گنجور

۱۹- آیات ۸۵ تا ۹۰

وَ وَقَعَ اَلْقَوْلُ عَلَیْهِمْ بِمٰا ظَلَمُوا فَهُمْ لاٰ یَنْطِقُونَ (۸۵) أَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا جَعَلْنَا اَللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ وَ اَلنَّهٰارَ مُبْصِراً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۸۶) وَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی اَلصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ إِلاّٰ مَنْ شٰاءَ اَللّٰهُ وَ کُلٌّ أَتَوْهُ دٰاخِرِینَ (۸۷) وَ تَرَی اَلْجِبٰالَ تَحْسَبُهٰا جٰامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ اَلسَّحٰابِ صُنْعَ اَللّٰهِ اَلَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ إِنَّهُ خَبِیرٌ بِمٰا تَفْعَلُونَ (۸۸) مَنْ جٰاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْهٰا وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ (۸۹) وَ مَنْ جٰاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی اَلنّٰارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاّٰ مٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۹۰)

و بوقوع آمد گفتار بر ایشان نسبت آنکه ظلم کردند پس ایشان سخن نمی‌کنند (۸۵) آیا ندیدند که ما گردانیدیم شب را تا آرام گیرند در آن و روز را بینش بخش بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست از برای گروهی که می‌گروند (۸۶) و روزی که دمیده می‌شود در صور پس هراسان شود هر که در آسمانها و هر که در زمین است مگر کسی که خواست خدا و همه آیند او را دلیلان (۸۷) و بینی کوه‌ها را پنداری آنها را ساکن و آنها می‌روند روش ابر کردن خدایی که درست ساخت همه چیز را بدرستی که او آگاه است بآنچه می‌کنید (۸۸) آنکه آورد خوبی را پس مر او راست بهتر از آن و ایشان از هراس روز چنین ایمانند (۸۹) و آنکه آورد بدی را پس نگونسار کرده شود رویهاشان در آتش آیا جزا داده می‌شوید جز آنچه بودید که می‌کردید (۹۰)

قول پس واقع شو د یعنی عذاب
سوی ایشان از ستمها بر شتاب
پس نگویند ایچ بر عذری سخن
از تحیّر یا ز اندوه و محن
می ندیدند ایچ آیا از عمی
اینکه شب را آفریدستیم ما
تا در آن گیرند آرام و سکون
روز را کردیم روشن در نمون
اندر این باشد نشانی های چند
بهر قومی کز علامت بگروند
یاد کن روزی که بر طیّ رقم
مر دمیده میشود در صور دم
پس بترسد هر که در ارض و سماست
جز کسی کو را خدا باقی بخواست
نفخۀ اولیست ز اسرافیل این
می رسد بر کلّ اشیاء آن یقین
جمله پس میرند از خوف و فزع
قوه های روح و جسم از ماوَقَع
غیر آنان را که می خواهد خدا
فانیان فی االله اعنی از ولا
باقی اندر ذات و از خود رسته اند
وآن شهیدان که به حق پیوسته اند
مردمان آیند در موقف تمام
بعد نفخۀ ثالثه از خاص و عام
اندر آن حالی که منقاد و ذلیل
جمله باشند از کثیر و از قلیل
کوهها را خود تو بینی در مکان
بر گمانت کایستاده آن چنان
وآنگهی کآن را مرور است و ذهاب
چون مروری که عیان است از سحاب
نیست مدرک مر کسی را آن مرور
منتشر تا چون شود اندر نشور
صنعت حق آن کسی کو استوار
کرد هر شیئی به جایش با عیار
صنعت او راست یا حُسنی مزید
نیک باشد هر چه یعنی آفرید
باشد او دانا به افعال شما
هم به وفق فعلتان بدهد جزا
آنکه میآید به نیکی بهر او
هست خیری بهتر از آن بس نکو
وآن کسانند ایمن آن روز از فزع
فارغ از اندوه و محصون از وجع
وآنکه آید بر بدی پرداخته
رویشان گردد به نار انداخته
می شوید آیا جزاء داده شما
جز به افعال از صواب و از خدا
