ (۱۲) فَلَمّٰا جٰاءَتْهُمْ آیٰاتُنٰا مُبْصِرَةً قٰالُوا هٰذٰا سِحْرٌ مُبِینٌ (۱۳) وَ جَحَدُوا بِهٰا وَ اِسْتَیْقَنَتْهٰا أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا فَانْظُرْ کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلْمُفْسِدِینَ (۱۴)

و بیند از عصایت را پس چون دید آن را که حرکت می‌کنند گویا که آن ماریست باریک برگشت باز پس رونده و التفات ننمود ای موسی مترس بدرستی که نمی‌ترسند نزد من مرسلان (۱۰) مگر آنکه ظلم کرد پس بدل آورد نیکی را پس از بدی پس بدرستی که من آمرزنده مهربانم (۱۱) و داخل کن دست را در گریبانت که بیرون آید سپید نورانی از غیر بدی در نه‌گانه آیتها بسوی فرعون و قومش بدرستی که ایشان بودند گروهی فاسقان (۱۲) پس چون آمد ایشان را آیتهای ما که بیناکننده است گفتند این است جادوی آشکار (۱۳) و انکار کردند آن را و یقین دانستند آن را نفسهاشان از راه ستم و کبر پس بنگر چگونه باشد انجام کار فسادکنندگان (۱۴)

می بینداز این عصا را، چون فکند
جنب و جو کرد او چو ماری پر گزند
حیّه ای باریک و چست و تیزرو
خوفناک و پر نهیب از راه و دو
یا به چالاکی و چستی بود جان
اژدها در جثه و شکل و توان
بودیا جان چون فکندش بر زمین
اندک اندک گشت ثعبانی مبین
موسی از وی رو بگرداند ای عجب
وز توهم برنگشت اندر عقب
نک مترس ای موسی از غیر این زمن
می نترسند انبیاء در پیش من
لیک بر خود هر ستم کرد از زلل
وآن بدی پس کرد بر نیکی بَدل
شد پشیمان، گشت تائب در زمان
پس منم آمرزگار و مهربان
غفلت اعنی گر که سر زد ز انبیا
باز نادم گشت و راجع سوی ما
پس به اطمینان کنم خوفش بَدل
جز نکویی نبودش تا در عمل
هم در آور دست خود را در بغل
تا سفید آید برون دور از خلل
باشد اعنی عاری از نقص برص
وین دو باشد از نُه آیات اخص
سوی فرعون و گروهش بر نشان
چونکه ایشانند قومی فاسقان
پس به هنگامی که آیت های ما
آمد ایشان را عیان و برملا
مُبصَر اعنی بس نُماینده و پدید
پس بگفتند این بود سحری شدید
پس به آن گشتند منکر از جحود
گرچه ثابت امر حق بر جمله بود
بیگمان بُد نفسشان یعنی بدان
لیک می کردند انکار از زبان
از ستمکاری عدوان و علوّ
خویش عالی می شمردند از عتوّ
پس تو ای بیننده چون بوده است، بین
آخر و انجام کار مفسدین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ أَلْقِ عَصٰاکَ فَلَمّٰا رَآهٰا تَهْتَزُّ کَأَنَّهٰا جَانٌّ وَلّٰی مُدْبِراً وَ لَمْ یُعَقِّبْ یٰا مُوسیٰ لاٰ تَخَفْ إِنِّی لاٰ یَخٰافُ لَدَیَّ اَلْمُرْسَلُونَ (۱۰) إِلاّٰ مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۱) وَ أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضٰاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ فِی تِسْعِ آیٰاتٍ إِلیٰ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ کٰانُوا قَوْماً فٰاسِقِینَ (۱۲) فَلَمّٰا جٰاءَتْهُمْ آیٰاتُنٰا مُبْصِرَةً قٰالُوا هٰذٰا سِحْرٌ مُبِینٌ (۱۳) وَ جَحَدُوا بِهٰا وَ اِسْتَیْقَنَتْهٰا أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا فَانْظُرْ کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلْمُفْسِدِینَ (۱۴)
هوش مصنوعی: موسی، عصایت را بینداز. وقتی متوجه شد که عصا مانند یک موجود زنده تکان می‌خورد، ترسید و به عقب برگشت و گفت: ای موسی، نترس! من به فرستادگانم ترسی ندارم، مگر آن کسی که ظلم کرده باشد؛ سپس بعد از بدی، نیکی به جا آورد که من بخشنده و مهربانم. دستت را در لبه یکت بگذار، بیرون می‌آید سفید و بدون هیچ آسیبی. اینها نه نشانه‌هایی در نُه نشانه به سوی فرعون و قومش، زیرا آنها قوم فاسق بودند. وقتی نشانه‌های روشن ما به آنها رسید، گفتند: این جادو واضحی است. آنها به آن کفر ورزیدند و با وجود آگاهی از حقیقت آن، به خاطر ظلم و سرکشی خودشان انکار کردند. پس بنگر عاقبت فسادکنندگان چگونه بود.