۱۸- آیات ۷۵ تا ۸۴: وَ مٰا مِنْ غٰائِبَةٍ فِی اَلسَّمٰاءِ وَ اَلْأَرْضِ إِلاّٰ فِی کِتٰابٍ مُبِینٍ (۷۵) إِنَّ هٰذَا اَلْقُرْآنَ یَقُصُّ عَلیٰ بَنِی إِسْرٰائِیلَ أَکْثَرَ اَلَّذِی هُمْ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ (۷۶) وَ إِنَّهُ لَهُدیً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ (۷۷) إِنَّ رَبَّکَ یَقْضِی بَیْنَهُمْ بِحُکْمِهِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْعَلِیمُ (۷۸) فَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّٰهِ إِنَّکَ عَلَی اَلْحَقِّ اَلْمُبِینِ (۷۹) إِنَّکَ لاٰ تُسْمِعُ اَلْمَوْتیٰ وَ لاٰ تُسْمِعُ اَلصُّمَّ اَلدُّعٰاءَ إِذٰا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ (۸۰) وَ مٰا أَنْتَ بِهٰادِی اَلْعُمْیِ عَنْ ضَلاٰلَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاّٰ مَنْ یُؤْمِنُ بِآیٰاتِنٰا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (۸۱) وَ إِذٰا وَقَعَ اَلْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنٰا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ اَلْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ اَلنّٰاسَ کٰانُوا بِآیٰاتِنٰا لاٰ یُوقِنُونَ (۸۲) وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیٰاتِنٰا فَهُمْ یُوزَعُونَ (۸۳) حَتّٰی إِذٰا جٰاؤُ قٰالَ أَ کَذَّبْتُمْ بِآیٰاتِی وَ لَمْ تُحِیطُوا بِهٰا عِلْماً أَمّٰا ذٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۸۴)۲۰- آیات ۹۱ تا ۹۳: إِنَّمٰا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هٰذِهِ اَلْبَلْدَةِ اَلَّذِی حَرَّمَهٰا وَ لَهُ کُلُّ شَیْ‌ءٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ (۹۱) وَ أَنْ أَتْلُوَا اَلْقُرْآنَ فَمَنِ اِهْتَدیٰ فَإِنَّمٰا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمٰا أَنَا مِنَ اَلْمُنْذِرِینَ (۹۲) وَ قُلِ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ سَیُرِیکُمْ آیٰاتِهِ فَتَعْرِفُونَهٰا وَ مٰا رَبُّکَ بِغٰافِلٍ عَمّٰا تَعْمَلُونَ (۹۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ وَقَعَ اَلْقَوْلُ عَلَیْهِمْ بِمٰا ظَلَمُوا فَهُمْ لاٰ یَنْطِقُونَ (۸۵) أَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا جَعَلْنَا اَللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ وَ اَلنَّهٰارَ مُبْصِراً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۸۶) وَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی اَلصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ إِلاّٰ مَنْ شٰاءَ اَللّٰهُ وَ کُلٌّ أَتَوْهُ دٰاخِرِینَ (۸۷) وَ تَرَی اَلْجِبٰالَ تَحْسَبُهٰا جٰامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ اَلسَّحٰابِ صُنْعَ اَللّٰهِ اَلَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ إِنَّهُ خَبِیرٌ بِمٰا تَفْعَلُونَ (۸۸) مَنْ جٰاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْهٰا وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ (۸۹) وَ مَنْ جٰاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی اَلنّٰارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاّٰ مٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۹۰)
هوش مصنوعی: و بر آن‌ها این سخن برقرار شد به خاطر ظلم‌هایی که کردند، بنابراین قادر به سخن گفتن نیستند. آیا ندیدند که ما شب را قرار دادیم تا در آن آرامش یابند و روز را روشن و روشنگر قرار دادیم؟ در این موضوع نشانه‌هایی است برای مردمی که ایمان دارند. و در روزی که در شیپور دمیده می‌شود، همه موجودات در آسمان‌ها و زمین می‌هراسند، مگر کسی که خدا بخواهد و همه آن‌ها در حالی که خوار و ذلیل هستند، به سوی او خواهند آمد. و جبال را ببینی که گویی ثابت و بی‌حرکت‌اند، در حالی که مانند ابر در حال حرکت‌اند؛ این کار خداوندی است که همه چیز را به درستی آفریده و به آنچه انجام می‌دهید آگاه است. هر کس با عمل نیکو بیاید، پاداشش بهتر از آن خواهد بود و آن‌ها در آن روز از ترس ایمن خواهند بود. و هر کس با کار زشت بیاید، چهره‌هایشان به آتش افکنده خواهد شد. آیا جز به آنچه که انجام می‌دادید، جزا داده می‌شوید؟
و بوقوع آمد گفتار بر ایشان نسبت آنکه ظلم کردند پس ایشان سخن نمی‌کنند (۸۵) آیا ندیدند که ما گردانیدیم شب را تا آرام گیرند در آن و روز را بینش بخش بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست از برای گروهی که می‌گروند (۸۶) و روزی که دمیده می‌شود در صور پس هراسان شود هر که در آسمانها و هر که در زمین است مگر کسی که خواست خدا و همه آیند او را دلیلان (۸۷) و بینی کوه‌ها را پنداری آنها را ساکن و آنها می‌روند روش ابر کردن خدایی که درست ساخت همه چیز را بدرستی که او آگاه است بآنچه می‌کنید (۸۸) آنکه آورد خوبی را پس مر او راست بهتر از آن و ایشان از هراس روز چنین ایمانند (۸۹) و آنکه آورد بدی را پس نگونسار کرده شود رویهاشان در آتش آیا جزا داده می‌شوید جز آنچه بودید که می‌کردید (۹۰)
هوش مصنوعی: در روز قیامت، اتهام ظلم به افرادی وارد می‌شود و آنها قادر به جواب دادن نخواهند بود. آیا نمی‌بینند که ما شب را برای آرامش و استراحت قرار داده‌ایم و روز را برای دیدن و شناختن، که در آن نشانه‌هایی برای کسانی که فکر می‌کنند وجود دارد؟ زمانی که در صور دمیده می‌شود، هر کسی که در آسمان‌ها و زمین است به هراس می‌افتد، جز کسی که خدا بخواهد و همه به سوی او می‌آیند. همچنین، کوه‌ها را می‌بینی که به نظر می‌رسد ثابت هستند، در حالی که آنها مانند ابرها حرکت می‌کنند. این کار خداوندی است که همه چیز را به درستی آفریده و به آنچه انجام می‌دهید، مطلع است. کسانی که کار خوب انجام دهند، پاداشی بهتر از آنچه انجام داده‌اند، خواهند داشت و در روز قیامت در ترس و وحشت خواهند بود. اما کسانی که کار بد انجام دهند، صورت‌هایشان در آتش خواهد افتاد و آیا جزای آنها چیزی جز همان کارهایی که انجام داده‌اند، خواهد بود؟
قول پس واقع شو د یعنی عذاب
سوی ایشان از ستمها بر شتاب
هوش مصنوعی: پس وعده داده شده است که عذاب بر آن‌ها در نتیجه ستم‌هایی که انجام داده‌اند، به زودی نازل خواهد شد.
پس نگویند ایچ بر عذری سخن
از تحیّر یا ز اندوه و محن
هوش مصنوعی: پس نگو بهانه‌ای برای حرف زدن درباره سردرگمی یا غم و مشکل‌های خودت وجود دارد.
می ندیدند ایچ آیا از عمی
اینکه شب را آفریدستیم ما
هوش مصنوعی: آیا کسی نمی‌بیند که ما شب را آفریدیم؟
تا در آن گیرند آرام و سکون
روز را کردیم روشن در نمون
هوش مصنوعی: ما روز را روشن کردیم تا در آن بی‌هیجانی و آرامش پیدا کنند.
اندر این باشد نشانی های چند
بهر قومی کز علامت بگروند
هوش مصنوعی: در این موضوع، نشانه‌هایی وجود دارد که برای گروهی از مردم به عنوان علامت‌هایی شناخته می‌شوند.
یاد کن روزی که بر طیّ رقم
مر دمیده میشود در صور دم
هوش مصنوعی: به یاد بیاور روزی را که فرشتگان در دمیدن به صور، سرنوشت انسان‌ها را رقم می‌زنند.
پس بترسد هر که در ارض و سماست
جز کسی کو را خدا باقی بخواست
هوش مصنوعی: پس هر کس که در زمین و آسمان است باید بترسد، مگر کسی که خداوند برای او باقی ماندن را خواسته باشد.