و بیند از عصایت را پس چون دید آن را که حرکت می‌کنند گویا که آن ماریست باریک برگشت باز پس رونده و التفات ننمود ای موسی مترس بدرستی که نمی‌ترسند نزد من مرسلان (۱۰) مگر آنکه ظلم کرد پس بدل آورد نیکی را پس از بدی پس بدرستی که من آمرزنده مهربانم (۱۱) و داخل کن دست را در گریبانت که بیرون آید سپید نورانی از غیر بدی در نه‌گانه آیتها بسوی فرعون و قومش بدرستی که ایشان بودند گروهی فاسقان (۱۲) پس چون آمد ایشان را آیتهای ما که بیناکننده است گفتند این است جادوی آشکار (۱۳) و انکار کردند آن را و یقین دانستند آن را نفسهاشان از راه ستم و کبر پس بنگر چگونه باشد انجام کار فسادکنندگان (۱۴)
هوش مصنوعی: موسا عصای خود را دید که حرکت می‌کند و به نظرش می‌رسید که مانند ماری است. از این رو، او ترسید و خداوند گفت: «ای موسا، نترس. فرستادگان من نزد من نمی‌ترسند، مگر کسانی که ظلم کرده باشند. کسی که بدی کند و سپس نیکی روا دارد، در واقع من آمرزنده و مهربان هستم.» سپس به موسا دستور داد که دستش را در گریبانش بگذارد و وقتی بیرون آورد، نور روشنی از آن خارج می‌شد که هیچ عیبی نداشت. این آیات به سوی فرعون و قومش ارسال شد، زیرا آن‌ها گروهی فاسد بودند. وقتی آیات ما به آن‌ها رسید که حقایق را نشان می‌داد، گفتند: «این فقط یک جادو است.» آن‌ها این را انکار کردند و با این وجود، خودشان می‌دانستند که به خاطر ظلم و تکبرشان چنین واکنشی نشان می‌دهند. پس بنگر که سرانجام کار فسادگران چگونه خواهد بود.
می بینداز این عصا را، چون فکند
جنب و جو کرد او چو ماری پر گزند
هوش مصنوعی: عصا را بینداز، چنان که وقتی که پرتاب شود، او مانند ماری که زهر دارد، به حرکت در می‌آید.
حیّه ای باریک و چست و تیزرو
خوفناک و پر نهیب از راه و دو
هوش مصنوعی: این حیوانی باریک و چالاک و سریع است که بسیار ترسناک و پر قدرت به نظر می‌رسد و به طور ناگهانی از راه می‌رسد.
یا به چالاکی و چستی بود جان
اژدها در جثه و شکل و توان
هوش مصنوعی: یا به توانایی و سرعت، جان اژدها در قالب و شکل و قدرت خود نمایان است.