نفخۀ اولیست ز اسرافیل این
می رسد بر کلّ اشیاء آن یقین
هوش مصنوعی: دم اول از اسرافیل (فرشته‌ای که در روز قیامت برای برانگیختن مردگان دم می‌زند) به تمام موجودات می‌رسد و این باعث ایجاد یقین و آگاهی در وجود همه چیز می‌شود.
جمله پس میرند از خوف و فزع
قوه های روح و جسم از ماوَقَع
هوش مصنوعی: همه از ترس و وحشت به عقب می‌روند، نیروهای روح و جسم از آنچه اتفاق افتاده، دور می‌شوند.
غیر آنان را که می خواهد خدا
فانیان فی االله اعنی از ولا
هوش مصنوعی: غیر از کسانی که خدا می‌خواهد، دیگران در مسیر فنا قرار دارند، و منظور از این افراد، کسانی هستند که در راه خدا حضور دارند و به معرفت و ولایت رسیده‌اند.
باقی اندر ذات و از خود رسته اند
وآن شهیدان که به حق پیوسته اند
هوش مصنوعی: باقی در حقیقت و ذات خود هستند و از خود جدا گشته‌اند. همچنین، آن شهدایی که به حق و حقیقت پیوسته‌اند.
مردمان آیند در موقف تمام
بعد نفخۀ ثالثه از خاص و عام
هوش مصنوعی: مردم در موقعیتی مشخص حاضر خواهند شد، پس از آنکه سه بار در صورتی خاص و عمومی دمیده شود.
اندر آن حالی که منقاد و ذلیل
جمله باشند از کثیر و از قلیل
هوش مصنوعی: در آن شرایطی که همه، چه در تعداد زیاد و چه در تعداد کم، تسلیم و خوار هستند.
کوهها را خود تو بینی در مکان
بر گمانت کایستاده آن چنان
هوش مصنوعی: تو کوه‌ها را طوری می‌بینی که انگار در جای خود ثابت ایستاده‌اند، در حالی که در واقعیت این‌گونه نیست.
وآنگهی کآن را مرور است و ذهاب
چون مروری که عیان است از سحاب
هوش مصنوعی: سپس می‌گوید که آنچه در حال گذر است و می‌رود، مانند عبوری است که از ابرها به وضوح نمایان است.
نیست مدرک مر کسی را آن مرور
منتشر تا چون شود اندر نشور
هوش مصنوعی: هیچ مدرکی برای کسی وجود ندارد، که آن مرور منتشر شود؛ تا زمانی که در قیامت (نشور) برپا شود.
صنعت حق آن کسی کو استوار
کرد هر شیئی به جایش با عیار
هوش مصنوعی: توانایی و مهارت الهی در آن است که هر چیزی را به درستی و در مکان مناسب خود قرار دهد و به آن اندازه و ارزش واقعی‌اش ببخشد.
صنعت او راست یا حُسنی مزید
نیک باشد هر چه یعنی آفرید
هوش مصنوعی: همه چیز زیبایی و کمالی که وجود دارد، به خاطر هنر و خلاقیت اوست. هر آنچه که ساخته شده، نشان‌دهندهٔ نیکی و زیبایی است که او به آن بخشیده.
باشد او دانا به افعال شما
هم به وفق فعلتان بدهد جزا
هوش مصنوعی: او به اعمال شما آگاه است و مطابق با کارهای شما پاداش می‌دهد.
آنکه میآید به نیکی بهر او
هست خیری بهتر از آن بس نکو
هوش مصنوعی: کسی که با نیت خوب و نیکو وارد می‌شود، برای او خیری وجود دارد که از آنچه خود تصور می‌کند، بهتر و ارزشمندتر است.
وآن کسانند ایمن آن روز از فزع
فارغ از اندوه و محصون از وجع
هوش مصنوعی: آن روز کسانی در امان خواهند بود که از ترس و نگرانی آزادند و از درد و رنج محفوظ مانده‌اند.
وآنکه آید بر بدی پرداخته
رویشان گردد به نار انداخته
هوش مصنوعی: کسی که به بدی روی بیاورد، در نهایت دچار عذاب و سختی خواهد شد.
می شوید آیا جزاء داده شما
جز به افعال از صواب و از خدا
هوش مصنوعی: آیا جز به اعمال نیک و از روی کارهای خوب، پاداشی به شما داده می‌شود؟