بودیا جان چون فکندش بر زمین
اندک اندک گشت ثعبانی مبین
هوش مصنوعی: ای نابینا، وقتی که جان را بر زمین بیافکنی، به تدریج مانند یک مار بزرگ خطرناک می‌شوی.
موسی از وی رو بگرداند ای عجب
وز توهم برنگشت اندر عقب
هوش مصنوعی: موسی از او پیروی نکرد و چهره‌اش را برگرداند، چه تعجبی دارد که او هم نتوانست به عقب برگردد و از خیال خود دست بردارد.
نک مترس ای موسی از غیر این زمن
می نترسند انبیاء در پیش من
هوش مصنوعی: ای موسی، نگران نباش؛ دیگران از این دنیا نمی‌ترسند، زیرا انبیاء در حضور من هستند و به من اعتماد دارند.
لیک بر خود هر ستم کرد از زلل
وآن بدی پس کرد بر نیکی بَدل
هوش مصنوعی: اما کسی که به خود ظلم کند و از اشتباهاتش بیاموزد، آن بدی را به خوبی تبدیل خواهد کرد.
شد پشیمان، گشت تائب در زمان
پس منم آمرزگار و مهربان
هوش مصنوعی: او به توبه و پشیمانی رسید و تغییر کرد، حالا من پر از محبت و آمادگی برای بخشایش هستم.
غفلت اعنی گر که سر زد ز انبیا
باز نادم گشت و راجع سوی ما
هوش مصنوعی: اگر از بندگی و یاد خدا غافل شوی، حتی پیامبران نیز ممکن است به خاطر آن احساس پشیمانی کنند و به سوی ما بازگردند.
پس به اطمینان کنم خوفش بَدل
جز نکویی نبودش تا در عمل
هوش مصنوعی: بنابراین وقتی که اطمینان پیدا کنم، ترس او چیزی جز نیکی نبود و در عمل هم نشان داده شد.
هم در آور دست خود را در بغل
تا سفید آید برون دور از خلل
هوش مصنوعی: دست خود را به آغوش بغل بگیر تا سفیدی آن به دور از نقص و ایراد نمایان شود.
باشد اعنی عاری از نقص برص
وین دو باشد از نُه آیات اخص
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وجود حقیقی و بی‌نقص به معنای خالی بودن از هر گونه عیب و نقص است، و این دو ویژگی از میان نه نشانه خاص، قابل توجه‌ترند.
سوی فرعون و گروهش بر نشان
چونکه ایشانند قومی فاسقان
هوش مصنوعی: به سوی فرعون و قوم او برو، زیرا که آنها مردمی فاسد و گناهکار هستند.
پس به هنگامی که آیت های ما
آمد ایشان را عیان و برملا
هوش مصنوعی: زمانی که نشانه‌های ما ظاهر شد و کاملاً مشهود گردید.
مُبصَر اعنی بس نُماینده و پدید
پس بگفتند این بود سحری شدید
هوش مصنوعی: به وضوح نمایان بود و مشخص است که پس از آن، گفتند این همان سحر و جادوی قوی بود.
پس به آن گشتند منکر از جحود
گرچه ثابت امر حق بر جمله بود
هوش مصنوعی: آن‌ها با وجود اینکه حقیقت بر همگان ثابت شده بود، از انکار و نادیده گرفتن آن دست برنداشتند.
بیگمان بُد نفسشان یعنی بدان
لیک می کردند انکار از زبان
هوش مصنوعی: بدون شک نفس آن‌ها وجود داشت، اما از زبان خود انکار می‌کردند.
از ستمکاری عدوان و علوّ
خویش عالی می شمردند از عتوّ
هوش مصنوعی: به خاطر ظلم و تجاوز و برتری‌جویی‌اش، خود را در مرتبه‌ای بالا و والا به حساب می‌آوردند.
پس تو ای بیننده چون بوده است، بین
آخر و انجام کار مفسدین
هوش مصنوعی: ای بیننده، تو چطور به حال و سرنوشت پایانی کار کسانی که فساد می‌کنند، نگاه کرده‌ای؟